Aṣa Noẹli Tọn lẹ—Be Yé Jẹna Klistiani lẹ Ya?

OJLẸ Noẹli tọn ko wá. Etẹwẹ enẹ zẹẹmẹdo na we, whẹndo towe, po hagbẹ towe lẹ po? Be nujijọ gbigbọmẹ tọn de wẹ, kavi ojlẹ hùnwhẹ po agọdudu tọn de po poun wẹ ya? Be ojlẹ de nado lẹnnupọndo jiji Jesu Klisti tọn ji wẹ kavi ojlẹ de ma nado yin ahunmẹduna dogbọn nunọwhinnusẹ́n Klistiani tọn lẹ dali?

To dogbigbapọnna kanbiọ enẹlẹ mẹ, hẹn do ayiha mẹ dọ aṣa Noẹli tọn lẹ sọgan gbọnvo sọgbe hẹ fie hiẹ nọ nọ̀. Di dohia, to Mexique po otò Amérique latine tọn devo lẹ po mẹ, yèdọ yinkọ lọ lọsu tlẹ gbọnvo. Otanwe aihọn tọn dopo dlẹnalọdo dọ yinkọ Glẹnsigbe tọn na Noẹli “yin dide sọn hogbe hohowhenu tọn Christes Masse mẹ.” Ṣigba, La Navidad, kavi Nujijọ Jiji Jesu tọn, dile e nọ yin yiylọdọ to aigba Amérique latine tọn ehelẹ ji do, nọ dlẹnalọdo nujijọ jiji tọn, kavi jiji Klisti tọn. Yì agbọji bo gbadopọnna zẹẹmẹ gigọ́ aṣa delẹ tọn sọn Mexique. Ehe sọgan gọalọna we nado jla linlẹn towe do gando ojlẹ gbọjẹ tọn ehe go.

Posadas, “Sunnu Nuyọnẹntọ Atọ̀n lẹ,” po Nacimiento Po

Hùnwhẹ lọ nọ bẹjẹeji to 16 décembre po posadas po. Owe lọ Mexico’s Feasts of Life basi zẹẹmẹ dọmọ: “Ojlẹ posadas tọn wẹ e nọ yin, yèdọ azán nujijlẹ tọn ṣinẹnẹ he nọ planmẹ jẹ Whèjai he jẹnukọnna Noẹli kọ̀n, he nọ flinmẹ fuflú pé Josẹfu po Malia kẹdẹ po tọn to tòdaho Bẹtlẹhẹm tọn mẹ podọ ojlẹ lọ whenuena yé wá mọ nukundagbe po adọtẹn de po to godo mẹ. Whẹndo lẹ po họntọn lẹ po nọ plidopọ to whèjai lẹpo nado vọ́ nujijọ he wá aimẹ to azán he jẹnukọnna jiji Klisti tọn whenu lẹ basi.”

To aṣa-liho, pipli gbẹtọ lẹ tọn nọ zé ojlẹmọ Malia po Josẹfu po tọn yì owhé de gbè bo nọ yí hàngbe de do basi obiọ adọtẹn de tọn, kavi posada. Mẹhe tin to owhé lọ gbè lẹ nọ gblọn to hàngbe de mẹ kakajẹ whenuena dlapọn basitọ lẹ nọ yin dotẹnmẹ na to godo mẹ nado biọ owhé lọ gbè. Enẹgodo wẹ agọdudu nọ bẹjẹeji, fie mẹdelẹ—⁠he yè blá nukunmẹna he tindo opò de to alọ mẹ—nọ to tintẹnpọn debọdo-dego nado gbà piñata lọ, yèdọ okòzẹn daho heyin aṣọdona de he nọ yin okàn-do-kọ̀na. To whenuena e yin gbigbà, nuhe tin to e mẹ lẹ (bọnunbọnun, atinsinsẹ́n, po onú mọnkọtọn lẹ po) nọ yin bibẹpli gbọn hùnwhẹ basitọ lẹ dali. Núdùdù, ahànnunu, húnhiho, po wedudu po nọ bọdo ehe go. Agọ́ posada tọn ṣinatọ̀n wẹ nọ yin dùdù sọn 16 décembre jẹ 23 décembre. To azán 24tọ gbè, hùnwhẹ Nochebuena (ozán he jẹnukọnna Noẹli) tọn nọ yin bibasi, podọ whẹndo lẹ nọ dovivẹnu nado tin topọ na núdùdù whèjai tọn vonọtaun de.

