1. Tera are e noria Etekiera ae ti rangi ni mimi iai?

TERA arom ngkana ko rinanon naba te baere e rinanona te burabeti are Etekiera, 25 tabun te tienture n nako? Iangoa aei: Ko a roko n te tembora teuana ae rangi ni bubura, ae raneanea ao e bati ruuna. Iai te anera ae rangi ni korakora ae mena ikanne are e na kaota nakoim te tabo ae rangi ni kamimi aei! Ko a roko n te kaitiua ni mwaneka n te bwai n tamwarake ae kaineta teuana mai buakoni mataroan te oo aika tenua. Ko rangi ni mimi ni mataroan te oo aikai bwa e nakon tao 30 te mita rietaia. Ko kona n nori ruu n tantani i nanona, ao taamnein te aroka ae te baam ae rangi ni kan ni bouana nako.—Etek. 40:1-4, 10, 14, 16, 22; 41:20.

2. (a) E tei ibukin tera te tembora are e noraki n te miitara? (Nora naba te kabwarabwara mai nano.) (b) Tera ae ti kona n reiakinna mani bwain nako te kawai n rin n te tembora?

² Aio bon te tembora n taamnei are noraki n te miitara. E kabwarabwaraa raoi taekana Etekiera n te aro are ana rongorongo iai e a kaoni mwakoro 40 nakon 48 n ana boki ni burabeti. E tei te tembora aio ibukin ana babaire Iehova ibukin te taromauri ae itiaki. Iai baika nanonaki ni bwaina nako ni kaineti ma ara taromauri ni kabaneani boong aikai. * Tera ae nanonaki ni mataroan te oo aika rietata? Ti a kauringaki iai bwa a riai te koraki ake a rin n ana babaire Iehova ibukin te taromauri ae itiaki, ni maiuakin ana kaetieti te Atua aika kakawaki ma n raraoi. E nanonaki naba anne n taamnein aroka aika baam aika kaaraki, bwa n tabetai ao a kabonganaaki n te Baibara taiani baam ibukin te raoiroi. (TaiAre. 92:12) Ao tera ae nanonaki n ruu n tantani? E teretere bwa naake a kabwaka ni karinea ana kaetieti te Atua, a na aki karinaki n te kawai ae tamaroa aei ibukin te taromauri ae itiaki ae karekea te maiu.—Etek. 44:9.

3. E aera ngkai a kainnanoa te katamaroa ae teimatoa taan rimwini Kristo?

³ E kangaa ni kakoroaki bukin ana miitara Etekiera aei? N aron ae ti reiakinna ni Mwakoro 2 n te boki aei, ao e kabonganaaki Kristo iroun Iehova bwa e na waakina te mwakuri ni katamaroa ae okoro ibukia ana aomata ni moa man 1914 nakoni moan 1919. E toki ikanne te waaki ni katamaroa? E bon aki! I nanon tienture aika nako ao e teimatoa Kristo ni kaotiota kakawakin ana kaetieti Iehova aika tabu ni kaineti ma te aroaro ni maiu. Mangaia are a kainnanoa te katamaroa ae teimatoa taan rimwina. Bukin tera? Ibukina bwa e ikotiia taan rimwina Kristo man te aonnaba ae buakaka aei ao Tatan e aki bwara nanona ni kataia ni katikiia bwa a na  okira te aroaro ni maiu ae buakaka ae kaanga aron te bokaboka. (Wareka 2 Betero 2:20-22.) Ti na neneri tenua itera aika a teimatoa ni katamaroaaki iai Kristian ni koaua. Ti na rinanoni moa tabeua katamaroa i aon te aroaro ni maiu, ao imwina te babaire ae kakawaki ibukini kateimatoaan itiakin te ekaretia, ao te kabane bon te babaire ibukin te utu.

4, 5. Tera ana anga Tatan ae e a maan ni kakabongana, ao tera nakoraoin ana anga anne?

