1-2. Éé ní ea dú bíi kọ é kilsĩ́ gè naa tṍó e ni diia múú lọ̀l ẹ? Baatẽ́.

 KUÙ tóm ní eo ólò õ̀ònà ló o be é? Be à sẹlẹ besĩ́ ò kalá kil mm̀ o ãa tọ, o beè palàge õ̀ònà ló. Sõò be nóo õonà nà ló tṍó e tṍó ni téní ã̀? Dì belí bé eo nyímà naa, àé valẹ̀ bá dú dĩ́. Kọbé o be dí õ̀òa, àé dú bíi kọ ó olòó sí tóm ló.

² Mm̀ tẽ́ènè sĩ́deèá, níà bé ea dú bíi kọ é olòó ẹ̀b bé e bugì togó vaá labví láb naa ẽ́. Mm̀ kà kà, besĩ́ è kalá dììa múú, e beè palàge siá kpóó ló vaá nyaaná bẹẹ láb kọbé è láá ‘tõó dùm ea õoà vaá aa ló kọ̀láá kà nu ea é gbó dĩ́ ló bẹẹ nom̀ kpá ló àbèè bẹẹ ból nyíe.’ (2 Kọ́r. 7:1) Sõò kátogóí, à bọ́ló kọọ̀ é tõó boo dùùlà bá deè tṍ e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè nè, ea kọ́ é ‘kilsĩ́ gè naa kọọ̀ bẹẹ bug á dú ãa.’ (Ẹ́fẹ. 4:23) Éé n í ea náa vaá à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè ẹ̀b bé e bugi togó naa ẽ́? Boo béè kọọ̀ pọ́lọ́ láb ea di mm̀ bàlà booí é láá vàlẹ̀ bá bã̀í m. Kọbé náa nááá naa vó vaá è láá kilsĩ́ o gè di õ̀òa kèsĩ́ Jìhóvà, à dú bíi kọ é olòó ẹ̀b bé bugì togó naa, bẹẹ láb, nè nú ea léémái.

3. Éé ní e gè naa kọọ̀ bẹẹ “bug togó á dú ãa” tõó dọ̀ ẹ? (Róm̀ 12:2)

³ Éé ní ea dú bíi kọ é naa kọbé bẹẹ bug togó dú ãa, naamá gè nyaaná bé e bugì togó naa ẽ́? (Bugi Róm̀ 12:2.) Moǹ bel Gríìk e bà tab naamá “gè naa kọọ̀ bọọ bug togó á dú ãa” é láá dú gè tàb nàgé naamá “gè nyaaná bọọ bug togó.” Vóà naa, náa tõó dọ̀ kọọ̀ áá sìgà gá ea di ló bẹẹ dùm ní eé sí tóm ló é. Tãa vó, à dú bíi kọ é ẹ̀b íb nen e dúù nè ge nyaaná bá ló gbò kiẽ́e ea dú bíi vaá pììgà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa kọbé è láá tõó boo gbò nòòkúù Jìhóvà. À bọ́ló kọ é naa vó lee.

4. Mósĩ́ deè ní eé láá aa ló gè labví láb belí pá bàlà boo é?

⁴ Tṍó e ni gbõoma, èé beè gbóó láá nú ea é léémá Jìhóvà kọ̀láá tṍó. Sõò kátogóí, à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè siá kpóó ló kọbé è láá naa nú ea é léémá Jìhóvà. Nvèè kpíí ló kọọ̀ mm̀ kpá Róm̀ 12:​2, Pọ́ọ̀l beè kọọ̀ à dú bíi kọ é nyaaná bẹẹ bug togó kọbé è láá nyimá nu ea dú bùlà Bàrì. Tãa vó e lábvì láb belí bé e pá bàlà booí gé lábví láb naa, à dú bíi kọ é ẹ̀b bẹẹ bá kọbé è nyímá be è gé bugi togó belí Bàrì àbèè pá bàlà boo mm̀ gbò nú e noò sẹẹa sĩ́ nè gbò béèlàfùl e neè.

