22 TOGÓ BEL GE NÒ
Zogè Kọ Ò Nveenìè Ka Ló Gbò Gyọ́ E Bè Née Monmà Dẽeá
“Tú [o] bùlà . . . mmè boo nu e bè née monmà dẽe. Nu e nen monmà dẽe náa é di lee, sõò nu e nen náa monmà dẽe é di dọ̀ dee e bè náa tá.”—2 KỌ́R. 4:18.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 45 Gbò Nú E M Bugì Togó Boo
GE TENÍ BOO NÚ EÉ NÓ *
1. Éé ní e Jíízọs beè kọ́ kilma ló gyọ́ ea di káála ẹ́?
NÍÌ dénè gyọ́ ní eé láá mònmà dẽeé nì. Kàsĩ́, née é láá mònmà dẽè gbò gyọ́ ea bọọ lọ̀l vaá à lee. Mm̀ Lòbèl Boo Gùa, Jíízọ̀s beè kòlgì béè gbò gyọ́ ea di káála ea palàge bọọ èlmà kpègè. Tṍóá à gbóó kọọ̀: “Boo bée kọ kĩ e o gyọ́ dì, ní e o nyíe é olòó dìna gé é.” (Máát. 6:19-21) Tṍó e monì nú e ka palàge di ló, è ólò pììga boo gè gbĩ́ gè ié. È ólò gbó ‘gyọ́ sẹlẹ káála’ tení dú ló gè ié lé bée kèsĩ́ Bàrì. Bà náa gé láá zìb àbèè ge kyọ̀sĩ́ íb gbò gyọ́ e Jíízọs géè ló bel kilma lóí.
2. (a) Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 2 Kọ́rìnt 4:17, 18, éé ní e Pọ́ọ̀l síèi kpóó ló kọ é mm-mè bùlà boo é? (b) Éé ní eé ló sọ́l boo mm̀ nakà togó bel ge nòí ẽ́?
2 Neǹ tóm Pọ́ọ̀l síèi kpóó ló kọ é “tú bẹẹ bùlà . . . mmè boo nu e bè née monmà dẽe.” (Bugi 2 Kọ́rìnt 4:17, 18.) Gbò nu e bè née monmà dẽeí, dú nágé gbò lé-lé nu eé dé kpee ló mm̀ Boǹ Méné Bàrì. Mm̀ nakà togó bel ge nòí, èé nó nú ea kil ló ténì kà gyọ́ e née é láá mònmà dẽe ea gé dọ bélè nèi lèlà kátogóí—níà ge bã̀àà kóò Bàrì, ge tã̀àgã ló Bàrì, ge ié nvèè bá ea aa bá nyómá káí Bàrì, nè ge ié nvèè bá e Jìhóvà, Jíízọ̀s, nè gbò nyómá tóm néi mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Èé ló nágé sọ́l boo bé eé láá zogè kọọ̀ è nveenìè ka ló gbò gyọ́ e bè née monmà dẽeí naa.
GE BÃ̀ÀÀ KÓÒ JÌHÓVÀ
3. Mókà gyọ́ e dẽè nen náa moà ní ea bọọ lọ̀l vaá à lee é, vaá éé ní ea náa à valí ló beele gè láá ié é?
3 Kà pọ̀bkà gyọ́ ea bọọ lọ̀l vaá à lee e bè née é láá mònmà Ps. 25:14) Éé ní ea náa vaá à valí ló Bàrì ge bã̀àà kóò gbò nen e bà náa gbõoma vaá láá kilsĩ́ gè di káí é? Ẹlẹ é láá naa vó boo béè kọọ̀ ú vààa gyọ́ọ̀ Jíízọ̀s “tóólá náà kyọ̀ bàlà boo” lọ̀l. (Jọ́ọ̀n 1:29) Besĩ́ Jíízọ̀s à kalá ù, Jìhóvà beè nyimá kọọ̀ Jíízọ̀s é bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo dọ̀ọ̀mà tṍó ea é ú, kọbé à láá dùùlà gbò nen. Níà nú ea beè naa kọọ̀ Bàrì á láá zọ̀ gbò e ba beè dì besĩ́ Jíízọ̀s à kalá ù bã̀àà kóò e.—Róm̀ 3:25.
