1, 2. ¿Mbaʼéicha rupípa umi 230 testígo de Jehová nomanói pe ‘marcha de la muértepe’?

SEGUNDA gérra mundiál opa potaitérõ guare, umi nási ohechakuaa operdetamaha. Upémarõ odesidi hikuái ojukapa umi prisionéro oĩvape umi kámpo de konsentrasiónpe. Ha umi oĩvape Sachsenháusenpe oñemanda oho hag̃ua yvýrupi umi puérto peve. Upépe ojehupíta kuri chupekuéra umi várkope oñemoñapymítava upéi márpe. Upe viáhepe oñehenói vaʼekue “la marcha de la muerte”.

² Umi 33.000 prisionéro oĩ vaʼekue pe kámpo de konsentrasiónpe Sachsenháusenpe, oguata 250 kilómetro og̃uahẽ meve táva Lübeckpe (Alemania). Umíva apytépe oĩ vaʼekue 230 testígo de Jehová seis tetãmegua, ha oñemanda chupekuéra oho hag̃ua oñondivepa. Entéronte koʼã ermáno ikangypa, iñembyahýi ha hasypa, péro ni peteĩva nomanói. ¿Mbaʼépa oipytyvõ chupekuéra? Peteĩva umi ermáno heʼi: “Roñomokyreʼỹ joa rosegi hag̃ua”. Upeichaite, koʼã ermáno ojoayhúgui ha Jehová omeʼẽ rupi chupekuéra pe “podér ijojahaʼỹva”, ogueropuʼaka ko situasión ipohyietéva (2 Cor. 4:7, NM).

3. ¿Mbaʼérepa tekotevẽ ñañomokyreʼỹ?

³ Koʼág̃arupi ñande nañaiméi peteĩ marcha de la muértepe, péro ñambohovái avei heta provléma ijetuʼúva. Ñandejára Rréino oñepyrũ rire ogoverna 1914-pe, oñemosẽ Satanáspe yvágagui ha ou ko yvy ape ári. “Haʼe orrenegaiterei hína oikuaágui mbykypaitemaha itiémpo.” (Rev. 12:7-9, 12, NM.) Hiʼag̃uívo ohóvo Armagedón, pe Aña ojapo opa ikatúva ñanemokangy hag̃ua. Hiʼarive oĩ heta mbaʼe jahasáva káda día ha ñandepyʼapýva (Job 14:1; Ecl. 2:23). Sapyʼánte umi provléma ojoʼapa ñandehegui ha ñapensa ndaikatumoʼãiha jagueropuʼaka térã hasytaha jajapo porã  hag̃ua Jehová ojeruréva. Upéva ojehu kuri peteĩ kristiánope heta tiémpore oipytyvõ vaʼekue ermanokuérape omombarete hag̃ua ijerovia. Ijedávo ohóvo, haʼe ha hembireko ou hasy, ha upéva omokangy chupe. Ko ermánoicha avei, opavavénte ñaikotevẽ ñane ermanokuéra ñanemokyreʼỹ ha jaipota Jehová omeʼẽ ñandéve pe “podér ijojahaʼỹva”.

4. ¿Mbaʼe konséhopa ñanepytyvõta ñaporomokyreʼỹ hag̃ua?

⁴ Ñamokyreʼỹséramo ñande rapichakuérape, ñanemanduʼa vaʼerã Pablo heʼi vaʼekuére umi kristiáno evréope: “Jajepyʼapýkena ojuehe ñande pyʼaite guive, ha ñañomokyreʼỹ japorohayhu ha jajapo hag̃ua iporãva. Ani jafalta meme rreunionhápe, oĩramo jepe ojepokuaáva ojapo upéicha. Upéva rangue, ñañomokyreʼỹ vaʼerã, koʼýte koʼág̃a jahechávo pe ára hiʼag̃uimbaitemaha” (Heb. 10:24, 25, NM). ¿Mbaʼéichapa ikatu jasegi ko konsého?

5. ¿Mbaʼépa heʼise “jajepyʼapýkena ojuehe”, ha mbaʼéichapa jajapo upéva?

⁵ “Jajepyʼapýkena ojuehe” heʼise jahechakuaa vaʼerãha mbaʼépa oikotevẽ ñande rapicha, ñapensa vaʼerãha hesekuéra. ¿Jahechaukátapa jajepyʼapyha ñane ermanokuérare jasaludánterõ chupekuéra térã ñañeʼẽ hendivekuéra vyroreírente? Nahániri. Péro upéicha avei tekotevẽ ñañatende ani hag̃ua ñanentremetído (1 Tes. 4:11; 1 Tim. 5:13). Añetehápe ñamokyreʼỹséramo ñane ermanokuérape, jaikuaa porã vaʼerã chupekuéra. Por ehémplo, jaikuaa mbaʼe situasiónpepa oĩ hikuái, umi mbaʼe porã ohechaukáva, mbaʼeichaitépa ohayhu Jehovápe, mbaʼépepa ikatupyry térã mbaʼépepa ikangy. Haʼekuéra oñandu vaʼerã ñande iñamigoha ha ohechakuaa vaʼerã jahayhuha chupekuéra. Upearã tekotevẽ jahasa tiémpo hendivekuéra, ndahaʼéi iprovléma térã ikangy javénte (Rom. 12:13).