5. Mósĩ́ deè ní eé láá ẹ̀b bé e bugi togó kilma ló bé e deè Jìhóvà ni íná kuló naa ẽ́? (Ẹ̀b fùtó.)

⁵ Nee ene kà nu dòòmà báí. Jìhóvà gbĩ́ kọ é kilsĩ́ gè elá bànà deé ea é dú gé “beelá bel.” (2 Pít. 3:12) Bĩiná o bá kọọ̀: ‘É kọ bé em tõò dùm naa zógè kọọ̀ m̀ dã́à ból ló kọọ̀ kùbmà nakà bàlà booí a íná kuló? É kọ nà béèlàfùl kilma ló gè sí tọọ̀ kpá nè ge bã ló tóm zógè kọọ̀ m̀ túù gè fã̀ Jìhóvà naamá túá kà nú mm̀ nà dùm? É kọ m̀ íè zìgà kọọ̀ Jìhóvà é ẹb nú ea kilím  ló nè pá bẹẹ tọ, sẹ̀ m̀ ólò ié tã̀àgã̀ bùlà kilma ló gè ié gyọ́ ẹ́?’ Nyíè Jìhóvà é palàge ẹẹ tṍó ea mon kọọ̀ è gé lábví láb ea gbááá ló a bùlà.​—Máát. 6:​25-27, 33; Fíl. 4:​12, 13.

6. Éé ní ea dú bíi kọ é kilsĩ́ gè naa ẽ́?

⁶ À dú bíi kọ é olòó ẹ̀b bé e bugi togó naa vaá è sí tóm boo kiẽ́e ea dú bíi. Pọ́ọ̀l beè kọ́ nè pá vígà e ba beè di Kọ́rìnt kọọ̀: “Kilíí sĩ́ gè ẹai bọọ lóó kọbé ò nyímai be ò íèì zìgà; kilíí sĩ́ gè nyimai íb nen eo dúi.” (2 Kọ́r. 13:​5, NW.) Ge ‘ié zìgà’ bọọ èlmà áá gè sí nònù nè ge kọ́ kpẹ̀a lọl tṍó tẹlẹ tṍó. À bãàa mm̀ bé e bugì togó naa, bẹẹ láb, nè nú ea léémái. Vóà naa, à dú bíi kọ é naa kọọ̀ bẹẹ bug togó á dú ãa tení dú ló gè olòó bugi Kpá Káí, bugi togó belí bé e Bàrì bugi togó naa, nè ge naa kọ̀láá kà nú ea é léémá Jìhóvà.​—1 Kọ́r. 2:​14-16.

7. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Ẹ́fẹsọ̀s 4:​31, 32, dõòna kà éé ní ea dú bíi kọ é naa ẽ́, vaá éé ní ea náa àé láá dú nu ànà-ànà ẽ?

⁷ Bugi Ẹ́fẹsọ̀s 4:​31, 32. Gbá ló gè nyaaná bé e bugì togó naa, à dú bíi kọ é ‘nvèà ãa nen.’ (Ẹ́fẹ. 4:24) Níá bĩ́íná sìà kpóó ló. Èé íè ge siá nágé kpóó ló kọbé è láá bé èlbá gbò láb ea dì belí gè ié noǹ nyíe, kanma kanma ló, nè ge bã̀ súng. Éé ní ea náa vaá níí é láá dú nu ànà-ànà ẽ? Boo béè kọọ̀ àé láá tàvàlà ge nyaaná sìgà láb ea dìí m. Dì belí nu dòòmà bá, Kpá Káí kọ́ọ̀ sìgà nen ólò “vàlẹ̀ bá bã̀ súng” vaá dú “neǹ súng.” (Pró. 29:22) Kọbé è láá lẹ̀ẹ̀là bel ló íb nakà lábví, àé dú bíi kọ é siá kpóó ló lee bã̀àna tṍó e ni diia múú lọ̀l, dì belí nu dòòmà bá eé gé ló bel booí tẹ́lẹ bàlà kẽ naa.

