PANAYIOTA okakuaa vaʼekue peteĩ ísla oĩvape Mediterráneope. Ikuñataĩme ogusta vaʼekue chupe la polítika, ha kon el tiémpo ombaʼapo de sekretária peteĩ partído polítikope g̃uarã pe puévlo haʼe oikohápe. Okorre jepe avei umi ogahárupi ombyaty hag̃ua pláta ipartídope g̃uarã. Péro kon el tiémpo oñedesepsiona. Ohecha mbaʼéichapa umi omandáva ofavorese ihentekuérapente, ha umi oĩva upe partídope heʼíramo jepe ojososioha ojapo oimeraẽ mbaʼe ohupyty hag̃ua umi puésto ijyvatevéva, haʼekuéra iñenvidióso ha manterei oñokarãi.

Daniel okakuaa vaʼekue Irlándape peteĩ família irrelihiosoitereívape. Péro haʼe imanduʼa porã mbaʼéichapa umi paʼi hovamokõi vaʼekue. Haʼekuéra omboʼe guaʼu chupe ohotaha infiérnope ojapóramo ivaíva, péro haʼekuéra voi ikaʼu, ihugadór ha omonda pe pláta oñembyatýva jepi pe iglésiape.

Jeffery heta tiémpore ombaʼapo vaʼekue peteĩ emprésa orekóvandi várko Reino Unido ha Estados Unídospe. Haʼe ojapo propagánda ha ombaʼevende upe emprésape g̃uarã. Jeffery imanduʼa mbaʼéichapa heta vése ko emprésa ha umi ótro komersiánte ojapo vaʼekue heta mbaʼe ilegál onegosia jave umi funsionário de goviérnondi. Haʼekuéra hovamokõi ha heʼíta voi oimeraẽ mbaʼe okonsegi hag̃ua peteĩ kontráto.

Ñambyasýramo jepe, oĩ hetaiteve ehémplo ohechaukáva opárupi oĩha hénte hovamokõiva, tahaʼe polítikape, rrelihiónpe ha negósiope. Idióma griégope ojepuru pe palávra hypokrites oñeñeʼẽ hag̃ua umi hovamokõivare, ha pe palávra ymave heʼise vaʼekue peteĩ diskursánte térã peteĩ aktór oĩva teátrope ha oipurúva peteĩ máskara. Kon el tiémpo, ko palávra oñepyrũ ojepuru heta idiómape oñeñeʼẽ hag̃ua oimeraẽ oaparentávare peteĩ mbaʼe ndahaʼéiva, ombotavy hag̃ua hapichápe térã ohupyty hag̃ua la oipotáva.

Umi hovamokõiva omoñeñandu vaieterei hapichápe, ikausarekuéra ikatu oĩ ipochýva ha opytáva ipyʼaro. Upévare oĩ oikuaaséva og̃uahẽnepa pe tiémpo ndaiporiveihápe hovamokõiva. Javyʼaite ningo jaikuaávo Ñandejára Ñeʼẽ ohechaukaha upéva oikotaha.

La Biblia omombeʼu pe primera persóna hovamokõiva ndahaʼéi hague peteĩ yvypóra, síno peteĩ ánhel upéi oñembohérava Satanás el Diablo. Haʼe oipuru vaʼekue peteĩ mbói ombotavy hag̃ua Évape, ha oaparenta guaʼu oipytyvõseha chupe (Génesis 3:1-5). Upe guive, heta hénte osegi avei pe ehémplo vai ha oaparenta peteĩ mbaʼe ndahaʼéiva, péicha ombotavy hapichápe ohupyty hag̃ua umi mbaʼe oipotáva.

Umi oĩ vaʼekue pe puévlo de Israélpe oñepyrũrõ guare oadora ótro dióspe ha oservi Ñandejárape tovamokõime, haʼe oavisa jey jey vaʼekue chupekuéra  mbaʼépa oikóta hesekuéra. Proféta Isaías rupive Ñandejára heʼi: “Koʼã tetãgua heʼínte ojapoha pe che haʼéva ha ijurúpente chererohory, ipyʼapýpe katu mombyry oĩ chehegui” (Isaías 29:13). Ha noñarrepentírimarõ hikuái, Ñandejára opermiti oñehundi Jerusalén ha pe témplo, pe lugár oadorahápe hikuái Ñandejárape. Primero ojapo upéva umi Babiloniagua áño 607-pe a.C., ha upéi umi ehérsito rrománo áño 70-pe. Péicha jahecha porã Ñandejára ndohejareiriha umi hovamokõivape.

