1. Aliho nupinplọn tọn tẹwẹ Mẹmẹsunnu Russell po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po yizan, podọ naegbọn ehe do yin aliho dagbe de?

TO OWHE kanweko linlán die, Mẹmẹsunnu C. T. Russell to pọmẹ hẹ gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ, yèdọ pipli kleun Ohó Jiwheyẹwhe tọn plọntọ devo lẹ tọn de, jẹ nuplọn dopọ ji. Yé jlo na pọ́n eyin yé sọgan yọ́n nuhe Biblu plọnmẹ nugbonugbo gando Jehovah Jiwheyẹwhe, Jesu Klisti, ninọmẹ oṣiọ lẹ tọn po ofligọ lọ po go. Aliho nupinplọn tọn yetọn bọawu. Mẹdopo nọ fọ́n kanbiọ de dote, bọ enẹgodo pipli lọ nọ keje wefọ Biblu tọn he gando whẹho lọ go lẹpo pọ́n. To godo mẹ, yé nọ basi kandai nuhe yé mọ lẹ tọn. Jehovah dona mẹmẹsunnu ahundoponọ enẹlẹ bọ yé mọnukunnujẹ nugbo dodonu tọn Biblu tọn susu mẹ, ehe sin pinpẹn mí gbẹ́ yọnẹn kakajẹ egbé.

2. To whedelẹnu, etẹwẹ sọgan zọ́n bọ mí na wá tadona agọ̀ kọ̀n to whenue mí to tintẹnpọn nado mọnukunnujẹ dọdai Biblu tọn de mẹ?

² Ṣigba, Biblu plọntọ enẹlẹ wá doayi e go to ojlẹ kleun de godo dọ, e gán bọawu nado mọnukunnujẹ nuplọnmẹ dodonu tọn Biblu tọn de mẹ, hú nado yọ́n zẹẹmẹ dọdai Biblu tọn de tọn to aliho he sọgbe mẹ. Naegbọn e do yinmọ? Whẹwhinwhẹ́n dopo wẹ yindọ, yè nọ saba mọnukunnujẹ dọdai Biblu tọn lẹ mẹ ganji dogọ to whenue yé to hẹndi mọ to alọnu, kavi to hẹndi yetọn godo. Ṣigba, whẹwhinwhẹ́n devo sọ tin. To paa mẹ, nado mọnukunnujẹ dọdai de mẹ to aliho he sọgbe mẹ, e nọ biọ dọ mí ni lẹnnupọndo nudevo lẹ he lẹdo dọdai lọ ji. Eyin mí na ayidonugo adà dọdai lọ tọn dopo gee bo gbẹkọ adà he pò go, mí sọgan wá tadona agọ̀ kọ̀n. E taidi dọ nuhe jọ gando dọdai he tin to owe Joẹli tọn mẹ de go niyẹn. Mì gbọ mí ni gbadopọnna dọdai enẹ, bosọ dọhodo nuhewutu e do biọ dọ nukunnumọjẹnumẹ mítọn ni yin vivọjlado ji.

3, 4. Kakajẹ din, aliho tẹ mẹ wẹ mí nọ mọnukunnujẹ dọdai he tin to Joẹli 2:7-9 mẹ te?

 ³ Hia Joẹli 2:7-9. Joẹli dọ dọdai dọ pipli owẹ̀n lẹ tọn de na hẹn gbakija wá aigba Islaeli tọn ji. Nutogbẹ̀ nukunkẹnnọ enẹlẹ na yí adú po aglàn yetọn he taidi kinnikinni tọn lẹ po do hẹn nuhe yé mọ lẹpo gble! (Joẹ. 1:4, 6) Na owhe susu lẹ, mí ko yí dọdai enẹ zan to yẹhiadonu-liho, nado basi zẹẹmẹ aliho he mẹ omẹ Jehovah tọn lẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn yetọn hẹndi te tọn, yèdọ taidi pipli owẹ̀n lẹ tọn de he nude ma gán doalọtena. To dai, nukunnumọjẹnumẹ mítọn wẹ yindọ azọ́n ehe ko hẹnnugble taun to “aigba” ji, kavi do mẹhe tin to anademẹ nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ tọn glọ lẹ go. *

