Jehová Ñeʼẽ ningo oikove

Mbaʼe mbaʼépa ñanemboʼe Daniel

“PE LÍVRO hérava Daniel omombeʼu hetaiterei mbaʼe iñinteresánteva” heʼi Diccionario Bíblico Conciso Holman. “Ñanemboʼe heta mbaʼe iporãva opa ára g̃uarã”. Ko lívro omombeʼu oikóva áño 618 Jesús ou mboyve guive. Upérõ rréi Nabucodonosor Babiloniaygua ou omongora Jerusalén ha ogueraha hetãme “Israel ruvichakuéra raʼy apytégui” (Daniel 1:​1-3). Koʼãva apytépe oĩ Daniel, upérõ haʼe mitãrusu gueteri. Ko lívro opakuévo omombeʼu Daniel oĩha gueteri Babilóniape. Daniel orekóramo guare 100 áño rupi Ñandejára opromete chupe: ‘Pyʼaguapýpe ehaʼarõ. Upéi repuʼãta ha oñemyengoviáta ndéve hekoitépe’ (Daniel 12:13).

Ñepyrũrã Daniel omohenda féchare umi mbaʼe oikóva ha ohai oñemombeʼuramoguáichante chupe oikóva. Omohuʼãvo ilívro katu omombeʼu opa mbaʼe oikoramoguáicha hese. Ko lívro ohaivaʼekue Daniel oreko profesía omombeʼúva máva mávapa umi goviérno omandátava Yvy tuichakue, avei omombeʼu arakaʼépa og̃uahẽta pe Mesías ha heta mbaʼe oikótava koʼág̃a rupi. * Ko proféta ijedámava omombeʼu heta mbaʼe ojehúva chupe ha ñanemokyreʼỹva jaservi porã hag̃ua Jehovápe. Daniel marandu ningo oikove ha ipuʼaka (Hebreos 4:12).

MBAʼÉPA ÑANEMBOʼE PE PÁRTE OÑEMOĨVA FÉCHARE?

(Daniel 1:1–6:28)

Áño 617-pe Jesús ou mboyve, Daniel ha mbohapy iñirũ hérava Sadrac, Mesac ha Abednego oĩ Babilonia palásiope. Tres áñore oñehekomboʼe chupekuéra oiko hag̃ua umi Babiloniaygua oikoháicha. Upe aja koʼã mitãrusu iñeʼẽrendu meme Jehovápe. Ocho áño upe rire rréi Nabucodonosor ohecha iképe peteĩ mbaʼe omondýiva chupe, péro naimanduʼái mbaʼépa. Daniel omombeʼu mbaʼépa upe osoñavaʼekue ha avei mbaʼépa heʼise. Pe rréi heʼi Jehová haʼeha ‘Ñandejára tuichavéva ñandejárakuéra apytépe. Haʼe oĩ opa mburuvicha guasu ári, ha haʼe upe ohechaukáva umi mbaʼe ojekuaaʼỹva’ (Daniel 2:47). Péro Nabucodonosor pyaʼeterei hesarái ko mbaʼégui. Daniel irũnguéra nomombaʼeguasuséi peteĩ taʼanga guasu Nabucodonosor ojapoukavaʼekue, ha haʼe heʼi ojepoi hag̃ua chupekuéra peteĩ tatakua rendýpe. Ñandejára tee osalva umi mbohapy mitãrusúpe, ha Nabucodonosor ohechakuaámante ‘ndaiporiha ambue péicha oporopeʼáva ivaívagui’ (Daniel 3:29).

