1. Ojlo jọwamọ tọn tẹwẹ mímẹpo tindo, podọ etẹwẹ ehe bẹhẹn?

ETẸWẸ nọ yin numọtolanmẹ towe eyin mẹhe a yọnẹn bo nọ na sisi de wọn yinkọ towe, kavi dehe tlẹ sọ ylan hugan, masọ flin we ba? Numimọ enẹ sọgan hẹnmẹ gbọjọ taun. Etẹwutu? Na to jọwamọ-liho, dopodopo mítọn wẹ nọ jlo dọ mẹdevo lẹ ni kẹalọyi mí. Nukundagbe wunmẹ he mí nọ dín yiaga zẹ̀ ojlo lọ nado yin yinyọnẹn go; mí sọ nọ jlo dọ mẹlẹ ni yọ́n pinpẹn mẹhe mí yin po nuhe mí ko wadotana lẹ po tọn.—Sọh. 11:16; Jobu 31:6.

2, 3. Nawẹ ojlo mítọn dọ mẹdevo lẹ ni yọ́n pinpẹn mítọn sọgan yin bibẹpla gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

² Ṣigba, taidi ojlo jọwamọ tọn devo lẹ he mí nọ tindo, ojlo mítọn dọ mẹdevo lẹ ni yọ́n pinpẹn mítọn sọgan wá zẹ̀pá, na mapenọ-yinyin mítọn bẹpla ẹ wutu. E sọgan zọ́n bọ mí na nọ jlo vẹkuvẹku nado yin yinyọnẹn to aliho he ma sọgbe lẹ mẹ. Aihọn Satani tọn nọ yidogọna ojlo lọ nado diyin kavi nado yin yinyọnẹn, bọ enẹ nọ fẹayihasẹna mí sọn mẹdopo he jẹ nado yin yinyọnẹn bosọ yin sinsẹ̀n-basina nugbonugbo lọ ji, yèdọ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn, Jehovah Jiwheyẹwhe.—Osọ. 4:11.

 ³ To azán Jesu tọn gbè, sinsẹ̀ngán delẹ nọ tindo pọndohlan agọ̀ gando nukundagbe mẹdevo lẹ tọn mimọyi go. Jesu na avase hodotọ etọn lẹ dọmọ: “Mì payi wekantọ lẹ go, he nọ jlo nado nọ to yìyì pé to tewu lẹ mẹ podọ he nọ yiwanna nado yin nudọdo po sisi po to ahi lẹ mẹ podọ aisintẹn nukọn tọn [“he yọ́n hugan,” Odò.] lẹ to sinagọgu lẹ mẹ bo nọ yiwanna otẹn nukundeji lẹ to hùnwhẹ lẹ tẹnmẹ.” E zindonukọn bo dọmọ: “Omẹ ehelẹ na mọ whẹdida he sinyẹn hugan de yí.” (Luku 20:46, 47) To vogbingbọn mẹ, Jesu pà asuṣiọsi wamọnọ de, mẹhe mẹdevo lẹ sọgan ko nọma doayi nunina kleun he e basi go. (Luku 21:1-4) E họnwun dọ pọndohlan Jesu tọn gando nukundagbe mimọyi go gbọnvona mẹdevo lẹ tọn taun. Hosọ ehe na gọalọna mí nado hẹn pọndohlan he sọgbe go, yèdọ dehe Jehovah Jiwheyẹwhe nọ kẹalọyi.