⁴ A teimatoa ni kakawaki irouia ana aomata Iehova, aroaro aika raraoi ma n eti. Ngaia are a mutiakina te kaetieti ae mataata riki n te itera aei. Iangoi katoto tabeua.

⁵ Te wene ni bure. E karika te wene n taanga Iehova i marenaia taanga ni mare bwa e na itiaki ma n raoiroi. Ma e kukurei Tatan n urua aron te bwaintangira ae rangi ni kakawaki aei man aroni kabonganaana ae riai, n arona ni karikia bwa te bwai ae buakaka, ao e kabongana ni kabwakaia iai ana aomata Iehova bwa a aonga ni kabuaa akoaia irouna. E tokanikai Tatan ni kabonganaakin ana anga ae kananokawaki mwina aei n ana bong Baraam, ao e a rangi ni kakabongana riki ni kabaneani boong aikai.—WarIte. 25:1-3, 9; TeKao. 2:14.

6. Tera te taetae ni bau ae boreetiaki n te Taua-n-Tantani, tera aroni kabonganaana, ao bukin tera ngkai e toki kabonganaana? (Nora naba te kabwarabwara mai nano.)

⁶ Ni kamemeerean ana kakorakora nako Tatan, e a boreetiaki taekan te taetae ni bau n te Taua-n-Tantani ae bwain Tun 15, 1908, ae taekinaki naba iai te berita aei: “Arou nakon ae tiaki raou ni mwaane ke n aine i mataia aomata, anne naba arou nakoia n taabo aika raba, n taai nako ao n taabo nako.” * E ngae ngke a aki kairoroaki aomata bwa a na ira nanon te taetae ni bau aei, ma a bati aomata aika iria ao a anga araia bwa a na boreetiaki n te Zion’s Watch Tower. N ririki ake imwina riki ao e oti bwa e ngae ngke e ibuobuoki te taetae ni bau aio nakoia aomata aika bati, ma e bon tii riki bwa te katei ai ngaia are e a toki kabonganaana. Ma a teimatoa n tauaki booto n reirei ake iai ibukin te aroaro ni maiu ae riai.

7. Tera te kangaanga ae kabwarabwaraaki n Te Taua-n-Tantani n 1935, ao tera te kaetieti ae e a manga taekinaki iai?

⁷ E a kakorakoraa riki ana kakaaitara Tatan. E kabwarabwaraaki rikirakeni kangaanga i buakoia ana aomata te Atua n Te Taua-n-Tantani ae bwaini Maati 1, 1935. A iangoia tabeman bwa uataboan te mwakuri ni minita, e kona ni karekea angaia bwa a na aki maiuakini ana kaetieti Iehova ibukin te aroaro ni maiu ae riai. E taekinaki ae kangai n Te Taua-n-Tantani: “E riai n ataia temanna bwa e aki tau tii irirakin te uarongorongo. Ana tia kakoaua Iehova bon taan tei ibukina, ao a mwiokoaki bwa a na tei raoi ibukin Iehova ma ana tautaeka n uea.” E oti n te kaongora anne taekan te reirei ni kairiri ae mataata ibukin te tekateka n taanga ao mwakuri ni wene ni bure, ai ngaia are a a buokaki iai ana aomata te Atua bwa a na “birinako man te wene ni bure.”—1Kor. 6:18.

8. E aera ngkai e okioki n Te Taua-n-Tantani katuruturuan raoi nanon te taeka ni Kuriiti ibukin te wene ni bure?

⁸ Tatabebwi te ririki aika tibwa nako, ao e okioki n Te Taua-n-Tantani katuruturuan nanon raoi te taeka ae kabonganaaki n te Koroboki ae Tabu n te Taetae ni Kuriiti ae por·neiʹa ibukin te wene  ni bure. E aki tii nanonaki iai karaoan te wene ni bure, ma e nanonaki naba iai mwakuri aika kammaira n aekaia nako ake a karaoaki n auti ake a kakabooaki iai aomata ibukin te wene ni bure. A kamanoaki taan rimwini Kristo mani waaki ni wene ni bure aika kammaira are a taonakinako iai aomata aika bati ni boong aikai.—Wareka I-Ebeto 4:17-19.

