1, 2. a) ¿Mbaʼépa pe rregálo iporãitéva omeʼẽva ñandéve Jehová? b) ¿Mbaʼéichapa Jehová ñanepytyvõ jaiko porãve hag̃ua?

 ÑANDE rekove ningo haʼe peteĩ rregálo iporãitereíva Jehová omeʼẽ vaʼekue ñandéve (Génesis 1:27). Haʼe ningo oipota jaiko porã, upévare omeʼẽ ñandéve heta konsého ñanepytyvõva jadesidi porã hag̃ua. Jaipuru vaʼerã umi konsého ikatu hag̃uáicha jaikuaa “mbaʼépa iporã ha mbaʼépa ivai” (Hebreos 5:14). Jajapóramo upéicha, jaheja Jehová ñanemboʼe ñapensa hag̃ua haʼéicha. Ha jasegívo umi konsého Ñandejára omeʼẽva ñandéve, jahecha mbaʼeichaitépa umíva ideprovécho ñandéve jaiko porãve hag̃ua.

² Heta vése ñambohovái umi situasión ijetuʼuetereíva, ha ndaipóri la Bíbliape peteĩ léi heʼíva ñandéve mbaʼépa jajapo vaʼerã upe situasiónpe. Por ehémplo, sapyʼánte jadesidi vaʼerã jasegítapa peteĩ tratamiénto ojepuruhápe tuguy. ¿Mbaʼéichapa ikatu jaikuaa mbaʼépa Jehová oipota jajapo? La Bíbliape jatopa heta konsého ñanemboʼéva mbaʼépa Ñandejára opensa pe tuguýre ha ñande rekovére. Ñantende porãramo umi konsého ikatúta jadesidi porã ha ñane konsiénsia opytáta trankílo (Proverbios 2:6-11). Jahechamína unos kuánto konsého oĩva la Bíbliape.

3, 4. a) ¿Mbaʼépa ojapo vaʼekue Ñandejára ohechauka hag̃ua mbaʼépa opensa pe tuguýre? b) ¿Mbaʼépa orrepresenta pe tuguy?

³ La Biblia ñanemboʼe pe tuguy haʼeha sagrádo pórke orrepresenta ñande rekove, ha Jehová omombaʼeterei la ñande rekove. Caín ojuka rire iñermáno Abélpe, Jehová heʼi chupe: “Ne ermáno ruguy ojerure asy chéve hustísia pe yvy guive” (Génesis 4:10). Abel ruguy orrepresenta kuri hekove, ha “ojerure asy” Ñandejárape hustísia Caín ojuka rupi chupe.

⁴ Pe dilúvio rire Jehová heʼi vaʼekue Noé ha ifamiliakuérape ikatuha hoʼu soʼo. Péro omeʼẽ avei chupekuéra ko léi: “Anínteke peʼu umi animál roʼokue huguy reheve” (Génesis 9:4). Enterovéva ñande haʼe hína Noé familiare ha ñanderupyty avei upe léi. Jahechaháicha, Jehovápe g̃uarã pe tuguy orrepresenta ñande rekove, ha ñande avei ñapensa vaʼerã Jehová opensaháicha (Salmo 36:9).

5, 6. Ohechaukaháicha pe léi Jehová omeʼẽ vaʼekue Moiséspe, ¿mbaʼépa haʼe opensa pe tuguýre ha ñande rekovére?

⁵ Peteĩva umi léi Jehová omeʼẽ vaʼekue Moiséspe heʼi: “Peteĩ kuimbaʼe [...] hoʼúramo oimehaichagua tuguy, che arrechasáta chupe ha ojejuka vaʼerã pende apytégui. Pórke umi mbaʼe oikovéva rekove oĩ hína huguýpe” (Levítico 17:10, 11).