Upéi Nabucodonosor ohecha jey iképe peteĩ mbaʼeguasu. Ohecha peteĩ yvyra máta ijyvatetereíva, upéi ko yvyra ojeity ha ndojehejái okakuaave. Daniel omombeʼu chupe  mbaʼépa heʼise upe ohecháva iképe. Ko mbaʼe oñekumpli Nabucodonosor opytárõ guare itarova ha upe rire ihuísio porã jey. Heta áño upe rire rréi Belsasar ojapo peteĩ karu guasu ha oinvita mburuvicha guasukuéra hetãmegua. Oñembohory hag̃ua Jehováre oiporu hikuái umi kópa ha tása guasu ojegueruvaʼekue Ñandejára rógagui. Upe pyharépe ojejuka Belsasárpe ha Darío tetã Mediaygua oisãmbyhy hekovia (Daniel 5:​30, 31). Darío ogovernárõ guare Daniel orekóma 90 áño ári. Upérõ hapicha mburuvichakuéra oheka omoĩ vai ha ojukauka hag̃ua chupe. Péro Jehová oipeʼa Daniélpe “umi león rãinguágui” (Daniel 6:28 [6:​27, NM]).

Porandukuéra:

1:​11-15. Ikatu piko umi irundy mitãrusu Judaygua hesãive hoʼuhaguére verdúra? Nahániri. Ndaikatúiningo ñaneresãive 10 día jaʼuhaguére verdúrante. Haʼekuéra ningo hesãive Jehová ovendesi rupi chupekuéra ojeroviágui hese (Proverbios 10:22).

2:1. Arakaʼe piko Nabucodonosor ohecha iképe pe taʼanga guasuete? La Biblia heʼi oikohague “áño mokõiha Nabucodonosor ojupihaguépe mburuvicha guasúramo”. Chugui oiko rréi 624-pe Jesús ou mboyve. Pe segundo áño ogovernaha 623-pe, heta gueteri ofalta ojagarra hag̃ua Judá. Upérõ Daniel neʼĩra oĩ Babilóniape omombeʼu hag̃ua mbaʼépa heʼise upe ohechavaʼekue. Upéicharõ “áño mokõiha” ojepapa 607 guive. Upérõ Babilonia mburuvicha ohundi Jerusalén ha oiko chugui mburuvicha tuichavéva ko Yvy ári.

2:​32, 39. Mbaʼéichapa pe goviérno oñembojojáva plátare ikangyve órogui, ha mbaʼéicha pe cobre ikangyve plátagui? Pe taʼanga akã ojejapóva órogui orrepresenta Babilóniape, ha Medopersia orrepresenta ipytiʼa ha ijyva ojejapóva plátagui. Babilóniape oñemombaʼeve Medopersia ndojagarrái rupi Judá. Upéi Grecia ogoverna opárupi, ha oñerrepresenta cobre rehe. Medopersia oñemombaʼeve Gréciagui pe pláta oñemombaʼeveháicha cóbregui. Tuicha omandáramo jepe, Grecia nomosãsói Ñandejára puévlope. Jehová omeʼẽvaʼekue Medopérsiape ko tembiapo porãite.

4:​8, 9. Haʼéparaʼe Daniel peteĩ saserdóte paje apoha? Nahániri. Ojeʼévo haʼe omoakãha umi saserdóte paje apoha ojehechauka Nabucodonosor omoĩhague chupe “opa karai arandu ári” (Daniel 2:48).

4:​10, 11, 20-22. Mbaʼépa orrepresenta pe yvyra máta ijyvatetéva Nabucodonosor ohechavaʼekue iképe? Ñepyrũrã ko yvyra máta orrepresenta Nabucodonosórpe, haʼe ningo ogoverna peteĩ tetã tuichaitereíva. Ojeʼe pe yvyra máta ojehechaha “yvy apýra guive”, ha upévare pe yvyra máta orrepresentavaʼerã peteĩ mbaʼe tuichavéva. Daniel 4:14 [4:​17, NM] ohechauka umi mbaʼe Nabucodonosor ohechavaʼekue iképe oñekumpliha avei ‘Ñandejára Yvatetegua’ rehe. Upévare pe yvyra máta ohechauka avei Jehová haʼeha mburuvicha yvága ha Yvýpe. Upéicharõ ko mbaʼe oñekumpli raẽ Nabucodonosor governasión rehe ha upéi Jehová sãmbyhy rehe.

