EKIRAJAAYA 5
Nnojo nanainpünaain waya na manoujüinsaliikana
‹Nnojoishii wanaawain jia namaa na manoujainsaliikana.› (JUAN 15:18, 19.)
1. ¿Kasa naashajaaka achiki Jesús aipaʼa süpülapünaa ouktüin nia?
AIPAʼA süpülapünaa ouktüin Jesús, niiʼiyatüin jülüjüin naaʼin tü alatajatkat namüin na nikirajüinkana. Achuntüshi nia naaʼu nümüin chi Nüshikai: ‹Nnojoishi taya achuntüin pümüin süpüla püsaajüin naya saʼakajee wayuu eekai manoujain, aluʼujasa süpüla paaʼinmajüin naya nuulia chi Kamaʼüraikai. Nnojoliishii süpüshin naya tü manoujainsatkalüirua, maa aka tayakai nnojolin süpüshin› (Juan 17:15, 16). Sükajee tia, niiʼiyatüin alin maʼin naya nüpüla otta kojutüin maʼin tü nümakat namüin noʼutku na nikirajüinkana: ‹Nnojoishii wanaawain jia namaa na manoujainsaliikana› (Juan 15:18, 19). Maʼaka wekirajaain, anasü maʼin nümüin Jesús nnojoluin wanaawain na nikirajüinkana namaa na manoujüinsaliikana.
2. «Nnojoishii wanaawain jia namaa» wanaa sümaa nümüin Jesús, ¿jaralii na naashajaakana achiki?
2 Tü nümakat Jesús «nnojoishii wanaawain jia namaa», shia nnojoluin aleewain na nikirajüinkana namaa na kaʼyatakana nuulia Maleiwa otta na nuluwataakana aaʼu Satanás. Yaleta aaʼinchii naya otta nachajaain tü nachekakat namüiwaʼa maʼaka chi aluwataakai naaʼu (Juan 14:30; Éfeso 2:2; 1 Juan 5:19). Makalaka sümüin tü Wiwüliakat: ‹Keeʼireere waaʼin tü naaʼinrakat na manoujainsaliikana niaichipa waʼünüüka Maleiwa› (Santiago 4:4). Süka ayateein alin wapüla Maleiwa, wekirajaa sünain tü waaʼinrüinjatkat süpüla nnojoluin waaʼinrüin tü naaʼinrakat na manoujüinsaliikana. Süpüla tia, wekirajaa sünain jaʼraisü kasa: waneepia waya süchiirua Nuluwataaya Maleiwa eere nuluwataainjachin Cristo, nnojo sünainpünaain waya poliitika, ana waʼanaaya, sukuwaʼipa woʼu, wanain tü korolo watkaayakat sünain anoujaa otta wayoukta tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana.
AYATA WAYA SÜCHIIRUA NULUWATAAYA MALEIWA
3. (1) ¿Kasa naainjaka Jesús süpüla nnojoluin sünainpünaain nia poliitika? (2) ¿Kasa aluwataanaka apüla na nikirajüinkana Jesús? (Paashajeʼera tü makat aka saaʼin jolotsü.)
3 Nnojoishi sünainpünaain poliitika Jesús, shia jülüjaka naaʼin aküjaa pütchi süchiki Nuluwataaya Maleiwa, eere niainjachin Aluwataain (Mateo 28:18; Lucas 4:43; 17:20, 21). Sutuma tia, müshi nia nümüin Poncio Pilato, chi laülaakai saaʼu Roma: ‹Waneʼeya sümüin taluwataaya, nnojotsü müin aka na sülaülashiikana mma› (Juan 18:36). Washatüin nukuwaʼipa Jesús waneepia. ¿Jamüsü sukuwaʼipa watuma? Waneepiashii waya nüchiirua, süchiirua Nuluwataaya otta waküjüin süchiki sainküin mma (Mateo 24:14). Müshi Pablo: ‹Aluwataanüshii waya süpüla waapirüin wayuu süka nünüiki Cristo. Otta müinjana waya namüin na eekai manoujüin: «Anakaja anajiraale jia nümaa Maleiwa»› *(2 Corinto 5:20).
4. ¿Kasa neeʼiyataka aka na anoujüshii shiimainshiikana waneepiain naya süchiirua Nuluwataaya Maleiwa? (Paashajeʼera tü pütchikat « Nnojoishii sünainpünaain poliitika na anoujüshii namaiwajanakana».)
