1. ¿Mbaʼérepa osẽ vaíta pe rréi Israelgua ha Siriagua?

ÁÑO 762 a 759 rupi, Jesús ou mboyve, pe rréi Israelgua ha Siriagua oñorairõse rréino de Judá kóntrape. ¿Mbaʼérepa? Haʼekuéra ojagarrase Jerusalén, oityse rréi Acázpe ha ohupise hendaguépe ótro kuimbaʼe, amalisia ni ndahaʼéiva David ñemoñare (Is. 7:5, 6). Péro yma guive oñepromete entéro rréi oguapýva Jehová trónope haʼe vaʼerãha David ñemoñare, ha Ñandejára heʼíva katuete oñekumpli. Upévare, pe rréi Israelgua opensa porã vaʼerã kuri ojapótavare (Jos. 23:14; 2 Sam. 7:16).

2-4. Emyesakã mbaʼéichapa oñekumpli Isaías 7:14, 16 a) síglo óchope, Jesús ou mboyve b) síglo primérope.

² Ñepyrũrã haʼete oganátava pe rréi Israelgua ha Siriagua. Peteĩ ñorairõmente voi omano 120.000 soldádo ivaléva oĩva rréi Acaz poguýpe, ha umíva apytépe oĩ Maaseya, pe “mburuvicha guasu raʼy” (2 Crón. 28:6, 7). Péro Jehová ohecha pe oikóva ha imanduʼa pe promésa ojapo vaʼekuére Davídpe. Upémarõ omondo proféta Isaíaspe omeʼẽ hag̃ua peteĩ mensáhe iporãitereíva.

³ Isaías heʼi: “Pe kuñataĩ [...] hyeguasúta, ha imembýta peteĩ mitãkuimbaʼe, ha oñehenóita chupe Emmanuel”. Ha upéi heʼi avei “pe mitãkuimbaʼe omboykekuaa mboyve ivaíva oiporavo hag̃ua pe iporãva”, Israel ha Siria retã oñehundíta ha ndoatakamoʼãi Judá (Is. 7:14, 16, ÑÑB). Pe primera párte oĩva ko profesíape oñekumpli onasérõ guare pe Mesías (Mat. 1:23). Péro ikatu jaʼe pe profesía oñekumpli ypy hague Isaías tiémpope, síglo primérope “umi mokõi tetã ruvicha” ndoapeligravéima rupi Judápe.

⁴ Isaías omeʼẽ riremi pe profesía, hembireko hyeguasu  ha imemby peteĩ mitãkuimbaʼe hérava Maher-salal-has-baz. Ikatu ko mitã haʼe hína pe “Emmanuel” Isaías imanduʼa hague. * La Biblia ojeskriviha tiémpope, umi mitã onasemírente sapyʼánte oñemoĩ chupekuéra peteĩ téra ogueromanduʼáva peteĩ mbaʼe oiko vaʼekue. Péro ikatu ituvakuéra ha ihénte ohenói chupe ótro térare (2 Sam. 12:24, 25). La Bíbliape ndeʼíri Jesúspe oñehenói hague Emmanuel (elee Isaías 7:14; 8:3, 4).

5. ¿Mbaʼépepa tuicha ojavy Acaz?

⁵ Israel ha Siria ojagarraséramo jepe Judá, oĩ ótro tetã imbaretevéva oipotáva avei upe lugár. Upéva hína Asiria, pe goviérno opyrũ hatãvéva ohóvo. Pe profesía oĩva Isaías 8:3, 4-pe heʼi: “Damasco ha Samária oñemondapáta, ha umi mbaʼeta ojegueraháta Asiria ruvicha guasúpe”. Upéva oñekumpli Asiria oataka mboyve Judá. Péro Acaz ojerovia rangue Jehová ñeʼẽre, ojapo peteĩ kompromíso umi asírio ndive, ha upéicha rupi Judá ou opyta ipoguypekuéra (2 Rey. 16:7-10). Acaz tuicha ofalla ipuévlope ha noñangarekói hesekuéra peteĩ ovecharerekuáicha. Iporã ñañeporandu: “¿Mávarepa ajerovia adesidíta jave peteĩ mbaʼe iñimportánteva? ¿Ajeroviápa Ñandejárare térãpa umi yvypórare?” (Prov. 3:5, 6).