4. Nukundagbe wunmẹ tẹwẹ yiaga hugan, podọ etẹwutu?

⁴ To whelọnu lo, nukundagbe he yiaga hugan tẹwẹ mí sọgan dovivẹnu nado mọyi? E ma yin ayidonugo wunmẹ he gbẹtọ lẹ nọ dín to whẹho wepinplọn, ajọwiwa po ayidedai po tọn lẹ mẹ to aihọn ehe mẹ wẹ gba. Kakatimọ, dehe Paulu basi zẹẹmẹ etọn na mí to hogbe ehelẹ mẹ wẹ: “Todin he mìwlẹ ko wá yọ́n Jiwheyẹwhe, kavi todin he mì ko wá yin yinyọnẹn gbọn Jiwheyẹwhe dali, naegbọn mìwlẹ sọ vọ́ to lilẹhlan onú dodonu tọn lẹ he yin ovọ́ po onú tata lẹ po kọ̀n bosọ jlo nado yin afanumẹ na yé whladopo dogọ?” (Gal. 4:9) Lẹblanulọkẹyi jiawu nankọ die nado “wá yin yinyọnẹn gbọn Jiwheyẹwhe dali,” yèdọ Gandutọ Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn! Ojlo etọn wẹ nado tindo haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ mí. Weyọnẹntọ de dọ ẹ to aliho ehe mẹ dọ, mí “lẹzun mẹhe ewọ nọ na ayidonugo hugan.” Eyin Jehovah yọ́n mí taidi họntọn etọn lẹ, be mí jẹ lẹndai he wutu mí do yin didá nugbonugbo lọ kọ̀n niyẹn.—Yẹwh. 12:13, 14.

5. Nawẹ mílọsu sọgan hùn dotẹnmẹ lọ dote nado yin yinyọnẹn gbọn Jiwheyẹwhe dali gbọn?

⁵ Mose duvivi dona mọnkọtọn de tọn. To whenue e vẹ̀ Jehovah nado dike ewọ ni yọ́n aliho Etọn lẹ to gigọ́ mẹ dogọ, Jehovah gblọn dọmọ: “Yẹn nasọ wà nuhe hiẹ biọ ehe, na hiẹ ko mọ nukundagbe ṣie bọ yẹn ko sọ yọ́n oyín towe.” (Eks. 33:12-17) Mílọsu sọgan mọ dona mayọnjlẹ lẹ yí to whenue Jehovah wá yọ́n mí. Ṣigba, nawẹ mílọsu sọgan hùn dotẹnmẹ lọ dote nado wá yin yinyọnẹn gbọn Jehovah dali gbọn? Mí nọ wàmọ to whenue mí wá yiwanna ewọ bo klan gbẹzan mítọn do wiwe hlan ẹn.—Hia 1 Kọlintinu lẹ 8:3.

6, 7. Etẹwẹ sọgan zọ́n bọ mí na hẹn haṣinṣan he mí tindo hẹ Jehovah gble?

⁶ Amọ́, mí dona hẹn haṣinṣan họakuẹ mítọn hẹ Otọ́ mítọn olọn mẹ tọn go. Taidi Klistiani Galatia tọn he Paulu kanwehlan lẹ, mílọsu dona dapana afanumẹ-yinyin na ‘onú dodonu tọn lẹ he yin ovọ́ gọna onú tata’ aihọn ehe tọn lẹ, ehe bẹ pipà aihọn tọn dindin hẹn. (Gal. 4:9) Klistiani owhe kanweko tintan tọn enẹlẹ ko yinukọn jẹ obá lọ mẹ nado yin yinyọnẹn gbọn Jiwheyẹwhe dali. Ṣigba, Paulu dọ dọ mẹmẹsunnu ehelẹ dopolọ “sọ vọ́ to lilẹhlan” onú ovọ́ lẹ kọ̀n. Na taun tọn, nuhe dọ Paulu te wẹ yindọ: “Po fie mì ko yinukọn jẹ ehe po, naegbọn mì nasọ vọ́ lẹkọyi nulunu kavi nuhe ma doale he mì ko jodo godo lẹ kọ̀n?”