dẽe dú gè bã̀àà kóò Jìhóvà. (4. Nè sìgà nu dòòmà bá ea kil ló gbò e ba beè bã̀àà kóò Bàrì besĩ́ Jíízọ̀s à kalá dú boo kunukẽ̀í.
4 Zẹ́ẹ́ bugi togó boo sìgà gbò e ba beè dú kóò Bàrì besĩ́ à kalá dọ̀ deè gbò níí Kráìsta. Ébràhàm beè dú nen ea beè ié agẹ zìgà. Nú ea é sígá ló 1,000 gbáá aa ló tṍó e Ébràhàm ni ú, Jìhóvà beè kolíe “ńdáà kóò.” (Àìz. 41:8) Níí zógè kọọ̀ bã̀àna tṍó e gbò nen ú, Jìhóvà ólò ẹ̀bva naamá pá a kóò. Ébràhàm di dùm mm̀ bug Jìhóvà. (Lúùk 20:37, 38) Dõòna kà nu dòòmà bá dú Jóòb. Tṍó e dénè gbò nyómá tóm beè bõoná gbẹá káála, Jìhóvà beè àgala boo Jóòb tṍó ea gé ló bel ea kilíé ló. Jìhóvà beè kolíe “nen ea bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, ea sííá pọ̀ ló Bàrì vaá ọbví nú ea dú pọ́lọ́.” (Jóòb 1:6-8) Vaá Jìhóvà beè ẹ̀b Dányẹ̀l, ea beè láá tú nu ea é dú 80 gbáá fã̀àmà Bàrì gbẹá dó é bà náa ólò fã̀ Bàrìa naa vàẹ? Taà tóm e nyómá tóm Bàrì beè kọ́ nèe kọọ̀ Bàrì “palàge nvèèe ka ló.” (Dán. 9:23; 10:11, 19) Èé láá àgala boo kọọ̀ Jìhóvà dì ea gé ẹbmà dẽè deé ea é kẽee pá a kóò ea beè palàge vùlèa lọl kemà ú.—Jóòb 14:15.
5. Éé ní eé náa kọbé è láá bã̀àà kóò Jìhóvà ẹ?
5 Kuù nen e bè náa gbõoma deè nieí ní e bà ólò dé kpéè ló gè bã̀àà kóò Jìhóvà ẹ? È íè gã́bug gãà gbò nen e bà bã̀àà kóò Jìhóvà deè nieí. È nyímà níí boo béè kọọ̀ gã́bug gbò gbálà, gbò bia nè gbò pá nvín mm̀ zivèkà bàlà booí dì e bà gé zógè tení dú ló ba láb kọọ̀ baalaà kà kà gbò kóò Bàrì. Jìhóvà ólò “bã̀àà kóò gbò e bà tõo lèlà.” (Pró. 3:32) Tení dú ló gè dẹlẹ nyíé boo ú vààa gyọ́ọ̀ Jíízọ̀s, eé láá dú kóò Jìhóvà. Boo béè vó, Jìhóvà néi deè kọ é kìn lóó neèe vaá dììa múú. Tṍó é túù gbò láb tọí, è gbáà dẽè gã́bug gãà pá vígà e ba beè kìn lóó nè vaá dììa múú e bà gé dé kpéè ló gè “bã̀àà kóò” Nen ea bọọ lọ̀l vaá à lee mm̀ zivèkà bàlà booí!
6. Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọọ̀ è íèè lèèma ló gè bã̀àà kóò Bàrì e?
