1. Nawẹ gbigbọjọ gán yinuwado mí ji gbọn?

EGBESỌEGBESỌ wẹ mí nọ pehẹ nuhahun lẹ bo nọ wà nue go mí pé lẹpo nado doakọnna yé. Amọ́, be a ma kọngbedopọ dọ e nọ bọawuna mí dogọ nado pehẹ nuhahun mítọn lẹ eyin mí ma gbọjọ ya? Enẹwutu, mí dona nọ pọ́n gbigbọjọ hlan di ajotọ de he nọ wá hò jidide, adọgbigbo po ayajẹ mítọn po yí. Howhinwhẹn lẹ 24:10 po nudọnamẹ odò tọn po dọmọ: “Eyin hiẹ gbọjọ to ojlẹ tukla tọn mẹ, huhlọn towe ma na sọtẹ́n.” Mọwẹ, gbigbọjọ sọgan vọ̀ huhlọn he mí do hudo etọn nado pehẹ nuhahun gbẹ̀mẹ tọn lẹ po kọdetọn dagbe po.

2. Etẹwẹ gán zọ́n bọ mí na do numọtolanmẹ gbigbọjọ tọn, podọ etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

² Nususu wẹ gán hẹn mí gbọjọ, vlavo nudelẹ he nọ sọawuhia to nukunta kavi nudelẹ he nukun ma gán mọ. Delẹ to onú ehelẹ mẹ wẹ awugbopo mítọn lẹ, madogán mítọn lẹ po agbasamalo po. E sọ sọgan yindọ na mí ma mọ lẹblanulọkẹyi de he mí do ojlo na to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ wutu wẹ, kavi dọ aigba-denamẹ mítọn taidi nue ma nọ de sinsẹ́n tọ́n. To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna nudelẹ he mí gán wà nado pehẹ gbigbọjọ.

3. Etẹwẹ gán gọalọna mí nado hẹn pọndohlan jlẹkaji tọn go gando awugbopo mítọn lẹ go?

³ E nọ bọawuna mí nado wleawuna pọndohlan he ma to jlẹkaji gando awugbopo po madogán mítọn lẹ po go. Enẹwutu mí gán nọ lẹndọ, na awugbopo mítọn lẹ wutu, Jehovah ma na na mí dotẹnmẹ gbede nado biọ aihọn yọyọ etọn mẹ. Pọndohlan mọnkọ gán hẹnnugble. Nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n awugbopo mítọn lẹ? Biblu dohia dọ, eyin yè de Jesu dovo, gbẹtọvi lẹpo “wẹ ko waylando.” (Lom. 3:23) Amọ́, Dowatọ Biblu  tọn ma yin aklọ̀n-dintọ, mọ e ma nọ donukun pipé-yinyin sọn mí si. Kakatimọ, Otọ́ owanyinọ he jlo na gọalọna mí wẹ e yin. E sọ nọ fahomẹ. E nọ mọ lehe e nọ vẹawuna mí nado diahi hẹ awugbopo mítọn lẹ, bosọ duto pọndohlan he ma to jlẹkaji he mí nọ tindo gando míde go lẹ do ji, podọ e to gbesisọ mẹ nado gọalọna mí.—Lom. 7:18, 19.

4, 5. Sọgbe hẹ 1 Johanu 3:19, 20, etẹwẹ gọalọna mẹmẹyọnnu awe delẹ nado duto gbigbọjọ ji?

⁴ Lẹnnupọndo apajlẹ Deborah po Maria po tọn ji. * To whenue Deborah to pẹvi, yè nọ yinuwa hẹ ẹ to aliho he nọ de e pò mẹ. Yè ma nọ yawu pà ẹ. Enẹwutu, e wleawuna pọndohlan agọ̀ gando ede go. Bọ eyin e ṣì onú kẹnnẹ-kẹnnẹ de wà, e ko nọ mọdọ emi ma yọ́n na nude ba. Onú mọnkọ de wẹ jọ do Maria lọsu go. To ojlẹ de mẹ wayi, hẹnnumẹ etọn lẹ nọ de e pò. Ehe zọ́n bọ e nọ mọdọ emi ma vó nude. To whenue e wá mọ nugbo, etlẹ mọdọ emi ma jẹ nado do oyín Jiwheyẹwhe tọn to ota!