⁷ Be mílọsu sọgan wá mọ míde to ninọmẹ dopolọ mẹ to egbehe ya? Gbau. Taidi Paulu, to whenue mí wá yọ́n Jehovah to tintan whenu, mí sọgan ko gbẹ́ yindidi to aihọn Satani tọn mẹ dai. (Hia Filipinu lẹ 3:7, 8.) Vlavo mí gbẹ́ dotẹnmẹ hundote lẹ nado mọ nuplọnmẹ alavọ tọn yí, nado yinukọn to agbasazọ́n mẹ, kavi nado jẹ adọkun to tito ajọwiwa tọn mẹ dai. Nunina hànjiji tọn kavi  nugopipe aihundida lanmẹyiya tọn mítọn lẹ sọgan ko zọ́n bọ mí na diyin bo geze, ṣigba mí dogodo onú ehe lẹpo. (Heb. 11:24-27) Lehe e na yin nulunu todin do sọ dọ mí ni pọ́n nudide dagbe mọnkọtọn lẹ hlan taidi ‘dotẹnmẹ he gbọ mí go lẹ’! Nulinlẹnpọn to aliho enẹ mẹ sọgan sisẹ́ mí nado sọ doafọna nuhe mí ko mọ wayi dọ yé tin to ‘onú ovọ́ podọ onú tata’ aihọn ehe tọn mẹ lẹ. *

8. Etẹwẹ na na huhlọn gbemima mítọn nado dín ayidonugo Jehovah tọn?

⁸ Nawẹ mí sọgan na huhlọn gbemima mítọn nado dín ayidonugo Jehovah tọn kakati nido yin aihọn tọn gbọn? Nado wàmọ, mí dona flin nugbo titengbe awe delẹ. Tintan, Jehovah nọ na ayidonugo mẹhe nọ sẹ̀n ẹn po nugbonọ-yinyin po lẹ to whelẹponu. (Hia Heblu lẹ 6:10; 11:6) Ewọ nọ yọ́n pinpẹn devizọnwatọ etọn lẹ dopodopo tọn taun, bo nọ mọdọ ‘mawadodo’ wẹ e yin nado dovọ́na mẹhe yin nugbonọ na ẹn lẹ. Jehovah nọ “yọ́n mẹhe yin etọn lẹ” to whepoponu. (2 Tim. 2:19) Ewọ “yọ́n aliho dodonọ lẹ tọn,” podọ lehe ewọ na whlẹn yé sọn whlepọn mẹ do.—Salm. 1:6; 2 Pita 2:9.

9. Na apajlẹ delẹ he do lehe Jehovah do nukundagbe hia omẹ etọn lẹ do hia.

⁹ To whedelẹnu, Jehovah nọ do nukundagbe hia omẹ etọn lẹ to aliho vonọtaun lẹ mẹ. (2 Otàn. 20:20, 29) Di apajlẹ, pọ́n lehe Jehovah whlẹn omẹ etọn lẹ do to Ohù Vẹẹ kọ̀n, to whenue awhànpa huhlọnnọ Falo tọn to ogbé yetọn yàn klinkán-klinkán. (Eks. 14:21-30; Salm. 106:9-11) Nujijọ ehe jiawu sọmọ bọ mẹhe nọ nọ̀ awà aihọn lọ tọn enẹ ji lẹ gbẹ́ to hodọ gandego to owhe 40 godo. (Jọṣ. 2:9-11) Lehe e yin tulinamẹnu do sọ nado nọ flin aliho he mẹ Jehovah do owanyi po huhlọn etọn po hia te enẹlẹ, dile mí pannukọn mẹgbeyinyan Gọgi Magọgi tọn he ko yin didọdai sọn ojlẹ dindẹn die lọ! (Ezek. 38:8-12) To whenẹnu, mí na yọ́n pinpẹn etọn taun dọ mí dín ayidonugo Jiwheyẹwhe mítọn tọn bọ e ma yin aihọn tọn.

