1-2. To san muse ko’om ba’asɛ, to nari ti to kelum ita la bem? Tɔɣɛ pa’alɛ.

 HON ni piisɛ ho yire la sugumnɔɔrɛ bulɛ? Daanse’ere hon daa ta to’e ho deo la, ho daa piisɛ mɛ ge nyaa duuse ka soŋa soŋa. Ge ho san ka le piisa ho yire la, bem n wan eŋɛ? La kan yue, dɛɣerɔ n wan le pirɛ ho yire la. Ho san bɔta ti ho yire la ana filam, la nari ti ho piisa ge duusa ka saŋa woo.

² Bala mea nɔɔ ti la nara ti to dɛmesa to puti’irɛ la to halɛ. Ge ti to yuun nyaa muse ko’om la, to yuun tiregɛ mɛ tee to vom, la wan eŋɛ se’em ti to ta’an ‘duuse dɛɣerɔ woo n sa’ani inganɛ, la vo’osum.’ (2 Ko. 7:1) Nananawa la nari ti to kelum kɔ’ɔn dɔla tuuntuna Paul ka’aŋɔ la ti a yuun yeti, ‘kɔ’ɔn ana ya paalega’ la. (Ep. 4:23) Beni n sɔi ti to nara ti to tiregɛ ta’an dɛmesa tomea? Se’ere n sɔi la, tingɔŋɔ wa yɛla ta’an basɛ ti to dɛɣɛ Yehowa nɛŋan. To san ka bɔta ti bala paɛ tɔ, la nari ti to tiregɛ ta’an ita sɛla n wan pee Yehowa puurɛ. La dela to kɔ’ɔn viisa ton ti’iseri se’em, to halɛ n ani se’em la to konkoma’asum n boi sɛla poan.

3. La vuurɛ dela bem ti ‘to tee to puti’irɛ’? (Arom 12:2)

³ To wan eŋɛ la wani ta’an tee to puti’irɛ? (Kaalɛ Arom 12:2.) Greek yelebɛa la ti ba lerege yeti ‘to tee to puti’irɛ’ la, ta’an kelum dɛna ti ‘to demese to puti’irɛ la ti la ana paalega.’ Ge bala ka pa’alɛ ti to yeen tum yelesoma wana fii wa. Ge la nari ti to viisɛ tomea baŋɛ tomam n de  nɛresɛba taaba ge eŋɛ teere ta’an dɔla Yehowa pa’alegɔ la soŋa soŋa. La daɣɛ ti to eŋɛ buyina ma’a ge to kɔ’ɔn ita bala saŋa woo.

4. To wan eŋɛ la wani kan bo yɔ’ɔ ti tingɔŋɔ wa tee to puti’irɛ?

⁴ To san ta di mi’a, to wan ta’an ita sɛla woo ti Yehowa puurɛ pɛɛra. Ge nananawa, la nari ti to tiregɛ mɛ ta’an ita sɛla n wan basɛ ti Yehowa puurɛ pee. Bisɛ Paul n yuun pa’alɛ la nari ti to bɔkɛ Naayinɛ puti’irɛ se’em, to san bɔta ti to tee to puti’irɛ. A yuun tɔɣɛ ti la bɔna la Arom 12:2. La ka nari ti to basɛ ti tingɔŋɔ wa tee to halɛ ge la dela to deŋɛ nɛŋa viisɛ tomea baŋɛ Naayinɛ n boti to ita sɛla ge da bo yɔ’ɔ ti tingɔŋɔ wa tee to puti’irɛ.

5. To wan eŋɛ la wani ta’an viisɛ tomea, yele yele wuu Yehowa dabeserɛ la n pɔ̃ri la? (Bisɛ foote la.)

⁵ Geele yele wa bisɛ. Yehowa boti la to kɔ’ɔn tɛ̃ra ‘a dabeserɛ la.’ (2 Pe. 3:12) Soke homea yeti: ‘Mam n vɔi n vom se’em la pa’alɛ ti mam bɔkɛ ti tingɔŋɔ wa kan yue ge nyɛ sa’aŋɔ? Mam n ti’iseri University kenɛ yele se’em bii tuunse’a taaba ti n wan tum la, pa’alɛ ti n dekɛ Yehowa pu’usegɔ ti la dɛna ninmɔ’ɔrɛ yele n vom poan? Mam tari sakerɛ ti Yehowa wan bisɛ mam la n deodoma bii mam ni kɔ’ɔn fabela la inganɛ lɔɣɔrɔ yɛla?’ Ti’isɛ bisɛ Yehowa puurɛ n wan pee se’em, a san nyɛ ti to iti la sɛla n makɛ la a puti’irɛ n boti sɛla.​—Mt. 6:25-27, 33; Flp. 4:12, 13.

