1-2. Ti na kangaa n ongeaba n te taeka n reirei are n Taeka N Rabakau 4:25? Taekina te katoto.

KATAAMNEIA baika a riki aikai. Te tari te aine ae e a kara, ae e iaiangoi baika raraoi ni maiuna are rimoa. E ngae ngke e a kaaitara ngkai ma te maiu ae kangaanga riki, ma e teimatoa ni karaoa ana kabanea ni konaa ibukin Iehova. (1Kor. 15:58) Ni katoabong ao e kakataamneia ngaia ma ana utu aika tangiraki irouna, aroia ngke a a maeka n te aonnaba ae boou are beritanaki. Te tari te aine temanna ae e ururinga te tai are e karaoaki te mwakuri ae aki raoiroi nakoina iroun tarina n te onimaki temanna, ma e rineia bwa e na mwaninga taekan anne. (IKoro. 3:13) Te tari te mwaane temanna ae e aki toki n ururingi ana kairua rimoa, ma e a kaatuua riki ngkai kateimatoaani kakaonimakina nakon Iehova.​—TaiAre. 51:10.

² Tera ae a titeboo iai taari aika teniman aikai? A bane n ururingi aroni maiuia are rimoa, ma a aikoa kaatuua ngkai iaiangoaia. N oneani mwin anne, a “taraa mooa” ibukin te tai ae e na roko.​—Wareka Taeka N Rabakau 4:25.

3. E aera bwa ti riai n “taraa mooa” ibukin te tai ae e na roko?

³ E aera bwa e kakawaki “[taraani] mooa” ibukin te tai ae e na roko? N aron te aomata ae e aki kona ni kaeta raoi kawaina bwa e aki toki n tanrikaaki, ao ai arora naba, ti aki kona ni kateimatoa ara beku ibukin Iehova ngkana ti teimatoa n ururingi aroni maiura ake rimoa.​—Ruka 9:62.

4. Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?

⁴ N te kaongora aei, ti na maroroakini bwaai ni kamwane aika tenua ake ti kona iai ni manga iaiangoa maiura n taai aika nako. * Baikai bon: (1) tangiran aroni maiura are rimoa,   (2) unra irouia tabemwaang, ao ai (3) ururingan te bure ae kakaiaki. Ni kaineti ma baika a riki aikai, ti na nori taiani boto n reirei man te Baibara ake a na buokira iai bwa ti na aki kaatuua ara iangoi i aon “taekani baike [imwira],” ma ti na kaatuua ara iangoi ni “baika mena [imwaira].”​—IBir. 3:13.

5. Tera te bwai ni kamwane ae e kauringira Te Minita 7:10 bwa ti riai n aki karaoia?

⁵ Wareka Te Minita 7:10. Noria bwa e aki taekinaki n te kibu aei bwa e kairua bwa ko na titiraki ni kangai: “E aera ngkai a tamaroa boong ake rimoa?” Bon ana bwaintituaraoi Iehova ururingani baika tamaroa rimoa. Ma n oneani mwin anne, e kangai te kibu: “Tai kangai, ‘E aera ngkai a raraoi riki boong ake rimoa nakon aikai?’” Ngaia are ti riai n taratara raoi bwa ti na aki kabotaua maiura are rimoa ma ae ngkai ao n iangoia bwa e a aki kona n nakoraoi maiura ngkai. E rairaki te kibu anne n te Baibara riki teuana ni kangai: “Tai titiraki ni kangai, ‘E aera bwa a raoiroi riki boong ake rimoa?’ Ko aki wanawana ngkana ko titiraki n aron anne.”

6. E aera bwa ti aki wanawana ngkana ti teimatoa n iaiangoia bwa e raoiroi riki maiura are rimoa? Taekina te katoto.

⁶ E aera bwa ti aki wanawana ngkana ti teimatoa n iaiangoa maiura n taai aika nako bwa e raoiroi riki? E kona tangiran aroni maiura are rimoa ni kairira bwa ti na tii ururingi baika raraoi mai iai. Ke e kona ni kairira bwa ti na aki ururingi rawawata ake ti rinanoi. Iangoa aia katoto tibun Iteraera. Ngke a kitana Aikubita, a waekoa ni mwaninga aroni maiuia ae karawawata ni menaia iai. N oneani mwin anne, a kaatuua aia iango n te amwarake ae tamaroa are a kukurei iai. A taku: “Ti a rangi n uringa te ika are ti kakanna i Aikubita n akea boona, ao te kukambwa naba, te meron, te anian, ao ai te kaariki!” (WarIte. 11:5) Ma te koaua bwa kanaia anne “akea boona”? Tiaki ngaia anne. A boni kabwakaa te boo ae bubura tibun Iteraera, bwa a boni karawawataaki ao ni karikaki bwa tooro i Aikubita n te tai anne. (TeOti. 1:13, 14; 3:6-9) Ma imwina riki, a a mwaninga karawawataaia anne ao a a kaatuua riki aia iango ni maiuia are rimoa. A rineia bwa a na kaatuua aia iangoi n “aia  bong rimoa aika raraoi,” ao tiaki kaatuuan iangoani baika raraoi ake e karaoi Iehova ibukia. Ao e bon aki kukurei Iehova n aroia anne.​—WarIte. 11:10.

