Li ə́ ɉu kaa

Li ɉɛɓɛ huwoo kɔlɔn ɉii

ƝAAKWƐLƐI POU KƆU MƐI HWEELƐ

Yálá hwɛliɛ kaa a mɛinɛɛ kɛnɛ

Yálá hwɛliɛ kaa a mɛinɛɛ kɛnɛ

Yələkɔlɔn da lɔi di Pɛlimun kaa bɔ ə nwəli tɔɔ gu wɔ hwɛliwooɠaa diɛ (Somə 115:15, TMN)

1, 2. Ə́ wɔ kili ɓa, lə mɛni ɓa Yálá hwɛliɛ kaa a mɛinɛɛ kɛnɛ ? Ə lɛɛ lə mɛni ɓa yii Biblə a galan yɛ hwilɛn na Yálá hwɛli mɛni ɓa, maanɛɛ gu gɔlɔn ?

YƏLƏKƆLƆN gɛnɛɛi dɛɛ lɔi ɓa gee hu tamaa. Zehova a kɛi lɔi mɛi kaa, yɛnɛɛ nua kaa ɲɛi mu yɛ yá kɔu tɔnɔ a kɛ soo hu (Somə 115:15 ; Izai 40:15, TMN). Pələi ma nukanŋaa tikpəi la kpɔ a neelee, Somə 145:18, 19 a mo yɛ ma : “ Nua kpɔ da Zehova hwɛli a maalɛɠɛ diɛ, nua kpɔ da vɛli a təlimolaa, a maalɛɠɛ diɛ. Nua kpɔ da ɲɔu ma, a di liiɓa mɛniɠaa laawɛɛ, da dəli kpɔnmaa tɛɛ mɛni ɓa di pɔ, a nwəli tɔɔ diɛ, ə lɛɛ ə kpɔnmaa tɛɛ di pɔ. ” Yili kaa a mɛinɛɛ kɛnɛ gu yəi ! Zehova, Hɛn gəlee Pɛlimun da Huwala-wala kəlee namu kaa bɔ ə maalɛɠɛ guɔ, gaa nwɔnɔ bɔ ə kɛ a gu ɓəlanmun ə lɛɛ yɛ gu wɔ hwɛliwooɠaa mɛn. Zehova hwɛli mɛni kaa a mɛinɛɛ kɛnɛ yii ə dɛɛ gu tɛi-tɛi kəlee gu pɔ.

2 Gwa kɛ bɔ Zehova ə gu wɔ hwɛliwoo mɛn, ho kɛli gu vɛli yɛ pələi gaa la bɔi. Gwa pɛli mɔɔn yili kɛi ləi ? Gu gaa yii Biblə a mo yɛ hwilɛn na Yálá hwɛli mɛni ɓa.

LƏ MƐNI ƁA MAANƐƐ GUƆ ZEHOVA HWƐLI ?

3. Le mɛni ɓa maanɛ yɛ́ Zehova hwɛli ?

3 Zehova kaa bɔ yɛ́ hwaa bɔ hwɛliwoo hu. Gu yili kpaɠala kɔlɔn ləi ? Filipə 4:6, 7 ɓo, ə́ ə́ kiliŋahiɛ yii Yálá kaa ə́ hwaŋalɔi gɛ mɛni ɓa. Ə́ maaliihɛlɛn gaa hɛn gəlee ŋaawooɓomun Yálá ɓa kpɔ kɛnɛ, ə lɛɛ gaa bɔ yɛ́ ə́ maamɛniɠaa kəlee ɓo ma.