Ñandejára ha Jesús omombaʼeterei umi persóna iñonésto ha isinsérovape. Por ehémplo, Jesús oñepyrũrõ guare opredika oñemboja vaʼekue hendápe peteĩ kuimbaʼe hérava Natanael. Ohecha rire chupe, Jesús heʼi: “Pemañami, peteĩ isrraelíta arakaʼeve noporombotavýiva” (Juan 1:47). Upéi Jesús olehi Natanaélpe, oñehenóiva avei Bartolomé, oĩ hag̃ua umi 12 apóstol apytépe (Lucas 6:13-16).

Jesús ohasa vaʼekue tiémpo idisipulokuérandi ha omboʼe chupekuéra opensa hag̃ua Ñandejára opensaháicha, upévare ndovaleiete vaʼekue hovamokõi hikuái. Ha Jesús okopi vaʼekue voi umi mbaʼe ojapóvare umi líder rrelihióso hovamokõiva. ¿Mbaʼe mbaʼépa ojapo vaʼekue hikuái?

‘Ojapo iporãva’ ojechauka hag̃uánte. Jesús heʼi vaʼekue umi héntepe: “Peñatendéke ani pejapo iporãva opavave renondépe pejechauka hag̃uánte, [...] ojapoháicha umi hovamokõiva”. Heʼi avei oipytyvõ jave umi oikotevẽvape ojapo vaʼerãha “avave oikuaaʼỹ rehe”. Oñemboʼe vaʼerã avei haʼeñoháme, ndahaʼéi hapicha rovake ojechauka hag̃ua. Ojapóramo koʼã mbaʼe ohechaukáta isinseroha oadorávo Ñandejárape ha haʼe oguerohorýta chupekuéra (Mateo 6:1-6).

Oporokritikasénte voi. Jesús heʼi vaʼekue: “¡Tekove rovamokõi! Enohẽ raẽna pe víga nde reságui, ha upépe ae rehecha porãta mbaʼéichapa renohẽta pe kapiʼi ne ermáno reságui” (Mateo 7:5). Peteĩ persóna oikóva okopi ótrore péro haʼe voi ifálla tuichave ohechauka hovamokõiha, pórke oaparenta peteĩ mbaʼe haʼe ndahaʼéiva. Ha añetehápe ningo ‘opavave japeka ha ndajahupytýi Ñandejára rekomimbipa’ (Romanos 3:23).

Iñensuguy. Peteĩ vuéltape, umi fariséo disipulokuéra ha Herodes segidorkuéra oñemboja Jesús rendápe oporandu hag̃ua chupe pe impuésto rehegua. Ñepyrũrã ombojuruheʼẽse chupe ha heʼi: “Mboʼehára, ore ningo roikuaa nde nandejapuiha, ha remboʼeha hekopete Ñandejára rape”. Upéi opoi peteĩ porandu omoñuhã hag̃ua chupe. Haʼekuéra heʼi: “¿Ovale piko japaga pe impuésto Césarpe, térãpa nahániri?”. Jesús ombohovái: “Peẽ tekove rovamokõi, ¿mbaʼére piko chemoñuhãse?”. Ha siertoite la heʼíva, pórke haʼekuéra añetehápe noporandúi upéva oikuaaségui la rrespuésta, síno oityse “hikuái Jesúspe iñeʼẽ rupive ñuhãme” (Mateo 22:15-22).

Pe kongregasión kristiána oñepyrũ vaʼekue Pentekostés áño 33-pe. Ha umi kristiáno ikatu vaʼekue ojerovia ojuehe, pórke haʼekuéra isinséro, iñonésto ha oñehaʼãmbaite vaʼekue ani hovamokõi. Por ehémplo, apóstol Pedro omokyreʼỹ vaʼekue umi kristiánope iñeʼẽrendu hag̃ua “pe añeteguápe” ha ojoayhu hag̃ua “oñoermánoicha tovamokõiʼỹre” (1 Pedro 1:22). Ha apóstol Pablo heʼi vaʼekue iñirũnguérape ojoayhu vaʼerãha ipyʼaite guive, ipotĩ vaʼerãha ‘ikorasõ ha ikonsiénsia’, ha ojerovia vaʼerãha “tovamokõiʼỹre” (1 Timoteo 1:5).