⁴ Eyin mí nọte do nuhe tin to Joẹli 2:7-9 mẹ kẹdẹ ji, e sọgan taidi dọ zẹẹmẹ enẹ sọgbe. Ṣigba, to whenue mí gbadopọnna dọdai lọ blebu, mí mọdọ e jẹ dọ mí ni basi vọjlado na nukunnumọjẹnumẹ mítọn. Mì gbọ mí ni gbadopọnna whẹwhinwhẹ́n ẹnẹ he wutu wẹ.

5, 6. Kanbiọ tẹwẹ nọ fọndote eyin yè gbadopọnna (a) Joẹli 2:20? (b) Joẹli 2:25?

⁵ Tintan whẹ́, pọ́n opagbe he Jehovah do gando pipli owẹ̀n lẹ tọn lọ go dọmọ: “Yẹn na yàn mẹhe to agewaji lọ [owẹ̀n lẹ] dẹn do mì.” (Joẹ. 2:20) Eyin owẹ̀n lọ lẹ nọtena Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ he to tonusena gbedide Jesu tọn nado dọyẹwheho bo hẹn gbẹtọ lẹ zun devi lẹ, naegbọn Jehovah nado dopà dọ emi na yàn yé? (Ezek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) E họnwun dọ, e ma yin devizọnwatọ nugbo etọn lẹ wẹ Jehovah na yàn gba, kakatimọ nude kavi mẹde he diọnukunsọ omẹ etọn lẹ wẹ ewọ jlo na yàn.

⁶ Whẹwhinwhẹ́n awetọ tin to Joẹli 2:25 mẹ. To finẹ, Jehovah dọmọ: “Yẹn nasọ suahọ mì na owhe lọ lẹ he owẹ̀n he doawhàn wá lẹ, owẹ̀n he ma tindo awà lẹ po owẹ̀n nuhẹngbletọ lẹ po ko yí do dù jinukun mìtọn lẹ, yèdọ awhànpa daho ṣie he yẹn dohlan ṣẹnṣẹn mìtọn.” Doayi e go dọ Jehovah dopà nado “suahọ” nuhe owẹ̀n lẹ ko hẹngble lẹ tọn. Eyin owẹ̀n lọ lẹ nọtena wẹndagbe-jlatọ Ahọluduta lọ tọn lẹ, ehe na dohia dọ wẹndomẹ he lá yé te nọ hẹnnugble. Ṣigba na nugbo tọn, wẹndomẹ gbẹwhlẹngán tọn yetọn nọ whàn delẹ to mẹylankan lẹ mẹ nado lẹnvọjọ. (Ezek. 33:8, 19) Lehe enẹ yin dona de na omẹ enẹlẹ do sọ!

7. To Joẹli 2:28, 29 mẹ, etẹ mẹ wẹ hogbe lọ “enẹgodo” gọalọna mí nado mọnukunnujẹ?

⁷ Hia Joẹli 2:28, 29. Lẹnnupọndo whẹwhinwhẹ́n atọ̀ntọ ji, yèdọ aliho debọdo-dego he mẹ nujijọ he go dọdai lọ donù lẹ wá aimẹ te. Be a doayi nuhe Jehovah dọ go ya? E dọmọ: “Enẹgodo, yẹn na kọ̀n gbigbọ ṣie”; enẹ wẹ to whenue owẹ̀n lọ lẹ ko dotana azọ́ndenamẹ yetọn godo. Eyin owẹ̀n lọ lẹ nọtena yẹwhehodọtọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ, naegbọn e na yindọ to whenue yé dotana azọ́n yẹwhehodidọ tọn yetọn godo wẹ Jehovah na kọ̀n gbigbọ etọn do yé ji? Nugbo lọ wẹ yindọ, matin alọgọ gbigbọ wiwe huhlọnnọ Jiwheyẹwhe tọn, yé ma na ko penugo gbede nado zindonukọn to yẹwhehodidọ lọ mẹ na owhe susu lẹ, mahopọnna nukundiọsọmẹ, kavi etlẹ yin alọhẹndotenamẹ he yé nọ pehẹ to azọ́n yetọn mẹ.