7. Tera ae buoka te tari te aine temanna bwa e na aki mwane n tangiran aroni maiuna are rimoa?

⁷ Ti na kangaa n rarawa nakon te bwai ni kamwane ae tangiran aroni maiura are rimoa? Iangoa ana katoto te tari te aine temanna ae moana ana beku n te Betaera i Brooklyn n 1945. Tabeua te ririki imwina, e a mare ma kaain naba te Betaera, ao a uaia ni beku iai i nanon ririki aika bati. Ma n 1976, e a bwaka n aoraki buun neiei. E taku neiei bwa ngke e a ataia buuna aei bwa e nang mate, e anganna ana taeka n reirei tabeua aika raraoi ibukin arona ae e na kona n tokanikai iai ngkana ai tii ngaia. E taku teuaei nakoni buuna: “E rangi ni kakukurei tekatekara n taanga. A bati aomata aika e kangaanga reken aei irouia.” Ma e kaungaa naba ni kangai: “Ko na bon aki mwaninga baika raraoi ake ti uaia ni kakaraoi, ma tai kaatuua am iango n iaiangoi. E na bon toki te nanokawaki teutana imwin teuana, ni waakinakon te tai. Tai kabwaraa nanom ao n nanokawaki n te bwai ae riki. Kakaitau ni baika ko kukurei ao ni kakabwaiaaki iai. . . . Te ururing bon ana bwaintituaraoi Iehova nakoira.” Ko kakoauaa ae bon te taeka n reirei ae tamaroa aei?

8. E kangaa tarira anne ni kakabwaiaaki man ana taeka n reirei buuna?

⁸ E ongeaba te tari te aine anne n ana taeka n reirei buuna. E teimatoa ni kakaonimaki ni beku iroun Iehova ni karokoa 92 ana ririki ike e a toki iai maiuna. Tabeua te ririki imwain anne, ao e taku: “Ngkana I ururing rikaaki 63 tabun te ririki n nako ngke I kabwanina au tai ni beku ibukin Iehova, ao I kona n taekinna bwa e bon rangi ni kakukurei maiuu.” Bukin tera? E kabwarabwaraa ni kangai: “Te bwai ae karika maiuu bwa e na kakukurei bon ara botaki n itaritari ae tatangira ao kantaningaan te maiu ae kakukurei ma tariu ao mwaaneu n te aonnaba ae te bwaretaiti, ike ti na uaia ni beku n aki totoki iai iroun ara tia Karikiriki ae Moan te Kakannato, ae te Atua ae tii temanna ae koaua ae Iehova.” * Ai bon tamaroara ana katoto temanna ae e taraa mooa ibukin ana berita Iehova n te tai ae e na roko!

9. N aron ae taekinaki n Nakoaia Ibonga 19:18, ningai te tai ae e kona ni kangaanga riki iai katokani marakin nanora?

⁹ Wareka Nakoaia Ibonga 19:18. Ti aki toki n noria bwa e kangaanga katokani marakin nanora ngkana te aomata ae karaoa ae aki riai nakoira bon tarira n te onimaki, raoraora ni kaan, ke ara utu temanna. N te katoto, e bukinaki te tari te aine temanna iroun te tari naba temanna bwa e iraea ana mwane. Imwina riki, e a kabwaraa ana bure te tari are e bukibuki, ma e teimatoa te tari are bukinaki n iaiangoa te baere e a tia n riki. Ko a tia naba n rinanon anne? E ngae naba ngkana ti tuai, ma angiina i buakora a bae tia ni maraki nanoia ao a kakoauaa bwa e kangaanga katokana.

10. Tera ae kona ni buokira ngkana ti namakinna bwa iai marakin nanora?

¹⁰ Tera ae kona ni buokira ngkana ti namakinna bwa iai marakin nanora? Te bwai teuana ae ti riai n uringnga, bwa e nori bwaai ni kabane Iehova. E bon atai baika ti rinanoi, n ikotaki naba ma mwakuri n ribuaka aika karaoaki nakoira. (Ebera 4:13) E bon rotaki ngkana ti taonaki n te rawawata. (Ita. 63:9) Ao e berita bwa e na boni katoki mwakuri nako n ribuaka ake ti rotaki iai.​—TeKao. 21:3, 4.