9, 10. (a) Tera te aroaro ni maiu ae maroroakinaki n Te Taua-n-Tantani n 1935? (b) Tera ana reirei te Baibara ae aki tabeitera ibukini kabonganaan te kamanging?

⁹ Kabonganaan te kamanging n te aro ae riao. E a manga maroroakinaki riki te itera teuana ni kaineti ma te aroaro ni maiu n Te Taua-n-Tantani ae bwaini Maati 1, 1935, ae kangai: “E noraki naba bwa iai tabeman aika uarongorongo ao ni karaoi mwioko tabeua n te ekaretia ao a rotaki n [te kamanging]. N te aro raa ae kariaiakaki iai n te Baibara kabonganaan te kamanging? E riai kabonganaan te wain iroun temanna n te aro are e a rotakibuaka iai mwiokoana i nanon ana botaki te Uea?”

¹⁰ E kabwarabwaraaki ni kaekaan titiraki aikai te iango ae riai ni kaineti ma moi aika kamanging, n aron ae oti n ana Taeka te Atua. E aki kabuakakaaki n te Baibara kabonganaan te wain ao moi aika kamanging riki tabeua ma te taubaang, ma e rangi ni kabuakakaaki iai te kokoro ni manging. (TaiAre. 104:14, 15; 1Kor. 6:9, 10) Ni kaineti ma karaoan te beku ae tabu iroun te aomata ae moi n te kamanging ao e rotaki iai, a a kamani kauringaki iai taekaia natin Aaron ake e kamateia te Atua ngke a anga te ai ae aki kariaiakaki i aon ana baonikarea te Atua. E aki maan imwin anne ao e a kaotaki n te rongorongo te bae e kona ni kairiia mwaane akanne bwa a na karaoa te mwakuri ae buakaka aei, bwa e anga te tua te Atua ae a katabuaki ibonga ni kabane ni kabongana te kamanging n taini karaoani mwiokoaia aika tabu. (NakIbo. 10:1, 2, 8-11) Ni maiuakinan te boto n reirei ae kakawaki aei ni boong aikai, ao a taraia raoi taan rimwini Kristo bwa a na aki moi n te kamanging n te aro ae a rotaki iai ngkana a karaoa aia beku ae tabu.

11. E aera ngkai bon te kakabwaia nakoia ana aomata te Atua rikiraken otaia ibukin te aoraki ae te arekooro?

¹¹ Tatabebwi te ririki aika tibwa nako ao a a kakabwaiaaki riki taan rimwini Kristo n rikiraken te ota ni kaineti ma te aoraki ae te arekooro ae e tautoronaki iai te aomata n te kamanging ao e okioki ni kabongana te kamanging n te aro ae riao. Te kakaitau ae bati ibukin amwarake n taamnei aika roko n taia aika riai, are a buokaki iai aomata aika bati bwa a na kona ni kaitaraa te kangaanga aei n te aro ae riai ao ni kanakoraoa maiuia. A bati riki ake a a tia ni buokaki bwa a na kamanoia n te aro are a aikoa ituaki n te aoraki aei. A boni kona aomata ni kabane n aki kariaia kabonganaan te kamanging n te aro ae riao bwa e na uruana karineakia, e na uruana aia utu, ao ae moamoa riki e na uruana kakabwaiaaia ae taromaurian Iehova n te aro ae itiaki.