4 Wanee laülaashi saaʼu wanee mma, nuluwataain wanee aʼyataai nümüin suluʼumüin wanee mma süpüla naaʼinrüin tü nümakat, nnojoishi sünainpünaain tü alatakat suluʼu mmakat tia. Aʼyataashi süchiirua kojutüin atumawaa tü mmakat eejeʼewaire nia. Müsia tü naainjakat na anoujüshii Filipos 3:20). Aküjüshii maʼin pütchi süchiki Nuluwataaya Maleiwa. Sutuma tia, wainma maʼin tü ‹wanee anneetkalüirua› nakaaliinjaka süpüla anajiraain nümaa Maleiwa (Juan 10:16; Mateo 25:31-40). Na chainjanakana sirumatuʼu shikiipüʼüshii tü ‹wanee anneetkalüirua› süpüla aapiraa wayuu. Kottüshii naya süpüla naʼyataain süchiirua kojutüin atumawaa Nuluwataaya chi Mesíaskai otta nnojoishii sünainpünaain poliitika (Isaías 2:2-4).
chainjanakana sirumatuʼu, ‹na nüpüshikana Maleiwa› (5. ¿Jamüshii naataka na anoujüshii shiimainshiikana noulia na israeliitakana? ¿Kasa naaʼinrüinjatka sutuma tia?
5 Nnojoishii waya sünainpünaain poliitika sükajee waneepiain waya nümaa Cristo otta nnojoishii waya müin aka naaʼin na israeliitakana, kepiaka suluʼu waneesia mma naapaka Maleiwa namüin. Sainküinshii waya tü Mmakat (Mateo 28:19; 1 Pedro 2:9). Sutuma tia, ¿kaseerü alataka sünainre waya poliitika sümaa naatawalin na kamaakana waya? Nnojoleena paaʼinwain waya otta nnojoleerü anain maʼin waaʼin sünain aküjaa pütchi süchiki Nuluwataaya Maleiwa (1 Corinto 1:10). Otta eere atkawaa atkaajeena waya namaa wawalayuu, alinjanaka wapüla naashin Maleiwa (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12). Makalaka nümüin Jesús namüin na nikirajüinkana nnojoluinjanain sünainpünaain atkawaa otta alinjana napüla naʼünüü. (Mateo 5:44; 26:52; paashajeʼera tü pütchikat « ¿Ayatüshi taya nümaa Maleiwa?».)
6. Sükajee waapüitpain waaʼin nümüin Maleiwa, ¿kasa waainjüinjatka otta nnojoluinjatka waainjüin nümüin «César»?
6 Naapüitpa naaʼin nümüin Maleiwa na anoujüshii shiimainshiikana, müshiijeseʼe nnojoluinjanain naapüin naaʼin sümüin wayuu otta wanee mma. Müsü 1 Corinto 6:19, 20: ‹Nnojo jaaʼinrüin tü jüchekakat jümüiwaʼa süka nuwalaajüin Cristo jaainjala›. Nawalaajüin tü nüchekajakat «César» otta jüüjüüshii naya nümüin anale shia nümüin Je’waa. Akatsaʼa, naaʼinrüinjatü maʼin «tü nuluwataakat anain Maleiwa» (Marcos 12:17; Roma 13:1-7). Nuluwataain waya sünain waʼwaajüin nia, alin nia wapüla süka süpüshuaʼa waaʼin, woonooin nümüin, waneepiain waya nümaa otta eere süpüla ouktüin waya sünainjee waainjüin tü nümakat (Lucas 4:8; 10:27; Aluwataaushikana 5:29; Roma 14:7, 8).
WAYOUKTA «TÜ AKUWAʼIPAA ALUWATAAKAT NAAʼU NA WAYUUKANA»
7, 8. ¿Kasa naainjaka na wayuukana sutuma tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu?
7 Tü wanee waainjüinjatkat süpüla nnojoluin waaʼinrüin tü naaʼinrakat na manoujüinsaliikana shia wayouktüin tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu. Naashin Pablo «nnojotsü aapünüin wamüin tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana, shia aapünaka wamüin tü akuwaʼipaa nünainjeejatkat Maleiwa» (1 Corinto 2:12, TNM). Otta müshi nia namüin na anoujüshii chajanakana Éfeso: «Wanaawapuʼusü jukuwaʼipa sümaa nakuwaʼipa na wayuukana, nümaa chi aluwataaikai saaʼu tü jouktaikat, tü akuwaʼipaa suluʼuitpakat naaʼin na wayuu eʼrüliikana wayumüin» (Éfeso 2:2, 3, TNM).