To madẹnmẹ wẹ Azán Owhe Yọyọ tọn nọ wá, he nọ yin hùnwhẹ etọn basi po agọdudu zingidi tọn lẹ po. To whèjai 5 janvier tọn, e nọ yin linlẹn dọ Tres Reyes Magos (“sunnu nuyọnẹntọ atọ̀n lẹ”) nọ hẹn aihundanu lẹ wá na ovi lẹ. Agayiyi pete etọn wẹ agọ́ 6 janvier tọn, to whenuena rosca de Reyes (akla vivi loboto) nọ yin mimá. Dile yè to akla vivi ehe dù, mẹdopo na mọ ojlẹmọ oviyẹyẹ de tọn he nọtena oviyẹyẹ Jesu tọn to akla etọn mẹ. E lẹzun dandan na mẹhe mọ ẹn lọ nado basi tito bosọ wleawuna agọ́ godo tọn de to 2 février. (To fidelẹ boṣiọ oviyẹyẹ tọn atọ̀n wẹ nọ yin mimọ, he nọ nọtena “sunnu nuyọnẹntọ atọ̀n lẹ.”) Dile hiẹ sọgan mọ do, agọdudu he nọ tin to pọmẹ hẹ Noẹli nọ to nukọnzindo poun.

To ojlẹ ehe whenu, nacimiento (nujijọ Jiji Jesu tọn) lọ nọ diyin taun. Etẹwẹ ehe nọ bẹhẹn? Eyọ́n, to ayidedaitẹn lẹ mẹ gọna ṣọṣi lẹ po owhé  lẹ po gbè, boṣiọ (daho po pẹvi po) heyin bibasi sọn okọ́, atin, po okò po mẹ lẹ nọ yin awuwlena nado yin pinpọ́n. Yé nọ nọtena Josẹfu po Malia po he jẹklo to nudùtẹn kanlin tọn de nukọn bo hẹn oviyẹyẹ de to alọ mẹ. Lẹngbọhọtọ lẹ po Los Reyes Magos (“sunnu nuyọnẹntọ lẹ”) po nọ saba tin to finẹ. Nọtẹn nujijọ lọ tọn wẹ kanlinpa de mẹ, podọ kanlin delẹ sọgan tin to lẹdo nujijọ lọ tọn mẹ. Ṣigba, omẹ titengbe nujijọ lọ tọn wẹ oviyẹyẹ he ṣẹṣẹ yin jiji de, he nọ yin yiylọ to Espagnol-gbè mẹ dọ el Niño Dios (Oviyẹyẹ Jiwheyẹwhe). Boṣiọ oviyẹyẹ lọ tọn sọgan yin zize do finẹ to Whèjai he jẹnukọnna Noẹli.

Aṣa Nujijọ Jiji Jesu Tọn Gbigbejepọn Kitokito

Gando hùnwhẹ Noẹli tọn bibasi go dile e yin yinyọnẹn lẹdo aihọn pé do, The Encyclopedia Americana dọmọ: “Suhugan aṣa heyin kinkọndopọ hẹ Noẹli todin lẹ mayin apadewhe aṣa Noẹli tọn lẹ dai gba ṣigba yin aṣa he jẹnukọnna ojlẹ Klistiani tọn kavi he mayin Klistiani tọn lẹ heyin alọkẹyi gbọn ṣọṣi Klistiani tọn dali lẹ. Hùnwhẹ Saturnale tọn, yèdọ hùnwhẹ agọdudu Lomunu lẹ tọn de to ṣẹnṣẹn-décembre tọn nọ wleawuna apajlẹ lọ na susu aṣa agọdudu Noẹli tọn lẹ. Di apajlẹ, sọn hùnwhẹ ehe mẹ wẹ yè de agọdudu pligidi, nunina lẹ ninamẹ, po vẹla lẹ titá po sọn.”