6. ¿Mbaʼépepa idiferénte Ezequías itúva Acázgui?

⁶ Acaz omano áño 746-pe, Jesús ou mboyve, ha ojupi hendaguépe itaʼýra Ezequías, imitãva gueteri. Upe tiémpope Judá imboriahu ha oĩ vai Ñandejára renondépe. ¿Mbaʼépa omotenondéta rréi Ezequías? ¿Oñehaʼãmbaitétapa ikatu hag̃uáicha hetã ipláta jey? Nahániri. Ezequías ningo peteĩ kuimbaʼe oĩ porãva Ñandejára ndive, ha katuete oñangareko porãta ipuévlore peteĩ ovecharerekua ikatupyrývaicha. Oñepyrũmírente ogoverna, oipytyvõ umi héntepe omombaʼeguasu jey hag̃ua Jehovápe, jepe haʼekuéra noĩporãiete hendive. Upe rire, ohechakuaávo mbaʼépa Ñandejára ohaʼarõ chugui, pyaʼe voi oñehaʼã ojapo haʼe oipotáva. ¡Ajépa iporãite iñehémplo ñandéve g̃uarã! (2 Crón. 29:1-19.)

7. ¿Mbaʼérepa iñimportánte umi levítape g̃uarã pe rréi oipytyvõ chupekuéra?

⁷ Ikatu hag̃uáicha pe puévlo oadora jey Jehovápe, umi levíta oipytyvõ vaʼerã chupekuéra. Upévare Ezequías oñembyaty hendivekuéra ha heʼi oĩtaha ijykerekuéra. Oiméne ovyʼaiterei hikuái ha hesay pororopa pe rréi heʼívo: “[Jehová] ningo pendeporavo peime hag̃ua henondépe ha pemombaʼeguasu hag̃ua chupe, ha peiko hag̃ua hembiguáiramo” (2 Crón. 29:11, ÑÑB). Jahechaháicha, oñemanda umi levítape oipytyvõ hag̃ua pe puévlope ikatu hag̃uáicha omombaʼeguasu Jehovápe.

8. ¿Mbaʼe mbaʼépa ojapo Ezequías oipytyvõ hag̃ua pe puévlope oadora jey hag̃ua Jehovápe, ha mbaʼépa ojehupyty?

⁸ Ezequías oinvita entéro umi hénte oĩvape Judá ha Israélpe ojapo hag̃ua peteĩ Páskua tuicháva ha pe Pan Ilevaduraʼỹva Arete (fiesta de las Tortas no Fermentadas) hiʼaréva siete día. Ojevyʼaiterei kuri, upévare pe fiésta oñembopukuve siete día. La Biblia omombeʼu: “Heta ojevyʼa Jerusalénpe; [...] Salomón ára guive ndojejapóiva peichagua arete tuicháva Jerusalénpe” (2 Crón. 30:25, 26, NM). Pe Páskua ha pe Pan Ilevaduraʼỹva Arete omokyreʼỹeterei umi Judaguápe. Avei Ñandejára Ñeʼẽ heʼi: “Opa rire koʼã mbaʼe, [...] ojokapa hikuái umi ita ojeadoráva ha oity umi póste  ojeadoráva, ohundi umi lugár ijyvatéva ha altarkuéra” (2 Crón. 31:1, NM). Péicha Judá ipotĩ jey ha oñepyrũ oñemoag̃ui Jehováre. Upéva oprepara chupekuéra ombohovái hag̃ua umi mbaʼe ijetuʼúva og̃uahẽtava.

9. a) ¿Mbaʼérepa umi Israelguápe nosẽi ojapose vaʼekue? b) ¿Mbaʼe mbaʼépa ohupyty Senaquerib oñepyrũrõ guare oataka Judá?

