Be Jehovah Yọ́n We Ya?
Be Jehovah Yọ́n We Ya?
“Jehovah yọ́n mẹhe yin etọn lẹ.”—2 TIM. 2:19.
1, 2. (a) Etẹwẹ duahunmẹna Jesu? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?
TO GBÈDOPO, Falesi de dọnsẹpọ Jesu bo kanse e dọmọ: “Gbedide tẹwẹ klohugan to Osẹ́n lọ mẹ?” Jesu gblọnna ẹn dọmọ: “Hiẹ dona yí ahun towe lẹpo, alindọn towe lẹpo, podọ ayiha towe lẹpo do yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe towe.” (Mat. 22:35-37) Jesu yiwanna Otọ́ etọn olọn mẹ tọn taun, podọ e nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nuhe e dọ enẹ. Humọ, haṣinṣan pẹkipẹki he e tindo hẹ Jehovah duahunmẹna ẹn, podọ gbẹzan etọn to aigba ji do enẹ hia. Enẹwutu, ojlẹ kleun de jẹnukọnna okú etọn, e dọ dọ Jiwheyẹwhe yọ́n emi taidi mẹhe yí nugbonọ-yinyin do setonuna gbedide Etọn lẹ. Gbọnmọ dali, Jesu gbọṣi owanyi Jehovah tọn mẹ.—Joh. 15:10.
2 To egbehe, mẹsusu wẹ nọ sọalọakọ́n dọ emi yiwanna Jiwheyẹwhe. Ayihaawe ma tin dọ mílọsu nọ dọ mọ. Ṣigba, kanbiọ titengbe delẹ die he ji mí dona lẹnnupọndo: ‘Be Jiwheyẹwhe yọ́n mi ya? Nukun tẹwẹ Jehovah nọ yí do pọ́n mi? Be e yọ́n mi taidi omẹ etọn ya?’ (2 Tim. 2:19) Lẹblanulọkẹyi daho de wẹ e yin nado tindo haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn!
3. Naegbọn mẹdelẹ nọ lẹndọ emi ma sọgan yin họntọn Jehovah tọn, podọ etẹwẹ na gọalọna yé nado duto linlẹn mọnkọtọn ji?
3 Ṣigba, etlẹ nọ vẹawuna delẹ to mẹhe yiwanna Jehovah lẹ mẹ nado mọdọ emi sọgan yin họntọn Etọn. Mẹdelẹ nọ tindo numọtolanmẹ lọ dọ emi ma yin nude, enẹwutu yé nọ mọdọ e dẹn do emi nado yin họntọn Jehovah tọn. Ṣigba, ayajẹnu wẹ e yin nado yọnẹn dọ aliho devo pete mẹ wẹ Jiwheyẹwhe nọ pọ́n mí hlan te. (1 Sam. 16:7) Apọsteli Paulu dọna Klistiani hatọ etọn he tin to Kọlinti lẹ dọmọ: “Eyin mẹde yiwanna Jiwheyẹwhe, omẹ ehe wẹ ewọ yọnẹn.” (1 Kọl. 8:3) Eyin Jiwheyẹwhe na yọ́n we, dandannu wẹ e yin dọ a ni yiwanna ẹn. Lẹnnupọndo kanbiọ he bọdego ehelẹ ji: Naegbọn hiẹ to linlinnamẹwe ehe hia? Naegbọn hiẹ to vivẹnudo nado yí ahun towe lẹpo, alindọn towe lẹpo, ayiha towe lẹpo podọ huhlọn towe lẹpo do sẹ̀n Jehovah? Eyin hiẹ ko klan dewe do wiwe na Jiwheyẹwhe bo ko yí baptẹm, etẹwẹ whàn we nado wàmọ? Biblu dohia dọ Jehovah, mẹhe nọ gbeje ahun mẹ pọ́n nọ dọ̀n mẹhe yiwanna ẹn lẹ wá ede dè. (Hia Hagai 2:7; Johanu 6:44.) Enẹwutu, hiẹ sọgan kudeji dọ a to Jehovah sẹ̀n na ewọ lọsu wẹ dọ̀n we. E ma na jo mẹhe e dọ̀n wá ede dè lẹ do gbede eyin yé gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ na ẹn. Nukun họakuẹ wẹ Jiwheyẹwhe nọ yí do pọ́n yé, podọ e yiwanna yé taun.—Ps. 94:14.