8 ¿Kasa wayuu tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana? Shia tü kasa amojujakat sukuwaʼipa wayuu. Nnojoishii oonooin nümüin Maleiwa sutuma, ‹keeʼireesü naaʼin kaainjalain naya otta süchuntüin naaʼin tü neirakaakat amüin› (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10). Aluwataasü shia naaʼu na wayuukana süka naainjeein kasa mojusü sutuma. Kapüleesü ayaawataa shia, waneepiasü sünain aainjiraa kasa mojusü, maʼaka saaʼin tü jouktaikat eesü shia sainküin mma. Sootuin wayuu sünain akuwaʼipaa mojusü maʼaka saaʼin keeʼireein naaʼin tü nachekakat namüiwaʼa, tü yaletaakat aaʼin, washireein naya, naluwataain saaʼu nakuwaʼipa namüiwaʼa otta neʼrüin wayumüin. * Tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana shiʼitaain suluʼu saaʼin wayuu nukuwaʼipa Satanás (Juan 8:44; Aluwataaushikana 13:10; 1 Juan 3:8, 10).
9. ¿Jamüsü süpüla sükumajaain suluʼu wekii otta waaʼin tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana?
9 Akumajaajeerü suluʼu wekii otta waaʼin tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana nnojorüle waaʼinmajüin wakuwaʼipa (Proverbios 4:23). Kapüleesü ayaawataa shia sükuma jaaiwaʼaya. Akumajaasü nakajee na waʼaleewain nnojoliikana aainjüin kasa mojusü saaʼin wamüin, akaisaʼa maaliinsai Je’waa napüla (Proverbios 13:20; 2 Corinto 6:14). Otta müsia sükajee karaloukta mojuka süpüla waashajeʼerüin, tü ojuʼitakat suluʼu Internet eere shiyaakua wayuu masheʼinsat jee amaʼüjiraasü sukuwaʼipa, nanüiki na ooʼulaakana Je’waa, miʼiraa mojusü, ayoujirawaa sünain ashaittaa otta müsia wayuu jee kasa ekirajaka tü jülüjakat naaʼin Satanás otta na nuluwataakana aaʼu.
10. ¿Kasa waainjüinjatka süpüla wayouktüin tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana?
1 Juan 4:4). Makalaka anain maʼin waashajaale nümaa waneepia süpüla pejein waya nünain.
10 ¿Kasa waainjüinjatka süpüla wayouktüin tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana otta ayatüin alin wapüla Maleiwa? Kojutüinjatü wamüin tü naapakat Je’waa süpüla katchin wanoula otta wachuntajatü nümüin waneepia tü nütchinkat. Mayaapejeʼe katchin chi Yolujaakai otta na nuluwataakana aaʼu, pülashi maʼin Maleiwa noulia (ANAINJATÜ WAʼANAAYA
11. ¿Jamüsü saʼanaaya wayuu sutuma tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana?
11 Wainma kasa neeʼiyataka aka nakuwaʼipa na wayuukana. Wanee shia tü naʼanaayakat sümaa wulein naya otta anain tü kasa nanainkat. Suluʼu wainma mma nnojoluitpa anain naʼanaaya. Sutuma tia, naashin wanee aashajaai suluʼu telewisoot na jieyuu maaʼinsaliikana nnojoleerü natüjaain aaʼu tü nasheʼinjatkat süpüla süntüin tooloyuu nanainmüin. Saashin tü karaloukta aküjakat tü alatakat, nnojoishii japülin na wayuukana süka neeʼiyatüin natapaʼa otta na jimoʼonnuukana nashatüin tia. Wainma na yarüttakana asheʼin otta na eeʼiyatakana süka nasheʼin neʼrüliin wayumüin. Nnojotsü neeʼiyatüin nalaüleʼerüin naaʼin otta alin naya napülajiraa.
12, 13. ¿Kasa pütchi jülüjüinjatka waaʼin waʼanaale?