⁶ Pe léi Jehová omeʼẽ vaʼekue Moiséspe heʼi avei peteĩ persóna ojuka jave peteĩ animál hoʼu hag̃ua oñohẽ vaʼerãha huguykue yvýpe. Upéva ohechauka pe animál rekove sagradoha ha avei haʼeha Jehová mbaʼe, pórke haʼe hína Ijapohare (Deuteronomio 12:16; Ezequiel 18:4). Jehová ojerure vaʼekue umi israelítape ohuguyʼo hag̃ua  umi animál ikatuha peve, ikatu hag̃uáicha hoʼu hikuái hoʼokue omolestaʼỹre chupekuéra ikonsiénsia. Haʼekuéra orrespetáramo pe animál ruguykue ohechauka avei orrespetaha Jehovápe, pórke haʼe omeʼẽ kuri chupe hekove. Pe léi avei omanda vaʼekue umi israelítape osakrifika hag̃ua umi animál Ñandejára operdona hag̃ua chupekuéra ipekadokuéra (ehecha nóta 19 ha 20 entende porãve hag̃ua).

 7. ¿Mbaʼéichapa David ohechauka orrespetaha pe tuguy?

⁷ Peteĩ mbaʼe David ojapo vaʼekue oñorairõrõ guare umi filistéondi ñanepytyvõta avei jahecha hag̃ua sagradoha pe tuguy. Isoldadokuéra ohechakuaárõ guare haʼe ijuheiha, ohasa umi filisteo kampaméntorupi ha omanomoʼã hikuái okonsegi hag̃ua la y. Upéi haʼekuéra oguerúrõ guare la y Davídpe haʼe odesidi ndoʼumoʼãiha ha oñohẽ pe y yvýpe. Upéi haʼe heʼi: “¡Jehová, che ni mbaʼevéicharõ ndaʼumoʼãi ko y! Pórke koʼã kuimbaʼe ojapeligra ogueru hag̃ua chéve, ha la hayʼúramo haʼetéta umi kuimbaʼe ruguy la haʼúva”. David ontende porã Jehovápe g̃uarã sagradoha ñande rekove ha pe tuguy (2 Samuel 23:15-17).

8, 9. ¿Mbaʼépa opensa vaʼerã umi kristiáno pe tuguýre?

⁸ Jehová ndojerurevéima vaʼekue umi kristiáno ypykuépe osakrifika hag̃ua umi animál. Upéicharõ jepe haʼekuéra osegi vaʼerã kuri ohecha pe tuguy Jehová ohechaháicha. Upe tiémpope la majoría umi léi oñemeʼẽ vaʼekue Moiséspe natekotevẽvéima vaʼekue oñekumpli, péro Jehová ojerure gueteri umi kristiáno ypykuépe osegi hag̃ua omboyke pe tuguy, omboykeháicha tekovai ha taʼanga ñemombaʼeguasu (Hechos 15:28, 29).

⁹ Jehová koʼág̃a peve ojerure isiervokuérape omboyke  hag̃ua pe tuguy. Ñande rekove ha umi animál rekove Jehová mbaʼe hína, ha ñantende porã pe tuguy sagradoha ha orrepresentaha ñande rekove. Upévare siémpre jareko vaʼerã enkuénta mbaʼépa heʼi la Biblia jadesidi mboyve jasegítapa peteĩ tratamiénto ojepuruhápe tuguy.

10, 11. a) ¿Mbaʼépa opensa umi testígo de Jehová umi tratamiénto ojepuruhápe tuguy térã umi 4 párte iñimportantevéva rehe? b) ¿Mbaʼépa odesidi vaʼerã káda kristiáno?

¹⁰ Ñande testígo de Jehová ñantende porã ñamboyke tuguy heʼiseha ndovaleiha jaʼu tahaʼe haʼeháicha. Avei ndovaleiha ñamoĩka tuguy ni ndajaipeʼakái ñande ruguy ñañongatu hag̃ua ha upéi ñamoĩka jey hag̃ua ni nañadonái tuguy. Ñande nañamoĩkái avei umi 4 párte iñimportantevéva orekóva pe tuguy, haʼéva glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas ha plasma.