8. Mẹnu lẹ wẹ owẹ̀n he yin nùdego to Osọhia 9:1-11 mẹ lẹ nọtena? (Pọ́n yẹdide he to wepa ji.)

⁸ Hia Osọhia 9:1-11. Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna whẹwhinwhẹ́n ẹnẹtọ. To dai, mí nọ lẹndọ pipli owẹ̀n lẹ tọn he go Joẹli donù lọ tindo kanṣiṣa hẹ azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn, na dọdai mọnkọ de he tin to owe Osọhia tọn mẹ wutu. Dọdai ehe dlẹnalọdo pipli owẹ̀n  lẹ tọn de he tindo nukunmẹ gbẹtọ tọn bọ “nuhe di jẹgbakun sika tọn” lẹ tin to ota na yé. (Osọ. 9:7) Yé sayana “mẹhe [enẹ wẹ kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ he] ma tindo hiadonu Jiwheyẹwhe tọn to nukọn lẹ” na osun atọ́n, yèdọ ojlẹ de he owẹ̀n lẹ nọ nọgbẹ̀ na to paa mẹ. (Osọ. 9:4, 5) Na nugbo tọn, e taidi dọ ehe to alọdlẹndo devizọnwatọ yiamisisadode Jehovah tọn lẹ. Yé nọ yí adọgbigbo do lá whẹdida Jiwheyẹwhe tọn sọta titonu ylankan ehe, bọ taidi kọdetọn de, ehe nọ dotukla mẹhe to adà aihọn lọ tọn mẹ lẹ taun.

9. Vogbingbọn ayidego tọn tẹlẹ wẹ tin to owẹ̀n he Joẹli mọ po dehe go Johanu donù lẹ po ṣẹnṣẹn?

⁹ Nugbo wẹ dọ dọdai he tin to Osọhia po Joẹli po mẹ lẹ tindo nudelẹ to kọndopọ mẹ. Ṣigba, vogbingbọn ayidego tọn delẹ to ṣẹnṣẹn yetọn. Lẹnnupọndo ehe ji: To dọdai Joẹli tọn mẹ, owẹ̀n lọ lẹ hù ogbé lẹpo sudo. (Joẹ. 1:4, 6, 7) To numimọ Johanu tọn mẹ, owẹ̀n lọ lẹ yin didọna “ma nado gbleawuna ogbé aigba ji tọn.” (Osọ. 9:4) Owẹ̀n he Joẹli mọ lẹ wá sọn agewaji. (Joẹ. 2:20) Dehe Johanu mọ lẹ tọ́n sọn odò mapote de mẹ. (Osọ. 9:2, 3) Owẹ̀n he go Joẹli donù lẹ yin yinyan. To Osọhia mẹ, owẹ̀n lọ lẹ ma yin yinyan, kakatimọ yè na yé dotẹnmẹ nado dotana azọ́n yetọn. Nudepope ma dohia dọ yé jẹna homẹgble Jehovah tọn.—Pọ́n apotin lọ, “ Dọdai He Gando Owẹ̀n lẹ Go—Kanṣiṣa po Vogbingbọn lẹ Po.”