12 Süka waʼyataain nümüin Je’waa wacheküin anain wayolojo, müsüjeseʼe anain waʼanaaya, wulein washeʼin otta pansaain shia sümaa tü waainjakat. Eepünaale waya anainjatü sukuwaʼipa washeʼin otta laülaainjatü waaʼin. Otta müsia, ‹waaʼinrüinjatü tü kasa anasükat›, tia shia tü nakuwaʼipainjatkat na tooloyuu otta na jieyuu ‹aʼwaajakana Maleiwa›. Nnojotsü wacheküin jülüjüin waya saaʼin wayuu sutuma washeʼin, shia wachekaka ‹ayatüin alin wapüla Maleiwa› (1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21, TNM). Tü kojutüinjatkat wamüin shia ‹anamiain jee kamaneein waya. Shia kojutüka noʼuluʼu Maleiwa› (1 Pedro 3:3, 4).
13 Soto waaʼin aneerüin sünüiki wayuu süchiki tü iküleesia shiimainkat anale sukuwaʼipa washeʼin otta waʼanaaya. Müle shia, weeʼiyatüin kojutüin wamüin tü jülüjakat naaʼin otta tü namakat na waneeinnua. Makalaka anain maʼin jülüjüle waaʼin tia suulia tü wamakat. Tü waainjüinjatkat maʼin shia kojutüin watuma Je’waa, na anoujüshiikana otta weeʼiyatüin waʼyataain nümüin. Sutuma tia, waaʼinreein süpüshuaʼa kasa süpüla ‹kojutuin Maleiwa› (1 Corinto 4:9; 10:31; 2 Corinto 6:3, 4; 7:1).
14. ¿Kasa wasakirüinjatka anain waaʼin süchiki waʼanaaya?
14 Wuleinjana waya otta anainjatü waʼanaaya waküjapa pütchi otta woutkajaapa. Sutuma tia, wasakira waaʼin: «¿Ponusü saaʼin wayuu tayolojo süka yarüttüin otta keejuuin tata? ¿Japüishii na waneeinnua taka? ¿Jülüjüsü taaʼin taʼanaaya shiataapa tü pütchi tekeraajüinjatkat süpüla tountüin wanee aʼyatawaa suluʼu tü outkajaaleekat?» (Salmo 68:6; Filipos 4:5; 1 Pedro 5:6).
15. ¿Jamüsü nnojotka nüshajirüin Je’waa suluʼu tü Wiwüliakat jamüinjatüin waʼanaaya?
15 Nnojotsü nüshajirüin Je’waa suluʼu tü Wiwüliakat jamüinjatüin sukuwaʼipa washeʼin, süpüla wuleinjanain waya otta waneeirua. ¿Jamüsü? Süka nücheküin waneeküin Hebreokana 5:14). Keeʼireesü maʼin naaʼin Maleiwa jülüjüin waaʼin waʼanaaya süka alin wapüla nia otta na wayuukana (Marcos 12:30, 31). Sünainjee tia, wainma süsheʼinpala wayuu otta saʼanaaya. Woʼunüle sünain wanee outkajawaa miyoʼu naainjaka na aküjüliikana pütchi nüchiki Je’waa, weʼreerü wainmain sünoʼu nasheʼin otta talatüin na outkajaashiikana.
wamüiwaʼa tü waʼanaayakat. Nücheküin laülaain waaʼin sünainjee waneeküin tü anakat süpüla waainjüin, pansaa sümaa tü pütchi sümakat tü Wiwüliakat süpüla ‹eeinjatüin waaʼin sünain tü anasükat süpüla waaʼinrüin shia jee sünain tü mojusükat süpüla wayouktüin shia› (‹ANAINJATÜ› SUKUWAʼIPA WOʼU
16. ¿Kasa naataka aluʼu tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana suulia tü nikirajakat anain Jesús? ¿Kasa wasakirüinjatka anain waaʼin?
16 Kemeerat tü akuwaʼipaa aluwataakat naaʼu na wayuukana. Lucas 12:15). Nnojotsü wainmapuʼuin kasa nümaʼana Jesús, akatsaʼa naashin nnojotsü mojuin eere kasa wamaʼana. Nikiraja anainrü talateerüin naaʼin otta kateerüin noʼu na ‹eʼrakana cheʼojaain Maleiwa namüin› otta na ‹anakana sukuwaʼipa noʼu›, naainnua naya na kojutükana amüin nakuwaʼipa nümaa Je’waa otta tü nümaʼanajeejatkat (Mateo 5:3; 6:22, 23). Sutuma tia, wasakira waaʼin: «¿Shiimain tanoujüin tü nikirajakat anain Jesús, shiataapa taainjüin tü nümakat chi ‹kanainjeejachikai tü alawaakat›?» (Juan 8:44). «¿Kasa shiiʼiyataka tanüiki, tü taainjeekat otta takuwaʼipa?» (Lucas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6).