To Amérique latine, aṣa dodonu tọn Nujijọ Jiji Jesu tọn enẹlẹ sọgan yin bibasi, to pọmẹ hẹ devo heyin yiyidogọ lẹ. ‘Sọn asisa tẹ mẹ,’ wẹ hiẹ sọgan kanse. Nado dọ hójọhó, susu mẹhe jlo na tẹdo Biblu go lẹ yọnẹn dọ aṣa delẹ yin nuyiwa hùnwhẹ Aztèque tọn lẹ mlẹnmlẹn. El Universal, yèdọ linlinwe de to Tòdaho Mexico tọn mẹ, basi zẹẹmẹ dọmọ: “Mẹdehlan sinsẹ̀n tọn delẹ sọn sinsẹ̀n voovo lẹ mẹ nọ yí yọnbasi nugbo lọ tọn dọ sunzanhiawe hùnwhẹ bibasi Indianu lẹ tọn nọ dukosọ hẹ sunzanhiawe sinsẹ̀nzọnwiwa Katoliki tọn zan, enẹwutu yé nọ yí ehe zan nado nọgodona azọ́n yẹwhehodidọ po mẹdehlan tọn yetọn po. Yé yí hùnwhẹ agọdudu Klistiani tọn do diọtẹnmẹ na hùnwhẹ bibasi ojlẹ hohowhenu Amérique latine tọn, bo hẹn hùnwhẹ bibasi po nuyiwa Europe-nu lẹ tọn lẹ po wá aimẹ, bosọ yí hùnwhẹ bibasi Indianu lẹ tọn dogọ, he dekọtọn do ṣiṣakadopọ aṣa voovo lẹ tọn mẹ ehe mẹ hogbe he sọgbe taun Mexique-nu lẹ tọn lẹ ko wá sọn.”

 The Encyclopedia Americana basi zẹẹmẹ dọmọ: “Aihundida Nujijọ Jiji Jesu tọn lẹ vivọbasi yawu lẹzun adà hùnwhẹ Noẹli tọn. . . . Yẹhiadonu oviyẹyẹ-gopọntẹn tọn [nujijọ nudùtẹn kanlin lẹ tọn] to ṣọṣi mẹ yin didọ nado ko yin hinhẹnwa aimẹ gbọn Saint Francis dali.” Aihundida ehelẹ he nọ do jiji Klisti tọn hia nọ yin bibasi to ṣọṣi lẹ mẹ to bẹjẹeji gandudomẹji Mexique tọn whenu. Yé yin titobasina gbọn yẹwhenọ pamẹnọtọ Franciscain tọn lẹ dali nado sọgan plọnnu Indianu lẹ gando Nujijọ Jiji Jesu tọn go. To godo mẹ posadas wá lẹzun nuhe diyin taun. Mahopọnna linlẹn he wutu yé yin didoai, aliho he mẹ posadas lẹ nọ yin bibasi te to egbehe do nuhe yé yin na taun tọn lọ hia. Eyin hiẹ tin to Mexique to ojlẹ ehe whenu, hiẹ sọgan mọ kavi doayi nude go he wekantọ El Universal tọn de zinnudeji to hodidọ etọn mẹ dọmọ: “Posadas, heyin aliho de nado flinnu mí gando gbejizọnlin mẹjitọ Jesu tọn lẹ go he to nọtẹn fie Oviyẹyẹ Jiwheyẹwhe lọ sọgan yin jiji do tọn de dín, to egbehe e ko lẹzun azán ahànnumu tọn, paṣadudu zẹjlẹgo tọn, núdùdù zẹjlẹgo, onú ovọ́ lẹ wiwà, po jideji sẹ́nhẹngba tọn lẹ po poun.”

