EYIN a jlo na yọ́n ogàn he to hihò, etẹwẹ a nọ wà? E yọnbasi dọ a nọ yìnnukunpọn alọkọ-gàn towe kavi ogàn devo de. Eyin họntọn de kàn ogàn he to hihò sè we, nawẹ a na gblọnna ẹn gbọn? Aliho voovo mẹ wẹ yè sọgan dọ ogàn he to hihò te. Gbọnna?

Mí ni dọ dọ ogàn dopo dín nukunwhiwhe 30 whèmẹ tọn wẹ hò. A sọgan dọ dọ 1:30 (ogàn dopo daa) wẹ hò. Sọgbe hẹ fihe a te gọna aṣa filọ tọn, a sọgan dọ dọ 13:30 wẹ hò. Gànmẹ nọ yin didọ to aliho enẹ mẹ, na gànhiho 24 wẹ azán dopo nọ bẹhẹn wutu. To fidevo lẹ, gànmẹ enẹ dopolọ sọgan sọ yin didọ to aliho devo mẹ, taidi “ogàn awe pò ṣẹju 30,” ehe dohia dọ e pò nukunwhiwhe 30 na ogàn awe nido hò.

Taidi Biblu plọntọ de, a sọgan kanse dọ nawẹ mẹhe nọgbẹ̀ to ojlẹ Biblu tọn mẹ lẹ nọ dọ gànmẹ gbọn? Aliho susu mẹ wẹ yé nọ wàmọ te. Owe-wiwe Heblu tọn lẹ dọho gando “afọnnu,” “whèmẹ,” “owhè ṣádada mẹ” po “whèjai” po go. (Jen. 8:11; 19:27; 43:16; Deut. 28:29; 1 Ahọ. 18:26) Ṣigba, to whedelẹnu, ogàn he to hihò lọ pẹẹ wẹ nọ yin didọ.

To ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ, zanṣọ́tọ lẹ nọ saba yin yiyizan. Yè nọ do nuhudo yetọn titengbe to zánmẹ. Owhe kanweko susu lẹ jẹnukọnna jiji Jesu tọn, Islaelivi lẹ nọ má ojlẹ zánmẹ tọn do atọ̀n, he nọ yin yiylọdọ mimá ozán tọn, na zanṣọ́tọ lẹ nọ diọ yede wutu. Whẹdatọ lẹ 7:19 donù “mimá awetọ ozán tọn” go. To ojlẹ Jesu tọn mẹ, Ju lẹ nọ hodo aṣa Glẹkinu lẹ po Lomunu lẹ po tọn, mẹhe nọ má ojlẹ zánmẹ tọn do ẹnẹ.

Owe Wẹndagbe tọn lẹ dlẹnalọdo mimá ozán tọn ehelẹ whlasusu. Di apajlẹ, “mimá ẹnẹtọ ozán tọn mẹ” wẹ Jesu zinzọnlin gbọn ohù ji jei tọjihun he mẹ devi etọn lẹ te kọ̀n. (Mat. 14:25) To apajlẹ de mẹ, Jesu dọmọ: “Podọ eyin e wá to mimá awetọ mẹ, kavi etlẹ yin atọ̀ntọ mẹ, bo mọdọ yé ko wleawudai, ayajẹnọ wẹ yé!—Luku 12:38.

Mimá ẹnẹ ozán tọn lọ lẹpo hodọ wẹ Jesu te to whenue e dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Enẹwutu, mì gbọṣi nukle, na mì ma yọ́n whenue klunọ owhé lọ tọn ja, vlavo to whenue tenu ko do kavi zánhomẹ kavi zánfinfọ́n kavi afọnnu fuu.” (Malku 13:35; Odò.) Mimá tintan ozán tọn lọ, “whenue tenu ko do,” nọ bẹsọn whenue owhè yihọ kakajẹ nudi ogàn 9 zánmẹ tọn mẹ. Awetọ, yèdọ “zánhomẹ,” nọ bẹsọn ogàn 9 zánmẹ tọn mẹ jẹ ogàn wiawe zánmẹ tọn mẹ. Atọ̀ntọ, he yin alọdlẹndo taidi “zánfinfọ́n” kavi “whenue koklo dosé,” nọ bẹsọn ogàn 12 mẹ zánmẹ jẹ nudi ogàn 3 mẹ afọnnu. Na taun tọn, e sọgan ko yindọ mimá ozán tọn ehe mẹ wẹ koklo de dosé te to ozán he mẹ Jesu yin wiwle. (Malku 14:72) Mimá ozán tọn ẹnẹtọ, “afọnnu fuu” nọ bẹsọn nudi ogàn 3 mẹ afọnnu jẹ whenue owhè nọ zẹ̀.

Enẹwutu, dile etlẹ yindọ nuyizan he mí do nọ yọ́n ogàn he to hihò to egbehe lẹ ma tin to ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ, aliho voovo lẹ tin nado dọ ogàn he to hihò to okle podọ to zánmẹ.