4. Naegbọn mí dona to nulẹnpọn do haṣinṣan mítọn hẹ Jiwheyẹwhe ji zọnmii?
4 Todin he Jehovah ko dọ̀n mí wá ede dè, mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo nado gbọṣi owanyi etọn mẹ. (Hia Juda 20, 21.) Flindọ Biblu dohia dọ e yọnbasi dọ mí ni danbú kavi joagọyigodo sọn Jiwheyẹwhe dè. (Heb. 2:1; 3:12, 13) Di apajlẹ, whẹpo apọsteli Paulu do dọ nuhe tin to 2 Timoti 2:19 mẹ, e donù Himeneu po Filetu po go. E họnwun dọ sunnu awe enẹlẹ ko yin họntọn Jehovah tọn to ojlẹ de mẹ wayi, ṣigba yé wá jo nugbo lọ do to godo mẹ. (2 Tim. 2:16-18) Sọ flindọ to agun Galatia tọn lẹ mẹ, mẹhe yin họntọn Jiwheyẹwhe tọn to ojlẹ de mẹ wayi delẹ ma gbọṣi hinhọ́n gbigbọmẹ tọn he yé ko duvivi etọn pọ́n lọ mẹ. (Gal. 4:9) Enẹwutu, mì dike mí yí nukunpẹvi do pọ́n haṣinṣan họakuẹ mítọn hẹ Jiwheyẹwhe gbede blo.
5. (a) Etẹwẹ yin delẹ to jẹhẹnu he nọ hẹn homẹhun Jiwheyẹwhe lẹ mẹ? (b) Apajlẹ tẹlẹ ji wẹ mí na dọhodo?
5 Eyin mí jlo dọ Jehovah ni yọ́n mí, mí dona wleawuna jẹhẹnu delẹ. (Ps. 15:1-5; 1 Pita 3:4) Awe to yé mẹ wẹ yise po whiwhẹ po. Mì gbọ mí ni gbadopọnna apajlẹ sunnu awe delẹ tọn nado pọ́n lehe jẹhẹnu ehelẹ hẹn yé tindo haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Jehovah do. Mí nasọ dọhodo apajlẹ dawe he lẹndọ emi yin họntọn Jiwheyẹwhe tọn de tọn ji ṣigba yinuwa po goyiyi po bo wá mọ to godo mẹ dọ Jehovah ko gbẹ́ emi dai. Mí sọgan plọn onú titengbe delẹ sọn apajlẹ ehelẹ mẹ.
Otọ́ Mẹhe Tindo Yise lẹ Tọn
6. (a) Na Ablaham do yise hia to opagbe Jehovah tọn lẹ mẹ wutu, etẹwẹ e wà? (b) Obá tẹ mẹ wẹ Jehovah yọ́n Ablaham jẹ?
6 Ablaham yin dawe de he “do yise hia to Jehovah mẹ.” Na nugbo tọn, e yin yiylọdọ ‘otọ́ mẹhe tindo yise lẹpo tọn.’ (Gẹn. 15:6, NW; Lom. 4:11) Gbọn yise dali, Ablaham jo owhé etọn, họntọn etọn lẹ po nutindo etọn lẹ po do nado yì aigba dindẹn de ji. (Gẹn. 12:1-4; Heb. 11:8-10) Yise Ablaham tọn gbẹ́ lodo to owhe susu lẹ godo. Ehe họnwun to whenue e setonuna gbedide Jehovah tọn bo “dibla yí Isaki [visunnu etọn] do sanvọ́.” (Heb. 11:17-19) Na Ablaham do yise hia to opagbe Jehovah tọn lẹ mẹ wutu, Jiwheyẹwhe pọ́n ẹn hlan taidi omẹ vonọtaun de. E yọ́n Ablaham ganji. (Hia Gẹnẹsisi 18:19.) Ehe dohia dọ Jehovah mọnú zẹ̀ gbẹtọ-yinyin Ablaham tọn go bosọ yiwanna ẹn taidi họntọn de.—Jak. 2:22, 23.