4:​16, 23, 25, 32, 33. Mboýpa ipuku umi siete tiémpo? Oñemombeʼu rréi Nabucodonosor ijavuku ha ipyapẽ mbuku hague, upéva ohechauka siete tiémpo ndahaʼeiha siete díante. Upéva hiʼare siete áño, orekóva 360 día káda uno, ohupytýva 2520 día. Upéi umi siete tiémpo oreko peteĩ kumplimiénto tuichavéva ha upépe ohupyty 2520 áño (Ezequiel 4:​6, 7). Ko tiémpo oñepyrũ oñehundívo Jerusalén 607-pe Jesús ou mboyve ha opa Jesús oñepyrũvo ogoverna yvágape 1914-pe (Lucas 21:24).

6:​6-10. Ñañemboʼe hag̃ua Jehovápe ningo natekotevẽi ñañemoĩ peteĩ hendáichante, mbaʼérepa upéicharõ Daniel noñemboʼéinte ñemiháme umi 30 ára pukukue? Enterove ningo oikuaavaʼekue Daniel oñemboʼeha 3 vése káda día. Upévare voi umi kuimbaʼe ñaña ojapouka upe léi heʼíva mburuvichápe añoite ikatuha oñeñemboʼe. Daniel okambiárire umi mbaʼe ojapóva jepi haʼetevaʼerãmoʼã omboykéva Jehovápe ha noñemboʼevéiva chupe.

 Mbaʼépa ñanemboʼe:

1:​3-8. Jahechávo Daniel ha iñirũnguéra oñehaʼãmbaitehague iñeʼẽrendu Jehovápe, jahechakuaa mbaʼeichaitépa ituvakuéra ohekomboʼe porã chupekuéra. Túva ha sy omotenondérõ Jehovápe ha omboʼéramo ifamíliape ojapo hag̃ua upéva, oipytyvõta umi mitãme ani hag̃ua ojapo ivaíva oĩramo ojopýva chupekuéra eskuélape térã ambue hendápe.

1:​10-12. Daniel ohechakuaa mbaʼérepa “huvicha” okyhyje pe rréigui ha upévare ndojerurevéi chupe mbaʼeve. Upéi Daniel oñemboja ambue mburuvicháre ikatúva oipytyvõ chupekuéra. Ñande avei ñambohovái jave provléma tekotevẽ ñaneakãporã ha jahechakuaa mbaʼépa iporãve jajapo.

2:​29, 30. Daniel ojapohaguéicha, ñande avei ñamombaʼevaʼerã Jehovápe opa mbaʼe omeʼẽvare ñandéve. Umíva ñanepytyvõ ñandekatupyry hag̃ua heta mbaʼépe ha jaikuaa porãve hag̃ua la Biblia heʼíva.

3:​16-18. Daniel irũnguéra hoʼúrire umi tembiʼu ojeproivíva Ñandejára léipe, upéi hasyve vaʼerãmoʼã chupekuéra ombohovái hag̃ua Nabucodonosórpe. Péva ohechauka ñande avei ñañehaʼãvaʼerãha ñaneñeʼẽrendu ‘opa mbaʼépe’ (1 Timoteo 3:​11, BNP).

4:​24-27. Ñamombeʼu hag̃ua Ñandejára rréino ojapótava ha avei umi kastígo Jehová oguerútava ñandepyʼaguasuvaʼerã ha jajerovia Jehováre Daniel ojapohaguéicha. Haʼe ningo ndokyhyjeivaʼekue omombeʼu hag̃ua Nabucodonosórpe mbaʼépa ojehúta chupe ha mbaʼépa ojapovaʼerã oiko hag̃ua ‘pyʼaguapýpe ha osẽ porãmba hag̃ua chupe opa mbaʼe’.