10. Nugbo devo tẹwẹ mí dona hẹn do ayiha mẹ gando ayidonugo he Jehovah nọ namẹ go?

¹⁰ Mí sọ dona hẹn nugbo titengbe awetọ devo do ayiha mẹ: Jehovah sọgan na mí ayidonugo to aliho he mẹ mí sọgan nọma lẹn pọ́n gbede te lẹ. Mẹhe nọ wà nudagbe, titengbe nado yin mimọ gbọn gbẹtọ lẹ dali lẹ yin didọna dọ yé ma na mọ ale depope yí sọn Jehovah dè. Etẹwutu? Na ahọsumẹ yetọn ko yin nina yé to gigọ́ mẹ, to whenue yé mọ pipà mẹdevo lẹ tọn yí. (Hia Matiu 6:1-5.) Ṣigba, Jesu dọ dọ Otọ́ emitọn he “nọ mọnú to nuglọ” nọ mọ mẹhe wà dagbe na mẹdevo lẹ bo ma mọ ahọsumẹ he jẹ yí lẹ. E nọ doayi dagbe enẹlẹ go bo nọ na mẹdopodopo ahọsumẹ he jẹ. Ṣigba to whedelẹnu, Jehovah nọ suahọ mí to aliho he mẹ mí ma donukun te lẹ. Mì gbọ mí ni gbadopọnna apajlẹ delẹ.

11. Nawẹ Jehovah na ayidonugo yọnnu jọja lọ Malia gbọn?

¹¹ To whenue ojlẹ lọ sọ na Visunnu Jiwheyẹwhe tọn nido yin jiji taidi gbẹtọvi de, Jehovah de Malia, yèdọ yọnnu alọji whiwhẹnọ de nado yin onọ̀ ovi vonọtaun ehe tọn. Malia nọ nọ̀ Nazalẹti, yèdọ tòpẹvi he ma yin yinyọnẹn sọmọ de mẹ, ehe dẹn do Jelusalẹm po tẹmpli whanpẹnọ etọn po. (Hia Luku 1:26-33.) Naegbọn Malia do yin dide na lẹblanulọkẹyi ehe? Angẹli Gabliẹli dọna ẹn dọ “Jiwheyẹwhe ko do nukundagbe hia” ewọ. To nukọn mẹ, Malia do obá he mẹ gbigbọnọ-yinyin etọn siso jẹ hia to whenue e dọhona hẹnnumẹ etọn Elizabẹti. (Luku 1:46-55) Na nugbo tọn, Jehovah ko nọ doayi Malia go, podọ ewọ na ẹn  lẹblanulọkẹyi madonukun ehe na nugbonọ-yinyin etọn wutu.

12, 13. Aliho tẹ mẹ wẹ nukundagbe he jẹ yin didohia Jesu te to jiji etọn whenu, podọ to whenue e yin zize yì tẹmpli mẹ to azán 40 godo?

¹² To godo mẹ, to whenue Malia ji Jesu, Jehovah ma doyẹyigona ahọluzọnwatọ kavi aṣẹpatọ nukundeji lẹ depope to Jelusalẹm kavi to Bẹtlẹhẹm gbọn nuhe jọ lọ didọna yé dali gba. Angẹli lẹ sọawuhia lẹngbọhọtọ whiwhẹnọ lẹ he to nukunpedo lẹngbọ lẹ go to glemẹ to gbonu Bẹtlẹhẹm tọn. (Luku 2:8-14) Enẹgodo, lẹngbọhọtọ ehelẹ yì dla viyẹyẹ he ṣẹṣẹ yin jiji lọ pọ́n. (Luku 2:15-17) Lehe e dona ko jiawu na Malia po Josẹfu po do sọ nado mọdọ Jesu yin gbégbòna to aliho enẹ mẹ! Lẹnnupọndo vogbingbọn he tin to aliho he mẹ Jehovah nọ yinuwa te po dehe mẹ Lẹgba nọ yinuwa te po ṣẹnṣẹn ji. To whenue Satani do sunwhlẹvu-pọntọ lẹ hlan nado dla Jesu po mẹjitọ etọn lẹ po pọ́n, mẹhe nọ nọ̀ Jelusalẹm lẹpo wẹ biọ bẹwlu mẹ nado sè dọ Jesu yin jiji. (Mat. 2:3) Aliho he mẹ jiji Jesu tọn yin hinhẹn zun yinyọnẹn na mẹsusu te ehe wá dekọtọn do okú ovi homẹvọnọ susu tọn mẹ to godo mẹ.—Mat. 2:16.