¹¹ Koʼã 4 párte orekóvagui pe tuguy oñeguenohẽ jey umi párte michĩvéva, hérava fracciones sanguíneas. Káda kristiáno odesidi vaʼerã oaseptátapa koʼã párte. Avei odesidi vaʼerã oaseptátapa umi tratamiénto ojepuruhápe ñande ruguy noñeñongatúi vaʼekue, por ehémplo orekóta jave peteĩ operasión, ojapokáta jave análisis térã ótro tratamiénto (ehecha nóta 21 entende porãve hag̃ua).

12. a) ¿Mbaʼérepa Jehová oipota jadesidi porã umi mbaʼe tekotevẽhápe jaipuru ñane konsiénsia? b) ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã jadesidíta jave mbaʼe tratamiéntopa jasegíta?

¹² Jehová ojepyʼapyeterei ñanderehe ha oipota jadesidi porã umi mbaʼe tekotevẽhápe jaipuru ñane konsiénsia. ¿Mbaʼérepa? Umi mbaʼe jadesidívare ningo jahechaukáta hína chupe mbaʼépa oĩ ñande pyʼapýpe ha haʼe oikuaaseterei upéva (elee Proverbios 17:3; 24:12). Upévare, ¿mbaʼépa jajapo vaʼerã jadesidi mboyve mbaʼe  tratamiéntopa jasegíta? Jajerure vaʼerã Jehovápe tañandegia, avei jaheka umi informasión oñeʼẽva upe tratamiéntore ha upéi jaipuru ñane konsiénsia ha umi konsého oĩva la Bíbliape jadesidi hag̃ua. Ndovaléi ñaporandu ótrope mbaʼépa haʼe ojapóne oĩrire ñane situasiónpe, ha avave ndeʼíri vaʼerã ñandéve mbaʼépa jadesidi vaʼerã. La Biblia heʼi voi: “Káda uno ogueraháta ikárga” (Gálatas 6:5; Romanos 14:12).

13. ¿Mbaʼépa ñanemboʼe Jehovágui umi léi ha konsého haʼe omeʼẽva ñandéve oñeʼẽva pe tuguýre?

¹³ Opa mbaʼe Jehová ojeruréva ñandehegui ideprovécho ñandéve ha avei ohechauka haʼe ñanderayhuha (Salmo 19:7-11). ¿Mbaʼérepa ñaneñeʼẽrendu vaʼerã Jehovápe? Ndahaʼéi ideprovéchoguinte ñandéve, síno jahayhu rupi chupe. Upévare jadesidi ndajasegimoʼãiha umi tratamiénto ojepuruhápe tuguy (Hechos 15:20). Upéva ñanepytyvõ avei ñaneresãive hag̃ua. La majoría ningo oikuaa ipeligrosoha jaipuru tuguy umi tratamiéntope, ha heta doktór avei heʼi iporãveha ojejapóramo umi operasión ojepuruʼỹre tuguy. Ndaipóri ningo jaduda hag̃ua, Jehová rape ohechauka haʼe iñarandu ha ñanderayhuetereiha (elee Isaías 55:9; Juan 14:21, 23).

14, 15. a) ¿Mbaʼépa umi léi Jehová omeʼẽ vaʼekue umi israelítape ani hag̃ua oñaksidenta? b) Umi léi ningo ohechauka Jehová omombaʼeha ñande rekove, ¿mbaʼéichapa ñande avei jahechaukáta upéva?

¹⁴ Ñandejára puévlope ideprovechoiterei vaʼekue umi léi haʼe omeʼẽva chupekuéra. Por ehémplo, Jehová omeʼẽ vaʼekue umi israelítape heta léi ani hag̃ua oñaksidenta hikuái. Peteĩva umívagui heʼi peteĩ israelita omopuʼã  vove hogarã ojapo vaʼerãha avei peteĩ murallaʼi pe terrása ári ani hag̃ua oĩ hoʼáva upégui (Deuteronomio 22:8). Ótro léi katu heʼi peteĩ israelita orekóramo peteĩ tóro iñarõva, oñatende vaʼerãha hese ani hag̃ua oikutu ha ojuka avavépe (Éxodo 21:28, 29). Ha oĩramo nopenáiva koʼã léire, ojeʼéta ikáusare omanoha peteĩ persóna oñaksidentáramo koʼã mbaʼépe.