Linlẹn nacimiento tọn wá aimẹ to ojlẹ Gandudomẹjitọ lẹ tọn whenu sọn aihundida tlọlọ ṣọṣi mẹ tọn lẹ mẹ. Dile etlẹ yindọ mẹdelẹ nọ mọ ẹn taidi nuhe dọnmẹdogo, be e do nuhe Biblu dọ hia po gbesisọ po ya? Kanbiọ he sọgbe de wẹ enẹ yin. To whenuena mẹhe nọ yin yiylọdọ sunnu nuyọnẹntọ atọ̀n lọ lẹ—mẹhe na nugbo tọn yin sunwhlẹvu-plọntọ lẹ—basi dlapọn, Jesu po whẹndo etọn po ma gbẹsọ tin to kanlinpa de mẹ ba. Ojlẹ ko yì, podọ whẹndo lọ to owhé de gbè nọ̀. Hiẹ na mọ ẹn taidi ojlofọndotenamẹnu nado doayi zẹẹmẹ gigọ́ ehe go to kandai gbọdo lọ mẹ to Matiu 2:1, 11 mẹ. Hiẹ sọgan sọ doayi e go ga dọ Biblu ma dọ sọha sunwhlẹvu-plọntọ he wá lẹ tọn gba. a

To Amérique latine, sunnu nuyọnẹntọ atọ̀n lọ lẹ wẹ nọ nọ̀ otẹn Saint Nicolas tọn mẹ. Ṣogan, dile e nọ yin wiwà do to aigba devo lẹ ji, susu mẹjitọ lẹ tọn wẹ nọ bẹ aihundanu lẹ do sẹdotẹnmẹ to owhé lọ gbè. Enẹgodo to afọnnu 6 janvier tọn, ovi lẹ nọ dín yé mọ, taidi dọ sunnu nuyọnẹntọ atọ̀n lẹ wẹ hẹn yé wá nkọtọn. Ehe nọ yin ojlẹ ajọwiwa tọn na mẹhe nọ sà aihundanu lẹ, podọ mẹdelẹ ko lẹzun adọkunnọ gbọn nuhe gbẹtọ ahunjijlọnọ susu yọnẹn nado yin lẹnpọn ovọ́ tata de gblamẹ. Mẹsusu ko to yise hẹnbu to otangblo sunnu nuyọnẹntọ atọ̀n lọ lẹ tọn mẹ, etlẹ yin to ovivu lẹ ṣẹnṣẹn. Dile etlẹ yindọ homẹ mẹdelẹ tọn ma hùn na mẹsusu ma sọ to yise tindo to otangblo ehe mẹ ba, etẹwẹ mẹdepope sọgan donukun sọn lẹnpọn ovọ́ de heyin hinhẹn e go na aṣa wutu podọ na ale ajọwiwa tọn wutu poun si?

Klistiani fliflimẹ tọn lẹ ma basi hùnwhẹ Noẹli, kavi Nujijọ Jiji Jesu tọn gba. Otanwe aihọn tọn dopo dọ gando ehe go dọmọ: “Hùnwhẹ lọ ma nọ yin bibasi to owhe kanweko tintan ṣọṣi Klistiani tọn lẹ tọn whenu gba, to whenuena e yindọ nuhe Klistiani lẹ kẹalọyi to paa mẹ nado nọ basi wẹ hùnwhẹ okú gbẹtọ nukundeji hugan lẹ tọn kakati ni yin jiji yetọn.” Biblu kọ̀n hùnwhẹ jijizan bibasi tọn lẹ dopọ hẹ kosi lẹ, e mayin hẹ sinsẹ̀n-basitọ nugbo Jiwheyẹwhe tọn lẹ gba.—⁠Matiu 14:6-10.