7. Etẹwẹ jẹna ayidego gando hẹndi opagbe he Jehovah do na Ablaham lẹ tọn go, podọ nawẹ ehe yinuwado Ablaham ji gbọn?
7 E jẹna ayidego dọ Ablaham ma dugu aigba he Jiwheyẹwhe dopagbe etọn na ẹn tọn to gbẹwhenu etọn gba. Mọjanwẹ e masọ mọ okún etọn sudeji “taidi tọkẹ́n huto tọn lẹ” do niyẹn. (Gẹn. 22:17, 18, NW) Dile etlẹ yindọ Ablaham ma mọ hẹndi opagbe enẹlẹ tọn to gbẹwhenu etọn, yise etọn ma hokọ̀. E kudeji dọ eyin Jehovah dọ nude, e nọ wà ẹ janwẹ. Mọwẹ, Ablaham yinuwa sọgbe hẹ yise enẹ to gbẹzan etọn lẹpo mẹ. (Hia Heblu lẹ 11:13.) Be Jehovah yọ́n mí taidi mẹhe tindo yise Ablaham tọn nkọ ya?
Teninọpọn Jehovah Nọ Biọ Yise
8. Etẹwẹ mẹdelẹ nọ tindo ojlo na vẹkuvẹku?
8 Nususu sọgan nọ jlo mí vẹkuvẹku, taidi nado wlealọ, nado jivi podọ nado tindo agbasalilo. Nudepope ma ylan nado tindo ojlo na onú enẹlẹ. Ṣigba, alọ mẹsusu tọn sọgan nọma plá onú enẹlẹ. Eyin mí tindo ojlo vẹkuvẹku na nude ṣigba bọ alọ mítọn ma sọgan plá ẹ todin, etẹwẹ mí na wà? Aliho he mẹ mí yinuwa to ninọmẹ ehelẹ mẹ te sọgan do lehe yise mítọn lodo do hia.
9, 10. (a) Etẹwẹ mẹdelẹ ko wà nado hẹn pekọ wá na ojlo yetọn lẹ? (b) Etẹwẹ yin numọtolanmẹ towe gando hẹndi opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn go?
9 Lehe e na yin nulunu nado hẹn pekọ wá na ojlo ehelẹ to aliho he jẹagọdo nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn mẹ do sọ! Enẹ sọgan hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jiwheyẹwhe gble. Di apajlẹ, mẹdelẹ ko de wunmẹ nukunpedomẹgo dotowhé tọn he jẹagọdo ayinamẹ Jehovah tọn lẹ. Mẹdevo lẹ ko dota agbasazọ́n he nọ hò whenu he yé nọ yizan dopọ hẹ whẹndo yetọn podọ na opli agun tọn lẹ yí sọn yé si. Humọ, mẹdelẹ ko biọ haṣinṣan owanyi tọn mẹ hẹ mayisenọ lẹ. Eyin Klistiani de wàmọ, be e to jijlo nado yin họntọn Jehovah tọn nugbonugbo ya? Etẹwẹ na ko yin numọtolanmẹ Jehovah tọn eyin Ablaham ma ko whesọ gando hẹndi opagbe Etọn lẹ tọn go? Etẹwẹ lo eyin Ablaham ko de nado vọ́ ohọ̀ devo gbá nado “basi oyín ayidego tọn de” na ede kakati nado nọtepọn Jehovah? (Yijlẹdo Gẹnẹsisi 11:4 go, NW.) Be Jehovah na ko yí nukun họakuẹ do pọ́n ẹn taidi họntọn dile ojlẹ to yìyì ya?
