A reiakina te koaua au karo n 1920 tabun imwaini mareia. I bungiaki n raa moan 1939. Ngke I uarereke ao ti maeka i Engiran ao I iriria au karo nakoni bobotaki ni Kristian, ao imwina riki I a rin n te Kuura ni Kataneiai Ibukia Taan Uarongorongo. Ni karokoa te bong aei, I ururinga arou n toka i aon te bwaoki teuana are N na karaoa iai au moani kabwarabwara mai moa n ana tabo te tia kabwarabwara. Bon onoua au ririki n te tai anne ao e rangi n nako nanou n tarakiia ake a ikawai riki ake a ongora.

Ngkana ti na uarongorongo, e taibina tamau au taeka ae uarereke i aon te moti ni beeba bwa N na kabongana n te mwakuri ni minita. Boni wanua au ririki ngke I moani kawara te auti teuana n tii ngai. Ai kukureira ngai ngke e butimwaea au beeba anne kaain te auti ao e tangira ngkekei naba te boki ae “Let God Be True”! I biri rikaaki ao n tuanga tamau te baere riki. E karika kimwareireiu te mwakuri ni minita ao te bobotaki, ao I buokaki iai bwa N na karikirakea tangiran te beku iroun Iehova ni kabwanina iai au tai.

I ririkirake n tangira te koaua man te Baibara imwin anganganakiu iroun tamau, katoton Te Taua-n-Tantani ae katoa namwakaina. I ingainga ni wawareki ngkana a roko n te meeri. E rikirake onimakinan Iehova irou ao I a kairaki iai bwa N na katabua maiuu nakoina.

E kaoaki ara utu nakon te bwabwaro ae te “Theocracy’s Increase” are boo n 1950 i New York. N te Kaabong n Aokati 3, te boto n iango iai bon “Missionary Day ke Aia Bong Mitinare.” N te bong anne, e anga te kabwarabwara ibukin te bwabetito Brother Carey Barber, are e a beku imwina riki bwa kaain te Rabwata n Tautaeka. Imwin tabekan titiraki aika uoua nakoia naake a na bwabetitoaki ni banen ana kabwarabwara, I teirake ao n  taekina aei, “Eng!” Bon 11 au ririki ao I a ataia ae I a toua te mwaneka ae kakawaki. E ngae n anne, I maaka te tebo i nanon te ran ibukina bwa I tuai ni bwaati te uaua. E irai ai tamau nakon te tabo ni bwabetito ao n tuangai ae a na bon nakoraoi bwaai ni kabane. Ni koauana, e rangi ni baitii n tia, ike I a aki namakina iai booni waeu ma kabin te tabo ni bwabetito. E kairai te tari temanna nakon are temanna are e na bwabetitoai, ao temanna e kaerakeai. E a tia Iehova n teimatoa ni kanakoraoa maiuu ni moa man te bong ane kakawaki anne ni karokoa ngkai.

Ngke e a bane au reirei n te kauarinan ao I tangiria ni bwaiania, ma a kaungaai au tia reirei bwa N na uaiakina te reirei are rietata riki. I konaaki n aia kairoro anne ao I a rin n te reirei are rietata riki. Ma e ngae n anne, I a waekoa n ataia ae e na aki kona n teimatoa n nene au koaua ngkana I kaatuua au iango n au bwai n reirei n te tai naba anne, ngaia are I a baireia bwa N na katoka au reirei. I tataroa au kangaanga aei nakon Iehova ao I korea au reta ni butiaaina ma ni karautaeka nakoia au tia reirei bwa N na kitana te reirei ni banen au moan ririki. I waekoa ngkekei naba ni karina arau n te mwakuri ni bwaiania ma onimakinan raoi ana boutoka Iehova.

I moana au mwakuri ni minita ni kabwanina au tai n Turai 1957 n te kaawa ae Wellingborough. I bubutiia taari ake n te Betaera i London ngkana I kona n raona te bwaiania temanna ae te mwaane ae mwaatai riki. E a riki Brother Bert Vaisey bwa raou, ao mani mwaataina anne, I a buokaki iai bwa N na karaoa au kaetieti ae tamaroa n te mwakuri ni minita. N te ekaretia ao tii onoman iai taari aine aika a kara, n ikotaki ma Brother Vaisey ao ngai. A a bati aanga ake I kona ni karikirakea iai onimakinan Iehova ao ni kaotiota au onimaki, man arou ni kakatauraoi ao n ibuobuoki n taai ni bobotaki.