12. Tera aia iango ana toro Kristo ibukini kabonganaan te baakee, imwain naba moanakini kabaneani boong?

¹² Kabonganaan te baakee. A moana norakini buakakan te baakee ana toro Kristo imwaini moanakini kabaneani boong. N ririki aika bwakanako ao e ururing te tari te mwaane ae e a kara ae Charles Capen, ngke e moani kaitiboo ma Charles Taze Russell n raabanen te ka-19 n tienture. Bon 13 ana ririki Capen n te tai anne, ao e teitei ma tarina aika teniman ni kaintamwaraken te Auti ni  Baibara i Allegheny i Pennsylvania. Ngke e rirarikia Russell ao e a titiraki ni kangai: “Kam moko ataeinimwaane? I aroka boin te moko.” A tuangnga ae a bon aki moko. A bon ota raoi n ana iango ibukin te baakee man ana titiraki anne. N te Taua-n-Tantani ae bwain Aokati 1 n 1895, ao e taekina iai ae kangai Brother Russell ni kaineti ma 2 I-Korinto 7:1: “I bon aki kona n noria bwa e na kangaa te aomata ae kabongana te baakee n aekana nako ni kona n neboa te Atua iai ke ni karekea kakabwaiaana iai. . . . Ti aki kona n iangoa ara Uea bwa e na boboi baakee ke ni kaaki te bwai i wina ae kamwara.”

13. Te aroaro ni maiu raa are e katamaroaaki n 1973?

¹³ N 1935 ao e atongaki te baakee n Te Taua-n-Tantani bwa “te titania ae kamwara,” ao e taekinaki bwa e aki kona n teimatoa n riki temanna bwa kaain te utu ni Betaera, ke ni mwiokoaki n ana botaki te Atua n te mwakuri ni bwaiania, ke n riki bwa te mataniwi ae mwamwananga, ngkana e rineia bwa e na bwaronriaa te baakee ke e na mokonna. N 1973 ao e a manga katamaroaaki riki te aroaro ni maiu. E kabwarabwaraaki n Te Taua-n-Tantani ae bwain Tun 1 bwa akea Ana tia Kakoaua Iehova ae kona n teimatoa ni mena n te ekaretia ao e kakaraoa te bwai ae kamamate aio, e kamwara, ao e bangaomata. A na kabaneaki man te ekaretia te koraki ake a rawa ni katoka kabonganaan te baakee. * E a manga karaoa riki te mwaneka ae kakawaki Kristo ni katamaroaia taan rimwina.

14. Tera ana kaetieti te Atua ni kaineti ma te raraa, ao e kangaa n riki te karinraraa bwa te waaki ae bwabwainaki?

¹⁴ Kabonganaan te raraa n te aro ae aki riai. N ana bong Noa ao e taekinna te Atua bwa e bure kanakin te raraa. E a manga kamatoaa riki anne n te Tua nakon te natannaomata ae Iteraera ao e tua naba nakon te ekaretia ni Kristian bwa a na ‘rawa nakon te raraa.’ (Mwa. 15:20, 29; KBwaai 9:4; NakIbo. 7:26) E aki kamimi ngkai e reke naba angan Tatan ni boong aikai ni kairiia aomata aika bati bwa a na aki ongeaba nakon ana kaetieti te Atua aei. A karaoa aia kakatai taokita n te karinraraa n te ka-19 n tienture, ao e a taabangaki riki te waaki aio imwini kunean rinanin nako te raraa. N 1937 ao e a moanaki rikoan taian raraa ao ni kawakinaki n te tabo ae aranaki bwa te bangke n raraa. E a kaungaaki te karinraraa n tain te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba. N te tai ae waekoa ao e a bwabwainaki te karinraraa ni katobibia te aonnaba.

15, 16. (a) A ninikoria ni kaitaraa tera Ana tia Kakoaua Iehova ni kaineti ma te karinraraa? (b) Tera te boutoka ae e a tia ni katauraoaki ibukia taan rimwini Kristo ibukin te karinraraa, ao ibukini bwainnaoraki aika tiaki te raraa, ao tera mwina?