6. Bem n nari ti to kɔ’ɔn ita?

⁶ La nari ti to viisa tomea bisa ton ti’iseri sɛla saŋa woo ge me ni kɔ’ɔn tiregera ita teere se’a n makɛ. Paul yuun yele Korintdoma yeti: ‘Makɛ ya yamea bisɛ nyaa ya boi sakerɛ la poan. Gãkɛ ya, yamea bisɛ yan ani se’em.’ (2 Ko. 13:5) To  san ‘bɔna sakerɛ la poan,’ la yeen daɣɛ la ton keni zamesegɔ bii ton keni na’am mɔɔlegɔ. La pa’alɛ la ton ti’iseri sɛla, ton boti to ita yelese’a, la sɛla n sɔi ti to bɔta ti to eŋɛ yele aŋa taaba. Bala la, la nari ti to tee to puti’irɛ Baabule kaalegɔ poan, zamesa ta’an ti’isa wuu Naayinɛ n ti’iseri se’em la ge ita sɛla woo n wan basɛ ti Yehowa puurɛ pee.​—1 Ko. 2:14-16.

7. Wuu Epesus 4:31, 32 n yele se’em la, la nari ti to le eŋɛ la bem ge bem zuo ti la kpe’em bo to?

⁷ Kaalɛ Epesus 4:31, 32. La nari ti to tee ton ti’iseri se’em la ge ‘dekɛ halepaalega la yɛ.’ (Ep. 4:24) La nari ti to tiregɛ mɛ ta’an eŋɛ bala. Sɛla ti to wan ta’an eŋɛ dela to tiregɛ basɛ halebe’ero, maɣesɛ wuu sunsɔa. Beni n sɔi ti wana ta’an kpe’em bo to? Makerɛ, Baabule la yeti nɛreba basɛba ‘iti la sunsunya tɔtɔ tɔtɔ, ti basɛba me tara sunsunkɛ̃ɛlega.’ (Mag. 29:22) La wan nara ti to tiregɛ mɛ paa ta’an eŋɛ teere, to san puɣum muse ko’om. Zi’irego poan yele wa ti to wan sɔsɛ de yele la, basɛ ti la niɛ peelumi mɛ.

8-9. Sodeni poan ti Stephen yele la basɛ ti la niɛ peelumi ti, la nari ti to kelum dekɛ halɛ kɛka la basɛ?

⁸ La yuun kpe’em mɛ bo mabia ayima yu’urɛ n de Stephen ti a ta’an di’isa a sunsɔa. A yeti, “hali mam n yuun muse ko’om la, mam yuun kelum kɔ’ɔn tiregera mɛ ti n ta’an di’isa n sunsɔa. Makerɛ n wana, daarɛ deyima ti mam daa bɔna na’am mɔɔlegɔ poan, mɔɔla yire la yire. Nayiga n daa zũ mam walesi mam loore poan ti mam dige en. Mam n daa ta pɔ̃ra en la, a daa dekɛ walesi la basɛ mɛ ge zɔ. Mam n daa yele mabiisi la, la eŋɛ se’em ti mam le nyɛ n walesi la, keema ayima n daa boi bim ge soke mam yeti, ‘Stephen, ho san paɛ ni nayiga wa, hon wan eŋɛ ni en la wani?’ A sokere wa daa basɛ ti mam ti’isɛ mɛ soŋa soŋa, ti la kpemese mam giila ti n tiregɛ la n tara suma’asum.” b