⁹ Isaías oprofetisa haguéicha, umi asírio ojagarra Israel, pe rréino opytáva nórte gotyo Judágui, ha orahapa umi héntepe. Péicha Israel ndaikatuvéima omoĩ Judápe peteĩ rréi ndahaʼéiva David familiare, haʼekuéra ojapose haguéicha. Péro ¿mbaʼépa ojapose avei umi asírio? Oñepyrũ ojagarra umi siuda oĩva Judápe. La Biblia heʼi: “Áño 14 oisãmbyhy haguépe Ezequías, Asiria ruvicha guasu Senaquerib [ojagarra] opa Judapegua táva [imurálla yvatéva] ha oñemombaʼe hesekuéra”. Peteĩ infórme omombeʼu Senaquerib ojagarra hague 46 táva oĩva Judápe. Ñapensamína: ¿Mbaʼéichapa ñañeñandúne jaikórire Jerusalénpe upe tiémpope, ha ñahendu umi asírio ojagarraha ohóvo peteĩteĩ umi siuda? (2 Rey. 18:13).

10. ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa omokyreʼỹ hague Ezequíaspe heʼíva Miqueas 5:5, 6?

¹⁰ Katuete ningo Ezequías oikuaáne raʼe mbaʼépa umi asírio ojapo oúvo. Péro haʼe ndojedesesperái ni noñepyrũi ojerure umi tetã ndoadoráivape Jehovápe oipytyvõ hag̃ua chupekuéra, ojapo haguéicha itúva Acaz. Upéva rangue haʼe ojerovia Jehováre ipyʼaite guive (2 Crón. 28:20, 21). Oiméne oikuaa raʼe mbaʼépa heʼi Asiria rehe proféta Miqueas, oiko vaʼekue upe tiémpope avei: “Ñamopuʼãta yvyporakuéra apytégui siete ovecharerekua ha ocho mburuvicha oñemoĩ hag̃ua pe asíriore. Haʼekuéra oisãmbyhýta Asiria retã espádape” (Miq. 5:5, 6, NM). Oiméne ko profesía oúva Ñandejáragui omokyreʼỹeterei Ezequíaspe. Upépe heʼi opuʼãtaha peteĩ ehérsito oñeimoʼãʼỹva umi asírio kóntrape ha ohunditaha chupekuéra.

11. ¿Arakaʼépa oñekumpli porãvéta pe profesía oñeʼẽva umi siete ovecharerekua ha ocho mburuvicha rehe?

¹¹ Pe profesía oñeʼẽva umi siete ovecharerekua ha ocho mburuvicha rehe oñekumpli porãvéta heta tiémpo onase rire  Jesús, ‘Israel retã ruvicha guasu oikómava [ymaite] guive’ (elee Miqueas 5:1, 2). Péva oikóta pe “asírio” koʼag̃agua oataka vove Jehová puévlo. ¿Mbaʼeichagua ehérsitopa Jehová oiporúta Itaʼýra rupive oñorairõ hag̃ua ko enemígo imbaretetéva ndive? Ñambohovái mboyve ko porandu, jahechami mbaʼépa ojapo Ezequías oamenasa rire chupekuéra umi Asiriagua.

12. ¿Mbaʼe mbaʼépa ojapo Ezequías ha umi kuimbaʼe ikatupyrýva oñangareko hag̃ua Jehová puévlore?

¹² Oĩ ningo umi mbaʼe ñande ndaikatúiva jajapo ñandejehegui reínte, upéicha jave Jehová oĩ ñanepytyvõ hag̃uáicha. Péro haʼe oipota ñañehaʼãmbaite jajapo ñande párte. Ezequías oñemongeta umi “prínsipe ha kuimbaʼekuéra ikatupyrýva” ndive ha odesidi hikuái “omboty umi ykua oĩva táva okárape”. Pe rréi “oñembopyʼaguasu ha omyatyrõ pe murálla hoʼapa vaʼekue; omopuʼã avei tórre hiʼári ha ótra murálla oka gotyo [...], upéi ojapouka heta lánsa ha eskúdo” (2 Crón. 32:3-5, NM). Jehová oiporu umi kuimbaʼe ipyʼaguasúva ha ijerovia mbaretévape, por ehémplo rréi Ezequías, umi prínsipe ha profetakuéra ikatu hag̃uáicha oñangareko ipuévlore.