¹⁵ Ni moan 1944 ao e taekinaki n Te Taua-n-Tantani bwa karinan te raraa bon titeboo naba ma kanakina. N te ririki are imwina, e a kamatoaaki ao ni kamatataaki riki te koaua man te Baibara anne. N 1951 ao a boreetiaki taian titiraki ma kaeka ake a na reiakinaki iai ana aomata te Atua aroia nakoia taani kuakua ma taokita. A a tia taan rimwini Kristo aika kakaonimaki ni katobibia te aonnaba, ni kaokaota te ninikoria n taai ake a kakanikoaki iai, a ribaaki, ke a bwainikirinaki. Ma e teimatoa Kristo ni kaira ana botaki n arona ni katauraoa te ibuobuoki ae kainnanoaki, rinanoni boreetiakini boroutia ao kaongora aika neneraki raoi iai taekan te raraa.

¹⁶ N 1979 ao a kawari onnaoraki unimwaanen te ekaretia tabeman bwa a na buokiia taokita n ota n ara koaua, bukina man te  Baibara, ao ni maroroakini baika a kona n onea mwin te raraa. N 1980 ao e a karaoaki te kataneiai ae onoti nakoia unimwaanen ekaretia nako mani kaawa aika 39 mwaitiia n te United States. Imwina riki, e a kariaia te Rabwata n Tautaeka kateani Komete Ibukin te Reitaki ma te Onnaoraki ni katobibia te aonnaba. Iai uaan te mwakuri korakora aei n ririki aika bati? Ni boong aikai ao taani kuakua ma taokita aika tatabebwi tenga mwaitiia n ikotaki ma taani korokoro ao taani kamatu, a boonnano ma taani Kakoaua ake a aoraki, ao a a karinea ara motinnano ae ti na aki kabongana te raraa. A ririkirake mwaitin onnaoraki aika kona ni bwainnaoraki n aki kabongana te raraa, ao a kakoauaa tabeman bwa bon aio te kabanea n tamaroa ni bwainnaoraki. E aki ngkanne kakukurei iaiangoan aanga ake e kabonganai Iesu ni kamanoia iai taan rimwina man ana kakorakora Tatan ni kani kabaarekaia?—Wareka I-Ebeto 5:25-27.

17. Ti na kangaa ni kaota kakawakin ana anga Kristo ni katamaroaia taan rimwina?

¹⁷ Ti wanawana ngkana ti titirakinira aei, ‘E kakawaki iroura ana anga Kristo ni katamaroaia taan rimwina, ni kataneiaira bwa ti na toui mwin ana kaetieti Iehova aika kakawaki ibukin te aroaro ni maiu ae riai?’ Ngkana eng, ti bia uringnga ngkanne ae e teimatoa Tatan ni kakaaea angani karaureakira ma Iehova ao Iesu, n arona n urui arora ni karinei aroaro aika kakukureia te Atua. Ni  kaitaraan te kataaki anne, e teimatoa ana botaki Iehova n anga taiani kauring aika tatangira ni kaineti ma aroaro aika aki riai ake a bwabwainaki n te aonnaba aei. Ngaia are ti bia teimatoa ni mutiakin, ni butimwaei, ao n ongeaba ni kaetieti aika ibuobuoki aikai.—TaeRab. 19:20.

18. Tera te kauring ae mataata nakoira man ana miitara Etekiera, ni kaineti ma naake a rineia bwa a na karitei nakon ana kaetieti nako te Atua?

¹⁸ Te kauoua n itera ni kaineti ma katamaroaan te aroaro ni maiu, e bon irekereke ma waaki aika kateimatoa itiakin te ekaretia. E kananokawaki bwa te koraki ake a butimwaea ana kaetieti Iehova ibukin te aroaro ni maiu ae riai ao ni katabui maiuia nakoina, a aki bane ni maiuakina aia motinnano. A a tia tabeman ni bitaki nanoia ao n rineia bwa a na karitei nakoni kaetieti akanne. Tera ae e na karaoaki nakoia aeka n aomata akanne? Ti bae n nora te kanikina teuana n ana miitara Etekiera i aon te tembora n taamnei are maroroakinaki ni moan te mwakoro aei. Uringi mataroan te oo ake a ririeta. Iai ruu n tantani n te kawai n rin teuana ma teuana. A teiakina te tembora taan tantani bwa a na tukiia naake a ‘aki korotobibiaki nanoia’ bwa a na aki rinnako. (Etek. 44:9) Anne bon te kauring ae mataata bwa te taromauri ae itiaki bon te kakabwaia ae tii reke irouia naake a kakorakoraia ni maiuakin ana kaetieti Iehova aika itiaki, ni kaineti ma te aroaro ni maiu ae riai. N aron naba anne, te kakabwaia ae te uaia n taromauri ma raao ni Kristian, e bon aki reke irouia aomata ni kabane ni boong aikai.