10. Na apajlẹ Owe-wiwe tọn de he dohia dọ owẹ̀n he go Joẹli po Johanu po donù lẹ sọgan nọtena onú voovo lẹ.

 ¹⁰ Vogbingbọn ayidego tọn he tin to dọdai awe lọ lẹ ṣẹnṣẹn gọalọna mí nado wá tadona kọ̀n dọ yé ma to alọdlẹndo onú dopolọ lẹ. Be didọ mí te dọ owẹ̀n he go Joẹli donù lẹ ma yin nudopolọ hẹ owẹ̀n he yin nùdego to owe Osọhia tọn mẹ lẹ ya? Mọwẹ. To Biblu mẹ, nuhe yin yiyizan di yẹhiadonu de nọ saba tindo zẹẹmẹ he gbọnvo lẹ to ninọmẹ voovo mẹ. Di apajlẹ, to Osọhia 5:5 mẹ, Jesu yin yiylọdọ “Kinnikinni he wá sọn whẹndo Juda tọn mẹ,” to whenuena 1 Pita 5:8 dlẹnalọdo Lẹgba taidi “kinnikinni de he to lìlì.” Na kanbiọ he nukunnumọjẹnumẹ mítọn dintọn gando dọdai Joẹli tọn go fọndote lẹ wutu, e biọ dọ mí ni dín zẹẹmẹ devo na dọdai enẹ. Zẹẹmẹ tẹwẹ e sọgan tindo?

11. Nudọnamẹ tẹlẹ wẹ Joẹli 1:6 gọna 2:1, 8, 11 bẹhẹn he gọalọna mí nado yọ́n mẹhe owẹ̀n lọ lẹ nọtena?

¹¹ Whenue mí lẹnnupọn sisosiso do dọdai Joẹli tọn po lẹdo hodidọ tọn etọn po ji, mí mọdọ mẹgbeyinyan awhànpa de tọn go wẹ e to dọdai dọ gando. (Joẹ. 1:6; 2:1, 8, 11) Jehovah dọ dọ emi na yí “awhànpa daho” emitọn (awhànfuntọ Babilọni tọn lẹ) zan nado sayana Islaelivi tolivẹtọ lẹ. (Joẹ. 2:25) E sọgbe dọ awhànpa enẹ yin yiylọdọ “mẹhe to agewaji lọ,” na Babilọninu lẹ na tọ́nawhàn Islaeli sọn agewaji. (Joẹ. 2:20) Awhànpa enẹ yin yiyijlẹdo pipli owẹ̀n lẹ tọn he yin tito-basina ganji de go. Joẹli dọ gando yé go dọmọ: “Dopodopo [awhànfuntọ lọ lẹ tọn] zindonukọn to aliho etọn ji. . . . Yé nọ doawhàn wá tòdaho mẹ, bo nọ họ̀nwezun gbọn adó ta. Yé nọ hẹji yì ohọ̀ lẹ ji, bo nọ gbọn fleṣe lẹ nù biọ họmẹ di ajotọ de.” (Joẹ. 2:8, 9) Be a sọgan yí nukun homẹ tọn do pọ́n nujijọ lọ ya? Awhànfuntọ lẹ gọ́ filẹpo. Fidepope ma tin he yè na họ̀n whlá do. Mẹdepope ma gán họ̀ngán sọn ohí Babilọninu lẹ tọn nù!