⁹ Stephen yele la basɛ ti to baŋɛ ti to ta’an ni ti’isɛ ti tomam basɛ halebe’ero la mɛ ge saŋa ase’a to ta’an ni malum tum halebe’ero wa mɛ. Ho san tabelɛ eŋɛ bala, da basɛ ti ho giila kɔ’ɔsɛ. Ho me da ti’isa ti ho daɣɛ Kristabisoŋa. Hali tuuntuna Paul yuun yeti: ‘N san ni bɔta ti n tum sɛla n ani soŋa, n ni tuɣum tum la sɛla n de be’em.’ (Arom 7:21-23) Kristakɔma za’a ka di mi’a. Bala zuo la, to tari la halebe’ero n ni kpe’em bo to ti to pisegɛ a basɛ, ti la ana wuu pugusego n dɛɣeri to yire se’em la. La nari ti to kelum kɔ’ɔn tiregera ana filam. To wan eŋɛ la wani ta’an eŋɛ bala?

10. To wan eŋɛ la wani ta’an zabɛ nyaŋɛ halebe’ero? (1 Yo. 5:14, 15)

¹⁰ Zusɛ Yehowa ti a soŋɛ hɔ ti ho ta’an basɛ halebe’o la ge tara sakerɛ ti a wan kelese ho ge soŋɛ hɔ. (Kaalɛ 1 Yo. 5:14, 15.) La boi bim ti Yehowa kan doose yelekiriga poan yese halebe’o la basɛ ge a wan soŋɛ hɔ ti halɛ la kan nyaŋɛ hɔ. (1 Pe. 5:10) To ita yelese’a n nari, ti la makɛ la to zusega la ge da ita yelese’a n wan basɛ ti halɛ kɛka la nyɛ nyɛɣerɛ. Makerɛ, la nari ti to bisɛ tomea soŋa la ton biseri sinii se’a bii TV yelese’a bii ton kaali gɔnseto, la wan eŋɛ se’em ti to halebe’ero la da nyɛ nyɛɣerɛ. La ka nari ti to basɛ ti to puti’irɛ bɔna yelese’a n ka ani soŋa poan.​—Flp. 4:8; Kol. 3:2.

11. To wan eŋɛ la bem ta’an tara halepaalega la?

 ¹¹ La boi bim ti ho basɛ halɛ kɛka la ge la yele pakɛ mɛ ti ho tara halepaalega la. Ho wan eŋɛ la wani ta’an eŋɛ bala? Ho san zamesa Yehowa hala, tiregɛ tɔɣesa en. (Ep. 5:1, 2) Makerɛ, ho san kaalɛ yele Baabule la poan n pa’alɛ Yehowa n di sugeri bo nɛra se’em, ho ta’an soke homea yeti, ‘Mam diti sugeri bɔ’ɔra nɛreba?’ Ho san kaalɛ Yehowa n zoti nasedoma nimbɔ̃’ɔ se’em, ho ta’an soke homea yeti, ‘Mam fabeli mabisɛba n nameseri la yele? Mam ni eŋɛ la bem bo ba, ti la pa’alɛ ti n tari ba giile?’ Dekɛ halepaalega la yɛ ta’an tee ho puti’irɛ ge me di’isa suure la homea.

12. Sodeni poan ti Baabule la tee Stephen?

¹² Stephen ti to puɣum tɔɣɛ a yele la yeti, fii fii poan ti eŋa yuun dekɛ halepaalega la yɛ. A yeti: “Mam n yuun muse ko’om la, yɛla zo’e zo’e n yuun paɛ mam ti la yuun nara ti n di’isa n sunsɔa. Mam yuun baŋɛ ti la nari ti n ni fɔregɛ nɛresɛba n zɛregeri mam la zɛ’an ge da eŋɛ sɛla n wan basɛ ti yele la gaŋɛ nu’usi. Mam pɔɣa, la nɛreba zo’e zo’e pɛ̃ɣɛ mam mɛ la mam nyaŋɛ maalɛ yele ana wa se’em la. La ni eŋɛ mam mea la pakerɛ. Mam ka pɛ̃ɣeri n mea la mam n nyaa tee n halɛ se’em la ge mam sakɛ ti mam nyaŋɛ tee se’em la, pa’alɛ ti Baabule la wan ta’an tee nɛreba.”