⁵ Ṣogan, mẹmẹyọnnu awe ehelẹ ma jo Jehovah sinsẹ̀n do. Etẹwutu? Dopo to nue gọalọna yé lẹ mẹ wẹ yindọ yé hodẹ̀ vivẹvivẹ hlan Jehovah bo ze agbàn pinpẹn yetọn dlan e ji. (Salm. 55:22) Yé wá mọdọ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn nọ yọ́n lehe nue ko jọ do mí go wayi lẹ gọna pọndohlan agọ̀ mítọn nọ yinuwado mí ji do. E ka sọ nọ mọ jẹhẹnu dagbe mítọn lẹ, yèdọ dehe go mílọsu lẹ ma tlẹ doayi lẹ.—Hia 1 Johanu 3:19, 20.

6. Nawẹ mẹde gán yinuwa gbọn eyin e vọ́ jai jẹ ylando dopolọ mẹ?

⁶ Mẹhe to kanván nado jo walọyizan ylankan he ko to fẹ̀n mẹ na ẹn na ojlẹ dindẹn de do, sọgan nọ vọ́ jai jẹ nuṣiwa dopolọ mẹ, bọ ehe na nọ hẹn ẹn jẹflumẹ. Nugbo wẹ dọ e sọgbe nado nọ dowhẹ míde jẹ obá de mẹ to whenue mí waylando. (2 Kọl. 7:10) Amọ́, mí dona payi ma nado nọ to whẹgbledo míde zẹjlẹgo, bo nọ lẹndọ: ‘N’masọ vó nude ba. Jehovah ma gán sọ jona mi gbede ba.’ Pọndohlan agọ̀ mọnkọ ma sọgbe, podọ e gán zọ́n bọ mí na jo Jehovah sinsẹ̀n do. Flindọ Howhinwhẹn lẹ 24:10 dọ dọ—huhlọn mítọn ma na sọtẹ́n eyin mí gbọjọ. Enẹwutu, “dọwhẹgbọ” hẹ Jehovah gbọn dẹ̀hiho hlan ẹn po lẹblanu etọn dindin po dali. (Isa. 1:18) Eyin Jehovah mọdọ a lẹnvọjọ nugbonugbo, e na jona we. Humọ, yì mọ mẹho agun tọn lẹ. Yé na yí homẹfa do gọalọna we nado gọ̀ jẹgangan to gbigbọ-liho whladopo dogọ.—Jak. 5:14, 15.

7. Naegbọn mí ma dona gbọjọ eyin e to awuvẹ na mí nado wà nue sọgbe?

⁷ Jean-Luc, he yin mẹho agun tọn de to France dọna mẹhe to ahidi hẹ madogán lẹ dọ: “To nukun Jehovah tọn mẹ, e ma yin mẹhe  ma ṣinuwa pọ́n wẹ yin dodonọ, amọ́ mẹhe nuṣiwa etọn lẹ nọ vẹna bọ e nọ lẹnvọjọ to whepoponu.” (Lom. 7:21-25) Enẹwutu, ma dowhẹ dewe eyin a to ahidi hẹ madogán de blo. Flindọ, depope mítọn ma jẹ nado yin dodonọ to Jiwheyẹwhe nukọn. Mímẹpo wẹ do hudo nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn he ofligọ lọ hẹn ẹn yọnbayi.—Efe. 1:7; 1 Joh. 4:10.