4. Hwɛliɓo kɛɛ kɛlɛ-kɛlɛ a gwa Zehova ni gu wɔ ɓəlannaa huwala-wala, ləi ?

4 Ya kɛi Zehova hwɛli, yili a ka yaa ka wɔ ɓəlannaa huwala-wala. Ɓəlan neeleeɠaa da kɛi di wɔ kiliŋahiɛɠaa ɓo di kee ɓa kɛlɛ-kɛlɛ da di maaliihɛlɛnŋaa, yili a di wɔ ɓəlannaa huwala-wala. Ɓələ lɔ ɓə Zehova hwɛliɛ kaa la. Zehova a ŋɔ Kiliŋahiɛ da gwəi mɛniɠaa ɓo guɔ Biblə hu, ə lɛɛ da mɛniɠaa gaa pai gɛi. Yɛ́ kpɛli ma, kɛ́ hwaa Yálá pɔ kɛlɛ-kɛlɛ, yɛ́ ə́ kwəi mɛni wala-walaɠaa ɓo ma. Ya kɛi yili kɛ tii, ka Zehova ka wɔ ɓəlannaa hu a wala-wala (Zaakə 4:8).

Ə GƐ YÁLÁ YƐ GU WƆ HWƐLIWOO MƐN, LƏ ƁƏ MAANƐƐ GU GƐ ?

5. Gu gɔlɔn ləi guɔ ma Zehova hwa nwəli tɔɔ hwɛliwoo kəlee ɓa ?

5 Zehova a nwəli tɔɔ hwɛliwoo kəlee ɓa ? Kpaa. Zehova ŋɔ loloɓomun Izai ŋɔ lowai, ə mo Isilayɛli lonnii diɛ, yɛ ma : “ Ka ma hwɛliɓo tamaa kɛ, vá nwə́li tɔɔ ma, maahɔlɔɓo ka yee laa aa hwɛɛ a ŋama ” (Izai 1:15TMN). Gwa wala gɛ a nɛlɛɛ, gwa pɛli gu mɛni ta kɛ yii a gu maakwea Zehova ɓa. Yili akɛtii, hwa nwəli tɔɔ gu wɔ hwɛliwooɠaa diɛ.

6. Lə mɛni ɓa laanalaa maamɛni wala-walaai ? Gwa nɛ ləi guɔ ma laanalaa kaa gu yəi ?

6 Gwa kɛ bɔ Zehova ə nwəli tɔɔ gu wɔ hwɛliwoo ɓa, maanɛɛ laanalaa ə kɛ gu yəi (Malikə 11:24). Apɔtɛlɛ Pɔli ə mo yɛ ma : ‘ Yaan, akɛ laanalaa hwəi, nui lɔpee ta hwa pɛli Yálá lii hon ɉii. Maahɔlɔɓo, nui a kɛ maalɛɠɛi Yálá ɓa, maanɛɛ ə laana yɛ diɛ : Yálá kaa laa ; ə lɛɛ, Yálá kaa a gwɛli nua hwəla ’ (Hebulu 11:6). Kəlaa ya lɔ hwaa gu mo guɔ ma gu laa Yálá la, ya ɓaa guɔ lɛɛ Yálá woo mu a yələ kəlee, gu túwɔ́pələɠaa hu (Zaakə 2:26 ɓo).

7. (a) Lə mɛni ɓa gwa kɛi hwaa Zehova pɔ hwɛliwoo hu, maanɛɛ gu gɛ a maawiɛlaa da kpɔɔmaayɛɛlaa ? (b) Gwa pɛli gu nɛ ləi guɔ ma gwa kɛi Zehova hwɛli gwa gɛ a gu kwəi kwəlɛɛ ?

7 Gwa kɛi Zehova hwɛli, maanɛɛ gu gɛ a kpɔɔmaayɛɛlaa da maawiɛ. Lə mɛni ɓa ? Akɛ maanɛɛ gu hwaa tɔɔmun da pɔ awala kɛtii lɔi namu ta, gwa gɛ a maawiɛlaa. Zehova kaa a Huwala-wala kəlee namu. Maanɛɛ gwa kɛi hwaa bɔ, gu gɛ a maawiɛlaa da kpɔɔmaayɛɛlaa yii kpɔ gɛnɛ (Zənɛsə 17:1 ; Somə 138:6, TMN). Kpɔɔmaayɛɛlaa a kpɔnmaa tɛɛ gu pɔ gu Zehova hwɛli a gu nii kəlee ə lɛɛ a gu kwəi kwəlɛɛ, ə gɛ gu wɔ hwɛliwoo ho pa kɛ lɔ a woo tɔnɔ boɔ holo kəlee (Matie 6:7, 8).