19, 20. (a) E kangaa Kristo ni buokiia taan rimwina teutana imwin teutana ni katamaroaa aroia n rinanoa te bure ae kakaiaki? (b) Baikara bukina aika tenua ae e kabaneaki iai man te ekaretia te tia kakaraoa ae bure ae aki raira nanona?

¹⁹ Ngkoa n 1892 ao e taekinaki n te Taua-n-Tantani bwa boni “mwiokoara (ngkai Kristian ngaira) bwa ti na kabaneia man te ekaretia naake a kakewea ae Kristo e anga ngaia bwa te kaboomwi [ae te boo ae boraoi raoi] ibukia aomata ni kabane.” (Wareka 2 Ioane 10.) N 1904 ao e oti n te boki ae The New Creation bwa naake a teimatoa ni maiuakin aroaro aika kairua, a boni karekea te kangaanga ae kamamaraan te ekaretia. N taai akekei ao a bane kaain te ekaretia n ira te boowi n te ekaretia are a rinanoaki iai buure aika kakaiaki. Ma a karako mwaitini boowi aikai. N 1944 ao e kaotaki n Te Taua-n-Tantani bwa tii taari mwaane aika mwiokoaki aika riai ni karaoa te aeka ni mwakuri anne. N 1952 ao e a boreetiaki n Te Taua-n-Tantani kabwarabwaraan aroni karaoan te moti ae boto i aon te Baibara, are e a katuruturuaki iai bukina ae kakawaki ae e kabaneaki iai te aomata man te ekaretia, bwa e aonga n teimatoa n itiaki te ekaretia.

²⁰ I nanon ririki aika bati imwin anne, ao e a tia Kristo ni buokiia taan rimwina ni kamataataa ao ni katamaroaa aron rinanoan te bure ae kakaiaki. A kataneiaaki raoi unimwaane aika Kristian ibukini karaoan te moti ae boraoi ma ana iango Iehova, n te kaetitaeka ae riai ao n te nanoanga ae aki tabeitera. Ni boong aikai, ti a atai bukina aika tenua ngkai e kabaneaki man te ekaretia te tia kakaraoa ae bure ae aki raira nanona: (1) ibukini kamanoan aran Iehova mani kabuakakaana, (2) ibukini kamanoan te ekaretia bwa e na aki kabarekaaki ni mwin te bure ae kakaiaki, ao (3) ibukini  kairan te tia kakaraoa ae bure bwa e na raira nanona ngkana e kona.

21. N te aro raa ae bon te kakabwaia nakoia ana aomata te Atua te babaire ae te kabaneaki man te ekaretia?

²¹ Ko nora bukina ngkai te babaire ae te kabaneaki man te ekaretia bon te kakabwaia nakoia taan rimwini Kristo ni boong aikai? N aia tai I-Iteraera rimoa, ao a aki toki n riki taani bure bwa taani kariri aika buakaka nakoia te natannaomata, ao n tabetai a mwaiti riki mwaitiia nakoia ake a tangira Iehova ao n ukera karaoan ae raoiroi. Ngaia are a aki toki ni karekea kabuakakaan aran Iehova te natannaomata aei, ao ni kabuaa akoaia irouna. (Ier. 7:23-28) Ma ni boong aikai ao Iehova e a manga reitaki ma te botaki ae kaainaki irouia mwaane ao aine aika korakora n te onimaki. Ibukina bwa a a tia ni kabaneaki mai buakora taani karaoa ae kairua, a aikoa kona n riki ngkanne bwa kaanga ana bwai ni buaka Tatan aika a na karuanikaia te ekaretia ao itiakina. E boni kauarerekeaki iai te kariri ae a kona ni karaoia. E kateimatoaaki iai akoan ara botaki iroun Iehova. Uringa ana berita Iehova ae kangai: “Akea te bwai ni buaka ae karaoaki n ekikonako ae e na tokanikai.” (Ita. 54:17) Ti kakaonimaki ni koaua ni boutokaiia unimwaanen te ekaretia aika karaoi mwioko aika rawawata aikai ni kaineti ma tabeakinani buure aika karaoaki?