10 Onú tẹlẹ wẹ hiẹ tindo ojlo na vẹkuvẹku? Be yise towe lodo sọmọ na hiẹ nido sọgan nọtepọn Jehovah, mẹhe dopagbe nado hẹn pekọ wá na nuhe a tindo ojlo na vẹkuvẹku lẹ ya? (Ps. 145:16) Dile e yin do to whẹho Ablaham tọn mẹ, opagbe Jiwheyẹwhe tọn delẹ sọgan nọma yawu mọ hẹndi dile mí jlo do. Etomọṣo, homẹ Jehovah tọn nọ hùn taun eyin mí do yise Ablaham tọn nkọ hia bo yinuwa sọgbe hẹ yise enẹ to gbẹzan mítọn mẹ. Eyin mí wàmọ, ayihaawe ma tin dọ mí na mọaleyi.—Heb. 11:6.
Vogbingbọn to Whiwhẹ po Goyiyi po Ṣẹnṣẹn
11. Lẹblanulọkẹyi tẹlẹ wẹ Kola na ko duvivi etọn, podọ matin ayihaawe, etẹwẹ enẹ dohia gando haṣinṣan he e tindo hẹ Jiwheyẹwhe go?
11 Na nuhe dù sisi didohia tito po nudide Jehovah tọn lẹ po, aliho voovo mẹ wẹ Mose po Kola po yinuwa te. Aliho he mẹ dopodopo yetọn yinuwa te do nukun he Jehovah yí do pọ́n yé hia. Levinu Kohatinu de wẹ Kola yin, podọ e duvivi lẹblanulọkẹyi susu lẹ tọn. Vlavo e na ko mọ lehe akọta lọ gbọn Ohù Vẹẹ mẹ jẹ agé awuyẹyẹ-afọyẹyẹ do, nọgodona whẹdida Jehovah tọn sọta Islaelivi he vẹtoli to Osó Sinai kọ̀n lẹ, podọ e sọ nọ gọalọ nado sẹtẹnna aki alẹnu tọn lọ. (Eks. 32:26-29; Sọh. 3:30, 31) E họnwun dọ e yin nugbonọ na Jehovah na owhe susu, podọ mẹsusu nọ na ẹn sisi taun to osla Islaeli tọn mẹ.
12. Dile yẹdide he tin to weda 28tọ ji dohia do, nawẹ goyiyi yinuwado haṣinṣan he Kola tindo hẹ Jiwheyẹwhe ji gbọn?
12 Etomọṣo, to whenue akọta Islaeli tọn to gbejizọnlinzin jei Aigba Pagbe tọn ji, Kola lẹn to ede mẹ dọ nude jẹdò to aliho he mẹ Jehovah to anadena akọta lọ te. Enẹgodo, sunnu 250 devo lẹ kọnawudopọ hẹ Kola nado jla ninọmẹ lọ do. Kola po sunnu enẹlẹ po na ko pọ́n do haṣinṣan vonọtaun he yé tindo hẹ Jehovah go nado yinuwa. Yé dọna Mose dọmọ: “E pé na mì, mimọ agun lọ lẹpo wẹ wiwe, dopodopo yetọn, podọ OKLUNỌ lọ sọ tin to yé ṣẹnṣẹn.” (Sọh. 16:1-3) Jidide do mẹdetiti go zẹjlẹgo po goyiyi nankọ po die! Mose dọna yé dọmọ: “OKLUNỌ lọ na do mẹhe yin etọn hia.” (Hia Osọha lẹ 16:5.) To wunkẹngbe whèjai, Kola gọna mẹhe kọnawudopọ hẹ ẹ to atẹṣiṣi lọ mẹ lẹpo wẹ kú.—Sọh. 16:31-35.
13, 14. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Mose do whiwhẹ hia te?