8. Eyin mí gbọjọ, mẹnu dè wẹ mí gán mọ alọgọ te?

⁸ Mí gán lẹhlan mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po—enẹ wẹ whẹndo gbigbọmẹ tọn mítọn—nado mọ tuli yí! Yé gán dotoaina mí whenue e biọ dọ mí ni dọho, bosọ dọ ohó jidevọnamẹ tọn he gán na huhlọn mí lẹ. (Howh. 12:25; 1 Tẹs. 5:14) Mẹmẹyọnnu de he nọ yin Joy to Nigéria diahi hẹ gbigbọjọ, e dọmọ: “Fie wẹ n’na te todin eyin pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn de ma tin? Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu ṣie lẹ po yin kunnudenu dọ Jehovah nọ na gblọndo na odẹ̀ ṣie lẹ. N’tlẹ plọn lehe yè nọ na tuli mẹhe jẹflumẹ lẹ do sọn yé dè.” Amọ́, mí dona hẹn do ayiha mẹ dọ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po sọgan nọma yọnẹn to whelẹponu dọ mí do hudo tuli tọn. Enẹwutu, e gán biọ dọ mí ni ze afọdide tintan nado dọnsẹpọ yisenọ hatọ he whèwhín de bo dọna ẹn dọ mí do hudo alọgọ tọn.

9. Nawẹ Salmu lẹ 41:3 po 94:19 po na mí tuli gbọn?

⁹ Nọ lẹhlan Jehovah na alọgọ. Eyin lanmẹ mítọn ma yá, titengbe eyin mí to ahidi hẹ awutu sinsinyẹn de, e gán nọ vẹawuna mí nado lẹnnupọndo nudagbe lẹ ji. Dile etlẹ yindọ Jehovah ma nọ hẹnazọ̀ngbọna mí to azọ́njiawu-liho todin, e gán miọnhomẹna mí bo na mí huhlọn he mí do hudo etọn nado doakọnnanu. (Hia Salmu lẹ 41:3; 94:19.) Di apajlẹ, e gán yí yisenọ hatọ de zan nado gọalọna mí whenue mí do hudo mẹhe na wà whégbè-zọ́n lẹ na mí kavi yì whleahi na mí tọn. E sọ sọgan whàn mẹmẹsunnu mítọn lẹ nado hodẹ̀ hẹ mí. Kavi e gán hẹn linlẹn homẹmiọnnamẹ tọn he to Ohó etọn mẹ lẹ wá oflin mẹ na mí, taidi dehe gando todido jiawu ogbẹ̀ pipé he mẹ awutu po awufiẹsa po ma na tin te to aihọn yọyọ he ja lọ mẹ go.—Lom. 15:4.

10. Naegbọn Isang ma gbọṣi ayimajai mẹ to whenue e bayi asidan godo?

¹⁰ Isang he nọ nọ̀ Nigéria bayi asidan de he zọ́n bọ e hò plibọ. Doto etọn dọna ẹn dọ e ma nasọ zinzọnlin gbede ba. Isang dọmọ: “N’jẹflumẹ sinsinyẹn bosọ gọ́ na ayimajai.” Amọ́, be e gbọṣi ayimajai mẹ wẹ a? Paali! Etẹwẹ gọalọna ẹn? Isang dọmọ: “Yẹn po asi e po ma doalọtena dẹ̀hiho hlan Jehovah po Ohó etọn pinplọn po pọ́n gbede. Mí sọ magbe nado nọ ze ayiha do dona mítọn lẹ ji, ehe bẹ todido mítọn nado nọgbẹ̀ to aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ hẹn.”