Na nugbo tọn, ehe ma zẹẹmẹdo dọ pinplọn po finflin nujijọ taun he jiji Visunnu Jiwheyẹwhe tọn bẹhẹn lẹ po ma tindo ale gba. Kandai  nugbo Biblu tọn lẹ wleawuna wuntuntun po nuplọnmẹ nujọnu tọn lẹ po na mẹhe jlo na wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn lẹpo.

Jiji Jesu Tọn Sọgbe hẹ Biblu

Hiẹ na mọ nudọnamẹ dejidego lẹ gando jiji Jesu tọn go to Wẹndagbe Matiu po Luku po tọn mẹ. Yé dohia dọ angẹli Gabliẹli dlá awhli he ma ko wlealọ de he yinkọ etọn yin Malia pọ́n to tòdaho Galili tọn heyin Nazalẹti mẹ. Owẹ̀n tẹwẹ e do e? “Bo doayi e go, hiẹ na mọhò to ohò towe mẹ, bo nasọ ji visunnu de bosọ ylọ oyín etọn [Jesu]. Ewọ na yin kiklo, Ovi Gigogán tọn wẹ yè na nọ ylọ ẹ: Oklunọ Jiwheyẹwhe nasọ yí ofìn Davidi otọ́ etọn tọn na ẹn. E nasọ duahọlu to owhé Jakobu tọn gbè kakadoi; ahọludu etọn ma na dopodo.”—⁠Luku 1:31-33.

Owẹ̀n ehe paṣa Malia tlala. Na e ma ko wlealọ wutu, e dọmọ: “Nawẹ ehe na yin, whenuena yẹn ma yọ́n sunnu gbede?” Angẹli lọ gblọn dọmọ: “Gbigbọ wiwe na wá ojí we, huhlọn Gigogán tọn nasọ ṣinyọn oyẹ̀ ojí we: enẹwutu ga onú wiwe he tin nado yin didetọ́n sọn hiẹ mẹ, Ovi Jiwheyẹwhe tọn yè na nọ ylọ ẹ.” Na Malia yọnẹn dọ ojlo Jiwheyẹwhe tọn wẹ ehe yin wutu, e dọmọ: “Pọ́n afanumẹ yọnnu Oklunọ tọn; ni nọ hlan mi kẹdẹdi ohó towe.”—Luku 1:34-38.

Angẹli de dọna Josẹfu gando vijiji azọ́njiawu tọn lọ go na ewọ ni ma do gbẹ́ Malia dai wutu, he ewọ ko to titobasi nado wà to whenuena e yọnẹn gando hòmimọ etọn go godo. To whenẹnu e tindo ojlo nado kẹalọyi azọngban nukunpipedo Visunnu Jiwheyẹwhe tọn go tọn.—⁠Matiu 1:18-25.

Enẹgodo gbedide de sọn Sesali Augusti dè yí huhlọn do hẹn Josẹfu po Malia po nado basi gbejizọnlin sọn Nazalẹti yì Galili to Bẹtlẹhẹm to Jude, yèdọ tòdaho tọgbó yetọn lẹ tọn mẹ, nado ze yinkọ dai. “E sọ wá jọ whenuena yé tin to finẹ, azán etọn lẹ pé bọ e na do jivi. E sọ hẹn visunnu plọnji etọn jẹgbonu wá, bosọ yí ajákẹn hizi do e go, bosọ tẹ́ ẹ do opá kanlin tọn de mẹ; na ohọ̀nu ma tin na yé to dohọ̀ mẹ wutu.”—Luku 2:1-⁠7.