13 To vogbingbọn mẹ, Mose yin “homẹmimiọnnọ tlala hú mẹhe tin to nukunmẹ aigba lọ tọn ji lẹpo.” (Sọh. 12:3) Gbemima etọn nado hodo anademẹ Jehovah tọn do lehe e yin homẹmimiọnnọ po whiwhẹnọ do po hia. (Eks. 7:6; 40:16) Nudepope ma dohia dọ Mose nọ saba tindo ayihaawe gando aliho he mẹ Jehovah nọ yinuwa te go kavi gblehomẹ do anademẹ Etọn lẹ go. Di apajlẹ, Jehovah na anademẹ gigọ́ gando gòhọtúntún lọ gbigbá go kakajẹ okàn sinmẹ he Islaelivi lẹ na sìn do tónu avọ̀ he yé nado basi gòhọ lọ po sọha okàn he na nọ tónu avọ̀ dopodopo tọn po ji. (Eks. 26:1-6) To titobasinanu Jehovah tọn mẹ, eyin nugopọntọ kavi mẹho agun tọn de nọ na anademẹ gigọ́ kakajẹ onú flinflin lẹ ji, enẹ sọgan nọ hẹn apọṣi mí to whedelẹnu. Ṣigba, Jehovah yin nugopọntọ pipé de he nọ yí homẹhunhun do deazọ́nna devizọnwatọ etọn lẹ bosọ nọ dejido yé go. Eyin Jehovah na anademẹ gigọ́ gando nude go, e tindo whẹwhinwhẹ́n he wutu e do wàmọ. Ṣigba, e jẹna ayidego dọ Mose ma gblehomẹ do Jehovah go kavi lẹndọ ewọ to nukunpẹvi yí do pọ́n emi kavi to mẹdekannujẹ emitọn hòyí na anademẹ gigọ́ he e na gando gòhọtúntún lọ gbigbá go lẹ wutu gba. Kakatimọ, Mose hẹn ẹn diun dọ azọ́nwatọ lọ lẹ ‘basi domọ pẹpẹ’ sọgbe hẹ anademẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. (Eks. 39:32) Nuyiwa whiwhẹ tọn nankọ die! Mose yọnẹn dọ azọ́n Jehovah tọn wẹ, podọ Ewọ to emi yizan nado wà azọ́n etọn dotana poun wẹ.
14 Whiwhẹ he Mose dohia sọ họnwun to whenue e pehẹ ninọmẹ sinsinyẹn delẹ he yinuwadeji tlọlọ. To nujijọ de whenu, Mose ma duto ede ji bo gboawupo nado klan Jiwheyẹwhe do wiwe to whenue e to nuyiwa hẹ akọta he to lewu lọ. Taidi kọdetọn de, Jehovah dọna Mose dọ e ma na plan akọta lọ biọ Aigba Pagbe tọn lọ ji. (Sọh. 20:2-12) Ewọ po mẹdaho etọn Aalọn po ko doakọnna nuhlundọ Islaelivi lẹ tọn na owhe susu. Na Mose ṣinuwa to nujijọ dopo enẹ whenu wutu, nuhe e ko to nukundo sọn ojlẹ dindẹn die gbọ e go! Ṣigba, nawẹ Mose yinuwa gbọn? Dile etlẹ yindọ Mose jẹflumẹ, e gbọn whiwhẹ dali kẹalọyi nudide Jehovah tọn. E yọnẹn dọ Jehovah wẹ Jiwheyẹwhe dodonọ, yèdọ mẹhe nọ dawhẹ dodo. (Deut. 3:25-27; 32:4) To egbehe, eyin mí lẹnnupọndo Mose ji, mí nọ mọdọ e tindo haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Jehovah.—Hia Eksọdusi 33:12, 13.
Taliliaina Jehovah Nọ Biọ Whiwhẹ
15. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn goyiyi Kola tọn mẹ?
15 Aliho he mẹ mí nọ yinuwa gando vọjlado he nọ yin bibasi to agun lẹdo aihọn pé Klistiani tọn mẹ te lẹ go po lehe mí nọ nọgodona nudide he mẹhe to anadenanu to ṣẹnṣẹn mítọn lẹ nọ basi lẹ po nọ dohia eyin mí tindo haṣinṣan pẹkipẹki hẹ Jehovah nugbonugbo. Jidide do mẹdetiti go zẹjlẹgo, goyiyi gọna yise matindo he Kola po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po dohia zọ́n bọ yé hẹn haṣinṣan he yé tindo hẹ Jiwheyẹwhe gble. Kola lẹn to ede mẹ dọ yọnhonọ he nọ to nudide edetiti tọn lẹ basi de poun wẹ Mose yin, ṣigba na taun tọn, e wọnji dọ Jehovah wẹ to anadena akọta lọ. Taidi kọdetọn de, Kola ma do sisi hia mẹhe Jiwheyẹwhe to yiyizan lẹ. Lehe e na ko yin nuyọnẹnnu do sọ dọ Kola ni nọtepọn Jehovah nado hẹn nulẹ họnwun dogọ kavi nado basi vọjlado lẹ eyin e biọ do mọ nugbonugbo! Goyiyi Kola tọn hẹn kandai dagbe sinsẹ̀nzọn tọn etọn gble to godo mẹ.