6 Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọọ̀ è nveenìè ka ló gè bã̀àà kóò Bàrì e? Dì belí Ébràhàm nè Jóòb, e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boó mm̀ gã́bug gbááá, beele íè ge kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo—kọ̀láá bé e ni tú gã́bug gbáá fã̀àmà Jìhóvà mm̀ nakà bàlà booí naa. Dì belí Dányẹ̀l, èé íè ge nvèè ka ló bẹẹ gbaa ló e íè kilma ló Bàrì, èlmà bẹẹ dùm. (Dán. 6:7, 10, 16, 22) Tení dú ló nvèè bá e Jìhóvà néi, èé láá ĩ̀ìmà kọ̀láá íb tã̀àgã̀ e kpeè sĩ́ ló vaá kilsĩ́ gè naa kọọ̀ bẹẹ gbaa ló e íè kìlmàé ló á agaló.—Fíl. 4:13.
GE TÃ̀ÀGÃ LÓ BÀRÌ
7. (a) Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 15:8, mósĩ́ deè ní e bẹẹ tã̀àgã ló ólò tọá ló Jìhóvà ẹ? (b) Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà ólò aalá bẹẹ gbò tã̀àgã ló é?
7 Tã̀àgã ló Bàrì dú dõòna kà gyọ́ e dẽè nen náa moà. À ólò leemá bàà kóò ge kọ́ nú ea tọ́a vá ló nè ene. Ẹ̀b bé e níí dú nágé kà kà kilma ló bẹẹ gè zọ̀ Jìhóvà bã̀àà kóò naaà! Jìhóvà ólò ló bel nèi, vaá kọ́ gbò a tóm̀ bùlà nè bé e nu tọ́aẹ́ ló naa nèi tení dú ló Kpá Káí. È ólò ló bel nèe mm̀ tã̀àgã ló, vaá kọ nágé kà lèlà bé e nú tọ́á ló beele naa nèe. À ólò palàge leemá Jìhóvà ge pãane tṍ ló bẹẹ gbò Próvẹẹ̀b 15:8.) Dì belí bẹẹ lé kóò, Jìhóvà náa ólò pãane tṍ ló áá bẹẹ tã̀àgã ló, sõò à ólò aalá. Sìgà tṍó, è ólò vàlẹ̀ bá íe ààla. Boo tṍó e sìgà tṍó è ólò tú gã́bug tṍó tã̀àma ló Bàrì boo sìgà nu. Kọbèè vó, èé láá àgala boo kọọ̀ a ààla é dú kà lèlà tṍó ea bọ́ló nè sĩ́deè ea lelà. Vóá à naa, ààla e Bàrì néi ólò láá dú kele ló ní e géè ẹ̀bmà dẽe. Dì belí nú dòòmà bá, tãa vó ea lọl bẹẹ tã̀àgã̀, àé láá néi nyìmànù nè kói ea é náa kọ é láá ‘ĩ̀ìmà.’—1 Kọ́r. 10:13.
tã̀àgã ló. (Bugi8. Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọọ̀ è íè lèèma kilma ló gè tã̀àgã ló Bàrì e?
8 Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọọ̀ è íè lèèma kilma ló dõ̀ònù ea bọọ gã́ ki ea dú gè tã̀àgã ló Bàrì e? Enè sĩ́deè dú gè gbàn tṍ ló lè-lè deè bá e Jìhóvà néi ea kọ́ọ̀: “Tãagai ló Bàrì lee.” (1 Tẹ̀s. 5:17) Jìhóvà náa ólò tú bá kpóó siimái kọ é tãagã̀é ló. Tãa vó, à ólò fã̀ dẽe bẹẹ dì pọ́ì vaá sièi kpóó ló kọọ̀, “tãàgai ló Bàrì lee.” (Róm̀ 12:12) Boo béè vó, èé láá zogè bẹẹ lèèma tení dú ló gè olòó tã̀àgã ló Bàrì buù deè. Vóá à naa, èé ólòó õá Jìhóvà zaa vaá lèèlà ẹ.—Ps. 145:2, 3.