Sutuma tia, wainma wayuu achajaaka talataa aaʼin sükajee nneerü otta tü kasa namaʼanakat. Akatsaʼa, müshi Jesús: «Tü talateetkat atüma jaaʼin, nnojolüinjatü shiain sükajee kooʼomüin jümüin tü jükorolokot» (17. ¿Jamüsü nakuwaʼipa na anakana atuma sukuwaʼipa noʼu?
17 Naashin Jesús, ‹tü kasa anasü eekat sünainjee tü waaʼinrakat shiiʼiyateerü kekiin maʼin waya› (Mateo 11:19, TNM). Sünainjee tia, ¿jamüsü nakuwaʼipa na anakana atuma sukuwaʼipa noʼu? Anasü maʼin naaʼin sutuma aʼyatawaa nümüin Maleiwa (Mateo 11:29, 30). Nnojotsü shapaain, mojuin otta müliain naaʼin (1 Timoteo 6:9, 10). Kooʼomüinsü kaʼi nalatitka sümaa napüshi otta nawalayuu süka talatüin naya sutuma namaʼanain tü choʼujaakat namüin otta atunküshii naya sümaa anain naaʼin (Eclesiastés 5:12). Talatüsü maʼin naaʼin, akatalüshii kaʼi otta asülajüshii kasa (Aluwataaushikana 20:35). Wainma kasa anasü ‹naʼatapajaka› otta talatüshii sümaa jimatüin naaʼin (Roma 15:13; Mateo 6:31, 32). ¡Nnojotsü eein kasa eeka müin aka saaʼin tia!
WANAIN ‹TÜ KOROLO WATKAAYAINJATKAT›
18. ¿Jamüsü sünüiki tü Wiwüliakat nachiki na waʼünüükana, tü naainjakat otta süchiki sukuwaʼipa watkaaya?
18 Ayatüle alin wapüla Maleiwa, aaʼinmajüneena waya nuulia Satanás otta tü naainjakat süpüla nuuʼuleʼerüin waya suulia aʼyatawaa nümüin Maleiwa. Nücheküin nnojoluin talatüin waya otta katüin woʼu waneepia (1 Pedro 5:8). Naashin Pablo ‹atkaashii› waya, akatsaʼa ‹nnojoliishii waya atkaain sümaa wayuu. Atkaashii sümaa yolujaa, tü aluwataakat saaʼu tü manoujainsatkalüirua, je saaʼu tü saʼakakat piyuushi, aainjinnakat kasa mojusü› (Éfeso 6:12). Tü pütchikat griego ‹atkawaa› shia wanee aapirawaa eere eejiraain wayuu, nnojotsü shiain wanee atkawaa kaʼyataawaka. Müshi Pablo nachiki na waʼünüü meʼrujusaliikana: «Tü aluwataakat saaʼu tü manoujainsatkalüirua». ¿Jamaluʼulu tia? Anasü maʼin natuma na yolujaakana sükumajia tü naainjakat.
19. ¿Kasa wayuu tü korolo watkaayakat?
19 Mayaapejeʼe waainjeein kasa mojusü otta eein tü isakat wachiki, eeshii süpüla wakanajüin. Süpüla tia, wacheküinjatü ‹tü korolo aapünakat wamüin nutuma Maleiwa süpüla watkaain› (Éfeso 6:13). Müsü Éfeso 6:14-18 süchiki tia: ‹Joonoo sümaa tü shiimainkat. Maa aka naʼatüin wane surulaat tü siʼira je tü sheʼin kachueerakat naaʼintoʼupünaa suulia naʼapülaʼü na nüʼünüükana. Maa aka naʼatüin nüsapaatse süpüla yapain nia, yapa jia süpüla aküjaa nüchiki Maleiwa. Maa aka wane taapüla najapuluʼuka suulia sülanüin najatüin na nüʼünüükana nünainmüin, jüchechera jaaʼin sünain anoujaa süpüla jiyouktüin tü nüchekakat Satanás. Je maa aka naʼatüin tü uwon kachueerakat süpüla atkawaa suulia sheewaʼalaain, anakaja juʼtteʼennüle. Je maa aka najapuluʼuin wane chajaruuta atkaaya, jaapaa nünüiki Maleiwa. Jüchechera jaaʼin sünain achuntaa nümüin›.
20. ¿Jamüsü naataka wakuwaʼipa noulia na surulaatkana?