8. Gwa mɛni ta maaləngɛ hwɛliwoo hu, lə ɓə maanɛɛ gu gɛ ?

8 Mɛnii gwa mo gu wɔ hwɛliwoo hu, maanɛɛ gu mɛni kəlee kɛ guɔ hiɛ la. Gwa gɔɔmaa həɠə, akɛ gwa Yálá hwɛli guɔ ma : “ Ku háákələi kɔnɔn dɛɛ ku pɔ ”, maahonɛɛli gu ho kɛ a hwiɲɛnua. Gu hwa hee guɔ kɛ ma Yálá kaa pai hɛn gəlee tɛɛ gu pɔ. Maanɛɛ kólói lɔpee da dɛɛ gu pɔ yii gwa pɛli gɛi, gu gɛ a gu nwanai (Matie 6:11 ; Tesalonikə veelɛnaa 3:10). Awala nwɔnɔ kɛtii, gwa Yálá hwɛli ə gɛ ə kpɔnmaa tɛɛ gu pɔ yii yaan gu ho mɛni ɲɔnwɔɔ kɛ, mɛniɠaa kpɔ da pɛli gu ŋaatɛi mɛni ɲɔnwɔɔ kɛi, maanɛɛ gu gu maakwea diɛ (Kɔlɔsə 3:5). Gu kɛɛmaalən daɠaa mukulɔ yii hwilɛn na hwɛliɓo ɓa.

KƐƐMAALƏN DAƓAA YII HWILƐN NA HWƐLIƁO ƁA

9. Gbɛɛ ɓə maanɛɛ gu vɛli ? Lə ɓə Záán 14:6 a mo guɔ yɛ hwilɛn na hwɛliɓo ɓa ?

9 Gbɛɛ ɓə maanɛɛ gu vɛli ? Zesu ə mo ŋɔ kalan neai diɛ yɛ diɛ di ‘ gu Nán Yálá yii gaa yələkɔlɔn ɉu ’ vɛli (Matie 6:9). Ə pənə ə mo nwɔnɔ yɛ ma ‘ Ɲáá ɓə gáá a bələ gɛ́ ɓo a teɲa, gɛ́ ɓo a yiipoo. Nuta hwa pɛli lii Nán Yálá pɔ akɛ ho tɛɛ li ɲáá bɔ́ pələ ’ (Záán 14:6). Zehova yaa tɔnɔ lɔ ɓə maanɛɛ gu vɛli Non Zesu laa hu. Lə mɛni ɓa maanɛɛ guɔ Yálá hwɛli Zesu laa hu ? Gwa kɛ bɔ Zehova ə nwəli tɔɔ gu wɔ hwɛliwoo ɓa, maanɛɛ ɲɛitɔwɔlaa yii ə dɛɛ Zesu pɔ, gu ɉukɔlɔn. Yɛ pələi gu gaa la, Zesu ə pa lɔi mɛi ə gɛ ə gu nwun maaɓo nɛŋɛn da haa di yəi (Záán 3:16 ; Rɔmu 5:12). Zehova aa Zesu kɛ a Halaalaahəlimun gɛnɛ da Kititeemun (Záán 5:22 ; Hebulu 6:20).