11. Nawẹ Cindy mọ ayajẹ gbọn to whenue e to azọ̀n sinsinyẹn jẹ?

¹¹ Doto lẹ mọ azọ̀n jẹmagbọ de na Cindy he nọ nọ̀ Mexique. Nawẹ e pehẹ ninọmẹ ehe gbọn? E yí do bayi yanwle nado nọ to kunnude to azán lẹpo ji to whenue e to nukunpedomẹgo mọyi. E dọmọ: “Mọwiwà zọ́n bọ n’ze ayiha do mẹdevo lẹ ji kakati ni yin do mẹzizẹ lọ, awufiẹsa lọ kavi awutu lọ ji. Nue n’nọ wà to whenue n’to hodọdopọ hẹ doto lẹ wẹ yindọ, n’nọ kàn dagbemẹninọ whẹndo yetọn tọn sè. Enẹgodo, n’nọ kanse yé nue wutu yé do de nado wazọ́n mọnkọ dile etlẹ yindọ e nọ vẹawu. To whenẹnu, e nọ bọawu nado mọ hosọ he gán jẹ ahun yetọn mẹ lẹ. Susu yetọn wẹ dọ dọ e ma yá dọ awutunọ de ni kanse emi dọ ‘Nawẹ a te do?’ Podọ, susu yetọn wẹ nọ dọnudo mi, na yé mọdọ onú yetọn nọ duahunmẹna mi wutu. Delẹ to yé mẹ tlẹ na mi adlẹsi  yetọn. N’mọdọ to ojlẹ sinsinyẹn ehe mẹ to gbẹzan ṣie mẹ, Jehovah na mi jijọho ahun mẹ tọn bọ e tlẹ paṣa yẹnlọsu!”—Howh. 15:15.

12, 13. Nawẹ awutunọ kavi madogánnọ delẹ ko penugo nado dekunnu gbọn, podọ kọdetọn tẹlẹ wẹ enẹ hẹnwa?

¹² Awutunọ kavi madogánnọ lẹ gán nọ do numọtolanmẹ gbigbọjọ tọn, na nue yé gán wà to lizọnyizọn lọ mẹ lẹ do dogbó wutu. Etomọṣo, susu yetọn wẹ ko penugo bo dekunnu po kọdetọn dagbe po. To Étas-Unis, mẹmẹyọnnu de he nọ yin Laurel dona gbọṣi zomọ he nọ gọalọnamẹ nado gbọ de mẹ na owhe 37! E doakọnna kansẹẹ-zọ̀n, whlasusu wẹ yè wazọ́n na ẹn, podọ e sọ jẹ awutu sinsinyẹn agbasa go tọn lẹ. Amọ́, nuhahun he kàn dẹpẹ biọ ehelẹ ma glọnalina ẹn nado dekunnu. E dekunnuna doto lẹ po mẹdevo he nọ wá owhé etọn gbè lẹ po. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? E whè gbau, e gọalọna gbẹtọ 17 nado wá oyọnẹn he pegan Biblu tọn kọ̀n! *

¹³ Richard he yin mẹho agun tọn de to France do ayinamẹ dagbe de na mẹhe yin ginglọndo whégbè kavi do dotowhé lẹ. E dọmọ: “Ayinamẹ ṣie wẹ yindọ yé ni nọ tẹ́ owe mítọn lẹ do fie jẹ nukun ji de. Mọwiwà gán fọ́n tlintlindo dindin mẹlẹ tọn bo dekọtọn do hodọdopọ lẹ mẹ. Ehe gán na tuli mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu vivẹ́ mítọn he ma gán sọ yì sọn whédegbè jẹ whédegbè lẹ po.” Mẹhe yin ginglọndo whégbè lẹ gán sọ yí wekanhlanmẹ lẹ po alokan po zan nado dekunnu.

14. Apajlẹ ayidego tọn tẹwẹ Ahọlu Davidi zedai?

¹⁴ Na mẹhowhe, agbasamalo kavi ninọmẹ devo lẹ wutu, mí sọgan nọma mọ azọ́ndenamẹ delẹ kavi lẹblanulọkẹyi delẹ yí to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. Eyin mí to ninọmẹ mọnkọ mẹ, mí gán plọnnu sọn apajlẹ Ahọlu Davidi tọn mẹ. Whenue yè dọna ẹn dọ e ma yin dide nado gbá tẹmpli Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ nude he e to nukundo vivẹvivẹ, e nọgodona mẹhe Jiwheyẹwhe de nado wà azọ́n lọ to gigọ́ mẹ. Davidi tlẹ yí alọtútlú do bayi nunina lẹ nado nọgodona azọ́n lọ. Apajlẹ ayidego tọn nankọ die he mí dona hodo!—2 Sam. 7:12, 13; 1 Otàn. 29:1, 3-5.