20 Tü korolo watkaayakat saaʼinmajüin waya waneepia, süka nüsülajalain shia Maleiwa. Wanainjatü shia waneepia süka naatain wakuwaʼipa noulia na surulaatkana, eemeraʼawaishii naya suulia atkawaa, akanasaʼa wayakana ayatüshii eejiraain, nnojoishii ooʼulaain suulia atkawaa. Ooʼulaajeena waya najaʼttirapa Maleiwa tü nuluwataakat aaʼu Satanás otta nüsürütpa napüshuaʼa na yolujaakana (Alateetkat Mapeena 12:17; 20:1-3). Sutuma tia, ayata eejiraain pia sümaa tü kasa mojusü paainjeekat. Süpüla waneepiain waya nümaa Je’waa eeinjatü waaʼin suulia waaʼinrüin tü süchekakat waaʼin (1 Corinto 9:27). Shia mojuka nnojorüle eejiraain waya sümaa.
21. ¿Jamüsü süpüla wakanajüin tü atkawaakat sünain anoujaa?
21 Watüjaa aaʼu nnojoleenain waya akanajüin süka waaʼin wamüiwaʼa. Müshijeseʼe nümüin Pablo ‹wachuntajanain waneepia nümüin Je’waa›. Otta waapajüinjatüin nünüiki sükajee wekirajaain sünain tü Wiwüliakat otta woutkajaain (Filemón 2; Hebreokana 10:24, 25). Müle shia, akanajeena otta yapeena waya süpüla wasouktüin saaʼu wanoula mojule pütchi süchiki.
YAPA WAYA SÜPÜLA WASOUKTÜIN SAAʼU WANOULA
22, 23. (1) ¿Jamüshii yapainjanaka waya süpüla wasouktüin saaʼu wanoula? ¿Kasa wasakirüinjatka anain waaʼin? (2) ¿Kaseerü wekirajaaka anain suluʼu tü wanee ekirajaayakat?
22 Müshi Jesús: «Nnojoishii wanaawain jia namaa [na manoujüinsaliikana]. Je sükajee tüü, maalinsalii jia napüla» (Juan 15:18, 19). Makalaka yapainjanain waya süpüla wasouktüin saaʼu wanoula sümaa kojutüin otta kamaneein waya sümüin wayuu (1 Pedro 3:15). Sutuma tia, wasakira waaʼin: «¿Tatüjaa aaʼu jamüshii nnojoliika sünainpünaain na aküjüliikana pütchi nüchiki Je’waa tü aainjünakat maʼin?». «Taainjüinjatpa tia, ¿tanouja anainrü shiimain tü sümakat tü Wiwüliakat otta tü nümakat chi achepchiee oonookai otta kekiikai maʼin?» (Mateo 24:45; Juan 17:17.) «Otta taainjüinjatpa tü nüchekakat Je’waa, ¿teeʼiyatüin yapain taya süpüla naatain takuwaʼipa otta talatüin taaʼin sükajee?» (1 Corinto 1:30, 31; Mateo 10:32, 33.)
23 Nuuʼulaküin waaʼin chi Yolujaakai süka wainma kasa süpüla waainjüin tü naainjakat na manoujüinsaliikana. Maʼaka wekirajaainnapain nuuʼulaküin waaʼin süka ashaittaa nnojotka anain. Süpüla anain otta wulein waaʼin, ¿kasa akaaliinjeenaka waya süpüla waneeküin tü anakat süpüla washaittüin, wanajüin otta waapajüin? Wekirajaajeerü anain tia suluʼu tü wanee ekirajaayakat.
^ püt. 3 Soʼujee juyaka 33 soʼu wakalia, laülaashi Cristo naaʼu na anoujüshii chainjanakana sirumatuʼu, na yaakana Mmapaʼa (Colosas 1:13). Soʼujee tü juyakat 1914 «oʼttüichipa nia sünain aluwatawaa» saaʼu wayuu. Makalaka na chainjanakana sirumatuʼu aluwataanüshii süpüla naashajaain süchiki Nuluwataaya chi Mesíaskai (Alateetkat Mapeena 12:10).
^ püt. 8 Paashajeʼera Razonamiento a partir de las Escrituras, süpana 140-144, nashajala na aküjüliikana pütchi nüchiki Je’waa.
^ püt. 65 Paashajeʼera tü pütchikat «Aʼwaajaa wanteera, awotaajaa otta aʼyatawaa sünain akaaliinjaa wayuu» suluʼu.