¹⁵ Koʼã léi ohechauka porã ñandéve Jehová omombaʼetereiha ñande rekove. Upéicharõ, ¿mbaʼépa tekotevẽ jajapo jahechauka hag̃ua ñande avei ñamombaʼeha ñande rekove? Jakuida porã vaʼerã ñande rógare, ñande veíkulore, ñañatende porã vaʼerã ñamaneha jave ha jaiporavo porã vaʼerã umi vyʼarã. Oĩ heʼíva ndoikomoʼãiha hesekuéra mbaʼeve ivaíva ha ojapeligra nopensáigui mbaʼépa ikatu ojehu chupe. Ha peichaite opensa jepi heta mitãrusu ha mitãkuña. Péro Jehová ndoipotái jajapo upéva, síno oipota jahechauka ñande avei ñamombaʼeha ñande rekove ha ñande rapicha rekove (Eclesiastés 11:9, 10).

16. ¿Mbaʼépa opensa Jehová pe avórtore?

¹⁶ Jehová ningo omombaʼeterei entéro persóna rekove, tahaʼe jepe raʼe peteĩ mitã neʼĩrava onase. Pe léi oñemeʼẽ vaʼekue Moiséspe heʼi vaʼekue peteĩ persóna ojukáramo peteĩ kuña hyeguasúvape térã imemby neʼĩravape onase, tahaʼe jepe raʼe ojaposeʼỹre, Jehovápe g̃uarã upe persóna haʼe peteĩ asesíno. Oiméramo jepe pe persóna ndojaposéi raʼe upéva, ojejuka vaʼerã chupe haʼe voi oporojuka rupi (elee Éxodo 21:22, 23). Ñandejárape g̃uarã peteĩ mitã neʼĩrava onase haʼéma peteĩ persóna. Upéicharõ, ¿mbaʼépa oiméne haʼe opensa pe avórtore? ¿Mbaʼéichapa oiméne oñeñandu Ñandejára  ohechávo káda áño ojejukaha hetaiterei mitãme onase mboyve?

17. ¿Mbaʼépa ikatu ombopyʼaguapy peteĩ kuñáme oiméramo ojapoka raʼe peteĩ avórto oikuaa mboyve Jehovápe?

¹⁷ Ikatu peteĩ kuña ojapoka peteĩ avórto ha upe riréma oikuaa mbaʼépa Jehová opensa hese, ¿mbaʼépa oiko upéicha jave? Jehová ikatu operdona chupe Jesús omano rupi hesehápe (Lucas 5:32; Efesios 1:7). Péro upearã haʼe oñarrepenti vaʼerã ipyʼaite guive, ha upe rire natekotevẽvéima omboguapyeterei ijehe upe ojapo vaʼekue. La Biblia heʼi: “Jehová ñandeporiahuvereko ha ñanembyasy. [...] Pe kuarahyresẽ ningo mombyryeterei oĩ pe kuarahyreikégui, upéicha Ñandejára omomombyry ñandehegui umi ñane rembiapo vaikue” (Salmo 103:8-14).

18. ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã jahechakuaáramo ndajachaʼeiha ñande rapicháre?