5:​30, 31. Oñekumpli pe purahéi oñeʼẽva “Babilonia ruvicha guasu rehe” (Isaías 14:​3, 4, 12-15). Satanás ojogua avei Babilonia mburuvichakuérape oñemombaʼeguasu rupi. Ha chupe avei ohaʼãrõ ñemotĩ ha ñehundi (Daniel 4:30; 5:​2-4, 23).

MBAʼÉPA HEʼISE UMI MBAʼE DANIEL OHECHAVAʼEKUE?

(Daniel 7:1–12:13)

Áño 553-pe Daniel ohecha iképe pe primera visión. Upérõ haʼe orekóma 70 áño rupi. Daniel ohecha irundy mymba ñarõ ndetuicháva. Koʼãva orrepresenta umi goviérno orekótava ipoguýpe heta tetãme upe tiémpo guive koʼág̃a peve. Daniel ohecha avei yvágape “peteĩ ojoguáva yvypórape” ha oñemeʼẽ chupe autorida ogoverna hag̃ua ‘opa árape g̃uarã’ (Daniel 7:​13, 14). Dos áño upe rire Daniel ohecha peteĩ visiónpe mbaʼépa oikóta Medopersia ha Grecia rehe, ha avei oĩtaha peteĩ “mburuvicha guasu” hova pochýva (Daniel 8:23).

Áño 539-pe umi Media ha Persiaygua ojagarra Babilonia ha Darío mburuvicha Mediaygua oñepyrũ oisãmbyhy chupekuéra. Daniel oñemboʼe Jehovápe Israel oñemoporã jey hag̃ua. Haʼe oñemboʼe aja gueteri Jehová ombou ánhel Gabriel omombeʼu hag̃ua chupe ‘mbaʼépa heʼise pe ohechavaʼekue’, ha arakaʼépa oúta pe Mesías (Daniel 9:​20-25). Upéi áño 536/535-pe, mbovymi Israelgua oho jey Jerusalénpe. Péro oĩ oñemoĩva hesekuéra ani hag̃ua omopuʼã jey Ñandejára róga ha upéva oipyʼapy Daniélpe. Haʼe oñemboʼe meme Jehovápe upe oikóvare ha Jehová ombou hendápe peteĩ ánhel imbaretetereíva. Ko ánhel omokyreʼỹ Daniélpe ha upéi omombeʼu chupe  peteĩ profesía ohechaukáva mbaʼéicha oñorairõta rréi nortegua ha rréi surpegua. Ko ñorairõ oñepyrũ omano rire Alejandro Magno. Ivése opyta cuatro mburuvicha ha oñembojaʼo hikuái umi párte haʼe ogovernavaʼekuére. Ko ñorairõ osegi ou peve Miguel ‘Ñandejára anhelkuéra ruvicha’ (Daniel 12:1)

Porandukuéra:

8:9. Mbaʼépa orrepresenta pe “Yvy Maraneʼỹ”? Koʼápe ko “Yvy Maraneʼỹ” orrepresenta mbaʼéichapa oĩ umi kristiáno ungido ko Yvy ape ári ogoverna aja tetãnguérape Estados Unidos ha Gran Bretaña.

8:25. Mávapa hína ‘mburuvicha guasukuéra ruvicha’? Pe ñeʼẽ evréo sar ojetradusíva “mburuvicha” heʼise “omoakãva”. Jehová añoite ‘mburuvicha guasukuéra ruvicha’. Haʼe omoakã entéro anhelkuéra, ijapytépe ‘Miguel, Ñandejára remimbou imbaretevéva’ (Daniel 10:13).

9:21. Mbaʼérepa Daniel heʼi ánhel Gabriel ojoguaha peteĩ kuimbaʼépe? Heʼi upéva Gabriel ojehechauka rupi chupe peteĩ yvypóraicha. Upéicha voi ojehechauka Daniélpe iñepyrũme (Daniel 8:​15-17).