6. ¿Mbaʼépa ojapo vaʼerã umi ansiáno oipytyvõ hag̃ua Jehová ovechakuérape?

⁶ La Biblia heʼi umi ansiánope: “Peñangarekóke peteĩ ovecharerekuáicha Ñandejára ovechakuérare oĩva pende poguýpe, ani pejapo upéva oĩgui pendeovligáva, [...]; síno pejapo vaʼerã vyʼápe ha kyreʼỹme” (1 Ped. 5:1-3, NM). Okumpli hag̃ua upéva, umi ansiáno oikuaa porã vaʼerã Jehová ovechakuéra mimíme (elee Proverbios 27:23). Ansianokuéra ohechauka vaʼerã oñeinteresaha umi ermánore ha ovyʼaha hendivekuéra. Upéicha umi ermáno naiprovlemamoʼãi oñemboja hag̃ua hendapekuéra oikotevẽ jave ha omombeʼu umi mbaʼe oñandúva. Ha umi ansiáno katu oñatendéta hesekuéra káda uno oikotevẽháicha.

7. ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã umi oñedeprimíva ‘oñeʼẽ rei reíramo’ ñandéve?

⁷ Ohaírõ guare umi ermáno Tesalonicaguápe, Pablo heʼi: “Peipytyvõkena umi ikangývape” (elee 1 Tesalonicenses 5:14). ¿Mávapa hína umi ‘ikangýva’? Umíva ningo umi oñedeprimíva ha avei umi naikyreʼỹvéiva. Proverbios 24:10 heʼi: “Nekangýramo ivai jave, nanembaretemoʼãi regueropuʼaka hag̃ua” (NM). Ñañeinteresáramo umi oñembyasývare, ñanemanduʼa vaʼerã haʼekuéra sapyʼánte ‘oñeʼẽ rei reiha’ (Job 6:2, 3). Ikatu heʼi heta mbaʼe opensa porãʼỹre, péro upéva ndeʼiséi haʼe upeichaha hína. Upéva oiko vaʼekue Rachelle rehe isy oúrõ guare oñedeprimi vaieterei. Haʼe omombeʼu: “Heta vése mama heʼi chéve umi mbaʼe ivaietereíva. Péicha jave añehaʼã chemanduʼa mbaʼeichagua persónapa haʼe. Mama ningo añetehápe imbaʼeporã, oporohayhukuaa ha ipyʼaporãiterei. Ahechakuaa umi oñedeprimíva heta vése  heʼiha umi mbaʼe añetehápe noñandúiva. Upévare naiporãmoʼãi ñambohovái vai guasúramo térã jajapórõ peteĩ mbaʼe omoñeñandu vaivétava chupekuéra”. Proverbios 19:11 heʼi: “Iñakãguapýva ipochy jera, ha ombotuicha chupe oheja reírõ ojeʼéva hese”.

8. ¿Mávapepa koʼýte jahechauka vaʼerã jahayhuha ha mbaʼérepa?

⁸ ¿Mbaʼéichapa ikatu jahechauka ñañeinteresaha umi ojekulpávare ymave hembiapo vai haguére? Umichagua ikatu gueteri oñeñandu vai ojapómaramo jepe tekotevẽva guive oĩ porã jey hag̃ua Jehová ndive. Pablo heʼi vaʼekue peteĩ ermáno Corintogua oñarrepenti vaʼekuére: “Peperdona vaʼerã pe kuimbaʼépe, ha pekonsola chupe. Ani ág̃a upéi haʼe opyta yvýre ojahoʼígui chupe mbaʼembyasy. Upévare ajerure jey jey peẽme: pehechauka porãkena pehayhuha chupe” (2 Cor. 2:7, 8, NM). Jahechaháicha, tekotevẽ jahechauka ñane ermanokuérape jahayhuha ha ñañeinteresaha hesekuéra umi mbaʼe ñapensáva ha jajapóva rupive.

9. ¿Mbaʼéichapa ñamokyreʼỹ vaʼerã ñane ermanokuérape ‘oporohayhu ha ojapo hag̃ua iporãva’?