¹³ Azán 40 to jiji Jesu tọn godo, e yin bibiọ to Malia si nado ze nunina de donukọnna Jehovah to tẹmpli mẹ to Jelusalẹm, he tin to nudi kilomẹtlu 9 do Bẹtlẹhẹm. (Luku 2:22-24) Dile Malia to gbejizọnlinzin to pọmẹ hẹ Josẹfu po Jesu po, e sọgan ko to kinkanse ede eyin yẹwhenọ he to sinsẹ̀nzọnwa to finẹ lọ na do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn vonọtaun de hia na azọngban sọgodo tọn Jesu tọn. Na nugbo tọn, nukundagbe yin didohia, ṣigba e ma yin to aliho he mẹ Malia sọgan ko to nukundo te. Kakatimọ, Jehovah yí Simeoni, yèdọ dawe ‘dodonọ de he nọ dibusi Jiwheyẹwhe,’ gọna yẹwhegán-yọnnu Anna, asuṣiọsi owhe 84 mẹvi de zan nado dehia dọ ovi ehe na wá lẹzun Mẹsia kavi Klisti dopagbe lọ.—Luku 2:25-38.

14. Dona tẹlẹ wẹ Malia mọyi sọn Jehovah dè?

¹⁴ Etẹwẹ dogbọn Malia dali? Be Jehovah zindonukọn nado to ayidonugo he jẹ na ẹn, na ewọ penukundo Visunnu etọn go bosọ plọn ẹn whẹ́n po nugbonọ-yinyin po wutu ya? Na nugbo tọn, Jiwheyẹwhe wàmọ. Ewọ hẹn ẹn yọnbasi bọ nuyiwa po hogbe Malia tọn lẹ po yin kinkandai do Biblu mẹ. E taidi dọ Malia ma penugo nado zingbejizọnlin hẹ Jesu to lizọnyizọn owhe atọ̀n daa tọn etọn lọ whenu. Vlavo taidi asuṣiọsi de, e dona gbọṣi Nazalẹti. Ṣigba, dile etlẹ yindọ lẹblanulọkẹyi susu lẹ wẹ gbọ ewọ go, e penugo nado tin topọ hẹ Jesu to okú etọn whenu. (Joh. 19:26) Ṣigba to godo mẹ, Malia tin topọ hẹ devi lẹ to Jelusalẹm to azán he jẹnukọnna Pẹntikọsti lẹ gblamẹ, whenue gbigbọ wiwe yin kinkọnjẹgbonu. (Owalọ 1:13, 14) E yọnbasi dọ ewọ yin yiyiamisisadode to pọmẹ hẹ mẹdevo he to finẹ lẹ. Eyin mọ wẹ, ehe na zẹẹmẹdo dọ ewọ mọ lẹblanulọkẹyi lọ yí nado nọpọ́ hẹ Jesu kakadoi to olọn mẹ. Ahọsumẹ nankọ die na sinsẹ̀nzọnwiwa nugbonọ-yinyin tọn etọn!

