UMI hebreo oiko vaʼekue pe Tiérra Prometídape omoñepyrũ pe áño oara ha oñemitỹvo, ha upéva ojapo vaʼekue hikuái éntre septiembre ha octubre.

Upe tiémpope umi hénte oñatendémi pe jasýre oikuaa hag̃ua mboy tiémpopa ipukúta un mes, 29 térã 30 día. Avei haʼekuéra oñatende pe kuarahýre oikuaa hag̃ua mboy tiémpopa ipukúta un áño. Péro ojesarekóramo pe jasýre okonta hag̃ua mboy tiémpopa ipukúta pe áño, upéva mbykyve oñatendéramo hikuái pe kuarahýre okonta hag̃ua pe áño. Upévare haʼekuéra ohechámante vaʼerã mbaʼépa ojapóta ani hag̃ua oĩ ko diferénsia. Upearã haʼekuéra omoĩve umi día térã un mes, ha amalisia ojapo upéva oñepyrũ mboyve pe sigiénte áño. Péicha pe kalendário ikatúta kuri okoinsidi pe fécha haʼekuéra oñemitỹ térã okosecha hag̃ua.

Moisés tiémpope Jehová heʼi vaʼekue umi israelítape pe áño sagrádo oñepyrũha pe mes de Abib térã Nisánpe, haʼéva éntre marzo ha abril (Éx. 12:2; 13:4). Upe méspe umi israelita oofrese vaʼerã kuri Jehovápe umi seváda tenonderãite ojekosecha vaʼekue (Éx. 23:15, 16).

Peteĩ istoriadór hérava Emil Schürer heʼi vaʼekue ifásil hague umi israelítape oikuaa hag̃ua arakaʼépa omoĩve vaʼerã un mes pe kalendáriope. Haʼe heʼi avei: “Haʼekuéra ojapo hag̃ua pe Páskua ojegia vaʼekue pe lúna llénare pe mes de Nisánpe (14 de Nisán). Péro upe día siémpre hoʼa vaʼerã primavérape ohasa rire pe día ára ha pyhare peteĩcha ipukúva. Haʼekuéra ohechakuaáramo opakuévo pe áño, pe Páskua hoʼataha pe ekinóksio de primavéra mboyve, omoĩve un mes pe Nisán mboyve” (Historia del pueblo judío en tiempos de Jesús 175 a.C.- 135 d.C., traducción de J. Cosgaya y A. Piñero).

Ñande testígo de Jehová jaipuru pe método ikatu hag̃uáicha jaikuaa arakaʼetépa ojejapo vaʼerã pe Konmemorasión, hoʼáva éntre marzo ha abril. Upéva pe kalendário hebréope hoʼa primavérape ha 14 de Nisán. Ha upe fécha ojeavisáma voi porã umi kongregasión oĩvape ko yvy tuichakuére. *

¿Mbaʼéichapa oikuaa vaʼekue umi hebreo arakaʼépa opa peteĩ mes ha oñepyrũ pe ótro? Koʼág̃a por ehémplo ifásil jaikuaa hag̃ua upéva, ikatúnte ñamaña peteĩ kalendáriore térã jarrevisa ñane teléfonope pe kalendário. Péro ymave ndojeguerekói vaʼekue koʼã mbaʼe, upévare ndahaʼéi la ifásilva chupekuéra oikuaa hag̃ua umi fechakuéra.

Noé tiémpope umi mes ipuku vaʼekue 30 día (Gén. 7:11, 24; 8:3, 4). Péro ojejapo rire pe kalendário hebreo ndahaʼevéima káda mes ipukúva 30 día. Pe mes oñepyrũ vaʼekue okonta hikuái ohecháre pe jasy raʼy, upéva heʼise 29 térã 30 día oñepyrũ rire pe mes ohasa vaʼekue.

Peteĩ jey David ha Jonatán heʼi vaʼekue: “Koʼẽrõ oñemboaretéta pe jasy raʼy’’ (1 Sam. 20:5, 18). Péicha heʼívo hikuái ontendeka oñepyrũha peteĩ mes pyahu. Upéicharõ ikatu jaʼe pe síglo 11 a.C.-pe, umi hénte oikuaáma hague mbaʼéichapa oñekonta umi mes. ¿Mbaʼéichapa umi israelita oikuaa vaʼekue arakaʼépa oñepyrũta peteĩ mes pyahu? Jatopa la rrespuésta pe Misnápe, oĩhápe umi tradisión ha pe léi orál oguerekóva umi judío. Upépe oñemombeʼu umi judío oho jey rire hetãme, upéva odesidi hague pe Sanedrín haʼéva pe trivunál tuichavéva. Haʼekuéra oñerreuni jepi pe día 30 de káda mes 7 mése aja odesidi hag̃ua arakaʼetépa oñepyrũta pe sigiénte mes. ¿Mbaʼe rehepa haʼekuéra ojegia vaʼekue odesidi hag̃ua upéva?

Haʼekuéra omondo unos kuánto kuimbaʼépe Jerusalén jerére omaña hag̃ua yvágare pyharekue ha ohecha hag̃ua pe jasy raʼy. Ha ohecháre hikuái pe jasy raʼy pyaʼe porã oavisa pe Sanedrínpe. Ha pe trivunál tuichavéva oĩ vove segúro oñepyrũmaha pe jasy raʼy, oavisa oñepyrũmaha pe mes pyahu. ¿Péro mbaʼépa oikóta umi kuimbaʼe ndaikatúiramo ohecha pe jasy raʼy inevlína térã ijaraipa  rupi? Upéicharõ ojeʼe pe mes orekotaha 30 día ha pe mes pyahu oñepyrũmaha.

Pe Misná omombeʼu pe Sanedrín oikuaaukaha arakaʼépa oñepyrũ pe mes pyahu ojejatapývo pe Mónte de los Olivos ruʼãme térã peteĩ lugár ijyvatehápe Jerusalénpe. Péicha umi hénte opilláta oñepyrũmaha peteĩ mes pyahu. Tiémpo rire, ndojepuruvéi umi tata ojeavisa hag̃ua, upéva rangue oñemondo umi mensahéro oavisa hag̃ua la héntepe oñepyrũmaha peteĩ mes pyahu. Péicha enterove judío oikóva Jerusalénpe ha umi ótro lugárpe oikuaa arakaʼetépa oñepyrũ peteĩ mes ha ikatúta omboarete umi fiésta al mísmo tiémpo.

Pe rrekuádro oĩva ko artíkulope ñanepytyvõ ikatu hag̃uáicha ñantende porãve pe kalendário hebreo. Upépe jatopa umi mes, fiésta, ha mbaʼéichapa rakaʼe la tiémpo.