Ya pɛli Zehova hwɛlii a lowai lɔpee gəlee

10. Nu a kɛi Yálá hwɛli maanɛɛ mɔɔn ə pu gbəlin na ?

10 Nu a kɛi Yálá hwɛli maanɛɛ mɔɔn ə pu gbəlin na ? Zehova hwa yili ɓo guɔ. Guɔ gu kɛ hee ni, guɔ gu kɛ pɛlɛ ni, guɔ gu kɛ tɔɔ ni, guɔ pu gu kpəlin na, yii lɔ Biblə a mo, gwa kɛi Yálá hwɛli maanɛɛ guɔ gɛ a maawiɛ (Kolonikə dɔlɔɔ 17:16 ; Nehemiya 8:6, TMN ; Daniyɛli 6:10 ; Malikə 11:25). Pələi nu a kɛ la yɛ Yálá hwɛli yili hwəi maamɛni wala-walaa, kəlaa pələi nii hu mɛni kaa la a nɛlɛɛ, yili ɓə maamɛni wala-walaa. Gwa pɛli gu Yálá hwɛli a gu woo maayɛɛ awala kɛtii gu woo kɛnɛ, ɓɛi lɔpee gwa kɛ laa, yələwala, holoŋa, kpinii awala kɛtii lowai lɔpee gəlee. Maanɛɛ gu kɛ a gbaɠala kɔlɔnŋaa guɔ ma Zehova a gu wɔ hwɛliwoo mɛn ə ma kɛ nua di ho gu woo mɛn ni (Nehemiya 2:1-6, TMN).

11. Mɛni ləkɛɛɠaa ɓə maanɛɛ gu Yálá hwɛli maamɛni ɓa ?

11 Mɛni ləkɛɛɠaa maamɛni ɓə maanɛɛ gu Yálá hwɛli la ? Gwa pɛli gu Yálá hwɛli mɛni lɔpee gəlee maamɛni ɓa, akɛ mɛnii gu kaa vɛlii la gaa a niiɓa. Biblə a kɛ ma : ‘ Gwa hɛnda hwɛli ma yaa kpinii niiɓa hu, a nwəli tɔɔ gu woo ɓa ’ (Záán dɔlɔɔ 5:14). Yálá liiɓa ɓaa mɔɔn guɔ gu wɔ liihɛlɛn mɛniɠaa ɓo ma ? Ee. Zehova hwɛliɛ kaa lɔ yɛ ya kɛi hwaa ə́ ɓəlanmun nɛlɛɛ ta pɔ. Gwa pɛli gu gu kwəi mɛniɠaa ɓo ma (Somə 62:8, TMN). Gwa pɛli nwɔnɔ gu Yálá hwɛli ə ŋɔ nii maahəɠɛɛ tɛɛ gu pɔ, yili kaa pai kpɔnmaa tɛɛi gu pɔ gu mɛni lɛlɛɛ kɛ (Lukə 11:13). Gwa pɛli nwɔnɔ gu mo ma ə gu tənəndɔɔ, ə gɛ guɔ pɛli kili mɛni kɛi, ə lɛɛ ə hwaŋa tɛɛ gu pɔ guɔ pɛli tɔɔ kpaan gu wɔ mɔnɔɠaa hu (Zaakə 1:5). Gwa pɛli gu nɛɛmaa hwə ma ə gɛ ə gu wɔ nɛŋɛnŋaa maahwaalɛɛ (Efɛsə 1:3, 7). Gwa pɛli nwɔnɔ gu Yálá hwɛli nu takpɛliɠaa maamɛni ɓa, yɛ ə kɛ a gu yəi bɛlɛn nua, awala kɛtii nua gwa diɛ ni gwa kɛ Yálá ɓatooi gee pɔ (Túwɔ́ pələ 12:5 ; Kɔlɔsə 4:12).

