1-2. Getemɔ ma gdia wowi yamba ha zu haa mbɔla?

 A SARA angu mingi awe, a-ancien use asara vizite na mbeni ita-wali so aga na bungbi ape teti ambeni ngoi. Ancien so amû li ni na lisoro ni adiko na lo ambeni versê na ndö ti gango na bungbi. Lo pensé so vizite ni akpengba ita-wali ni, me na ngoi so ala ye ti kiri, ita-wali ni atene: “Aita, ala hinga ye oko ape na ndö ti akpale so mbi yeke na yâ ni.” Aita ni amû wango na ita-wali ni sân ti gi ti hinga akpale ti lo nga na aye so lo yeke vivre ni. A sara si lo bâ so wango ti ala ni a-aidé lo ape.

² Ancien so adiko lani aversê na ita-wali so atene: “Na ngoi ni so, mbi pensé lani so ita-wali ni ane e ape. Me na pekoni, mbi bâ so mbi pensé lani na ndö ti aversê so mbi yeke sara kua na ni me pëpe na ndö ti dutingo ti ita ni. Mbi doit fade ti gi ti hinga dutingo ti lo nga tongana nyen la mbi peut ti aidé lo.” Ye so asi so afa mbeni kpengba ye ti manda na ancien ni. Laso, lo yeke mbeni berger so ahinga ti zia terê ti lo na place ti azo nga lo aidé azo mingi.

3. Ha zang Congrégation, gete wi ga lɛma haa mbɔla ha ma wi nde?

³ So a-ancien ayeke aberger, ala la ayeke mû wango na mbeni zo tongana bezoin ni ayeke dä. Ye oko, na ambeni ngoi, ambeni ita apeut ti mû wango na mbeni zo. Na tapande, mbeni ita-koli wala mbeni ita-wali apeut ti mû mbeni wango ti Bible na mbeni kamarade ti lo (Ps. 141:5; aProv. 25:12). Wala mbeni ita-wali so ayeke kota-wali apeut ti “wa [mbeni] maseka-wali” na ndö ti ambeni ye tongana ti so a fa na Tite 2:3-5. Nga, fani mingi ababâ na amama abezoin ti mû wango na amolenge  ti ala. Tongaso, atâa so article so abâ mbilimbili a-ancien, e kue e peut ti bâ nzoni na lege ni tongana e bâ tongana nyen la e peut ti mû na zo nzoni wango so apusu lo ti sara ye nga so ayeke ‘zia ngia na bê ti lo’.—aProv. 27:9.

4. Getemɔ ɔ be zɔk ha zang article kɛ?

⁴ Na yâ ti article so, e yeke kiri tënë na ahunda osio na ndö ti mungo wango: (1) Nzoni raison wa la e yeke na ni ti mû wango na mbeni zo? (2) Eskê a yeke biani kota ye ti mû wango na zo ni? (3) Zo wa la adoit ti mû wango ni? (4) Tongana nyen la mo peut ti mû nzoni wango?

5. Mɛng ga ka ma ancien nɛ ma dede raison mɔ haa mbɔla ha ma wi lɛma haa kɔ ha wɛnɛ mɔ haa mbɔla nɛ ma fason ka be pusi wi mɔ mɛkiri yo nde? (1 aCorinthien 13:​4, 7).

⁵ A-ancien aye aita ti ala. Na ambeni ngoi, ala yeke fa ndoye so na lege so ala mû wango na mbeni zo so amû mbeni sioni lege (aGal. 6:1). Me kozo ti tene mbeni ancien amû wango na mbeni zo, lo peut ti gbu li na ndö ti ambeni mbage ti sarango ye na ndoye so bazengele Paul asara tënë ni. Lo tene: “Ndoye ahinga ti kanga bê ti ku nga lo sara nzoni na zo. . . . Lo kanga bê na gbele aye kue, lo mä na bê na aye kue, lo zia beku na ndö ti aye kue, lo gbu ngangu na yâ ti aye kue.” (Diko 1 aCorinthien 13:4, 7.) Tongana mbeni ancien agbu li nzoni na ndö ti aversê so ayeke aidé lo ti sara kue ti mû wango ni na ndoye. Tongana zo so ancien ni ayeke mû wango ni na lo abâ so lo pensé na lo, peut-être lo yeke yeda na wango ni.—aRom. 12:10.