Luku 2:8-14 basi zẹẹmẹ nuhe jọ bọdego tọn dọmọ: “Lẹngbọhọtọ lẹ sọ tin to otò lọ mẹ, yé to danji to lẹngbọpa yetọn họ́ to ozán mẹ. Angẹli Oklunọ tọn sọ ṣite to yé dè, gigo Oklunọ tọn sọ họ́n lẹdo yé; obu sọ di yé tlala. Angẹli lọ sọ dọ hlan yé, dọmọ, Mì dibu blo: pọ́n, yẹn hẹn wẹndagbe homẹhunhun daho tọn wá na mì, he na tin hlan gbẹtọ lẹpo. Na yè ji Whlẹngantọ de hlan mì to egbé to tòdaho Davidi tọn mẹ, heyin Klisti Oklunọ. Ehe sọ wẹ basi ohia hlan mì; mì na mọ ovivu de he yè yí ajákẹn hizi do e go, e mlọnai to opá kanlin tọn de mẹ. Ajiji agundaho awhànpa olọn tọn de tin to angẹli lọ dè, bo to Jiwheyẹwhe pà, dọmọ, Gigo hlan Jiwheyẹwhe to olọn aga, podọ jijọho to gbẹtọ [ojlo dagbenọ] lẹ ṣẹnṣẹn.”

Sunwhlẹvu-Plọntọ Lẹ

Kandai Matiu tọn donù e go dọ sunwhlẹvu-plọntọ he tọ́n sọn Whèzẹtẹn lẹ wá Jelusalẹm bo to fie Ahọlu Ju lẹ tọn yin jiji te dín. Ahọlu Hẹlodi tindo ojlo to ehe mẹ tlala—ṣigba e mayin po linlẹn dagbe lẹ po gba. “E sọ do yé hlan Bẹtlẹhẹm, bo dọmọ, Mì yì bo dín ovi lọ tlala; whenuena mì mọ ẹn, mí hẹn owẹ̀n gọwá na mi, na yẹn ni wá litai na ẹn ga.” Sunwhlẹvu-plọntọ lọ lẹ mọ ovivu lọ bọ “yé tún adọkunnu yetọn, yè na nunina ẹn, sika, nuwhẹ́nwan, po zuya po.” Ṣigba yé ma lẹkọyi Hẹlodi dè gba. “Yè kọ́ na yé sọn Jiwheyẹwhe dè to odlọ mẹ yé ma sọ lẹgọ yì Hẹlodi dè gba.” Jiwheyẹwhe yí angẹli de zan nado na avase Josẹfu gando linlẹn Hẹlodi tọn lẹ go. To whenẹnu Josẹfu po Malia po họnyi Egipti po visunnu yetọn po. Enẹgodo, to vivẹnudido de mẹ nado hù Ahọlu yọyọ lọ, Ahọlu Hẹlodi kanylantọ degbè dọ yè ni hù visunnu he tin to agbegbe Bẹtlẹhẹm tọn mẹ lẹpo. Visunnu detẹ lẹ? Dehe bẹsọn owhe awe wádò lẹ.—⁠Matiu 2:1-16.

Etẹwẹ Mí Sọgan Plọn sọn Kandai lọ Mẹ?

Sunwhlẹvu-plọntọ he basi dlapọn lẹ—mahopọnna lehe sọha yetọn sọgan yin—ma basi sinsẹ̀n hlan Jiwheyẹwhe nugbo lọ gba. Vọkan Biblu tọn heyin La Nueva Biblia Latinoamérica (vọkan 1989) tọn dọ to nudọnamẹ odò tọn de mẹ dọmọ: “Nujlẹtọ lọ lẹ mayin ahọlu lẹ gba, ṣigba dọṣẹ-dọtọ lẹ po yẹwhenọ sinsẹ̀n kosi tọn lẹ tọn po.” Yé wá to kọndopọmẹ hẹ oyọnẹn sunwhlẹvu lẹ tọn yetọn he yé klán yede dovo na wẹ. Eyin Jiwheyẹwhe ko jlo nado deanana yé hlan visunnu lọ dè wẹ, yé sọgan ko yin anadena yì nọtẹn taun lọ mẹ matin nuhudo nado yì  Jelusalẹm whẹ́ podọ yì họ̀nmẹ Hẹlodi tọn. To godo mẹ, Jiwheyẹwhe dádemẹ nado diọkọna aliho yetọn nado sọgan basi-hihọ́na ovi lọ.