Imwin tabeua te tai ni menau n te karabuuti ibukin rawau n irekereke ma te buaka, I a kaitiboo ma Barbara, ae te tari te aine ae te bwaiania ae okoro. Ti mare n 1959, ao ti kukurei n nako n te tabo are ti baireaki iai. Ara moan tabo bon Lancashire i meangimaeaon Engiran. Imwina n Tianuare 1961, I a kaoaki bwa N na ira te Kuura ni Minita Ibukin te Tautaeka n Uea ae teuana te namwakaina manna n te Betaera i London. Ni banen ara reirei anne, I mimi bwa I a manga mwiokoaki n te mwakuri ni mwamwananga. I reireinaki ni kataneiaaki iroun te mataniwi n te aono ae mwaatai n te kaawa ae Birmingham i nanon uoua te wiki, ao e a kariaiakaki Barbara bwa e na raonai. Ikanne are ti a nako ni kaei mwiokoara n aono aika Lancashire ao Cheshire.

Ngke ti motirawa n Aokati 1962, ti a karekea ara reta man te aobiti n tararua ao i nanona bon taiani booma ibukin te rin n te Kuura ni Kireata! Imwin tataroakinana iroura, ti a kanoai booma akanne ao ni waekoa ni kaoki nakon te aobiti n tararua n aron are tangiraki. Nimaua te namwakaina imwina ao ti a mwananga n nako Brooklyn, New York, ni kaea te Kuura are te ka-38 ni kuura, ae tebwina te namwakaina manna ibukin reiakinan te Baibara.

 Ti reireinaki n te Kireata tiaki tii taekan Ana Taeka te Atua ao ana botaki, ma taekan naba ara botaki n itaritari. Bon 20 tabun ara ririki n te tai anne, ao a bati reireiara mairouia taari ake a kaea naba te kuura. I rangi ni kakaitau bwa I kona ni mwakuri ni katoabong ma Brother Fred Rusk, ae ara tia reirei naba temanna. Te reirei teuana ae rianako are e kamataata boni kainnanoan ae ko na anga n taai nako te reirei ni kairiri ma te eti. Ae nanonaki iai bwa ko na taraia raoi bwa te taeka n reirei are ko na anga e na boto raoi man te Koroboki ae Tabu. I buakoia naake a anga te kabwarabwara n tain ara reirei bon taari mwaane aika mwaatai, n aroia Nathan Knorr, Frederick Franz, ao Karl Klein. Ao e bati reireiara ae reke man ana katoto te tari ae nanorinano ae Brother A.  H.  Macmillan, ngke e kaotaira bwa ti na ataa aron Iehova ni buokiia ana aomata n aia tai ni kataaki man 1914 nakoni moan 1919!

Ngke e nang bane ara reirei, I a tuangaki ngai ma Barbara irouni Brother Knorr bwa ti na nako ni mwakuri i Burundi, i Aberika. Ti waekoa n nakon ana raiburari te Betaera ao ni kakaaea n te Yearbook, mwaitiia taan uarongorongo n te tai anne i Burundi. Ti kubanako bwa akea taekana iai! Ngaia are ti nang riki bwa taani moan uarongorongo n te aono anne, ae mena n te aba ae ti aki rangi n ataa taekana. Ti rangi n raraoma! Ma imwin tataroakinana, ti a namakina te raunnano.

Ni mwiokoara ae boou, a rangi ni kaokoro baike ti taneiai iai ma baike ti nang rinanoi n te tai aei, n aron tauani kanoan te bong, te katei, ao taetaen te aba. Ti a riai n reireinira te taetae ni Buranti. Ti riai naba ni kakaaea te tabo ae ti na maeka iai. Ngke ti roko ao uabong imwina, e a kawarira raora temanna n rin te Kireata ae Harry Arnott, are i aoni kawaina ni kaea mwiokona i Zambia. E buokira ni kakaaea ara tabo ni maeka, are e a riki bwa ara moan auti ni mitinare. Ma e aki maan imwina, ti a manga kaitaraaki irouia mataniwi n te tautaeka, ake a aki ataa rongorongoia Ana Tia Kakoaua Iehova. Ngke e a moanna n nakoraoi ara mwakuri, a kaongoira taani kairiri n te tautaeka bwa ti na aki kona n teimatoa n tiku n akean te beeba ni kariaia ibukin te mwakuri. E kananokawaki bwa ti a riai ni kitana te aba, ao n nakon te aba ae boou, ae n te tai aei bon Uganda.