12. Mɛni ləkɛɛ ɓə maanɛɛ gu mo tɔwɔ gu wɔ hɛliwooɠaa hu ?

12 Mɛni ləkɛɛ ɓə maanɛɛ ə kɛ tɔwɔ gu wɔ hwɛliwooɠaa hu ? Zehova da niiɓa mɛniɠaa ɓə maanɛɛ di kɛ tɔwɔ gu wɔ hwɛliwooɠaa hu. Mɛniɠaa kpɔ a gɛ guɔ, maanɛɛ guɔ mamaɓo a gu lii kəlee (Kolonikə dɔlɔɔ 29:10-13, TMN). Gu yili kpaɠala kɔlɔn maahɔlɔɓɔ Zesu paa lɔi mɛi, ə nɛ ŋɔ kalan nea diɛ pələi maanɛɛ di hwɛliɓo kɛ la (Matie 6:9-13 ɓo). Ə mo yɛ ma maanɛɛ di Yálá hwɛli, ə gɛ Yálá laa maa ə hə́ɠə́. Yili pulu ə nɛ yɛ ma maanɛɛ guɔ Yálá hwɛli ə gɛ Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ə pa ə lɛɛ niiɓa ə kɛ lɔi mɛi. Zesu ə mo yɛ ma gwa kpɛɛ a mɛniɠaa tii ɓoɔ, diɛi di maamɛni wala-walaa, ya ɓə gwa pɛli mɛni takpɛliɠaa ɓoi la, yiiɠaa gu maakpaan gaa diɛ. Gwa Zehova da niiɓa mɛniɠaa ɓo tɔwɔ gu wɔ hwɛliwoo hu, gwa nɛ guɔ ma yiliɠaa ɓə di maamɛni wala-walaa gu yəi.

13. Lowai yɛli ɓə maanɛɛ gu gɛ hwɛliɓo kɛɛ hu ?

13 Lowai yɛli ɓə maanɛɛ gu gɛ hwɛliɓo kɛɛ hu ? Biblə hwa mɛni ta ɓo yɛ hwilɛn na yili ɓa. Gu wɔ hwɛliwoo hu a pɛli ə kɛ a gbuwaa awala kɛtii ɉu a pɛli ə kɛ a gweaa, yili ɓa, lowai yii maanɛɛ gu gɛ hwɛliwoo hu, a kulɔ gu maakpaan ɉu. Gwa gɔɔmaa həɠə, hwɛliɓo hu a pɛli ə kɛ a gbuwaa gwa kɛi pa kɔnɔ mɛɛ, ə lɛɛ ɉu a pɛli ə kɛ a gweaa gwa kɛ gu tɔnɔ koɉu guɔ gu kwəi mɛni hukulɔ Zehova ɓa ə lɛɛ guɔ mamaɓo (Samiyɛli dɔlɔɔ 1:12, 15, TMN). Gu ho bɔ gu ho kɛ yɛ nuai kɛi hwɛliɓo hu kweaa kɛ Zesu ŋɔ lowai, di kpɔɔ lɛ mɛni ɓa yii yaan nua di di kaa (Lukə 20:46, 47). Zehova hwa vɛliwoo huwuɠaa tii kaa a mɛni kɛnɛ. Yii gaa a mɛni wala-wala Zehova yəi, ya ɓaa gu wɔ hwɛliwoo yɛ həɠə gu nii hu.

14. Gwa pɛli gu hwɛliɓo kɛ gee mɛi yɛli ? Lə ɓə yili a nɛ guɔ yɛ hwilɛn na Zehova ɓa ?

14 Gwa pɛli gu hwɛliɓo kɛ gee mɛi yɛli ? Zehova kaa bɔ guɔ hwaa bɔ a lowai kəlee. Biblə a mo yɛ ma maanɛɛ “ Ka ho kpəla Yálá hwɛliɛ ɓa ” (Lukə 18:10). Nwoo ŋɛi mukulaa hwaa yələ ɓɔ pələ tɛi-tɛi maanɛɛ lɔ guɔ ɓo ma guɔ Yálá hwɛli yii kpəla bələi hwa kɛ ma. Kəlaa yaamun, Biblə a gu hwaŋalɔ hwɛliɓo kɛɛ ɓa kɛlɛ-kɛlɛ, da Zehova hɛɠɛɛɓoɔ kɛlɛ-kɛlɛ, maahɔlɔɓo ŋɔ mɛni lɛlɛɛi (Rɔmu 12:12 ; Tesalonikə dɔlɔɔ 5:17). Zehova a nwəli tɔɔ guɔ a lowai lɔpee gəlee. Gwa pɛli gu mamaɓo ŋɔ wɛlikɛmaa maamɛni ɓa da mɛniɠaa a gɛ guɔ. Gwa pɛli nwɔnɔ gu mo ma ə gu tənəndɔɔ ə lɛɛ ə gu hwaŋalɔ. Yálá hwɛliɛ a kɛ gu ɲɛi mu a mɛinɛɛ kɛnɛ, gwa lowai tamaa hɔlɔɓo vɛli mɛni ɓa.