To ojlẹ Noẹli tọn mẹ kandai ehe nọ saba yin lilẹdo pé gbọn ninọmẹ otangblo po linlẹn numọtolanmẹ tọn de po dali he nọ hẹn nuhe yin nujọnu hugan lọ dozinvlu: dọ oviyẹyẹ ehe yin jiji nado yin Ahọlu daho de, dile e yin lilá hlan Malia podọ hlan lẹngbọhọtọ lọ lẹ do. Lala, Jesu Klisti ma gbẹsọ yin oviyẹyẹ de, kavi ovivu de ba gba. Ewọ yin Ahọlu he to gandu to Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mẹhe na de gandudu he jẹagọdo ojlo Jiwheyẹwhe tọn lẹpo sẹ to madẹnmẹ, podọ ewọ na didẹ̀ nuhahun gbẹtọvi tọn lẹpo. Enẹ wẹ yin Ahọluduta he mí nọ biọ to Odẹ̀ Oklunọ tọn mẹ.—Daniẹli 2:44; Matiu 6:9, 10.

Gbọn nulila angẹli lọ tọn hlan lẹngbọhọtọ lọ lẹ gblamẹ, mí yọnẹn dọ dotẹnmẹ hundote whlẹngán tọn hùndonuvo hlan mẹhe to jijlo nado sè wẹ̀ndomẹ wẹndagbe lọ tọn lẹpo. Mẹhe mọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ na lẹzun ‘gbẹtọ ojlo dagbenọ lẹ.’ Nukundido jiawu jijọho tọn lẹ na tin to aihọn lọ blebu mẹ to Ahọluduta Jesu Klisti tọn glọ, ṣigba gbẹtọ lẹ dona jlo nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn. Be ojlẹ Noẹli tọn nọ hẹn ehe bọawu nado yin wiwà wẹ, podọ be e nọ de ojlo mọnkọtọn hia ya? Gbẹtọ ahundoponọ susu he jlo nado hodo Biblu nọ mọdọ gblọndo lọ họnwun.—Luku 2:10, 11, 14.

[Apotin to weda 4]

E NA PAṢA MẸDELẸ

To owe etọn heyin The Trouble With Christmas mẹ, wekantọ Tom Flynn basi kandai tadona he kọ̀n e wá tọn to whenuena e ko yí owhe susu do dindona Noẹli pó godo:

“Aṣa susugege he mí nọ kọndopọ hẹ Noẹli todin lẹ tindo dodonu yetọn to aṣa sinsẹ̀n kosi tọn he jẹnukọnna ojlẹ Klistiani tọn lẹ mẹ. Delẹ to ehelẹ mẹ tindo zẹẹmẹ ayidedai, zanhẹmẹ, kavi tamẹnuplọnmẹ wẹkẹ lọ tọn lẹ he sọgan hẹn weyọnẹntọ, po mẹhe aṣa nọ duahunmẹna to egbehe lẹ po nado gbẹkọ aṣa lọ lẹ go to tlolo he yé ko yọ́n dodonu yetọn lẹ hezeheze.”—Weda 19.

To whenuena e ko na whẹwhinwhẹ́n susugege lẹ pó godo, Flynn lẹkọ wá nuagokun dodonu tọn lọ ji dọmọ: “Dopo to nupaṣamẹ hugan Noẹli tọn lẹ mẹ wẹ lehe nuhe e bẹhẹn gando Klistiani go whè sọ nugbonugbo. To whenuena mí de adà he jẹnukọnna ojlẹ Klistiani tọn lẹ sẹ, suhugan nuhe pò lẹ tọn yin ojlẹ he bọdo ojlẹ Klistiani tọn go lẹ tọn, kakati yé ni sọgbe hẹ ojlẹ Klistiani tọn, to dodonu mẹ.”—⁠Weda 155.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 7]

Nulila jiji Jesu tọn hùn aliho dote na azọngban sọgodo tọn etọn taidi Ahọlu dide Jiwheyẹwhe tọn