⁹ Pablo heʼi vaʼekue ñañeinteresa vaʼerãha ojuehe ikatu hag̃uáicha “ñañomokyreʼỹ japorohayhu ha jajapo hag̃ua iporãva”. ¿Mbaʼérepa iñimportánte upéva? Por ehémplo, ndajaipotáirõ ogue ñande rata, jahatapyña vaʼerã (2 Tim. 1:6). Upéicha avei ñamokyreʼỹ vaʼerã ñane ermanokuérape ohechauka hag̃ua ohayhuha Jehovápe ha ambue tapichakuérape. Jaguerohorýramo chupekuéra ñande pyʼaite guive ojapo jave peteĩ mbaʼe iporãva, haʼekuéra ikyreʼỹta avei osegi hag̃ua hembiapo porã.

10, 11. a) ¿Mávapepa tekotevẽ ñamokyreʼỹ? b) ¿Mbaʼéichapa ikatu ñamokyreʼỹ peteĩ ermánope oñepyrũva oho tape vaíre? Emoĩ peteĩ ehémplo.

¹⁰ Ñañembyasy térã ñaime porãramo jepe, opavavénte ñaikotevẽ ojeʼe ñandéve umi mbaʼe ñanemokyreʼỹva. Peteĩ ansiáno heʼi: “Che túva ningo arakaʼeve ndeʼíriva chéve ajapo porãha peteĩ mbaʼe. Upévare apensáva ndavaleiha mbaʼeverã. Koʼág̃a  arekóma 50 áño, péro amombaʼeterei che amigokuéra heʼíramo chéve ajapo porãha che rembiapokuéra kongregasiónpe. Che aikuaa iñimportanteha ñaporomokyreʼỹ ha añehaʼãmbaite avei ajapo upéva”. Opavavépe ou porã ñamokyreʼỹramo chupekuéra, tahaʼe prekursór, ermáno ijedáva térã umi ikangývape (Rom. 12:10).

¹¹ Sapyʼánte oĩ ermáno oñepyrũva oho tape vaíre. Upéicha jave umi ‘ojerovia mbaretéva oñehaʼã vaʼerã ogueru jey chupe tape porãre’. Haʼekuéra omokyreʼỹta pe ikangývape oñemoñeʼẽrõ mborayhúpe ha omomanduʼa chupe ojapo hague heta mbaʼe iporãva (Gál. 6:1, NM). Upéva oiko vaʼekue peteĩ ermánare hérava Miriam. Haʼe omombeʼu: “Añeñandu vaieterei che amigokuéra ohejárõ guare Jehovápe, ha upe javete, che túva ou iderráme. Ndavyʼaveiete kuri, ha asẽ hag̃ua upe situasióngui, ajegusta peteĩ ndahaʼéivare Testígo”. Upéva oheja vaive ko ermánape ha opensa voi nomereseiha Jehová ohayhu chupe ha ikuentaveha oheja pe kongregasión. Péro peteĩ ansiáno omomanduʼa chupe heta oservi porã hague Jehovápe, ha upéva opokoiterei hese. Upémarõ Miriam osegi umi konsého omeʼẽva ansianokuéra ha haʼe ohechakuaa Jehová ohayhuha gueteri chupe. Upéva oipytyvõ Míriampe ohayhu jey hag̃ua Jehovápe. ¿Mbaʼépa oiko upe rire? Haʼe ojedeha inóviogui ha oservi porã jey Jehovápe.

12. ¿Mbaʼépa oikóta ñambojojáramo ñane ermanokuérape ótrore, jataky ha ñamoñeñandu vaíramo chupekuéra?

¹² Ndovaléi jaapoʼi ñane ermanokuérape. Ivaíta jaikóramo ñambojoja chupekuéra ótrore, jataky hesekuéra ndojapóigui ñandéve ñandegustávante térã ndaikatúigui ojapo hetave mbaʼe. Ikatu ñepyrũrãnte upéva omomýi chupekuéra oñehaʼãve hag̃ua. Péro tuichave ñaipytyvõta umi ermánope ñamokyreʼỹramo chupekuéra oñemoag̃uive hag̃ua Jehováre ha ohayhuve hag̃ua chupe (elee Filipenses 2:1-4).

13. ¿Mbaʼéichapa ikatu ñamokyreʼỹ ñane ermánope? (Ehecha pe taʼanga oĩva iñepyrũme.)

¹³ “Ñañomokyreʼỹ vaʼerã, koʼýte koʼág̃a jahechávo pe ára hiʼag̃uimbaitemaha.” ¿Mbaʼéichapa ikatu ñamokyreʼỹ ñane ermanokuérape? Ñaipytyvõvo chupekuéra oñakãrapuʼã hag̃ua Jehová servísiope ku ñamoĩverõguáicha jepeʼa pe tatápe ojepotave térã tuichave hag̃ua. Tekotevẽ ñamombarete ha ñakonsola umi oñembyasývape. Ñañeʼẽ vaʼerã chupekuéra tory ha mborayhúpe (Prov. 12:18). Iñimportánte avei ‘ñandepyaʼe ñahendukuaa hag̃ua ha ñanembegue ñañeʼẽ’ hag̃ua (Sant. 1:19, NM). Ñahendu porãrõ ñane ermanokuérape ha ñañemoĩ ilugárpe, jahechakuaáta oiméramo ikangy ha ikatúta ñamokyreʼỹ chupekuéra umi mbaʼe jaʼéva rupive.