9. Mósĩ́ deè ní e ene kà vígà págbálà ẹbmà ge tã̀àgã ló Bàrì é, vaá olo ẹbvì naa vàẹ?
9 Bé e kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà vaá nyimá gbò sĩ́deè ea ólò aalá bẹẹ tã̀àgã ló naa, níà bé e bẹẹ lèèma kilma ló ge tã̀àgã ló Bàrì é bọọ naa ẽ́. Dì belí nu dòòmà bá, vígà Chris, ea ni tú 47 gbáá tõoma boo sìtóm dénè tṍó beè kọọ̀: “Ẹ̀b bé ea dú lé gè ié tṍó boo bòm dee vaá tã̀àgã ló Bàrì naaà! Tṍó em aà boo bòm dee vaá tã̀àgã ló Jìhóvà, dĩ̀ìnè ló em íè ólò belí nàànì ea baa vaá naa kọọ̀ dénè nu á kpe dẽe! Níí ólò naa kọ ḿ õáe zaa ló dénè a dõ̀ònù, bii nágé ló nèà deè ge tã̀àgã ló Bàrì. Tṍó em ni tãàgã ló Bàrì lọ̀l, m̀ ólò gbóó láá daa e bè ním é íe tọ́ọ̀ kà bẽgẽ bel.”
NYÓMÁ KÁÍ DÚ DÕ̀ÒNÙ
10. Éé ní ea náa èé nveè ka ló nyómá káí Bàrì e?
10 Nyómá káí dú dõòna kà gyọ́ e dẽè nen náa moà e Bàrì dõo nèi eé íè ge nvèè Lúùk 11:9, 13) Tení dú ló a nyómá káí, Jìhóvà ólò nèi kpóó—ea dú “gbele kpóó e a di m mon bel Bàrìi.” (2 Kọ́r. 4:7; Tóm 1:8) Tení dú ló nvèè bá ea aa bá nyómá káí Bàrì, èé láá ĩ̀ìmà kọ̀láá íb tã̀àgã̀ e kpeè sĩ́ ló.
ka ló. Jíízọ̀s síèi kpóó ló kọ é kilsĩ́ gè bĩiná nyómá káí bá Bàrì. (11. Mósĩ́ deè ní e nyómá káí é láá nvèè bá nèi ẽ́?
11 Nyómá káí é láá nvèè bá nèi kọ é sí tóm e bà néi mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Nyómá káí Bàrì é láá bọ̀ọ̀vẹ̀ bẹẹ kalì e íè. À ólò naa kọ é sí tóm ea kuúi bá ge sì, dì belí gbò e gé nyoone nvéè Kráìst. È nyímà kọọ̀ gbò lé nu ea silà aa mm̀ bẹẹ tóm e síì nè Bàrì dú boo béè nvèè bá ea aa bá a nyómá káí.
12. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Psalm 139:23, 24, éé ní eé láá bàn nyómá káí Bàrì kọ á nvèè bá nèi kọ é naa ẽ́?
12 Dõòna sĩ́deè eé láá zogè kọ è nveè ka ló nyómá káí Bàrì dú gè olòó tã̀àgã ló Bàrì kọ á naa kọ é láá nyimá ló gbò pọ́lọ́ tàn ea bã́í nyíe. (Bugi Psalm 139:23, 24.) Be è tãàgã ló Bàrì naa vóá, Jìhóvà é téní dú ló a nyómá káí naa kọ é nyimá tṍó e pọ́lọ́ tàn bã́í m. Vaá be à gá náa è nyimá kọọ̀ pọ́lọ́ bùlà àbèè pọ́lọ́ tàn bã́í m, èé ban nyómá káí Bàrì kọ á nèi kói ea é náa kọ é láá bé èl bá. Tṍó e náà vó, à zógè kọ née gbĩ́ì ge naa tọ́ọ̀ nu ea é náa kọọ̀ Jìhóvà á gá tú a nyómá káí nèi.—Ẹ́fẹ. 4:30.