13. ¿Mbaʼépa pe iñimportantevéva ojapo vaʼekue Ezequías omombarete hag̃ua pe puévlope?

¹³ Ezequías ningo omboty umi ykua ha omopuʼã umi murálla oprotehe hag̃ua pe siuda. Péro ojapo avei ambue mbaʼe iñimportantevéva upévagui. Haʼe peteĩ ovecharerekua ikatupyrýva, upévare ombyaty pe puévlope ha oipytyvõ chupekuéra omombarete hag̃ua ijerovia. Haʼe heʼi: “Ani penekangy térã pekyhyje Asiria mburuvicha guasúgui [...], hetave oĩ ñanendive umi hendive oĩvagui. Hendive oĩ yvypórante, ñanendive katu oĩ Ñandejára Jehová ñanepytyvõ ha oñorairõ hag̃ua ñanderehehápe”. ¡Mbaʼeichaitépa oiméne ojerovia mbareteve umi oikóva Jerusalénpe oñemomanduʼa rire chupekuéra Jehová oñorairõha hesehapekuéra! La Biblia heʼi avei: “Pe puévlo oñepyrũ ojerovia umi mbaʼe heʼívare Ezequías, pe rréi Judagua”. Jahechaháicha, umi hénte ipyʼaguasuve ohendu rire ‘heʼi vaʼekue Ezequías’. Jehová voi heʼi haguéicha, ipuévlope oĩta ovecharerekua oñangareko porãva hesekuéra, ha umíva haʼe vaʼekue pe rréi, umi prínsipe, umi kuimbaʼe ikatupyrýva, ha avei proféta Miqueas ha Isaías (2 Crón. 32:7, 8, NM; elee Miqueas 5:5, 6).

14. ¿Mbaʼépa ojapo Rabsaqué, ha mbaʼéichapa pe puévlo ombohovái pe situasión?

¹⁴ Pe rréi Asiriagua ha ijehérsito opyta Lakíspe, oĩva suréste gotyo Jerusaléngui. Upe guive omondo mbohapy mensahéro heʼi hag̃ua pe puévlope oñentrega vaʼerãha. Rabsaqué, peteĩva umi mensahéro, omokangyse chupekuéra. Upearã oñeʼẽ evréope enterovéva ontende hag̃uáicha, ha oñehaʼã okonvense umi héntepe otraisiona hag̃ua Ezequíaspe ha oñemoĩ hag̃ua Asiria poguýpe. Opromete guaʼu ojeguerovataha chupekuéra peteĩ lugár oiko porãvetahápe (elee 2 Reyes 18:31, 32). Upéi heʼi avei umi diós ótro tetãgua ndoprotehéi hague ihentekuérape, ha upéicha avei Jehová ndaikatumoʼãiha osalva hudiokuérape Asíriagui. Pe puévlo ohechauka iñaranduha ha nopenái umi japu ojeʼévare, ojapoháicha avei Jehová siervokuéra koʼag̃agua (elee 2 Reyes 18:35, 36).

15. a) ¿Mbaʼépa ojapo vaʼerã umi hénte Jerusalengua? b) ¿Mbaʼéichapa Jehová osalva chupekuéra?

¹⁵ Katuete ningo Ezequías ojepyʼapy kuri, péro ojerure rangue ótro tetãme oipytyvõ hag̃ua chupe, ohenoika proféta Isaíaspe. Ko proféta heʼi: “[Senaquerib]  ndoikemoʼãi ko siudápe, ni ndopoimoʼãi hese ni peteĩ flécha” (2 Rey. 19:32, NM). Umi hénte oikóva Jerusalénpe natekotevẽi ojapo mbaʼevete. Jehová oñorairõta Judá rehehápe. La Biblia omombeʼu: “Upe pyharépe Jehová ánhel oho umi asírio kampaméntope, ha upépe ojuka 185.000 kuimbaʼépe” (2 Rey. 19:35, NM). Jahechaháicha Judá ojesalva Jehová oñorairõ rupi hesehapekuéra, ndahaʼéi Ezequías ombotypa rupi umi ykua ni omopuʼãmba haguére umi murálla.