Ti maaku n nako Uganda ngkai akea kariaiakara n rin iai, ma ti bon onimakina Iehova. E kabwarabwaraa te kangaanga ae ti rinanona te tari  temanna mai Kanata are beku n te tabo ae kainnanoaki riki iai te ibuobuoki i Uganda, nakon te aobitia are tabe ma te mwamwananga, ao ti a anganaki tabeua namwakaina ake ti na kona iai ni kanoaa te booma ibukin tikura n te aba. E oti n anne bwa e boni buokira Iehova.

A kaokoro baika ti a rinanoi ni mwiokoara ae boou aei ma are i Burundi. E a kamani waakinaki te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea, e ngae ngke tii 28 taani Kakoaua n te aba anne ni kabutaa. N ara aono ao a bati aika a bwaati te taetae n Imatang. Ngaia are ti a waekoa n ataia bwa ngkana ti na buokiia aika kan ongora bwa a na rikirake, ti riai n reiakina tao teuana mai buakon taetae aika kakaokoro n te aba anne. Ti moana te uarongorongo n te aono ae Kampala, are e kabonganaaki riki iai te taetae n Luganda, ao ti a baireia bwa ti na reireinira te taetae anne. E anaa te tai ae maan bwa ti na bwaati te taetae anne, ma e rangi n uaana n ara mwakuri n uarongorongo! Ti a moanna n ota riki ibukini kainnanoia ni bwaai n taamnei ara reirei n te Baibara. Ao ibukin anne, a a kaotii aia namakin ao kukureia n te baere a reiakinna.

E kauaataoaki kimwareireira ni kuneaia aomata aika a kan ongora te koaua n te mwioko riki teuana ae ti aki kantaningaia, ae te beku n te mwakuri ni mwamwananga ni kabutaa te aba. Ni kairara i aan ana kaetieti te aobiti n tararua i Kenya, ti a mwamwananga ni kabutaa te aba n nori aono ake a na kainnanoaki riki iai bwaiania aika okoro. A bati taai ake ti nora iai aia akoi aomata ake a tuai man nonoria taani Kakoaua. Ti rangi ni butimwaeaki raoi irouia ao a katauraoa naba te amwarake ibukira.

E a manga tei naba mwanangara are imwina. Mai Kampala, ao I kabanea uoua te bong ni mwananga n te turein nakon matabaiawan te kaawa ae Mombasa i Kenya n te kaibuke nako Seychelles, ae atimwakorona aika uarereke n te Indian Ocean. Imwina man 1965 nakon 1972, e a irai Barbara ni mwanangau ake I nanako iai nako Seychelles. N te tai anne, e a tei te kurubu ae e tii kaainaki irouia taan uarongorongo aika uoman aika tionako aia tabo, ao imwina e a riki bwa te ekaretia. Ni mwamwanangau ake tabeua ao I a kawariia taari ake i Eritrea, Itiobia, ao Tutan.

Ni menara i Uganda ao e bitaki te tautaeka iai imwin tauakina i aan te kairiri n tautia. N taai ni kangaanga akanne ao I a kauringaki iai bwa e raoiroi riki ngkana I ongeaba n te kaetieti, are “angani Kaitara akana ana bwai Kaitara.” (Mareko 12:17) N te taina ao a a tuangaki ni kabane naake tiaki kaain te aba bwa a riai ni korei araia n te aobiti ni bureitiman ae uakaan ma mwengaia. Ti waekoa n ira nanon te babaire. Tabeua te bong imwina, ngke I buti ngai ma te mitinare temanna rinanon te kaawa ae Kampala, a a kainetira naba bureitiman ni karaba. A rangi ni bukibuki manawara! A bukinira bwa tibwaai ngaira ao a kairira nakon aia aobiti are bubura riki ike ti a kabwarabwaraira nakoia bwa mitinare ngaira aika ti rau. A bon aki kuba ma ara taeka bureitiman akanne. Ti a manga kairaki mai ikanne iroun te bureitiman temanna ae iai ana katii nakon aia aobiti riki teuana ae uakaan ma ara auti ni mitinare. A bon oki nanora ngke ti a tei i matan aia mataniwi, are e kinaira ao n ataira ae ti a kaman tia ni korei arara, ao e tua nakon teuare e kairira bwa e na kaokira nakon ara auti!