¹⁸ Ñande rekove haʼe peteĩ rregálo Ñandejára omeʼẽva entérope, ha jahechauka vaʼerã ñamombaʼeha upéva ñande pyʼaite guive. Upévape oike hína avei umi mbaʼe ñapensáva ñande rapichakuérare. Apóstol Juan heʼi vaʼekue: “Enterove ndaijaʼéiva iñermánore haʼe hína peteĩ asesíno” (1 Juan 3:15). Jahechakuaaʼỹetére ikatu ñañepyrũ ndajachaʼéi peteĩ persónare, upévare ikatu jaju ndajarrespetavéi chupe, ñañeʼẽ vai hese, térã ikatu voi ñapensa iporãvetaha omanóramo. Jehová ningo oikuaa porã mbaʼépa ñañandu ha ñapensa ñande rapichakuérare (Levítico 19:16; Deuteronomio 19:18-21; Mateo 5:22). Jahechakuaáramo ndajachaʼeiha peteĩ persónare, pyaʼe ñañehaʼã vaʼerã jaipeʼa upéva ñane korasõgui (Santiago 1:14, 15; 4:1-3).

19. ¿Mbaʼéichapa ikatu jahechauka avei ñamombaʼeha ñande rekove?

 ¹⁹ Jahechaukáta avei ñamombaʼeha ñande rekove jarekóramo enkuénta Salmo 11:5 heʼíva: “Haʼe ndochaʼeiete voi umi hénte ohayhúvare pe violénsia”. Jaiporavóramo umi vyʼarã orekóva violénsia jahechauka hína ñandegustaha upéva. Ha ñande ndajaikoséi ñapensa, ñañeʼẽ ha ñanemanduʼa umi mbaʼe ivioléntovare. Upéva rangue, ñapensase umi mbaʼe ipotĩvare ha ñanepytyvõtavare ñandepyʼaguapy hag̃ua (elee Filipenses 4:8, 9).

20-22. a) ¿Mbaʼépa heʼi Jehová ko múndo oĩvare Satanás poguýpe? b) ¿Mbaʼéichapa umi kristianokuéra ohechauka ndoikoiha ko múndope ojeikoháicha?

²⁰ Ko múndo oĩva Satanás poguýpe nomombaʼéi ñande rekove, upévare Jehová heʼi hesekuéra haʼeha asesíno. Ymaite guive oĩ hetaiterei persóna ojejukáva umi goviérno káusare, umíva apytépe heta Jehová siérvo jepe. La Biblia ombojoja voi umi goviérnope animál isalváhe ha ivioléntovare (Daniel 8:3, 4, 20-22; Apocalipsis 13:1, 2, 7, 8). Ko múndope oĩ oganáva hetaiterei pláta ojapo ha ovendévo umi árma. Upéicha jahechakuaa ko múndo oĩha Satanás poguýpe (1 Juan 5:19).

²¹ Péro ñande kristianokuéra ndajaikói “umi hénte ko mundopegua oikoháicha”. Jehová siervokuéra ndopartisipái polítikape ha ndohói gerrahápe. Ndajajukái avavépe ha ndajaapojái umi organisasión ojapóvape upéva (Juan 15:19; 17:16). Oĩ jave oñemoĩva ñanderehe ndajaikovaíri hendivekuéra. Jesús ñanemboʼe vaʼekue jahayhu vaʼerãha ñane kontrariokuérape jepe (Mateo 5:44; Romanos 12:17-21).

 ²² Oĩ avei hetaiterei persóna omanóva umi rrelihión káusare. La Bíbliape oñehenói Babilonia Guasu entéro umi rrelihión japu oĩvape ko yvy ape ári, ha heʼi voi koʼã rrelihión japúpe ojetopaha “umi proféta ruguy, umi ojeporavo vaʼekue ruguy ha entéro umi ojejuka vaʼekue ko yvy ape ári ruguy”. ¿Rehechakuaápa upéicharõ mbaʼérepa Jehová ojerure ñandéve ñasẽ hag̃ua chugui? Umi omombaʼeguasúva Jehovápe ndojeheʼái umi rrelihión japúre (Apocalipsis 17:6; 18:2, 4, 24).

23. ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã ñasẽ hag̃ua Babilonia Guasu poguýgui?