12. Nawẹ dọdai Joẹli tọn gando owẹ̀n lẹ go mọ hẹndi gbọn?

¹² Taidi owẹ̀n lẹ, Babilọninu lẹ (kavi Kaldeanu lẹ) tọ́nawhàn tòdaho Jelusalẹm tọn to 607 J.W.M. Biblu dọmọ: “Ahọlu Kaldeanu lẹ tọn [he] yí ohí do hù dẹpẹ yetọn lẹ . . . , ma wàlẹblanuna dẹpẹ kavi awhli, yọnhonọ kavi madogánnọ. Nulẹpo wẹ Jiwheyẹwhe jodo alọ etọn mẹ. E fiọ ohọ̀ Jiwheyẹwhe nugbo lọ tọn bo họ́ adó Jelusalẹm tọn liai bosọ yí miyọ́n do mẹ̀ atọ̀họ̀ gángán etọn lẹpo, podọ nuhọakuẹ lẹpo wẹ e gbakija.” (2 Otàn. 36:17, 19) Whenue Babilọninu lẹ ko và aigba lọ sudo godo, nuhe mẹhe mọ nujijọ lọ lẹ sọgan dọ poun wẹ: “Aigba gbọgbé de wẹ he ji gbẹtọ po kanlin po ma tin te, podọ e ko yin jijodo alọmẹ na Kaldeanu lẹ.”—Jel. 32:43.

13. Etẹwẹ nuhe Jelemia 16:16, 18 dọ zẹẹmẹdo?

¹³ Nudi owhe 200 to dọdai Joẹli tọn godo, Jehovah yí Jelemia zan nado dọ nudevo de he na wá jọ gando mẹgbeyinyan ehe go. E dọ dọ yè na yí sọwhiwhe do dín Islaelivi he nọ doalọ to nuylankan mẹ lẹ mọ—ehe na zọ́n bọ alọ na jẹ yemẹpo go. E dọmọ: “‘Todin, yẹn na basi oylọna whèhutọ susu,’ wẹ Jehovah dọ, ‘yé nasọ wle yé taidi whèvi lẹ. Enẹgodo, yẹn na basi oylọna gbéyantọ susu, yé na yangbé yetọn to osó lẹpo ji podọ to okọ́ta lẹpo ji podọ to osé-slo lẹ mẹ. . . . Yẹn na suahọ yé to gigọ́ mẹ na nuṣiwa po ylando yetọn lẹ po wutu.’” Ohù lẹ kavi zungbo lẹ ma tlẹ na penugo nado whlá Islaelivi he ma lẹnvọjọ lẹ sọn alọ Babilọninu he tọ́nawhàn yé lẹ tọn mẹ.—Jel. 16:16, 18.

14. Whetẹnu wẹ Joẹli 2:28, 29 mọ hẹndi?

¹⁴ Todin, Joẹli lá wẹndagbe hinhẹngọwa tọn de. Aigba lọ na de sinsẹ́n tọ́n whladopo dogọ.  (Joẹ. 2:23-26) Enẹgodo, to ojlẹ sọgodo tọn de mẹ, núdùdù gbigbọmẹ tọn susugege na wá tin-to-aimẹ. Jehovah dọmọ: “Yẹn na kọ̀n gbigbọ ṣie do agbasalan wunmẹ lẹpo ji, bọ visunnu mìtọn lẹ po viyọnnu mìtọn lẹ po na nọ dọ dọdai . . . Podọ etlẹ yin do afanumẹ sunnu po afanumẹ yọnnu ṣie lẹ po ji wẹ yẹn na kọ̀n gbigbọ ṣie do.” (Joẹ. 2:28, 29) Kinkọnjẹgbonu gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn enẹ ma wá aimẹ tlolo to whenue Islaelivi lẹ yin hinhẹngọwa sọn Babilọni wá otò yetọn mẹ gba. Kakatimọ, enẹ jọ to owhe kanweko susu lẹ godo, to Pẹntikọsti 33 W.M. Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn?