14. ¿Mbaʼéichapa peteĩ ansiáno oipytyvõ peteĩ ermáno naikyreʼỹvéivape?

¹⁴ Jahechami mbaʼéichapa peteĩ ansiáno  ipyʼaporãva oipytyvõ peteĩ ermánope heta áñorema ndopredikavéiva. Ohendúvo chupe, ko ansiáno ohechakuaa pe ermáno ohayhuetereiha gueteri Jehovápe. Ostudia meme umi rrevísta Ñemañaha ha oñehaʼãmbaite ani hag̃ua ofalta rreunionhápe. Oúnte ipochy oĩgui kongregasiónpe ermáno ndoikóiva hekópe. Pe ansiáno ojapysaka porã hese ha oheja oñeʼẽ ohusgaʼỹre chupe. Hiʼarive oikuaauka ko ermánope mbaʼeichaitépa kongregasiónpe ojehayhu chupe ha ifamiliakuérape. Mbeguekatúpe ko ermáno ohechakuaa haʼénte oheja hague omokangy ha omomombyry chupe Jehovágui umi mbaʼe vai ohecha vaʼekue yma. Upémarõ pe ansiáno oinvita chupe osẽ hag̃ua opredika hendive. Pe ansiáno oipytyvõ rupi chupe, ko ermáno opredika jey ha tiémpo rire oiko jey chugui ansiáno.

15. ¿Mbaʼéichapa ikatu ñahaʼanga Jehovápe jatratávo umi oñedeprimívape?

¹⁵ Ikatu ningo umi mbaʼe jaʼéva peteĩ ikangývape noipytyvõi chupe upepete. Upévare tekotevẽ jasegi ñamokyreʼỹ pe ermánope. Pablo heʼi: “Peipytyvõkena umi ikangývape ha penepasiénsiakena enterovére” (1 Tes. 5:14, NM). Aníkena ñanekaneʼõ, upéva rangue, akóinte ñamombarete vaʼerã umi ikangývape ha ñaipytyvõ chupekuéra. La Bíbliape jahecha mbaʼéichapa Jehová ipasiénsia hembiguaikuérare ikangy jave. Por ehémplo, oikuaa porã vaʼekue mbaʼépa oñandu Elías ha omeʼẽ chupe umi mbaʼe oikotevẽva okumpli hag̃ua hembiapo (1 Rey. 19:1-18). Oiporiahuvereko Davídpe ha operdona chupe ohechávo haʼe oñarrepentiha ipyʼaite guive (Sal. 51:7, 17). Ha Jehová oipytyvõ avei pe Salmo 73 ohai vaʼekuépe ohejamoʼãrõ guare iservísio (Sal. 73:13, 16, 17). Koʼág̃arupi avei Ñandejára ipyʼaporã ha otrata isiervokuérape mborayhúpe, koʼýte ikangy térã ndovyʼái jave (Éx. 34:6). Jehová ‘poriahuvereko arakaʼeve ndoguéi. Iporiahuvereko oñembopyahu koʼẽ koʼẽre’ (Lam. 3:22, 23, ÑÑB). Haʼe oipota ñahaʼanga chupe ha jatrata porã umi oñedeprimívape.

16, 17. Hiʼag̃uívo ohóvo ko múndo ára paha, ¿mbaʼépa jajapo vaʼerã, ha mbaʼérepa?

¹⁶ Oĩ vaʼekue 33.000 prisionéro osẽva pe kámpo de konsentrasióngui opytáva Sachsenháusenpe. Hetaiterei ningo ijapyteguikuéra omano, péro ni peteĩ umi 230 Testígo apytégui nomanói. ¿Mbaʼépa oipytyvõ koʼã ermánope? Haʼekuéra oñomokyreʼỹ ha oñopytyvõ oaguanta hag̃ua ojejapórõ guare pe marcha de la muerte.

¹⁷ Koʼág̃a ñaime hína pe ‘tape oporoguerahávape jeikove opaʼỹvape’ (Mat. 7:14, NM). Ha koʼẽrõitéma ñag̃uahẽta Ñandejára múndo pyahúpe oĩtahápe tekojoja (2 Ped. 3:13). Upe aja, ñañopytyvõkena jasegi hag̃ua jaguata pe tape oporoguerahávape jeikove opaveʼỹvape.