11. Tera kakabwaiaara ngkana ti kakeaa marakin nanora?

¹¹ Ti riai n uringnga naba are ngkana ti kakeaa marakin nanora, ti na boni kakabwaiaaki. Anne te bwai ae e a ataia te tari te aine are e bukinaki. Imwina riki e a kona te tari aei ni katoka marakin nanona. E a ataia ae ngkana ti kabwarai aia bure tabemwaang, e na boni kabwarai ara bure Iehova. (Mat. 6:14) E aki kabuburanibwaia te baere e karaoia tarina n te onimaki anne ke ni karekea aonana iai, ma e rineia bwa e na mwaninga taekana. Ao ibukin anne, e a kukurei riki tarira anne, ao e a kona ni kaatuua riki iangoan ana beku ibukin Iehova.

12. Tera reireiara n 1 Ioane 3:19, 20?

¹² Wareka 1 Ioane 3:19, 20. E aki bebete ururingan te bure are ti karaoia. N te katoto, a uringaaba tabeman ni karaoani baika kairua imwain reiakinan te koaua irouia. Tabeman a uringaaba ni karaoan ae bure irouia imwini bwabetitoaia. A bon riiriki namakin akanne. (IRom 3:23) Ni koauana, ti tangiria ni kani karaoa te bwai ae eti. Ma “ti bane n titibanako n taai aika bati.” (Iak. 3:2; IRom 7:21-23) E ngae ngke ti aki kukurei n ururingan te bure are ti karaoia, ma e kona ni karekea nakoira te bwai ae raoiroi. Bukin tera? Ibukina bwa te uringaaba n te bure are ti karaoia e kona ni kairira bwa ti na kaeta kawaira ao ni motinnanoia bwa ti na aki manga oki ni karaoia.​—Ebera 12:12, 13.

13. E aera bwa ti riai ni kawakinira man ururingan ara bure ae kakaiaki?

¹³ N te itera are teuana, ti boni kona n uringaaba n ara bure ae kakaiaki, ao ti teimatoa n ururingnga e ngae naba ngkana ti a tia n raira nanora ao e a tia naba Iehova ni kabwarai ara bure. E kona te aeka n namakin anne ni karuanikai. (TaiAre. 31:10; 38:3, 4) N te aro raa? Iangoa ana katoto te tari te aine temanna ae kabokorakora ma ururingan ana bure ake rimoa. E taku: “I taku bwa akea uaau ngkana I kakorakoraai ni beku ibukin Iehova, ibukina bwa e a tia taekau irouna ao tao e a aki kona ni kamaiuai.” A bati i buakora aika kona n ota n ana namakin te tari aei. Ngaia are e boni kakawaki bwa ti na kawakinira man te bwai ni kamwane ae ururingan ara bure ae kakaiaki. E ngae n anne, iangoa kukurein Tatan ngkana ti a anga ngaira nakoina​—e ngae ngke e aki kabwaraa nanona Iehova iroura!​—Kabotaua ma 2 I-Korinto 2:5-7, 11.

14. Ti na kangaa ni kakoauaa bwa e tangiria ni kabwaraa ara bure Iehova?

¹⁴ Ma ti kona n iango ni kangai: ‘N na kangaa ni kakoauaa bwa e tangiria ni kabwaraa au bure Iehova?’ N tabekan te   titiraki anne, ai aron ae ti boni kaekaa naba. N ririki aika bati aika tia n nako ao e koreaki aei n Te Taua-n-Tantani teuana n te taetae n Ingiriti: “Ti [kona ni] kunea bwa a bati taai ake ti tatanako ao ni bwaka iai ibukin te aroaro teuana ae ti kakaraoia riki ni maiura nakon ae ti kantaningaia. . . . Tai kabwaraa nanom. Tai taku bwa ko a tia ni karaoa te bure ae e aki kona ni kabwaraaki. Bon Tatan ae tangiria bwa ko na iaiangoa anne. Ngkana ko namakina te nanokawaki ao te un imwini karaoan te bure, kakoauaa bwa tiaki te aomata ngkoe ae ko buakaka. Teimatoa ni bwaina te nanorinano ao kakorakorako n tataro nakon te Atua ni butiia kabwaraan am bure, itiakini mataniwin nanom ao buokam ibukin anne. Kawaria n aron te teei ae iai ana kangaanga ao e kawara tamana, n aki tabe ma mwaitin am tai n tia ni bubutii ibukini mamaaram anne, ao e na boni kukurei ni buokiko Iehova ibukina bwa iai irouna te akoi ae rianako.” *

15-16. Tera aia namakin tabeman ngke a a ataia ae Iehova e boni kabwarai aia bure?