13. Bem n wan soŋɛ tɔ ti to tara konkoma’asum la sɛla n ani soŋa? (Galatia 5:16)

¹³ Kaalɛ Galatia 5:16. Yehowa kɔ’ɔn dekɛ a zilam vo’osum la bo to mɛ, ti la soŋɛ tɔ ti to ta’an tiregɛ ita sɛla n ani soŋa. To san zamesa Naayinɛ Yelesum la, to ni bo la yɔ’ɔ ti Naayinɛ vo’osum la soŋera tɔ. To me san kena zamesegɔ, to ni nyɛ zilam vo’osum wa mɛ pa’asɛ. To tansugere zamesegɔ poan, to ni sɔsera mɛ la to mabiisi. To mabiisi la me ani wuu tomam la. Ba mɔɔri mɛ ita sɛla n ani soŋa. Bala me dela giilekpeŋere bɔ’ɔra tɔ. (Heb. 10:24, 25; 13:7) To me san zusɛ Yehowa la ninmɔ’ɔrɛ ge belum en ti a soŋɛ tɔ la to inbũulegɔ la, a ni bo to a zilam vo’osum la mɛ ti la soŋɛ tɔ ti to ta’an tiregɛ basɛ halebe’ero la. To san ita yele ana, la kɔ’ɔn ka pa’alɛ ti la wan yese konkoma’asum be’ero za’a waabi to zɛ’an ge la wan soŋɛ tɔ ti to nyɔkera tomea, kan tuna ton tari konkoma’asum sɛla poan la. Wuu Galatia 5:16 n yele se’em la, to san dɔla vo’osum la n pa’alɛ to sɛla la, to ‘kan ita to kɔ̃resi n boti sɛla.’

14. Beni n sɔi ti la yele pakɛ ti to kɔ’ɔn tiregɛ tara putɛsonɛ?

¹⁴ To san pɔsɛ ita yelese’a n wan soŋɛ tɔ ti to ta’an tara bɔnsoŋa la Yehowa, la nari ti to kelum ita yele aŋa ta’an tara putɛsonɛ. Beni n sɔi? Se’ere n sɔi la, to dima ayima n kɔ’ɔn zabera la tɔ saŋa woo. To dima wa dela, ton ni ta makɛ bɔta ti to eŋɛ sɛla n de be’em la. To san puɣum muse ko’om, to ta’an ni ta bɔta ti to eŋɛ yelese’a n ka nari n de wuu, kɛkɛ ŋmɛ’a, daambuka bii yalum fɔɔra bisega. (Ep. 5:3, 4) Kristabia n de bunbilipaalega yeti: “Yele deyima n daa kpe’em bo mam ti n basɛ dela mam n daa tari gã’aregɔ konkoma’asum, bɔta n buraasi tadaandoma la. Mam daa ti’isɛ ti konkoma’asum ana wa wan fɔ̃regɛ mam poan ge la kelum bɔna mam poan mɛ.” Bem n wan soŋɛ hɔ, ho san tara konkoma’asum be’ero n ba’ɛ tara paŋa la hɔ?

15. Beni n sɔi ti la dɛna giilekpeŋere bɔ’ɔra tɔ ti to mina ti nɛresaala woo tari konkoma’asum be’ero mɛ? (Bisɛ foote la.)

 ¹⁵ Ho san tiregera ti ho basɛ konkoma’asum be’o n ba’ɛ tara paŋa la hɔ, tɛ̃ra ti la daɣɛ hon ma’a ti la ita bala. Baabule la yeti: ‘Gurebisɛ san paɛ hɔ, tɛ̃ra ti la daɣɛ hon ma’a.’ (1 Ko. 10:13) Baabule ayima lerege kaalegɔ zɛ’an wa yeti: ‘Gurebisɛ ka boi n paɛ ya dɛna yelesaanɛ bɔ’ɔra nɛresaaleba.’ Ba yuun gulesɛ yele wa bo la Kristakɔma n boi Korint tiŋa poan. Basɛba yuun tuni la pɔɣedisa’aŋɔ tuuma, dɛna buraasi n gã la buraasi, la pɔɣesi n gã la pɔɣesi, la dabugureba. (1 Ko. 6:9-11) Hon ti’isɛ ti ban yuun muse ko’om la, ba yuun ka le tara konkoma’asum be’ero wa? La kan ta’an dɛna bala. Ba za’a yuun dela loore Kristakɔma ge to tɛ̃ra ti, ba yuun kelum dɛna la nɛresaaleba n ka di mi’a. Nɔkpe’ene kai ti ba yuun tiregɛ mɛ ti ba basɛ konkoma’asum be’ero la. Yele wa kpemese to giila mɛ. Bem zuo? Se’ere n sɔi la, la pa’alɛ ti konkoma’asum be’ero sɛka woo ti to tiregera ti to basɛ la, nɛra tabelɛ tiregɛ basɛ konkoma’asum be’ero kaŋa taaba mɛ. Yelemɛŋɛrɛ, ‘de ya sɛba n wan tara sakerɛ la yan mi ti ya mabiisi n boi tingɔŋɔ wa zuo me nyɛti la namesegɔ seto ti yamam me nyɛta wa.’​—1 Pe. 5:9.