16. Nawẹ apajlẹ Mose tọn hihodo to whiwhẹ didohia mẹ sọgan yinuwado haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah ji gbọn?
16 Avase sinsinyẹn de wẹ kandai Kola tọn yin na mẹho agun tọn lẹ po hagbẹ agun lọ tọn he pò lẹ po to egbehe. E nọ biọ whiwhẹ nado nọtepọn Jehovah bo hodo anademẹ mẹhe yin dide nado deanananu to ṣẹnṣẹn mítọn lẹ tọn. Be nuyiwa mítọn lẹ nọ dohia dọ mí yin whiwhẹnọ podọ homẹmimiọnnọ taidi Mose ya? Be mí nọ yọ́n pinpẹn mẹhe to otẹn azọngban tọn mẹ bo nọ deanananu to ṣẹnṣẹn mítọn lẹ tọn bosọ nọ setonuna anademẹ yetọn lẹ ya? Be mí nọ penugo nado duto numọtolanmẹ mítọn lẹ ji to whenue mí jẹflumẹ ya? Eyin mí nọ wàmọ, mí ma na hẹn nukundagbe Jehovah tọn bu. Whiwhẹ po taliliai didohia po na zọ́n bọ mí na dọnsẹpọ ẹ dogọ.
Jehovah Yọ́n Mẹhe Yin Etọn Lẹ
17, 18. Etẹwẹ na gọalọna mí nado hẹn haṣinṣan dagbe de go hẹ Jehovah zọnmii?
17 Nujọnu wẹ e yin nado nọ lẹnnupọndo apajlẹ mẹhe Jehovah dọ̀n nado yin họntọn etọn lẹ tọn ji. Gbẹtọvi mapenọ he tindo awugbopo di míwlẹ nkọ wẹ Ablaham po Mose po yin. Etomọṣo, Jehovah pọ́n yé hlan taidi họntọn podọ omẹ etọn lẹ. Ṣigba, apajlẹ Kola tọn dohia dọ e yọnbasi dọ mí ni joagọyigodo sọn Jehovah dè bo gbọnmọ dali sánkanna haṣinṣan mítọn hẹ ẹ. Dopodopo mítọn na wà dagbe nado kanse ede dọ: ‘Nukun tẹwẹ Jehovah nọ yí do pọ́n mi? Etẹwẹ n’sọgan plọn sọn apajlẹ Biblu tọn ehelẹ mẹ?’
18 Jehovah nọ pọ́n devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ hlan taidi omẹ etọn lẹ. Homẹmiọnnamẹnu daho de wẹ enẹ yin. Mì gbọ mí ni to yise, whiwhẹ po jẹhẹnu devo he na zọ́n bọ mí na hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jiwheyẹwhe go lẹ po dohia zọnmii. Lẹblanulọkẹyi họakuẹ de wẹ e yin dọ Jehovah yọ́n mí. To egbehe, mẹhe Jehovah kẹalọyi lẹ nọ tindo ayajẹ podọ yé nasọ duvivi dona jiawu devo lẹ tọn to sọgodo.—Ps. 37:18.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado yin yinyọnẹn gbọn Jehovah dali?
• Nawẹ hiẹ sọgan hodo apajlẹ yise Ablaham tọn gbọn?
• Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Kola po Mose po tọn mẹ?
[Kanbiọ Oplọn tọn lẹ]
[Yẹdide to weda 26]
Taidi Ablaham, be mí tindo yise dọ Jehovah na hẹn opagbe etọn lẹpo di ya?
[Yẹdide to weda 28]
Kola ma do whiwhẹ hia, podọ e vẹtolina anademẹ
[Yẹdide to weda 29]
Be Jehovah yọ́n we taidi mẹhe nọ do whiwhẹ hia bo nọ setonu ya?