N taai akanne, ti aki toki n rotaki n te maaku ni kawai ake a teinaki irouia tautia, ao moarara riki  ngkana ti kateaki irouia tautia aika a koro ni manging. Ma ni katoaa te tai anne, ti bon tataro ao e oki nanora ngke ti a kariaiakaki ni butinako n akea te kangaanga. E kananokawaki bwa n 1973, a a tuangaki mitinare ni kabane aika iruwa bwa a na kitana Uganda.

Ti a manga anganaki te bitaki ibukini mwiokoara, ao n te tai aei bon Côte d’Ivoire, i Aberika maeao. Bon te bitaki ae ti riai ni kaangaraoira nako iai: ae reiakinan te katei ae rangi ni boou, manga kabonganaan te taetae ni Buranti n taai nako, ao ai kaangaraoan te maiu irouia mitinare aika a kaokoro abaia! Ma e ngae n anne, ti a manga nora naba ana kaetieti Iehova n noraia aomata aika nanorinano ao n raoiroi nanoia ake a waekoa ni butimwaea te rongorongo ae raoiroi. Ti uaia n nora aron onimakinan Iehova iroura, are e a tia ni kanakoraoa maiura.

N te tai anne, e a reke irouni Barbara te kaentia. E ngae ngke ti okioki nako abara i Eurobe ibukini bwainnaorakiana, ma n 1983 ao ti a ataia ae ti a aki kona n reitaanako ara beku i Aberika. E boni kananokawaki iroura iangoan aei!

E rikirake ni korakora aorakin Barbara ngke ti a beku n te Betaera i London, ike e a mate iai. Bon taani boutoka ni koaua kaain te utu ni Betaera. A buokai te tangaa teuana bwa N na kaangaraoa arou ao n teimatoa n onimakina Iehova. Imwina, I a manga kaitiboo ma te tari te aine n te Betaera ae ririanna ana mwakuri, are e a tia naba ni beku bwa te bwaiania ae okoro, ao bon te aine ae ikawai n te onimaki n arona ni moanibwaia tangiran Iehova. I mare ma Ann n 1989, ao ti a uaia ni beku n te Betaera i London ni karokoa ngkai.

I a tia ni beku man 1995 nakon 2018 bwa temanna naba te tia tei n ana botaki Iehova ni katobibia te aonnaba (ae aranaki ngkai bwa te mataniwi ae kakawari aobiti n tararua), ao ni kawari aaba aika e kaania 60 aika kakaokoro. Ni mwiokoau akanne, I a kakoauaa iai aron Iehova ni kakabwaiaia ana toro ni kaitaraakia n aanga aika kakaokoro.

N 2017 ni mwanangara ake i mwina, I a manga kawara Aberika. Ai kukureira ngai ni kaira Ann nako Burundi ao ti mimi n noran te rikirake iai! N te kaawa are ti moan uarongorongo iai man te auti teuana ma teuana n 1964, e a tei iai te Betaera ao e a raka i aon 15,500 taan uarongorongo iai.

I rangi ni kukurei ngke I karekea au tiiketi ibukini mwamwanangau n 2018. I buakon taabo ake a mwakoro iai bon Côte d’Ivoire. N rokora i Abidjan, are kaawana ae bubura, kaanga ai aron ae I a roko ni mwengau. Ngke I taratarai nambwan taian tareboon, ao te aomata are e maeka i rarikira n te Betaera n aia ruu iruwa bon te tari te mwaane ae Sossou, ae te ara ae I taneiai n ongongo. I uringnga are e a tia ngkoa teuaei ni beku bwa te mataniwi n te kaawa ni menau ngkoa i Abidjan. Ma e bure au aomata, bwa ngaia bon Sossou temanna​—ae natina.

E a bon tia Iehova ni kawakina ana berita. Ngkana ti boo ma kangaanga aika bati, I a ataia ae ngkana ti onimakina Iehova, e na boni kanakoraoa maiura. Ti a ingainga ngkai n toua te kawai are akea tokina are e na ririkirake n ota te maiu iai n te aonnaba ae boou.​—TaeRab. 4:18.