¿Katsüinsüche naaʼin wanee wayuu naʼatapajüle wanee kasa anasü?

POLOO juya nuuyase Daniel wanaa sümaa ayuulin nia sutuma kanset. Mepisat tia ayuulii nünainkat naashin na nüpüshikana otta na tottootkana. Akaisaʼa niakai «laülaweeshi taya» müshi. «Ekirajaweeshi taya süpüla tantüin sünain shipi tia ayuuliikat, takaalinjeein na wayuu ayuuikana sutuma kanset». Naʼatapajashaatain maʼin nüntajachin wanee tottoot atüjaka eiyajaa tü kanset nünainkat. Akatsaʼa isain nüchiki nüntüin chia tottootkai sutuma juyapoʼuluin shia. Mojuka maʼin naaʼin Daniel, nnojoluichipa kaʼatapalain nia kasa anasü. Maʼaka jeʼra kaʼi süchikijee tia, outushi nia.

Tü alatakat nümüin Daniel nüküjala shia wanee tottoot ekirajaai sünain jamüin katsüinka naaʼin wanee wayuu naʼatapajüle wanee kasa anasü. Eesüjaʼa paapüirüle süchiki sülatüin sümüin wayuu tü alatakat nümüin Daniel. Jamüshijaʼa wanee wayuu laülaaichi alüʼütkai süpüla anaajawaa, naʼatapajüle maʼin wanee kasa kojutuka nümüin, maʼaka saaʼin nüpüshi jee naʼatapajüle wanee kaʼi kojutuka nümüin, outalaa müshi nia sülatapa tia kaʼikat. ¿Kasache tü katakalü atuma noʼu? ¿Shiache sutuma kaʼatapalain nia wanee kasa anasü?

Watta naalii na tottoot ekirajaakana sünain jamüin katsüinka naaʼin wanee wayuu sutuma naʼatapajüin wanee kasa anasü. Eepajaʼa na nnojoliikana anoujain sünain tia. «Sünüikaʼala wayuu süpaʼa mma», müshii süchiki tia. Ayuuire wanee wayuu naashin ayuuijaʼalaashi neʼe nia, nnojotsü katsüin naaʼin sutuma tü kasa naʼatapajakat naashin.

Nnojotsü jeketüin tia namakat, kakaliairü shia. Eeirü maʼaka 2.000 juya süchikijee nüsakinnüin chi filosofokai Aristóteles süchiki jamaluʼuluin tü kaʼatapalaakat wanee kasa anasü «Süʼlapüinraa neʼe wayuu tia», müshi nia. Anuutaa joo nünüiki jekenainka Benjamin Franklin: «Outaʼaleechi wanee wayuu sünain aʼatapajaa wanee kasa».

¿Kasache wayuu tia kaʼatapalaakat wanee kasa anasü? ¿Süʼlapüinraache neʼe wayuu? ¿Nnojotsüche kasain anain apüla tia? ¿Eesüche wanee kasa anasü kaʼatapalainjachika anainjee wanee wayuu, katsüinjatka atuma naaʼin jee anainjatka atuma nukuwaʼipa?