15. Nawẹ Hugues duto gbigbọjọ ji gbọn?

¹⁵ Na nuhahun agbasamalo tọn lẹ wutu, mẹmẹsunnu de he nọ yin Hugues bo nọ nọ̀ France, masọ yin mẹho agun tọn ba, podọ e ma tlẹ sọgan sọ wà whégbè-zọ́n kleunkleun lẹ ba. E dọmọ: “To bẹjẹeji n’mọ dee di nuvọ́nọ bosọ gbọjọ petepete. Amọ́, to ojlẹ de godo, n’mọdọ nujọnu wẹ e yin dọ n’ma kẹalọyi dogbó ṣie lẹ, podọ n’mọ ayajẹ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ mahopọnna dogbó enẹlẹ. N’magbe ma nado hònúpla. Taidi Gideoni po sunnu  fọde kanweko etọn he agbọ́ ko pé lẹ po, n’na zindonukọn to avùnhiho lọ mẹ!”—Whẹ. 8:4.

16. Etẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ angẹli lẹ tọn mẹ?

¹⁶ Angẹli nugbonọ lẹ lọsu yin apajlẹ dagbe lẹ na mí. To gandudu Ahọlu Ahabi tọn whenu, Jehovah biọ to angẹli lẹ si nado dọ nue yé lẹn gando lehe yè na blẹ ahọlu kanylantọ lọ do go. Angẹli susu wẹ dọ linlẹn yetọn. Amọ́, angẹli dopo wẹ Jiwheyẹwhe de bo dọna ẹn dọ linlẹn etọn na do kọdetọn dagbe. (1 Ahọ. 22:19-22) Be angẹli nugbonọ he pò lẹ gbọjọ wẹ ya, vlavo bo jẹ linlẹn ji dọ, ‘Etẹwutu n’ka gú whenu bo dọ linlẹn ṣie?’ Nudepope ma dohia mí dọ yé wàmọ. Na nugbo tọn, angẹli lọ lẹ yin whiwhẹnọ bo jlo dọ gigo lẹpo ni yì na Jehovah.—Whẹ. 13:16-18; Osọ. 19:10.

17. Etẹwẹ mí dona wà eyin mí gbọjọ na mí ma mọ lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tọn delẹ yí wutu?

¹⁷ Ze ayiha do lẹblanulọkẹyi he mí do nado do yinkọ Jiwheyẹwhe tọn to ota bosọ lá Ahọluduta etọn ji. Azọngban lẹ gán wá bosọ yì, amọ́ e ma yin nue nọ zọ́n bọ mí nọ họakuẹ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ niyẹn. Mẹdezewhè po dogbó mítọn yinyọnẹn po wẹ na zọ́n bọ mí na họakuẹ na Jehovah po yisenọ hatọ mítọn lẹ po nugbonugbo. Enẹwutu, biọ to Jehovah si dọ ni gọalọna we nado to whiwhẹnọ yin zọnmii. Nọ lẹnnupọndo apajlẹ dagbe mẹhe ze yede whè bọ Ohó etọn donù e go lẹ ji. Nọ desọn ojlo mẹ nado yilizọn na mẹmẹsunnu towe lẹ dile a penugo do.—Salm. 138:6; 1 Pita 5:5.

18, 19. Nawẹ a gán do ayajẹ to lizọnyizọn towe mẹ gbọn eyin etlẹ taidi dọ aigba-denamẹ towe ma nọ de sinsẹ́n tọ́n?