15. Sọgbe hẹ Owalọ lẹ 2:16, 17, vọjlado tẹwẹ Pita basi gando Joẹli 2:28 go, podọ etẹwẹ enẹ dohia?

¹⁵ To gbọdo glọ, apọsteli Pita yí Joẹli 2:28, 29 zan na nujijọ jiawu de he wá aimẹ to azán Pẹntikọsti tọn enẹ gbè. Nudi ogàn 9 mẹ wẹ to afọnnu enẹ, bọ gbigbọ wiwe yin kinkọnjẹgbonu to azọ́njiawu-liho bo whàn mẹhe mọ ẹn yí lẹ nado jẹ hodọ ji “gando nujiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ go.” (Owalọ 2:11) To gbọdo glọ, hogbe he Pita yizan to whenue e to hoyidọ sọn dọdai Joẹli tọn mẹ lẹ gbọnvo yẹẹ de. Be a doayi vọjlado he e basi go ya? (Hia Owalọ lẹ 2:16, 17.) Kakati nado bẹ hoyidọ lọ jẹeji po hogbe lọ “enẹgodo” po, Pita dọmọ: “Podọ to azán godo tọn lẹ mẹ”—enẹ wẹ to azán godo tọn titonu Ju lẹ tọn mẹ, sọgbe hẹ lẹdo hodidọ tọn ehe—gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn na yin kinkọnjẹgbonu “do agbasalan wunmẹ lẹpo ji.” Ehe dohia dọ ojlẹ susu ko juwayi whẹpo dọdai Joẹli tọn do mọ hẹndi.

16. Nuyiwadomẹji tẹwẹ gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn tindo do azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ ji to owhe kanweko tintan whenu, podọ nawẹ e yindo to egbehe?

¹⁶ To whenue gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn ko yin kinkọnjẹgbonu to aliho ayidego tọn mẹ to owhe kanweko tintan whenu godo, wẹ azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ jẹ nukọnyi ji jẹ obá he gbloada hugan mẹ. To ojlẹ he mẹ apọsteli  Paulu kàn owe Kolosinu lẹ tọn to nudi owhe 61 W.M., e sọgan dọ dọ wẹndagbe lọ ko yin lilá na “nudida he to olọn glọ lẹpo.” (Kol. 1:23) To azán Paulu tọn gbè, ‘nudida lẹpo’ to alọdlẹndo aihọn whenẹnu tọn. Po alọgọ gbigbọ wiwe huhlọnnọ Jehovah tọn po, azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ ko sọ yinukọn taun dogọ to azán mítọn gbè—yèdọ “kakajẹ opodo aigba tọn lẹ”!—Owalọ 13:47; pọ́n apotin lọ ‘ Yẹn Na Kọ̀n Gbigbọ Ṣie Do Yé Ji.’

17. Nawẹ aliho he mẹ mí mọnukunnujẹ dọdai Joẹli tọn he gando owẹ̀n lẹ go te diọ gbọn?

¹⁷ Etẹwẹ diọ? Todin, mí ko mọnukunnujẹ dọdai he tin to Joẹli 2:7-9 mẹ to aliho he sọgbe mẹ dogọ. Do glido, wefọ enẹlẹ ma to alọdlẹndo azọ́n yẹwhehodidọ tọn he mí yí zohunhun do to wiwà lọ gba, ṣigba nuyiwa awhànpa Babilọninu lẹ tọn he tọ́nawhàn Jelusalẹm to 607 J.W.M.

18. Etẹwẹ ma diọ gando omẹ Jehovah tọn lẹ go?

¹⁸ Etẹwẹ ma diọ? Omẹ Jehovah tọn lẹ zindonukọn nado to yẹwhehodọ to filẹpo, bo nọ wàmọ to aliho he yọnbasi lẹpo mẹ. (Mat. 24:14) Alọhẹndotenamẹ gandudu depope tọn ma sọgan glọnalina mí nado hẹn azọ́ndenamẹ yẹwhehodidọ tọn lọ di. Po godonọnamẹ Jehovah tọn po, mí tindo zohunhun hugan gbede pọ́n, bo nọ dọyẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn po adọgbigbo po! Mí nọ yí whiwhẹ do lẹhlan Jehovah nado mọ anademẹ etọn nado sọgan mọnukunnujẹ dọdai Biblu tọn mẹ, podọ mí deji dọ whenue ojlẹ na sọ̀, ewọ na deanana mí nado mọnukunnujẹ “nugbo lọ mẹ to gigọ́ mẹ”!—Joh. 16:13.