16. ¿Mávapepa orrepresenta a) umi Jerusalengua b) “pe asírio” c) umi siete ovecharerekua ha ocho mburuvicha?

¹⁶ Pe profesía oñeʼẽva umi siete ovecharerekua ha ocho mburuvicha rehe oñekumpli porãvéta ñane tiémpope. Umi asírio ningo opuʼã vaʼekue Jerusalén rehe, ha koʼẽrõite pe “asírio” koʼag̃agua opuʼãta Jehová puévlore ohundipa hag̃uáicha, oimoʼãgui ndaiporimoʼãiha odefendéva chupe. La Biblia heʼi avei “Gog, Magog retã ruvicha” oatakataha, avei pe “rréi del nórte” ha “umi rréi yvy arigua” (Ezeq. 38:2, 10-13, ÑÑB; Dan. 11:40, 44, 45, NM; Rev. 17:14; 19:19, NM). ¿Idiferéntepa ojuehegui koʼã atáke? La Biblia ikatu hína oñeʼẽ peteĩ atákerente péro ohenói chupe heta hendáicha. ¿Mbaʼeichaguápa pe “árma” oiporúva Jehová “pe asírio” kóntrape? Peteĩ árma oñeimoʼãʼỹva: “Siete ovecharerekua ha ocho mburuvicha” (Miq. 5:5, NM). Umi ovecharerekua ha mburuvicha ko ehersitopegua haʼe hína umi ansiáno de kongregasión (1 Ped. 5:2). Ñane tiémpope Jehová oiporu heta kuimbaʼe ijeroviapývape oñangareko ha omombarete hag̃ua ijovechakuéra ohayhuetévape, péicha ipuévlo oĩta preparádo ombohovái hag̃ua pe “asírio” koʼag̃aguápe. * Proféta Miqueas heʼi vaʼekue: “Haʼekuéra oisãmbyhýta Asiria retã espádape” (Miq. 5:6, NM). “Umi árma” apytépe oiporúva ansianokuéra oñorairõ hag̃ua oĩ hína “pe espáda omeʼẽva pe espíritu sánto” (2 Cor. 10:4, NM; Efes. 6:17, NM).

17. ¿Mbaʼe mbaʼépa ikatu oaprende umi ansiáno ko artíkulogui?

¹⁷ Oiméramo nde peteĩ ansiáno, ¿mbaʼépa ikatu reaprende ko artíkulo jastudiávagui. 1) Pe “asírio” koʼẽrõite oatakátama Jehová puévlope, ha ikatu hag̃uáicha reime preparádo, tekotevẽ remombarete nde jerovia Jehováre ha reipytyvõ ermanokuérape ojapo hag̃ua avei upéicha. 2) “Pe asírio” oataka vove, nde reikuaa porã vaʼerã Jehová osalvataha ipuévlope. 3) Upe tiémpope, Jehová organisasión ikatu hína omeʼẽ umi instruksión rehaʼarõʼỹháicha ha haʼetévaicha nokonvenimoʼãiva. Péro jajesalvaséramo ñaĩ vaʼerã preparádo ñaneñeʼẽrendu hag̃ua, tove tañandegusta térã nahániri. 4) Oĩramo ojeroviáva umi estúdio ijyvatevévare, mbaʼerepýre térã yvyporakuéra organisasión rehe, koʼág̃a tekotevẽ okambia opensa lája. Peẽ ansianokuéra peipytyvõ vaʼerã umi ipyʼamokõivape hína.

18. ¿Mbaʼérepa jajepyʼamongeta vaʼerã ko artíkulore?

¹⁸ Ezequías tiémpope, umi hudío oĩ vaʼekue Jerusalénpe haʼete vaʼekue ikangyetereíva. Péicha avei, og̃uahẽta pe tiémpo Ñandejára puévlo haʼetetaha ndaikatumoʼãiva oñedefende. Upérõ ñanemanduʼa vaʼerã pe rréi heʼi vaʼekuére. Ñane enemigokuéra ndive “oĩ yvypórante, ñanendive katu oĩ Ñandejára Jehová ñanepytyvõ ha oñorairõ hag̃ua ñanderehehápe” (2 Crón. 32:8, NM).