¹⁵ A bati ana aomata Iehova ake a karekea kabebeteaia n ataakin ae e bon tangiria Iehova ni kabwarai aia bure. N te katoto, tabeua te ririki n nako ao e ringaki nanon te tari te mwaane temanna n te rongorongo teuana ae boreetiaki n te kaongora ae rereitaki ae “E Bitii Maiuia Aomata te Baibara.” N te kaongora anne, e taekinna te tari te aine temanna bwa e kangaanga irouna ae e na kakoauaa ae Iehova e bon tangiria, e ngae ngke e a tia ni karaoi baika buakaka. E kabokorakora neiei ma te namakin anne, e ngae naba ngke e a tia ni bwabetitoaki imwin ririki aika bati. Ma e kananoa ana iango i aon te kaboomwi, ao e a buokaki iai ni kakoauaa bwa e bon tangiria Iehova. *

¹⁶ E kangaa rongorongon neiei n ringaki iai nanon te tari anne? E korea aei te tari anne: “Ngke I uarereke, I kabokorakora ma buakanakini matakuakinan te bwaitingako. N taai aika tibwa nako, ao I a manga kani mamataku iai. I ukera aia ibuobuoki unimwaane n te ekaretia, ao teutana imwin teuana I a tokanikai i aon au kangaanga aei. A karaua nanou unimwaane n tuangai ae e bon tangirai ao n nanoangaai te Atua. Ma n tabetai, I bon namakinna ae ai akea bongau, ao e aki kona Iehova n tangirai. E rangi ni buokai rongorongon [te tari te aine aei]. I a ataia ae ngkana I iangoa te Atua bwa e aki kona ni kabwaraa au bure, ai aron ae I a taekinna bwa akea uaan ana karea ni kaboomwi  Natina are e anga ibukini kabwaraani buure. I korea te iteraniba are mena iai te rongorongo aei ao ni kawakinna bwa I aonga ni wawarekia ao ni kananoa au iango iai, ngkana e roko irou namakinan ae akea bongau.”

17. E kangaa te abotoro Bauro n rarawa nakon te bwai ni kamwane ae ururingan te bure ae kakaiaki?

¹⁷ Rongorongo n aron aikai a kauringira iai taekan te abotoro Bauro. Imwain rikina bwa te Kristian, ao e boni karaoi buure aika kakaiaki. E uringa Bauro te bwai are e a tia ni karaoia, ma e aki teimatoa n iaiangoia. (1Tim. 1:12-15) E iangoa te karea ni kaboomwi bwa te bwaintituaraoi ae e anganna te Atua. (IKar. 2:20) Ngaia are e bon rarawa nakon te bwai ni kamwane ae ururingan ana bure aika kakaiaki, ao e kaatuua ana iango n arona ni karaoa ana kabanea ni konaa ibukin Iehova.

18. Tera reireiara man te kaongora aei?

¹⁸ Tera reireiara man rinanoan taiani bwai ni kamwane aika maroroakinaki n te kaongora aei? (1) Ururingani baika raraoi rimoa bon ana bwaintituaraoi Iehova, ma n aki ongeia bwa nakoraoira maiura rimoa, e na bon nakoraoi riki maiura n te tai ae e na roko n te aonnaba ae boou. (2) A kona tabeman ni kaunira, ma ngkana ti motinnanoia bwa ti na kabwaraa aia bure, ti a kona ni kaatuua riki ara iango ni bwaai riki tabeua. (3) E kona te uringaaba ni karaoan te bure ae kakaiaki n totokoa kimwareireira n ara beku ibukin Iehova. Ngaia are n aroni Bauro, ti riai ni kakoauaa ae e a tia ni kabwaraa ara bure Iehova.

19. Ti kangaa n ataia bwa n te aonnaba ae boou, ti na bon aki ururingi baika aki raraoi ake ti karaoi rimoa?

¹⁹ Ti kakantaninga ngkai te maiu ae akea tokina. Ao n ana aonnaba te Atua ae boou, ti na bon aki ururingi iai baika aki raraoi ake ti karaoi rimoa. Ni kaineti ma te tai anne, e taekinaki ae kangai n te Baibara: “A na aki manga rin n te iango bwaai ake rimoa.” (Ita. 65:17) Karaua iangoia: Tabeman i buakora a a kara n aia beku ibukin Iehova, ma n te aonnaba ae boou, ti nang manga riki n ataei. (Iobi 33:25) Ngaia are ti bia motinnanoia bwa ti na aki iaiangoa maiura n taai aika nako. Ma n oneani mwin anne, ti na iaiangoa te tai ae imwaira ao ni maiu ngkai ibukin te tai ae e na roko!