16. La ka nari ti to ti’isa la bem ge bem zuo?

¹⁶ Da ti’isa ti nɛra kan bɔkɛ yeledaaŋɔ seko bii inbũulegɔ sɛka n paari ho la. Ho san ti’isa bala, la ta’an basɛ ti yele la ana wuu la ba’ɛ gaŋɛ la nu’usi ti ho kan ta’an tiregɛ basɛ konkoma’asum be’ero la. Ge Baabule la n yele sɛla la boi la de to’ore. La yeti: ‘Naayinɛ dela yelemɛŋɛrɛdaana ge me kan basɛ ti gurebisɛ paɛ ya ti la zɔɛ ya paŋa ge gurebisɛ la poan, a wan soŋɛ ya ti ya ta’an ŋmibe de poan.’ (1 Ko. 10: 13) Bala la, konkoma’asum be’ero san tara paŋa la hɔ, ho wan ta’an kelum ŋmibe ze’ele de poan. Yehowa wan soŋɛ hɔ ti ho kan tum be’em.

17. La boi bim ti to kan ta’an gu konkoma’asum be’ero ge to wan ta’an gu la bem?

¹⁷ Kɔ’ɔn tɛ̃ra yele wa: Ton ka di mi’a la zuo, to kan ta’an gu konkoma’asum be’ero ti’isegɔ. Ge ho san ta ti’isa putɛbe’ero wa, ho ta’an zaɣesɛ kan eŋɛ ba, wuu Yosef n yuun zɔ kalam fɔ̃regɛ Potifar pɔɣa zɛ’an se’em la. (Pin. 39:12) La ka nari ti ho tum sɛla ti ho konkoma’asum be’ero la bɔta!

18-19. To san tiregera ti to tee to puti’irɛ, soke ani ti la nara ti to soke tomea?

¹⁸ Zaseŋɔ wa poan to baŋɛ ti to san tee to puti’irɛ, la vuurɛ dela to basɛ ti to ti’isegɔ la to tuuma pɛɛra Yehowa puurɛ. Bala zuo la, la nari ti to ni sɔkera tomea yele ana wa: ‘Mam n tuni n tuuma se’em la pa’alɛ ti mam bɔkɛ ti ba’asegɔ la ka le zãɛ? Mam tiregeri ti n tara halepaalega la? Mam bo yɔ’ɔ ti Yehowa vo’osum la soŋera mam ti n ta’an basɛ konkoma’asum be’ero?’

¹⁹ Ho san viisa homea yele ana wa poan, da ɛɛra ti ho kɔ’ɔn di mi’a sɛla woo poan ge basɛ ti ho puurɛ pee la hon nyɛti nɛŋa tɔlega se’em la. Ho san baŋɛ ti la nari ti ho eŋɛ teere, da basɛ ti ho giila kɔ’ɔsɛ. Ge tuɣum doose ka’aŋɔ sebo n boi Filipi 3:16 n yeti: ‘Wuu ton nyɛ nɛŋa tɔlega paɛ zɛ’an la, basɛ ya ti to kɔ’ɔn kena ma’a ma’a sore dena poan.’ Ho san ita bala, basɛ ti ho suure ga’a ma’asumi ti Yehowa wan kã bo ho la hon tiregeri ti ho tee ho puti’irɛ se’em la.