¹⁸ Be e ko jọ pọ́n bọ a gbọjọ, na e taidi dọ aigba-denamẹ towe ma de sinsẹ́n tọ́n kavi na omẹ vude poun wẹ a nọ mọ to whégbè ya? To ninọmẹ mọnkọ mẹ, etẹwẹ mí gán wà nado hẹn ayajẹ mítọn go kavi hẹn ẹn jideji? Ayinamẹ yọ́n-na-yizan delẹ yin sislẹ do apotin lọ “ Aliho Delẹ Nado Do Ayajẹ to Lizọnyizọn lọ Mẹ” mẹ. Nujọnu wẹ e sọ yin nado do pọndohlan dagbe gando lizọnyizọn lọ go. Etẹ na dọ wẹ mí te?

¹⁹ Nọ ze ayiha do oyín Jiwheyẹwhe tọn po Ahọluduta etọn lilá po ji. Jesu hẹn ẹn họnwun dọ omẹ vude wẹ na gbọn aliho he yì ogbẹ̀ mẹ lọ ji. (Mat. 7:13, 14) Whenue mí to lizọnyizọn lọ mẹ, gbégbò wẹ e yin na mí nado wazọ́n dopọ hẹ Jehovah, Jesu po angẹli lẹ po. (Mat. 28:19, 20; 1 Kọl. 3:9; Osọ. 14:6, 7) Jehovah  wẹ nọ dọ̀n mẹhe jlo na sẹ̀n ẹn lẹ. (Joh. 6:44) Enẹwutu, eyin mẹde ma dotoaina owẹ̀n mítọn to egbé, e gán wá wàmọ to whedevonu.

20. Etẹwẹ Jelemia 20:8, 9 gán plọn mí gando ahididi hẹ gbigbọjọ go?

²⁰ Mí gán plọn nususu sọn yẹwhegán Jelemia dè. E yin azọ́ndena do aigba-denamẹ he vẹawu taun de ji. Mẹlọ lẹ nọ to zunzun in bo nọ to ṣinṣàn ẹn kò “to azán lẹpo ji.” (Hia Jelemia 20:8, 9.) E wá gbọjọ sọmọ bo jlo na hònúpla. Amọ́, e ma wàmọ. Etẹwutu? ‘Ohó Jehovah tọn’ taidi miyọ́n de he to jiji to ahun Jelemia tọn mẹ, podọ e ma gán nọma dọ ẹ! Nudopolọ wẹ nọ jọ do mílọsu go, eyin Ohó Jiwheyẹwhe tọn gọ́ ayiha po ahun mítọn po mẹ. Whẹwhinwhẹ́n devo niyẹn he wutu mí dona nọ plọn Biblu bo nọ lẹnayihamẹpọn deji egbesọegbesọ. Taidi kọdetọn de, ayajẹ mítọn na fọ́n bo to jijideji, podọ mí gán sọ do kọdetọn dagbe dogọ to lizọnyizọn mítọn mẹ.—Jel. 15:16.

21. Nawẹ mí gán gbawhàn gbigbọjọ tọn gbọn, mahopọnna nue hẹn ẹn wá?

²¹ Deborah he go mí donù wayi dọ dọ: “Gbigbọjọ yin avùnhonu huhlọnnọ de he Satani gán yizan.” Amọ́, avùnhonu Satani tọn lẹ ma jẹ adà mẹ na Jehovah Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Enẹwutu, eyin a gbọjọ na whẹwhinwhẹ́n de kavi devo wutu, vẹ̀ Jehovah bo biọ alọgọ etọn. E na gọalọna we nado pehẹ awugbopo po madogán towe lẹ po. E ma na jo we do whenue a to azọ̀njẹ. E na gọalọna we nado tindo pọndohlan jlẹkaji tọn gando azọ́ndenamẹ sinsẹ̀nzọn tọn lẹ go. Podọ, e na gọalọna we nado tindo pọndohlan dagbe gando lizọnyizọn towe go. Nọ dọ nuhe to ahun ji na we lẹpo na Otọ́ olọn mẹ tọn towe. Po alọgọ etọn po, a sọgan gbawhàn gbigbọjọ tọn.