13. Mósĩ́ deè ní eé láá bọ̀ọ̀vẹ̀ bẹẹ lèèma e íè kilma ló nyómá káí é?
13 Èé láá bọ̀ọ̀vẹ̀ bẹẹ leemá kilma ló nyómá káí Bàrì tení dú ló gè bugi togó boo gbò tóm ea gé sí nèi mm̀ beélè deeí. Besĩ́ Jíízọ̀s à kalá kil káála, a beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀: “Tṍó e Nyómá Káí é dọ́í boo, Bàrì é néi kpóó e a é náa kọ ó láá elai nen di tõ̀ò nèi . . . tẹlẹ . . . ke kùbmà bàlà booí.” (Tóm 1:8) Níì kà lèlà nú ea gé nááá deè nieí é. Tení dú ló nvèè bá ea aa bá nyómá káí, nú ea é sígá ló aatáà gãà gbò nen beeá ló zivèkà bàlà booí dì e bà gé fã Jìhóvà. Nagé, dì belí gbò níí Bàrì, è íè kà kà gbaa ló nè fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló ea dìí zẹ̀ẹ̀ boo béè kọọ̀ nyómá káí Bàrì nveè bá nèi kọ é láá toní gbò lé kpãa, ea dì belí vulà súú dẽe ló, ṍò kààgà, fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló, ĩ̀ìmà, tóè sàn, lé nyíe, ge láá bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló, nè ge láá lẹ̀ẹ̀là bel ló bẹẹ bá. Nakà gbò kpãaí ní e “nyómá káí ólò domà” ẽ́. (Gàl. 5:22, 23) Ẹ̀b bé e nyómá káí dú dõ̀ònù e ka di ló naaà!
GE IÉ NVÈÈ BÁ EA AA BÁ BÀRÌ MM̀ BẸẸ SÌTÓM KỌ̀ KPẸ̀A
14. Mókà nvèè bá e bè née monmà dẽe ní e ólò ié tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a ẹ́?
14 Ge zọ̀ Jìhóvà, Jíízọ̀s nè gbò nyómá tóm “gbá siá tóm” dú kà lé dõ̀ònù e beele íè. (2 Kọ́r. 6:1) È ólò naa níí kọ̀láá tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a. Pọ́ọ̀l beè kọ́ kilma ló a bá nè gbò e bà gé gbá kọ́ kpẹ̀aí kọọ̀: “Beele gé gbá sí tóm nè Bàrì.” (1 Kọ́r. 3:9) Tṍó e kọ́ọ̀ kpẹ̀a, è gé zọ Jíízọ̀s siá tóm. Kẽ̀èa boo kọọ̀ tṍó ea beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀: “Aalii gé naanii kọ dénè gbò nen á nyooné,” Jíízọ̀s beè kpáá kọọ̀: “Nda é díí ló lee.” (Máát. 28:19, 20) Vaá èé kọ́ vàẹ kilma ló gbò nyómá tóm ẽ́? Nyíéi palàge ẹẹ kọọ̀ gbò nyómá tóm ólò tulèi tṍó e gé vee “Lé Kpẹ̀a e a di lee . . . nè dénè nen e a di bàlà boo”!—Kùùà 14:6.
15. Nè ene kà nu dòòmà bá ea di mm̀ Kpá Káí ea zógè pọ̀b kà dọ̀ e Jìhóvà ólò bìlà mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a.