8-9. Mósĩ́ deè ní e nú ea beè naaá ló Stephen zógè kọọ̀ à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè kọ̀ọ̀là nómá nen lọa ló é?

⁸ A beè tavala ló ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Stephen ge lẹ̀ẹ̀là bel ló a súng. À kọ́ọ̀, “Bã̀àna tṍó em ni diia múú lọ̀l, m beè kilsĩ́ gè pììga boo gè lẹ̀ẹ̀là bel ló nà súng. Dì belí nu dòòmà bá, ene deé e géè kọ́ kpẹ̀a aa tọ dọ tọ, m beè kpenè nen ea zib lédiò lọl mm̀ nà faà. Tṍó em téèlà ináé kuló, a beè sã̀ànà bá ló tẹlẹ kẽ vaá teá àà. Tṍó em kọ́ọ̀ bé ea náa vaá m̀ kpáá ié nà lédiò nè gbò e ba beè dìḿ ló, ene neǹ kànen beè gbóó bĩinám kọọ̀, ‘Stephen, éé ní eo gáẹ̀ beè naa be o beè sií neǹ zibvá ẹ́?’ Bíbvá beè naa kọ ḿ bugi togó vaá sièm kpóó ló kọ ḿ pììga boo gè dú neǹ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló.” b

⁹ Dì belí bé ea beè naaá ló Stephen naaá, pọ́lọ́ láb ea dìí m é láá dọ bàlà kẽ tṍó e bè née nè dẽe, bã̀àna tṍó e nyíéi kọ́ e láá lẹ̀ẹ̀là bel ló. Be à nááa ní ló naa vó, lóó ni á gá ọọ, àbeè ge bugi togó kọọ̀ nóo bọ́ nàè ló gè dú neǹ Kráìst. Bã̀àna neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọọ̀: “Tṍó em gbĩ́ gè naa lé nu, áá pọ́lọ́ nu ní em láà sà ẹ.” (Róm̀ 7:​21-23) Boo béè kọọ̀ née gbõomà, èé kilsĩ́ gè lẹ̀ẹ̀là bel ló gbò láb ea dú pọ́lọ́ea gbĩ́ gè kpáá bã̀í m, ea belí dúù nè dĩ́ ea di bẹẹ gbò be. À dú bíi kọ é olòó siá kpóó ló kọbè è dí õ̀òa. Mósĩ́ deè ní eé láá naa vó é?

10. Mósĩ́ deè ní eé láá lẹ̀ẹ̀là bel ló gbò láb e náa léémái ẽ́? (1 Jọ́ọ̀n 5:​14, 15)

¹⁰ Tãagã ló Jìhóvà kilma ló íb láb ea tavàlà ní ló gè lọa m, dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ àé dã́ ni mon vaá nvèè bá nè ni. (Bugi 1 Jọ́ọ̀n 5:​14, 15.) Jìhóvà náa é tú lábvá lọ̀l ní m mm̀ sĩ́deè ea dú dũ̀ùnè, sõò àé  láá siè ni kpóó ló kọbé ò láá aa ló íb láb ea dì naa vó. (1 Pít. 5:10) Vóà naa, labví láb nyòòmà o tã̀àgã ló Bàrì tení dú ló gè aa ló gbò nú ea é náa kọ ó labví láb e bè náa bọ́ló. Dì belí nu dòòmà bá, ié ọ̀ẹ̀ dẽe tṍó eo gé ẹb fíìm, TV, àbèè gbò kpá ea nveè ka ló gbò láb eo gbĩ́ gè lọa m-má. Vaá ó gá bugi togó boo gbò tàn e náa bọ́ló.​—Fíl. 4:8; Kọ́l. 3:2.