6. Gete dede exemple Bazengele Paul gdea soeki?

⁶ So bazengele Paul ayeke ancien, lo zia mbeni nzoni tapande. Na tapande, na ngoi so aita ti Thessalonique abezoin wango, Paul amû ni na ala. Ye oko, na yâ ti alettre so Paul atokua na ala, kozoni lo gonda ala ndali ti kua so mabe apusu ala ti sara ni, ngangu kua so ndoye apusu ala ti sara ni nga na gbungo ngangu ti ala. Lo gbu nga li na ndö ti dutingo ti ala, na nzoni bê lo tene so gigi ayeke ngangu na ala nga so ala yeke gbu ngangu na gbele aye ti ngangu so a yeke sara na ala (1 aThes. 1:3; 2 aThes. 1:4). Lo tene même na ala so ala yeke mbeni tapande ndali ti ambeni Chrétien (1 aThes. 1:8, 9). Ala doit lani ti duti na ngia mingi so Paul agonda ala. Kite ayeke dä ape so Paul aye lani aita ti lo mingi. Ndani la lo wara lege ti mû nzoni wango na yâ ti alettre use so lo tokua na aita ti Thessalonique.—1 aThes. 4:1, 3-5, 11; 2 aThes. 3:11, 12.

7. Hazu ge ma wi lɛm demɔ lɛm nɛ mbɔla ka ɛ haa wɛnɛ na nde?

⁷ Nyen la apeut ti si tongana e mû wango na mbeni zo na lege ni ape? Mbeni ancien so aninga na kua ni atene: “Mbeni zo apeut ti yeda ape ti sara ye alingbi na wango, pëpe ndali ti so wango ni ayeke sioni, me ndali ti so a mû ni na ndoye ape.” Nyen la e peut ti manda na lege ti tënë so? E manda so, zo ayeke yeda hio na mbeni wango so a mû na lo na ndoye ahon ti so a mû ni na ngonzo.

8. Hazu ge ma ancien ha ana tɛ wa mɔ zɔk wala yo nɛ dedea mɔ haa mbɔla ha ma wi nde?

⁸ A yeke nzoni a-ancien adö terê ape ti mû wango na mbeni zo. Kozo si mbeni ancien amû wango na mbeni zo, a yeke nzoni lo hunda terê ti lo: ‘Eskê mbi bezoin biani ti tene mbeni tënë? Eskê mbi yeke sûr so ye so zo ni ayeke sara ayeke sioni? Eskê Bible atene so ye so zo ni asara ayeke sioni? Wala a yeke gï ndali ti so ye so lo yeke sara ayeke nde na ti mbi?’  A-ancien so ayeke sara ye na ndara ayeke kpe ti “zi yanga hio hio mingi.” (aProv. 29:20). Tongana ancien ni ayeke sûr ape so lo doit ti mû wango na zo ni, lo peut ti hunda na mbeni mba ti lo ancien ti bâ wala Bible ake ye so zo ni ayeke sara.—2 Tim. 3:16, 17.

9. Getemɔ ɔ yamba nɛ wal bɛ Paul ha zu wal haa mbɔla ha zu yola la fin nɛ bhɔngara tɛ nɛ dedea nde? (1 Timothée 2:​9, 10).

⁹ Bâ tapande so. Bâ so mbeni ancien ayeke gi bê ti lo na ndö ti fason so mbeni ita ayeke yü na bongo wala lo yeke leke na terê ti lo pendere. Ancien ni apeut ti hunda terê ti lo: ‘Eskê mbeni versê ti Bible ayeke dä so apusu mbi ti tene mbeni tënë?’ So ancien ni aye ti luti gï na ndö ti bango ndo ti lo ape, lo peut ti hunda mbeni ancien wala mbeni ita so akpengba ti hinga bango ndo ti lo. Ala peut ti bâ legeoko wango so Paul amû na ndö ti yungo bongo nga na lekengo terê pendere. (Diko 1 Timothée 2:9, 10.) Paul afa ambeni mama-ndia so afa so Chrétien adoit ti yü bongo nzoni nga na sarango ye ahon ndö ni ape. Me Paul alu andia ape na ndö ti abongo so zo adoit ti yü wala ati so zo adoit ti yü ape. Lo hinga lani so aChrétien ayeke na droit ti yü bongo so ala ye tongana ague nde pëpe na ye so Bible atene. Tongaso, na ngoi so a-ancien ayeke gi ti bâ eskê ala doit ti mû wango na mbeni zo, a yeke nzoni ala gi ti bâ wala yungo bongo ti zo ni afa so lo bâ terê ti lo kete nga lo sara ye na lege ni.