15. To whenue Jesu to aigba ji, nawẹ Jehovah do nukundagbe hia Visunnu etọn gbọn?

¹⁵ Jesu ma jlo vẹkuvẹku nado yin gbégbòna gbọn sinsẹ̀ngán kavi nukọntọ tonudidọ tọn azán etọn gbè tọn lẹ dali gba. Ṣigba, lehe e na ko yin tulinamẹnu de na ẹn do sọ dọ Jehovah dohia to ninọmẹ voovo atọ̀n mẹ dọ emi kẹalọyi i gbọn hodidọ sọn olọn mẹ tlọlọ dali. To baptẹm Jesu tọn godo tlolo to Tọ̀sisa Jọdani mẹ, Jehovah dọmọ: “Ehe wẹ Visunnu ṣie, mẹyiwanna lọ, mẹhe yẹn ko kẹalọyi.” (Mat. 3:17) E họnwun dọ gbọnvona Jesu, Johanu Baptizitọ lọ kẹdẹ wẹ na ko sè hogbe enẹlẹ. Enẹgodo, to nudi owhe dopo jẹnukọnna okú Jesu tọn, atọ̀n to apọsteli etọn lẹ mẹ sè bọ Jehovah dọ gando  Jesu go dọmọ: “Ehe wẹ Visunnu ṣie, mẹyiwanna lọ, mẹhe yẹn ko kẹalọyi. Mì nọ dotoaina ẹn.” (Mat. 17:5) To godo mẹ, azán vude poun jẹnukọnna okú Jesu tọn, Jehovah sọ dọhona Visunnu etọn whladopo dogọ sọn olọn mẹ.—Joh. 12:28.

16, 17. Nawẹ Jehovah doyẹyigona Jesu to aliho madonukun de mẹ gbọn?

¹⁶ Dile etlẹ yindọ Jesu ko yọnẹn dọ emi na kú okú winyan tọn, bọ yè na sawhẹdokọna emi dọ emi yin nùzantọ, e hodẹ̀ dọ ojlo Jehovah tọn ni yin wiwà kakati nido yin emitọn. (Mat. 26:39, 42) “E doakọnna yatin de, bo ma hò winyan lọ pọ́n,” na e ma to nukundagbe aihọn tọn dín wutu, ṣigba Otọ́ etọn tọn kẹdẹ. (Heb. 12:2) Nawẹ Jehovah do nukundagbe enẹ hia gbọn?

¹⁷ To whenue Jesu to aigba ji, e do ojlo etọn hia nado gọ̀ gigo he e ko tindo wayi to Otọ́ etọn dè to olọn mẹ lọ mọyi. (Joh. 17:5) Nudepope ma dohia dọ Jesu to nukundo nude hú enẹ. E ma to nukundo dọ okàn na jẹ kàn ji na emi to olọn mẹ gba. Ṣigba, etẹwẹ Jehovah wà? E doyẹyigona Jesu to aliho he yè ma donukun de mẹ, bo fọ́n ẹn do “otẹn he yiaga de” mẹ, bosọ na ẹn nude he mẹdevo depope ma ko mọyi kakajẹ ojlẹ enẹ mẹ—yèdọ ogbẹ̀ gbigbọnọ jọmaku de! * (Flp. 2:9; 1 Tim. 6:16) Pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn vonọtaun nankọ die na nugbonọ-yinyin Jesu tọn!

18. Etẹwẹ na gọalọna mí ma nado nọ dín alọkẹyi aihọn ehe tọn?

¹⁸ Etẹwẹ na gọalọna mí ma nado nọ dín alọkẹyi aihọn ehe tọn? Hẹn do ayiha mẹ gligli dọ Jehovah nọ do nukundagbe hia devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ to whelẹponu, podọ e nọ saba suahọ yé to aliho madonukun lẹ mẹ. Mẹnu wẹ yọ́n dona madonukun he to tepọn mí to sọgodo lẹ? Ṣigba todin whẹ́, dile mí to akọndona awusinyẹnnamẹnu po whlepọn aihọn ylankan ehe tọn lẹ po, mì gbọ mí ni nọ flin to whelẹponu dọ, aihọn ehe to jujuyi to pọmẹ hẹ nukundagbe depope he e sọgan bẹhẹn. (1 Joh. 2:17) Jehovah, Otọ́ owanyinọ mítọn ‘ma yin mawadodonọ nado wọn azọ́n mítọn po owanyi he mí dohia na oyín etọn po.’ (Heb. 6:10) Na nugbo tọn, ewọ na do nukundagbe hia mí—vlavo etlẹ yin to aliho he mí ma sọgan ko lẹn todin lẹ mẹ!