Umi mbaʼe Jesús ha ijapostolkuéra omboʼe vaʼekue jatopa la Bíbliape ha koʼag̃aite peve ideprovechoiterei. Opensávo upévare, apóstol Pablo oskrivi vaʼekue: “Ñandejára Ñeʼẽ oikove ha ipoderosoiterei, haimbeve oimeraẽ espáda haimbe jováivagui ha oike ombojaʼo peve ñane álma ha ñande espíritu, ñane kangue ha ñande karaku; ha ikatu ohechauka umi mbaʼe ñapensáva ha jaipotáva ñane korasõme” (Hebreos 4:12). Oĩ heta persóna oaprendéva la Biblia heʼíva ha oñehaʼãva oiko upépe heʼiháicha.  Haʼekuéra ohechakuaa ndovaleiha hovamokõi, síno oñehaʼã vaʼerãha isinséro ha iñonésto. Jahechamína mbaʼépa ohasa raʼe umi mbohapy persóna oñemensionáva iñepyrũme.

Panayiota tuicha okambia opensa lája ohórõ guare peteĩ rreunión ojapóvape umi testígo de Jehová. Haʼe ohechakuaa ndojapoiha hikuái umi mbaʼe porã ojechauka hag̃uánte, síno heʼi: “Ahechakuaa añetehápe ojoayhu ha oñeinteresaha hikuái ojuehe. Ha upéva núnka ndahecháiva aimérõ guare polítikape”.

Haʼe oñepyrũ ostudia la Biblia ha ojapóma 30 áño ojevautisa hague. Koʼág̃a haʼe heʼi: “Yma aha vaʼekue ogahárupi amokyreʼỹ hag̃ua umi héntepe oapoja hag̃ua peteĩ partído polítiko. Koʼág̃a katu aha apredika Ñandejára Rréino, pórke upe goviérno añoite ikatu omoĩ hustísia ko múndope. ¡Chembovyʼaiterei ningo ko traváho!”.

Daniel oprogresa umi testígo de Jehová kongregasiónpe ha oñenkarga chupe heta rresponsavilida. Péro tiémpo rire ojavy peteĩ mbaʼépe ha ikonsiénsia oñepyrũ omolesta chupe. Haʼe heʼi: “Chemanduʼa mbaʼéichapa hovamokõi vaʼekue umi omoakãva pe iglésia che aha haguépe, upévare ahechakuaa arrenunsiámante vaʼerãha umi rresponsavilida oñemeʼẽvape chéve. Ndaikoséi aaparenta che ermanokuéra rovake peteĩ mbaʼe che ndahaʼéiva”.

Ohasa rire peteĩ tiémpo, Daniel ohechakuaa ikatumaha oñenkarga jey umi rresponsavilidáre konsiénsia potĩ reheve, upévare oasepta jey umi priviléhio oñemeʼẽva chupe. Péicha jahecha umi oservíva guive Ñandejárape tovamokõiʼỹre iñonésto ha isinseroha. Haʼekuéra oaprendéma oipeʼa raẽ vaʼerãha ‘pe víga heságui’ ikatu hag̃uáicha oipeʼa pe ‘kapiʼi iñermáno reságui’.

Jeffery heta tiémpore ohecha vaʼekue mbaʼéichapa oporombotavy umi ojapóva negósio ha ombaʼapo voi hendivekuéra. Haʼe heʼi: “Che ningo peteĩ vendedór letrádo vaʼekue, pyaʼe voi añeʼẽ ha haʼéta voi oimeraẽ mbaʼe akonsegi hag̃ua peteĩ kontráto. Péro amáske aaprende ahávo la Bíbliagui ahechakuaa ndaikatuveimaha aiko péicha. Che konsiénsia oñepyrũ chemolesta alee rire heta téxto de la Biblia, por ehémplo Proverbios 11:1 heʼíva Ñandejárape ndogustaieteha umi oipurúva valánsa japu”. Jeffery ndojoguaiete umi oho vaʼekuépe oporandu Jesúspe pe impuéstore, haʼe oaprendéma ndovaleiha iñensuguy otrata jave iñermanokuérandi ni avavéndi.

Ko múndo tuichakuére oĩ mas de 8 millón testígo de Jehová ha oñehaʼãmbaite ojapo hikuái umi mbaʼe oaprendéva la Bíbliagui. Ipyʼaite guive oñehaʼã omonde “pe teko pyahu ojejapo vaʼekue Ñandejára oipotaháicha ha oñemopyendáva tekojoja ha jerovia teetépe” (Efesios 4:24). Romokyreʼỹ reikuaave hag̃ua umi testígo de Jehovápe, mávapa hikuái, mbaʼépa oguerovia ha mbaʼéichapa ikatu nepytyvõ reaprende hag̃ua pe múndo pyahu Ñandejára oprometévagui. Upépe “akóinte oĩta tekojoja” ha ndaiporimoʼãvéima hovamokõiva (2 Pedro 3:13).