15. Lə mɛni ɓa maanɛɛ guɔ ma “ mɛina ” gu wɔ hwɛliwoo laakulɔi ?

15 Lə mɛni ɓa maanɛɛ guɔ ma “ mɛina ” gu wɔ hwɛliwoo laakulɔi ? “ Mɛina ” mukulaa ɓaa “ ə kɛti ” awala kɛtii “ bɔ mɛni ə kɛ ”. Gwa kɛ ma mɛina, gwa nɛ guɔ ma yii gu kaa moi, gaa həɠəi gu kwəi, gaa həɠəi kpɔ gu nii hu (Somə 41:13, TMN). Biblə a mo yɛ ma mɛni lɛlɛɛ ɓaa guɔ kɛ ma mɛina (a gu woo kɛnɛ, awala kɛtii gu kwəi) hwɛliwoo laakulɔi, ə gɛ gu nɛ guɔ ma yii daa mo, gu yee kaa mu (Kolonikə dɔlɔɔ 16:36, TMN ; Kɔlɛntə dɔlɔɔ 14:16).

YÁLÁ A GU WƆ HWƐLIWOOƓAA MU HON LƏI ?

16. Zehova a hwɛliwooɠaa mu hon mɔɔn a teɲa ?

16 Zehova a hwɛliwooɠaa mu hon mɔɔn a teɲa ? Ee. Biblə a mo yɛ ma gaa a “ Nui a hwɛliwoo mɛn ” (Somə 65:2, TMN). A nu miliɔn damaa di wɔ hwɛliwoo mu hon, diɛi da vɛli a di kwəi kwəlɛɛ. Gu wɔ hwɛliwooɠaa mu hon bələ Zehova yəi a pɛli ə kɛ a gulaa gee mu.

17. Zehova a tɛɛ ləi ŋɔ malakaɠaa da ŋɔ kólókɛnua kɔwɔi, yɛ gu wɔ hwɛliwooɠaa mu hon ?

17 Zehova a tɛɛ ŋɔ malakaɠaa kɔwɔi, awala kɛtii ŋɔ kólókɛnuai di kaa lɔi mɛi, yɛ hwɛliwooɠaa mu hon (Hebulu 1:13, 14). Gwa gɔɔmaa həɠə, nu tamaa di hwɛliɓo kɛ, ə gɛ di Biblə ɲaakaa, ə lɛɛ ɉu ho kwea diɛ Zehova ŋɔ kəla ta kaa kpɔnmaa tɛɛ mɛni ɓa di pɔ. Biblə a nɛ yɛ ma malakaɠaa kɛ kóló kaa “ wɛlɛɛ lɛlɛɛ ” laa həli mɛni hu (Kulɔ ponoŋa 14:6 ɓo). Nu tamaa kaa gu lowai daa ta Zehova hwɛli di maamɛni wala-wala ta ɓa, yili pulu, yii di maakpan ə kɛ ma, kilistalon da ə kpɔɔnmaa tɛɛ di pɔ (Haŋɔn 12:25, TMN ; Zaakə 2:16).