11. Éé ní eé naa kọbé è kilsĩ́ gè nvèà ãa nen ẽ́?

¹¹ Náa kal ló béè kọọ̀ o beè kọ̀ọ̀là nómá nen lọa ló, à dú bíi kọ ó kilsĩ́ gè nvèà ãa nen. Mósĩ́ deè ní eo é láá naa vó é? Pììgà boo gè nó Jìhóvà tṍó eo gé bugi togó boo gbò lé kpãa ea íe. (Ẹ́fẹ. 5:​1, 2) Dì belí nu dòòmà bá, tṍó eo bugì nòòtẽ́ ea di mm̀ Kpá Káí ea kọ́ nú ea kil ló bé e Jìhóvà ólò ia ló pọ́lọ́ naa, bĩiná o bá kọọ̀, ‘É kọọ̀ nda ólò ia ló nè dõòna gbò?’ Tṍó eo gé nó nú ea kil ló bé e Jìhóvà íe tóè sàn kilma ló gbò e nu tavala ló naa, bĩiná o bá kọọ̀, ‘É kọọ̀ nda ólò ié íb tọa lóá kilma ló gbò e bíi di ló, vaá nvèè bá nèva?’ Kilsĩ́ gè naa kọọ̀ o bug togó á dú ãa tení dú ló gè nvèà ãa nen, vaá ò íe ĩ̀ìmà tṍó eo gé náa vó.

12. Mósĩ́ deè ní e Stephen beè mòn bé e Kpá Káí íe kpóó gè láá nyaaná dùm nen naa ẽ́?

¹² Stephen, e beè kọ́ nú ea kil lóá beè gbóó nyimá kọọ̀ a beè daamàè togó gè nveàè ãa nená. À kọ́ọ̀: “Lọl tṍó em beè dììa múú, m kpeesĩ́ ló gã́bug dìtõ̀ò ea beè dú bíi kọ ḿ lẹ̀ẹ̀là bel ló nà súng. M beè nó kọọ̀ à bọ́ló kọ ḿ kyã̀à aa kèsĩ́ gbò e bà náa nuù súng nèm, àbèè m̀ gbĩ́ dõòna sĩ́deè ge kpègmà dìtõ̀òa. Gabug nen, bií ló ńdáà va a leelàm boo béè bá em síì ló gbò dìtõ̀òí. Kàsĩ́, a beè palàge bọọ nagé ló nda! Ním ólò tú ka ea dú ló nèà nà bá. Tãa vó, m̀ nyimá kọọ̀ níá zógè kọọ̀ Kpá Káí íe kpóó gè láá nyaaná dùm nen.”

13. Éé ní ea é nveè bá nèi kọ é láá bé pọ́lọ́ tàn ẽ? (Gàlésìà 5:16)

¹³ Bugi Gàlésìà 5:16. Jìhóvà ólò nèi a nyómá káí kọbé è láá kilsĩ́ gè naa nú ea dú lé. Tṍó e nóò Kpá Káí, è sọọ̀ tọ́ deè kọọ̀ nyómá káí Bàrì á lẹ̀ẹ̀lài bel ló. È ólò ié nágé nyómá káí Bàrì tṍó e síì nònù. Tṍó e síì nònù, è ólò ié tṍó gè zọ̀ pá vígà págbálà nè pábia e bà gé piìga boo gè naa nú ea lelà belí nágé beele naaá nu, vaá níá ólò sièi kpóó ló. (Híb. 10:​24, 25; 13:7) Vaá tṍó e tãàgã ló Jìhóvà vaá bànìe kọ á nvèè bá nèi ló kiẽ́e e née láà naa leevè, à ólò nèi a nyómá káí kọbé à síèi kpóó ló kọ é láá kilsĩ́ gè naa nú ea dú lé. Náa kal ló béè kọọ̀ ge sí nònù, nó Kpá Káí, nè ge tãagã ló Bàrì náa ólò tú pọ́lọ́ tàn lọ̀líí m, à ólò nvèè bá nèi kọ é láá kìn tã́gĩ̀ bá gè naa nú ea dú pọ́lọ́. Dì belí bé e kpá Gàlésìà 5:16 kọ́ naa, gbò e nyómá káí gé túlè náa ólò ‘naa nú ea dú tàn ba nom̀ kpá ló.’