10. Getemɔ ha be haa ko ha ɔ mɔ zɔk nɛ zioa hio desizion bɛ hio ma ɔ?

¹⁰ A yeke kota ye ti tene e girisa ape so aita use apeut ti mû adesizion nde nde, me a ye ti tene ape so mbeni amû nzoni desizion na mbeni amû sioni ni. A yeke nzoni e gi pëpe ti forcé aita ti sara ye so e pensé ayeke na lege ni.—aRom. 14:10.

11-12. Ka ma ancien zɔka nde alɛma haa mbɔla ha ma wi, nɛ dedea nde wɛnɛ a ani tɛ wa nɛ hio gete anamɔ? Hazu ge nde?

¹¹ Tongana a yeke polele so a doit ti mû wango na mbeni zo, hunda ni ayeke so: Zo wa la adoit ti mû wango ni? Kozo ti tene mbeni ancien amû wango na mbeni ita-wali so asara mariage awe wala na mbeni molenge, a yeke nzoni lo sara lisoro na mokonzi ti sewa ni so peut-être aye ti bâ lege ti tënë ni lo wani. * Wala mokonzi ti sewa ni apeut ti hunda ti duti dä na ngoi so ancien ni ayeke mû wango ni. Tongana ti so e bâ fade na paragraphe ota, na ambeni ngoi, peut-être a yeke nzoni ti tene mbeni ita-wali so akpengba awe la amû wango na mbeni ita-wali so ade maseka.

¹² Mbeni ye ayeke nga dä so mbeni ancien adoit ti gbu li na ndö ni. Mbeni ancien apeut ti  hunda terê ti lo: ‘Mbi la mbi yeke tâ nzoni zo ti mû wango ni wala a yeke nzoni mbeni zo nde la amû ni?’ Na tapande, mbeni zo so abâ so lo yeke ye oko ape ayeke yeda hio na wango so mbeni ancien so awara mara kpale ni so amû na lo ahon ti mbeni ancien so awara mara kpale ni so lâ oko ape. Peut-être ancien so ayeke lani na mara kpale ni so ayeke comprendre zo ni nzoni nga lo yeke tene tënë na mbeni fason so apusu zo ni ti yeda na ni. Ye oko, a-ancien kue ayeke na kua ti kpengba aita ti ala nga ti pusu ala ti sara achangement so Bible ahunda. Tongaso, a yeke kota ye ti mû wango na mbeni zo atâa tongana ancien so amû wango ni awara mara kpale ni so lâ oko ape.

13-14. Hazu ge yo nɛ dedea nde ma ancien aze wi?

¹³ Duti nduru ti mä tënë. Na ngoi so mbeni ancien ayeke leke terê ti lo ti mû wango na mbeni zo, a yeke nzoni lo hunda terê ti lo: ‘Nyen la mbi hinga na ndö ti dutingo ti ita ti mbi so? Nyen la lo yeke vivre ni fadeso? Eskê lo yeke na akpale so mbi hinga ni ape? Nyen la lo yeke na bezoin ni mingi na ndembe so?’

¹⁴ Mama-ndia so ayeke na Jacques 1:19 abâ biani azo so ayeke mû wango. Jacques atene: “A lingbi zo oko oko kue aduti nduru ti mä tënë, ti sara tënë hio hio pëpe na ti sara ngonzo hio hio pëpe.” Mbeni ancien apeut ti pensé so lo hinga ye kue na ndö ti mbeni tënë, me eskê lo hinga ni biani? A-Proverbe 18:13 atene: “Tongana zo afa bibe ti lo na ndö ti mbeni tënë kozo ti hinga ye nzoni na ndö ni, a yeke mbeni ye ti buba nga ye ti kamene mingi.” A yeke nzoni mingi ti hunda zo ni wani ti fa ye so asi. Tongaso, a yeke nzoni mbeni ancien amä tënë kozo si lo sara tënë. Dabe ti mo na ye so ancien so e sara tënë ti lo na tongo nda ti article so amanda. Lo ga ti hinga so ahon ti komanse vizite ni na aye so lo leke ti sara tënë na ndö ni, lo doit fade ti hunda ita-wali ni na mara ti ahunda so: “Akpale wa la mo wara? Mbi peut ti aidé mo tongana nyen?” Tongana a-ancien amû ngoi ti hinga ye kue na ndö ti mbeni tënë, peut-être ala yeke mû maboko na aita ti ala nzoni mingi nga ala yeke kpengba ala.