22, 23. E aera ngkai ti kakatonga irouia raora ni Kristian ake ni moan te ka-20 n tienture, ao tera te bwai ni kakoaua bwa e kainnanoaki riki te aki tabeitera ni kaineti ma te utu?

²² Te katenua n itera ae a kakabwaiaaki iai taan rimwini Kristo man teimatoan te katamaroa, e boni kaineti ma te tekateka n taanga ao te maiu n utu. Te koaua bwa e a tia ni katamaroaaki arora n iaiangoa te utu i nanon ririki aika bati? Eng. N te katoto, ngkana ti wareka rongorongoia ana toro te Atua ni moan te ka-20 n tienture, ao a rangi n anaaki nanora ao ti mimi n noran nanoia ni kan anga ngaiia. Ti rangi ni kakatonga n aroia ni moanibwaia aia beku ae tabu nakoni bwaai ni kabane i aoni maiuia. Ma ti kona naba n noria bwa e kainnanoaki riki te aki tabeitera. N te aro raa?

²³ N taai akekei ao a taneiai taari mwaane ni butimwaea mwiokoaia n te mwakuri ni minita ke n te mwakuri ni mwamwananga, ae kona ni kararoaia mani mwengaia i nanon namwakaina aika bati. N tabetai, e a riao riki kaungaan te aki mare i nanon ara boki, nakon are e katauaki n te Baibara, ao e karako taekinan aroni kakorakoraan te tekateka n taanga irouia Kristian. Anne naba ae riki i buakoia taan rimwini Kristo ni boong aikai? Tiaki!

24. E kangaa Kristo ni buokiia ana aomata aika kakaonimaki ni karekea te iango ae riai ni kaineti ma te tekateka n taanga ao te utu?

²⁴ Ni boong aikai ao a na aki riki taiani mwioko n te ekaretia bwa karawawataan te utu. (Wareka 1 Timoteo 5:8.) Irarikin anne, e taraia raoi Kristo bwa a na teimatoa taan rimwina aika kakaonimaki i aon te aba ni karerekea te ibuobuoki ae teimatoa n raanga, ni kaineti ma reirei ni kairiri man te Baibara ibukin te tekateka n taanga ao te maiu n utu. (IEbe. 3:14, 15) N 1978 ao e a kona n noraki te boki ae Making Your Family Life Happy. E boreetiaki te boki ae Te Kawai Ibukin Karekean te Kakukurei n te Utu, 18 tabun te ririki imwina. Irarikin anne, a bati kaongora n Te Taua-n-Tantani aika katauraoaki ibukini buokaia taanga ni mare bwa a na maiuakini booto n reirei man te Baibara i marenaia.

25-27. A kangaa n tia n rangi ni mutiakinaki kainnanoia ataei aika kakaokoro aia ririki ni maiu ni waakinakon taian ririki?

 ²⁵ Ao tera aroia rooro ake a ataei riki? Ni waakinakon taian ririki ao e a rikirake riki mutiakinani kainnanoia. E a maan ana botaki Iehova ni katauraoi baika raraoi ibukia ataei aika kakaokoro aia ririki ni maiu, ma te ibuobuoki ngkoa are ai aron te timtim n ran e a riki bwa te karaanga ae raanganako. N te katoto, man 1919 nakon 1921 ao e a kona n noraki te “Juvenile Bible Study” n The Golden Age. Imwin anne ao e a kaoti te boroutia ae The Golden Age ABC n 1920 ao te boki ae Children n 1941. N 1970 tabun ao a boreetiaki booki aika Listening to the Great Teacher, Your Youth—Getting the Best out of It, ao Karaki Man te Baibara. N 1982 ao e a katauraoaki kanoan te Awake! ae rereitaki ae “Young People Ask” are e a riki bwa te boki ae Questions Young People Ask—Answers That Work, are boreetiaki n 1989.