14. Éé ní ea náa à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè toní tàn ge naa nú ea dú léé?

¹⁴ Tṍó e ni daamà togó gè naa nú ea é náa kọ é ié kà lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà, à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè naa vó kọbé è láá kilsĩ́ gè bé pọ́lọ́ tàn. Ló éé? Boo béè kọọ̀ à íe neǹ ọ́b e náa ólò aa ló gè béi. Neǹ ọ́bví dú ẹ̀bmà ge naa nú ea dú pọ́lọ́. Bã̀àna tṍó e ni diia múú lọ̀l, àé láá tànii gè naa gbò nú ea bọ́ló kọ é òòà aa ló, dì belí ge bìlà kpègè, ṍ míí tẽeá dẽe, àbèè ge ẹ̀b fùtó ea zógè kóló kètẽ́ nen. (Ẹ́fẹ. 5:​3, 4) Ene kà nvín ãa gbálà kọ́ọ̀: “Ene kà nú ea beè tàvàlà ḿ ló gè aa ló beè dú tàn em íè kilma ló gè kuná aa beele págbálà.  M beè dòòmà kọọ̀ tàní é aàḿ m tṍó e tṍó é téní, sõò a beè kpáá palàge agabá.” Éé ní ea é láá nvèè bá nè ni beè pọ́lọ́ tàn ea dì ní m palàge agabá ẹ́?

15. Éé ní ea náa vaá gè nyimá kọọ̀ dõòna gbò gé bé nágé pọ́lọ́ tàn à sièi kpóó lóé? (Ẹ̀b fùtó.)

¹⁵ Boo tṍó eo gé piìgà ge bé pọ́lọ́ tàn ea ni síí ni kúm m lọa m, nyimá kọọ̀ níì áá ọ̀ọ̀ nì. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Kọ̀láá íb ẹ̀bmà eo ni ténii bá dú íb ní e gbò nen ólò tení bá.” (1 Kọ́r. 10:13a) Dõòna kà tàb Kpá Káí kọ́ọ̀: “Tọ́ọ̀ kà ẹ̀bmà ẹ̀b eo ni téní bá náa dú íb ní e gbò nen gáà teni bá.” Nakà belá beè loá nè pá vígà págbálà nè pábia e ba beè di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ea beè di Kọ́rìnt. Sìgà ọ̀và beè dú gbò e bà géè kuná vaà dóm àbèè ge gbẹẹ ba dóm kuná gã̀, gbò gbálà e bà kúná págbálà nè gbò bia e bà kúná pábia, nè gbò e bà ṍ míí tẽeá dẽe. (1 Kọ́r. 6:​9-11) É kọ à tõo ní kọọ̀ bà náa beè ié ná gbò pọ́lọ́ tàní tṍó e bà diia múú lọ̀l? Níì vó nì. Mm̀ kà kà, Bàrì beè tṍ nóo ból dénè ọ̀và soò bà náa beè gbõoma. Vó beè naa kọọ̀ lọl tṍó tẹlẹ tṍó bàá pììga boo gè tú gbò pọ́lọ́ tàní lọa m. À bọ́ló kọọ̀ níí á sièi kpóó ló. Ló éé? Boo béè kọ à zógè kọọ̀ kọ̀láá kà pọ́lọ́ tàn ea bã́í m, dõòna nèn beè bé èlbá. Mm̀ kà kà, òé láá ‘elá àgàlà vaá dẹlẹ nyíé boo Bàrì, nyimá kọọ̀ tẽ̀ènè kà tãàgàá ní e pá bọọ vígà mm̀ Kráìst e bà di dénè bàlà booí gé téní nágé bá ẹ́.’​—1 Pít. 5:9.