15. Mɛng ga hio ancien lɛma deamɔ lɛm nɛ principe ka yo ha aProverbe 27:⁠23?

¹⁵ Gi ti hinga ataba ni. Tongana ti so e tene fade na tongo nda ni, ti mû wango nzoni angbâ gï pëpe na ndö ti dikongo aversê wala fango na zo ambeni ye ti sara. Aita ti e abezoin ti hinga so e yeke bâ lege ti ala, e comprendre ala nga e ye ti mû maboko na ala. (Diko aProverbe 27:23.) A yeke nzoni a-ancien agi ti duti na kpengba songo na aita.

16. Getemɔ ha be haa kɔ ha hio ancien mɔ haa mbɔla nɛ dedea?

¹⁶ A-ancien aye ape ti tene aita apensé so ala yeke sara lisoro na ala gï na ngoi so ala sara mbeni ye na lege ni ape. Me ala yeke sara lisoro lakue na aita ti ala nga ala yeke fa so ala pensé na aita ni na ngoi so ala wara  akpale. Mbeni ancien so aninga na kua ni atene: “Tongana mo sara tongaso mo yeke ga kamarade ti ala. Tongaso, tongana mo doit ti mû wango na ala, a yeke duti ngangu oko ape ti mû ni.” Nga, zo so mo yeke mû wango ni na lo ayeke yeda na ni hio.

17. Yo nɛ zeng ha gete ngimɔ ma ancien lɛma ba sila fin mɔ demɔ nɛ dede sila?

¹⁷ Kanga bê nga sara ye na nzoni bê. A hunda ti kanga bê nga ti sara ye na nzoni bê mbilimbili na ngoi so mbeni zo ake ti kozoni ti sara ye alingbi na wango ti Bible so a mû na lo. Mbeni ancien adoit ti sara ngonzo ape tongana ita so lo mû na lo wango ake ti yeda na ni wala ake ti sara ye alingbi na ni. Bible atene na ndö ti Jésus, atene: “Sosongo so awoko awe, lo yeke dö ni pëpe, na mèche so wâ ni ayeke gue ti mingo, lo yeke mingo ni pëpe”. (Mat. 12:20). Tongaso, na yâ ti sambela so ancien ni ayeke sara lo oko, lo peut ti hunda na Jéhovah ti aidé zo ni so ti comprendre ndani so lo mû na lo wango ni nga ti tene lo sara ye alingbi na ni. Ita so a mû na lo wango abezoin peut-être ngoi ti gbu li na ndö ti wango ni. Tongana ancien ni akanga bê nga lo sara tënë na nzoni bê, a yeke duti ngangu ape na ita ni ti mä wango ni. A yeke tâ tënë so wango so a mû adoit ti londo lakue na yâ ti Bible.

18. a) Getemɔ yo nɛ dedea nde ɔ eli na ka ɔa haa mbɔla? b) Tuka ɛngɛ foto kɛ nɛa ndang nɛ encadré ka ɛ osa, hio getemɔ hio gdibafa nɛ hio gdinana be zɔk sɔngsi gding nde mbua ha mbɔla hio bem bɛ mbua?

¹⁸ Manda ye na lege ti afaute ti mo. So e yeke mbilimbili-kue ape, e lingbi pëpe ti sara nzoni ye kue so article so afa na e (Jacq. 3:2). E yeke sara afaute, me tongana e sara ni, a yeke nzoni e gi ti manda ye na lege ni. Tongana aita ti e abâ so e ye ala, peut-être a yeke duti ngangu na ala ape ti pardonné e tongana e son bê ti ala na lege ti mbeni tënë so e tene wala mbeni ye so e sara.—Bâ nga encadré “Mbeni wango ndali ti ababâ na amama.”

19. Mɛng ga ɔ lɛma gdea tortɛ ha sila hio ya ɔ?

¹⁹ Tongana ti so e londo ti bâ, a yeke kete ye ape ti mû nzoni wango na mbeni zo. E yeke  mbilimbili-kue ape, azo so e yeke mû wango na ala nga kue. Girisa amama-ndia so e manda na yâ ti article so ape. Bâ wala mo yeke biani na nzoni raison ti mû wango ni. Nga, duti sûr so zo ni ayeke na bezoin ti wango ni nga so mo la mo yeke nzoni zo ti mû ni na lo. Kozo ti mû wango na mbeni zo, hunda na lo atënë nga mä lo nzoni tongaso si mo hinga kpale ti lo. Gi ti bâ aye ni tongana ti so lo bâ ni. Sara ye na ngangu ape, ga kamarade ti aita. Girisa ape ye so e ye ti si dä: E ye ti mû nzoni wango nga so “azia ngia na bê ti zo”—aProv. 27:9.