Zehova a pɛli ə gu wɔ hwɛliwoo mu hon a ɓɛlowai a tɛɛ la kilistalon da kɔwɔi, ə gɛ yili ə kpɔnmaa tɛɛ gu pɔ

18. Zehova a tɛɛ ləi ŋɔ nii maahəɠɛɛ haalai da Biblə, yɛ hwɛliwooɠaa mu hon ?

18 Zehova a gu wɔ hwɛliwooɠaa mu hon ŋɔ nii maahəɠɛɛ haalai. Gwa kɛ liihɛlɛn mɛni ta hu, gwa vɛli, a pɛli ə gu tənəndɔɔ, ə lɛɛ ə hwaŋa tɛɛ gu pɔ ŋɔ nii maahəɠɛɛ haalai (Kɔlɛntə veelɛnaa 4:7). Gwa Zehova hwɛli yii yaan ə gu tənəndɔɔ mɛni ta hu, a gu wɔ hwɛliwoo tii mu hon a ŋɔ liɛwooɠaa gwa ɉɔlɔɓo Biblə hu, diɛi da kpɔnmaa tɛɛ gu pɔ guɔ pɛli kili mɛni kɛi. Gwa kɛi Biblə kalan, gwa pɛli vɛlisɛɛɠaa kaai yiiɠaa da kpɔnmaa tɛɛ gu pɔ. Gwa li Kilistalea di wɔ ŋaakpɔnŋaa diɛ, Zehova a pɛli ə tɛɛ nuta kɔwɔi ə Kiliŋahiɛɠaa lɛ guɔ, yii gu maakpaan gaa ma. Awala kɛtii a pɛli ə tɛɛ kalaɉon da kɔwɔi, yii a Biblə ŋɔ kiliŋahiɛɠaa ɓo guɔ yii gu maakpan gaa ma (Galatə 6:1).

19. Lə mɛni ɓa lowai taɠaa akɛ gu kwəi guɔ, ɉu aa kwea Zehova ho gu wɔ hwɛliwoo mu hon ɉii ?

19 Kəlaa, a pɛli ə kɛ guɔ gu kpɔɔ maaləngɛ guɔ kɛ ma : “ Lə mɛni ɓa Zehova ho nii ŋɔ́ hwɛliwoo mu hon ni ? ” Lowai yii Zehova a gu wɔ wɛliwooɠaa mu hon na, da pələi a gɛ la ə gɔlɔn. Ə gu maakpaanŋaa kɔlɔn. Yili ɓa, mɛni taɠaa hu, maanɛɛ gu lɛɛ lɔ ma guɔ vɛli, ə gɛ gu nɛ ma guɔ ma mɛnii tii gu kaa vɛlii ma, maamɛni wala-walaa guɔ. Ə lɛɛ gu nɛ Yálá ɓa guɔ ma laanalaa kpɔkpɔ kaa gu yəi (Lukə 11:5-10). Ə lɛɛ nwɔnɔ Zehova a pɛli ə gu wɔ hwɛliwooɠaa mu hon a pələ ta yii gu hwa gbaɠala kaa. Gu gɔɔmaa həɠə, gwa kɛ mɛni wala-wala ta hu, a pɛli ə gu wɔ hwɛliwooɠaa mu hon a hwaŋa tɛɛi a mo gu pɔ, yii yaan gu tɔɔ kpan. Kəlaa hwa mɛnii tii həɠə gu mɛi (Filipə 4:13 ɓo).

20. Lə mɛni ɓa maanɛɛ guɔ Zehova hwɛli kɛlɛ-kɛlɛ ?

20 Zehova hwɛli mɛni kaa a mɛinɛɛ kɛnɛ. Gu kɛ a gu laana guɔ ma gaa pai nwəli tɔɔ gu wɔ hwɛliwooɠaa diɛ (Somə 145:18, TMN). Gu kaa lɔ kɛi Zehova hwɛlii a gu lii kəlee, gwa diɛ ni gu wɔ ɓəlannaa hu yɛ wala-wala.