16. Mókà nuù gẹẹ-gẹẹ ló ní ea bọ́ló kọ é kpòòlà lóó lọl lóé, vaá ló éé?

¹⁶ Ó gá bugi togó kọọ̀ tọ́ọ̀ nen náa dã́ból ló íb tã̀àgã̀ eo gé téní bá. Ge bugi togó naa vó é náa kọ ó tuumá kọọ̀ nóo íè ból dẽesĩ́ nè ge kọọ̀ nóo é láá ié kpóó gè beemá pọ́lọ́ tàn. Kpá Káí náa kọ́ vó. Tãa vó, à kọ́ọ̀: “Bàrì bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, vaá náa é sọtọ́ deè kọ ó tenii bá ẹ̀bmà ea elíi kói. Àé néi kói ea é náa kọ ó láá ĩimai.”  (1 Kọ́r. 10:13b) Vóà naa, bã̀àna tṍó e pọ́ló tàn ea dìí m palàge agabá, èé láá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà. Tení dú ló nvèè bá ea aa bá Jìhóvà, èé láá kilsĩ́ gè naa nú ea dú lé.

17. Náa kal ló béè kọọ̀ née é láá kpèg kọọ̀ pọ́lọ́ tàn á gá bã̀í m, mósĩ́ deè ní eé láá lẹ̀ẹ̀là bel lóé?

¹⁷ Olòó kẽ̀èa boo kọọ̀: Boo béè kọ nóo gbõomà, nóo é láá aa ló gè ié pọ́lọ́ tàn. Sõò òé láá kìn vaá labví láb mm̀ gbala-gbala belí bé e Jósẹ̀f beè naa tṍó ea beè teelá aa bá vaà Pọ́tifà naaá. (Jén. 39:12) Náa bọ́ló kọọ̀ ó labví láb dẹ̀ẹ̀a boo pọ́lọ́ tàn ea bã́ ní m!

18-19. Boo tṍó e gé piìgà ge naa kọọ̀ bẹẹ bug á dú ãa, mókà bíb ní eé láá bĩiná bẹẹ bá ẹ́?

¹⁸ Dì belí bé e ni nó naa, ge naa kọọ̀ bẹẹ bug togó á dú ãa tõó dọ̀ kọọ̀ èé kilsĩ́ gè labví láb vaá bugi togó mm̀ sĩ́deè ea gbááá ló bùlà Jìhóvà. Vóà naa, à dú bíi kọ é olòó ẹ̀à bẹẹ lóó vaá bĩiná bẹẹ bá kọọ̀: ‘É kọọ̀ m̀ ólò labví láb mm̀ sĩ́deè ea zógè kọọ̀ m̀ nyímà íb tṍó e dìí? É kọọ̀ m̀ gé sim kilsĩ́ vaá nvèà ãa nená? É kọ m̀ gé sotọ́ deè kọọ̀ nyómá káí Jìhóvà á tulèm naa ní em é láá kìn tàn ge naa nú ea dú pọ́lọ́?’

¹⁹ Boo tṍó eo gé ẹà o lóó naa vó, nyíé ni á ẹẹ ló o sìm kilsĩ́, e bè níì ge gbõoma nì. Be ò mon kiẽ́e ea dú bíi kọ ó kpáá sí tóm boo, lóó ni á gá ọọ. Tãa vó, ò tú dùùlà bá deè tṍ ea di mm̀ kpá Fílipaì 3:16 siimá tóm, ea kọ́ọ̀: “Naanii mè é kilsĩ́ gè kyã̀à nyoone gbò log ee ni iná lóí.” Tṍó e náà vó, agala boo kọọ̀ Jìhóvà é kilsĩ́ gè tã̀ànè dee bá bẹẹ pììgà ge naa kọọ̀ bẹẹ bug á dú ãa.