²⁶ Ni boong aikai ao a a reke iroura uoua mwakoron te boki ae te Young People Ask aika kaboouaki, ao e teimatoa n rereitaki kanoana n ara atureti ae jw.org. Iai naba iroura te boki ae Learn From the Great Teacher. A bati bwaai n ibuobuoki n ara atureti ibukia ake a ataei riki, n ikotaki ma kaati aika taekaia aomata aika taekinaki n te Baibara, bwaai n reirei ibukia ataei aika ikawai riki ao aika uarereke  naba, bwaai ni kamarau iango, birim, ao korobanna aika boboto i aoni karaki n te Baibara, n ikotaki naba ma reirei n te Baibara ibukia ataei aika tenua aia ririki rikaaki. E teretere bwa e aki bitaki ana iango Kristo ibukia ataei man te tai are e weteiia iai ma ni mwanokaiia, n te moan tienture. (Mareko 10:13-16) E tangiriia ataei aika mena i buakora bwa a na namakinna ae a tangiraki ao ni kanuaaki raoi ni kaineti ma te onimaki.

²⁷ E tangiriia naba ataei Iesu bwa a na kamanoaki mani baika karuanikai. E a rangi ni korakora ngkai karaoani mwakuri n iowawa nakoia ataei n te aonnaba aei, ae e a kerikaaki iai bwainakin te aroaro ni maiu ae riai. Ngaia are e a tia ni boreetiaki te bwai n ibuobuoki ae mataata, ao e kaineti raoi ma te kangaanga ibukini buokaia kaaro bwa a na kamanoia natiia mani mwakuri aika bubuaka. *

28. (a) Tera ae kainnanoaki ngkana ti na uataboa karaoan te taromauri ae itiaki, n aron ae kaikonakaki n te tembora are n ana miitara Etekiera? (b) Tera ae ko motinnanoia bwa ko na karaoia?

²⁸ E aki ngkanne kakukurei iangoan aroni Kristo n teimatoa ni katamaroaia taan rimwina, ni kataneiaia bwa a na rabakau ni karinerine, ni maiuakina ae riai, ao ni kakabwaiaaki man ana kaetieti Iehova aika kakawaki ibukin te aroaro ni maiu ae riai? Manga iangoa te tembora are e noria Etekiera n te miitara. Uringi kawai n rin ake a ririeta. Bon tiaki te tabo ni koaua te tembora anne bwa bon te tembora n taamnei. Ma ti iangoia bwa bon te bwai ni koaua? Ti rinnako iai, tiaki tii ngkana ti nakon te Tabo n Taromauri, ke ngkana ti kauka te Baibara, ke ngkana ti karaoa te mwakuri ni minita. Mwakuri aikai boni bwaai aika kona n noraki. E kona ni karaoi baikanne te aomata ae baka n raoiroi e ngae ngke e bon aki rin n ana tembora Iehova. Ma ngkana ti karaoi baikai ao ni maiuakin naba ana kaetieti Iehova aika kakawaki ibukin te aroaro ni maiu ae riai, ao n uataboa te taromauri ae itiaki ma nanora ni koaua, ti a rin iai ao ni beku n taabo aika moan te tabu aikai, ae taekan te babaire ibukin taromaurian Iehova ae te Atua n te aro ae itiaki! Ti bia teimatoa n taua mwiokoara ae rangi ni kakawaki aei. Ti bia karaoa naba ara kabanea ni konaa ni kaotiota itiakin Iehova, n arora ni kawakin ana kaetieti aika raraoi!