Ko Ataia?
Tera aroaroia I-Iutaia are e a kairaki iai Iesu bwa e na kabuakakaa te taetae n tuea?
NI KAINETI ma te Tua Rinanoni Mote, iai taai aika riai ibukin te taetae n tuea. Ma e a rangi ni kakabonganaaki irouia aomata ake n ana tai Iesu, n te aro are a a kuri ni bane n taetae n tuea ibukini bwaai nako ake a taekin. A karaoa aei bwa e aonga ni kakoauaaki riki aia taeka, ma a bon aki nanonna. E ngae n anne, e kabuakakaa te aroaro aei Iesu uoua te tai ao e reirei ni kangai: “Ngkana kam atonga ‘Eng’ ao nanona eng, ao ami ‘Tiaki’ nanona tiaki.”—Mat. 5:33-37; 23:16-22.
Ni kaineti ma te Theological Dictionary of the New Testament, ti buokaki n ataia n te Talmud bwa e aera ngkai a rangi ni kakabongana te taetae n tuea I-Iutaia ibukini boutokaani koauan aia taeka. E riki anne ibukina bwa e kateretereaki raoi n te Talmud, taetae n tuea ake a riai ni kakoroaki bukia ao ake a kona n uruakaki.
Bon tiaki tii Iesu ni kabuakakaa te aroaro aei. N te katoto, e taku te I-Iutaia ae te tia korea rongorongon rimoa ae Flavius Josephus ni kaineti ma te koraki n Aro n Iutaia teuana: “A aki tataetae n tuea bwa a iangoia bwa bon te bure ae kakaiaki riki nakon te kewe. A taku bwa bon te aomata ae buakaka ane e aki kona ni kakoauaaki ana taeka ngkana e aki taetae n tuea i matan te Atua.” E taekina naba ae aron anne te boki n Iutaia ae te Wisdom of Sirach, ni kangai: “Te aomata ae tataetae n tuea n taai nako bon te aomata ae rangi ni buakaka.” Ngaia are e kabuakakaa Iesu te taetae n tuea ae aki nanonaki raoi. Ngkana ti tataekina te koaua n taai nako, ti na bon aki kainnanoa ae ti na taetae n tuea bwa e aonga ni kakoauaaki riki ara taeka.