²³ Ñasẽ hag̃ua Babilonia Guasu poguýgui jahechauka porã vaʼerã ndajaapojaiha ni peteĩ rrelihión japúpe. Por ehémplo, oiméramo ñaime raʼe peteĩ rrelihiónpe jaskrivi vaʼerã peteĩ kárta chupekuéra jaʼehápe nañaimeseveimaha upe rrelihiónpe. Péro avei tekotevẽ ñanembojeguaru ha ñamboykete umi mbaʼe vai ojejapóva umi rrelihión japúpe. Umívape ningo oñepermiti térã ojeʼe voi iporãha ñanderekovai, jaipota ñande rapichakuéra orekóva ha japartisipa polítikape (elee Salmo 97:10; Apocalipsis 18:7, 9, 11-17). Upéicha rupi, oĩma hetaiterei persóna omanóva umi rrelihión japu káusare.

24, 25. ¿Mbaʼérepa ñandepyʼaguapy ha ipotĩ ñane konsiénsia?

²⁴ Jaikuaa mboyve Jehovápe ningo enterovéva jajapo heta mbaʼe oapojáva umi mbaʼe vai oikóva Satanás múndope, péro upéi ñakambiaite. Koʼág̃a tuichaiterei ñandepyʼaguapy pórke jaasepta pe sakrifísio Ñandejára ojapo vaʼekue ñanderehehápe ha ñañemeʼẽ chupe. Jaikuaávo Jehová oguerohoryha umi mbaʼe jajapóva ñañeñandu porã ha ñane konsiénsia ipotĩ (Isaías 1:18; Hechos 3:19).

²⁵ Oiméramo jepe ñaime raʼe peteĩ organisasión ohechaukávape ndorrespetaiha ñande rekove, Jehová ikatu  ñaneperdona Jesús omano rupi ñanderehehápe. Ñande rekove ningo haʼe peteĩ rregálo iporãitereíva Ñandejára omeʼẽ vaʼekue ñandéve, ha jahechauka ñamombaʼetereiha ko rregálo ñaipytyvõvo ótrope oiko hag̃ua Jehová amígoramo, ha oñemomombyry hag̃ua Satanásgui (2 Corintios 6:1, 2).

26-28. a) ¿Mbaʼépa omanda vaʼekue Jehová Ezequiélpe? b) ¿Mbaʼépa omanda ñandéve?

²⁶ Jehová omanda vaʼekue proféta Ezequiélpe oavisa hag̃ua umi israelítape oñehundi potaitemaha Jerusalén, ha avei heʼi vaʼerãha chupekuéra mbaʼépa ojapo vaʼerã ojesalva hag̃ua. Haʼe ndoavisáirire umi héntepe Jehová heʼíta kuri haʼekuéra omanoha Ezequiel káusare (Ezequiel 33:7-9). Ezequiel ohechauka vaʼekue omombaʼeha hapichakuéra rekove, upévare ojapo ikatúva entéro omombeʼu hag̃ua la héntepe koʼã mbaʼe iñimportantetéva.

²⁷ Jehová omanda ñandéve jaavisa hag̃ua la héntepe ko múndo oĩva Satanás poguýpe oñehundi potaitemaha. Avei ñaipytyvõ vaʼerã chupekuéra oikuaa hag̃ua Jehovápe ha oikuaa hag̃ua mbaʼépa ojapo vaʼerã ikatu hag̃uáicha ojesalva (Isaías 61:2; Mateo 24:14). Ñande jajapose ikatúva guive ñamombeʼu hag̃ua umi héntepe koʼã mbaʼe. Jajapóramo upéicha ikatúta jaʼe avei heʼi haguéicha apóstol Pablo: “Aipota peikuaa koestedía oĩramo ndojesalváiva, ndahaʼeiha che káusare, pórke che ningo aikuaauka peẽme Ñandejára rembipota añomiʼỹre pendehegui mbaʼeve” (Hechos 20:26, 27).

²⁸ Pe ótro kapítulope jahecháta mbaʼe mbaʼépepa tekotevẽ ipotĩ umi kristianokuéra.