9:27. Mbaʼe páktopa osegi opa peve umi 70 semána, áño 36-pe? Jesúspe ojejukárõ guare áño 33-pe opa pe pákto léi rehegua. Péro pe pákto térã kompromíso Jehová ojapovaʼekue Abrahán ndive osegi 36 peve umi Israelgua ndive. Upéicha Jehová omeʼẽ peteĩ oportunida ijojahaʼỹva umi hudíope, ouhaguére Abrahán familiarégui. Ko kompromíso osegi gueteri ‘Israel Ñandejára mbaʼe ndive’ (Gálatas 3:​7-9, 14-18, 29; 6:​16, JMP).

Mbaʼépa ñanemboʼe:

9:​1-23; 10:11. Daniel ningo ojerovia Ñandejárare, noñemombaʼeguasúi, ostudia kyreʼỹ ha oñemboʼe meme. Upévare Ñandejára ‘oiporavo’ térã oguerohory chupe. Koʼã mbaʼe ojapóva oipytyvõ avei Daniélpe iñeʼẽrendu hag̃ua Ñandejárape omano meve. Jajapókena avei Daniel ojapohaguéicha!

9:​17-19. Iporã jajerure Jehovápe togueru imúndo pyahu, ojejapo hag̃ua ‘opaite mbaʼe haʼe oipotaháicha’, ha opa hag̃ua ñane provléma ha jehasa asy. Péro ñañemboʼe jave iñimportanteve jajerure toñemopotĩ Jehová réra ha tojehechauka Haʼe añoite oisãmbyhyvaʼerãha (2 Pedro 3:13).

10:​9-11, 18, 19. Jajapovaʼerã ojapohaguéicha pe ánhel oipytyvõvaʼekue Daniélpe. Ñamokyreʼỹ ha ñamombaretevaʼerã ñande rapichápe umi mbaʼe jaʼéva ha jajapóvare.

12:3. Ára paha aja umi “kuimbaʼe arandu”, térã umi kristiáno ohótava yvágape, ‘omimbi ko múndope’. Haʼekuéra ogueru heta tapichápe “tape porãre”. Koʼãva apytépe oĩ umi oñehenóiva “aty guasu” ha “ambue ovecha” (Filipenses 2:15; Apocalipsis [Revelación] 7:9 BNP; Juan 10:16). Umi kristiáno yvágape ohótava ‘omimbi porãvéta estrellakuéraicha pyhare’, ág̃a Cristo ogoverna aja mil áñore. Upérõ haʼekuéra ombaʼapóta Jesús ndive entéro yvypóra iñeʼẽrendúva oñevenefisia hag̃ua Jesús sakrifísiore. ‘Ambue ovechakuéra’ katu kyreʼỹme oipytyvõvaʼerã chupekuéra opa mbaʼépe.

Jehová ‘ohovasa umi okyhyjévape chugui’

Jaleévo Daniel ohaivaʼekue, mbaʼépa ñanemboʼe Jehováre? Ñapensamína umi profesía oĩvare ko lívrope. Hetáma oñekumpli ha heta oñekumplíta gueteri. Koʼã mbaʼe ohechauka Jehová katuete okumplitaha iñeʼẽ! (Isaías 55:11.)

Ha mbaʼépa ñanemboʼe Ñandejárare umi káso oñemombeʼúva? Pór ehémplo, umi irundy mitãrusu Israelgua ndojeíri Jehová rembipotágui jepe umi Babiloniaygua ojopy chupekuéra. Upévare Jehová “omoarandu ha omoakãporã” chupekuéra (Daniel 1:17). Ñandejára ombou hiʼánhel osalva hag̃ua Sadrac, Mesac ha Abednégope tatakua rendýgui. Daniélpe katu osalva leonguéra rãinguágui. Jahecha mbaʼéichapa Jehová ‘oipytyvõ umi hese ojeroviávape’ ha ‘ohovasa umi okyhyjévape chugui’ (Salmo 115:​9, 13, S).

[Nóta]

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 10]

Mbaʼérepa Jehová oguerohory Daniélpe?