15 Éé ní e nvèè bá e íè lọl bá Bàrì náa kọ é láá naa ẽ́? Boo tṍó e gé fó ból súú Boǹ Ménéá, sìgà súú ólò dọ boo nyíe ea dú lé, vaá bọọ. (Máát. 13:18, 23) Mée ní ea ólò naa kọọ̀ gbò kà kà belí á bọọ vaá mumí súú mm̀ gbò nen ẽ́? Jíízọs beè baatẽ́ kọọ̀ tọ́ọ̀ nen náa é láá nyooném nvée áá bèè kọọ̀ “nen e nà Tẹ̀ . . . duulàe má.” (Jọ́ọ̀n 6:44) Kpá Káí ne sìgà nu dòòmà bá ea kil ló níí. Kẽ̀èa boo tṍó e Pọ́ọ̀l géè kọ́ kpẹ̀a nè gbò e ba beè di nvéè boǹ Fílipaì. Nvèè kpíí ló nu e Kpá Káí kọ́ kilma ló enè ọ̀và, ea kọlà Lìdíà kọọ̀: “Dõò beè gboó naa kọ á palà ge tavẹ vaá ziga ló mon bel Bàrì e Pọ́ọ̀l géè lòa.” (Tóm 16:13-15) Dì belí Lìdíà, a dú gè dùùlà gã́bug gã gbò nen nvee kpàn Jìhóvà.
16. Mée ní ea bọ́ló kọ á tú ka ea dú ló bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́?
16 Mée ní ea bọ́ló gè tú kà ea aa ló bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́? Pọ́ọ̀l beè aalá bíbvá tṍó ea émí kpá má bõ̀ònatõ̀ò ea di Kọ́rìnt kọọ̀: “Nda beè fò, Apọ́lọ̀s à tṍ múú kúm, sõò Bàrì ní e a è naa kọ á dùm e. Nen e a fó nè nen e a tṍ múú kúm náa bọọ, sõò Bàrì e a náa kọ á dùm ní e a bọọ é.” (1 Kór. 3:6, 7) Dì belí Pọ́ọ̀l, èé ólòó tú ka ea dú ló bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a nè Jìhóvà.
17. Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọ è íè lèèma ló ge zọ̀ Bàrì, Kráìst, nè gbò nyómá tóm “gbá siá tóm” ẽ́?
17 Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọ è íè lèèma ló bẹẹ nèà deè ge zọ̀ Bàrì, Kráìst, nè gbò nyómá tóm “gbá siá tóm” ẽ́? Èé láá naa vó tení dú ló gè tú kọ̀láá kà nèà deè e íè vèèmà lé kpẹ̀aí nè dõòna gbò. È íè gã́bug sĩ́deè ge naamá níí, dì belí gè kọ́ kpẹ̀a ‘gbẹá ke dẹi nè aa tọ dọ tọ.’ (Tóm 20:20) Gã́bug nen ólò de nágé kpéè ló gè kọ́ kpẹ̀a tṍó e bà náa beè noo. Tṍó e bà mon neǹ kyáà, bà ólò tú lé bá kã̀àmàe mon vaá pììga boo gè zọ̀ẹ loá sọ́l boo Kpá Káí. Be nená íe lèèmà m, bà ólò gbóó tú kyèèlè kọọmá kpẹ̀a nèe.
18-19. (a) Mósĩ́ deè ní e ólò tṍ múú kúm ból súú kà kà belí é? (b) Baatẽ́ nú ea beè naaá ea zógè bé e Jìhóvà beè nvèè bá nè nen ea ólò nó Kpá Káí naa.
18 Dì belí gbò e gé zọ Bàrì “gbá siá tóm,” èé íè ge fó ból súú kà kà belí vaá tṍ múú kúm. Tṍó e nen zógè lèèma, èé piìga boo gè òòà kẽ síé ló àbèè ge noo kọọ̀
dõòna nèn á zọ̀ẹ noá Kpá Káí. Nyíéi ólò ẹẹ tṍó e monì bé e Jìhóvà nveè bá nè nen e ólò noòmà Kpá Káí kọ á láá nyaaná bé ea beè olòó bugi togó vaá ẹ̀b nu naa.19 Bugi togó boo nu dòòmà bá Raphalalani, neǹ síìà zọ̀ ea dú South Africa. Gbò nú ea nó lọl mm̀ Kpá Káí beè leemáe. Sõò a beè palàge tàvàlàẹ́ ló ge zìgà nú e Kpá Káí nóòmà ea kil ló ge zọ̀ gbò a nómá tẹ̀ e ba beè ù loá bel. (Dìt. 18:10-12) Ńkem kem, a beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ Bàrì á nyaanàè bé ea bugi togó naa. Vaá tṍó e tṍó ni téní, a beè aa ló a tóm gè siiá zọ, náa kal béè kọọ̀ níà áá tóm ea géè sí tõ̀òma dùme. Raphalalani, ea ni tóólá 60 gbáá kátogóí kọ́ọ̀: “Nda palàge õá Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà zaa kọ bà nveè bá nèm mm̀ gã́bug sĩ́deè dì belí gè nvèè bá nèm kọ ḿ ié tóm gè sì. Bọọ èlmà tõ̀ò, m̀ palàge õá Jìhóvà zaa kọ à nveè bá nèm kọ ḿ láá nyaaná nà dùm, naa ní e kátogóí m láá kọ́ kpẹ̀a dì belí enè Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà ea ni diìa múú.”
20. Éé ní eo ni bééláfùl ge naa ẽ́?
20 Mm̀ nakà togó bel ge nòí, e ló sọ́l boo ténì kà gyọ́ e dẽè nen náa moà. Ní ea palàge bọọ lọ̀l vaá à lee ea di zẹ̀ẹ̀ dú nèà deè e íè ge bã̀àà kóò Jìhóvà. Níá náa kọ é láá ié bélè lọl ló dõòna kà gbò gyọ́ e dẽè nen náa moà, ea dú gè láá bã̀é kpàn mm̀ tã̀àgã ló, ge ié nvèè bá lọl bá a nyómá káí, nè ge ié nvèè bá ea aa bá Bàrì mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Naanii èé bééláfùl ge bọ̀ọ̀vẹ̀ bẹẹ lèèma kilma ló gbò gyọ́ e dẽè nen náa moàí. Vaá née é aa ló gè olòó õá Jìhóvà zaa kọ à dú bẹẹ Kóò.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 145 Bàrì Zigà Zìgà Páladaìs
^ par. 5 Mm̀ togó bel e beè zẹ́ẹ́ nòa, e beè ló sọ́l boo kele-kele íb gyọ́ e Bàrì néi eé láá mònmà dẽe. Nakà togó bel ge nòí, é ló bel boo gbò gyọ́ e bè née é láá mònmà dẽe nè sĩ́deè eé láá zogè kọọ̀ è nveenìè ka ló. Àé bọọvẹ̀ bẹẹ lèèma e íè kilma ló Jìhóvà Bàrì ea néi gbò gyọ́í.
^ par. 58 BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ GBÒ FÙTÓ: (1) Ene kà vígà pábia ea gé ẹb gbò nú e Jìhóvà beè dèm vaá bugi togó boo a gbaa ló ea íe kilma ló Jìhóvà.
^ par. 60 BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ GBÒ FÙTÓ: (2) Áá kà vígà pábiaá gé bàn Jìhóvà kọ á neèe kói gè láá kọọmá kpẹ̀a.
^ par. 62 BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ GBÒ FÙTÓ: (3) Nyómá káí síè kpóó ló vígà pábiaí kọ á láá kọ́ kpẹ̀a tṍó e bè náa beè noo.
^ par. 64 BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ GBÒ FÙTÓ: (4) Vígà pábiaí gé nóòmà Kpá Káí nen ea beè kọ́ kpẹ̀a nèa. Gbò nyómá tóm nveè bá nè vígà pábiaí kọ á láá sí tóm gè kọ́ kpẹ̀a vaá naa gbò nyòòne nvée.