1, 2. (a) Alọwle mẹnu tọn wẹ na hẹn ayajẹ daho wá to olọn mẹ? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ fọndote?

 E NỌ saba yí whenu nado wleawuna alọwle de. Ṣigba, mí na na ayidonugo alọwle vonọtaun de, yèdọ ahọlu de tọn. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n! Yè ko to awuwlena alọwle ehe sọn nudi owhe 2 000 jẹnukọn. Todin, ojlẹ he mẹ asisunọ yọyọ lọ na wlealọ hẹ asiyọyọ etọn to sisẹpọ po awuyiya po. To madẹnmẹ, ohàn ayajẹ tọn na yin jiji to họ̀nmẹ Ahọlu lọ tọn, podọ awhànpa olọn tọn lẹ na jihàn dọmọ: “Mì pà Jah, mì gbẹtọ lẹ emi, na Jehovah Jiwheyẹwhe mítọn, Ganhunupotọ lọ ko jẹ gandu ji taidi ahọlu. Mì gbọ mí ni jaya bo gọ́ na ayajẹ susu, mì sọ gbọ mí ni na gigo e, na alọwle Lẹngbọvu lọ tọn ko wá podọ asi etọn ko wleawuna ede.”—Osọ. 19:6, 7.

² Jesu Klisti wẹ “Lẹngbọvu lọ” he alọwle etọn na hẹn ayajẹ wá to olọn mẹ. (Joh. 1:29) Nawẹ e doaṣọ́ gbọn to alọwle lọ whenu? Mẹnu wẹ asiyọyọ etọn? Nawẹ asiyọyọ lọ yin awuwlena na alọwle lọ gbọn? Whetẹnu wẹ alọwle lọ wá aimẹ? Alọwle ehe na hẹn ayajẹ wá to olọn mẹ, ṣigba be mẹhe tindo todido nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji lẹ na tindo mahẹ to ayajẹ enẹ mẹ ya? Po jejejininọ po, mí na mọ gblọndo na kanbiọ mọnkọtọn lẹ  dile mí na zindonukọn to dogbigbapọnna Psalm 45tọ mẹ.

3, 4. (a) Etẹwẹ Psalm-kantọ lọ dọ gando avọ̀ alọwle tọn Asisunọ yọyọ lọ tọn go, podọ etẹwẹ yidogọna ayajẹ etọn? (b) Mẹnu lẹ wẹ yin “ahọvi yọnnu lẹ” gọna “ahọsi” lọ he jaya hẹ Asisunọ yọyọ lọ?

³ Hia Psalm 45:8, 9. Asisunọ yọyọ lọ, Jesu Klisti do avọ̀ alọwle tọn, yèdọ avọ̀ gigonọ ahọlu tọn. E sọgbe dọ avọ̀ he e do lẹ to owán dagbe de taidi “nuwhẹ́nwan dagbedagbe,” ehe bẹ zuya po kasia po hẹn, yèdọ nuhe nọ yin yiyizan nado wleawuna amì mẹdide tọn wiwe lọ to Islaeli delẹ.—Eks. 30:23-25.

⁴ Ohàn he to yinyin jiji to họ̀nmẹ Asisunọ yọyọ lọ tọn to olọn mẹ yidogọna ayajẹ he ewọ tindo dile alọwle etọn to sisẹpọ. Mẹhe sọ jaya hẹ ẹ wẹ “ahọsi” lọ he nọtena adà olọn mẹ tọn titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn, ehe bẹ “ahọvi yọnnu lẹ” hẹn, yèdọ angẹli wiwe lẹ. Ojlofọndotenamẹnu nankọ die nado sè dile angẹli lẹ to lilá dọmọ: “Mì gbọ mí ni jaya bo gọ́ na ayajẹ susu . . . na alọwle Lẹngbọvu lọ tọn ko wá”!

5. Mẹnu wẹ yin “asi Lẹngbọvu lọ tọn”?

⁵ Hia Psalm 45:10, 11. Mí ko yọ́n Asisunọ yọyọ lọ, ṣigba mẹnu wẹ asiyọyọ lọ? Asiyọyọ lọ yin pipli de he bẹ Klistiani yiamisisadode lẹ hẹn, podọ Jesu Klisti wẹ ota yetọn. (Hia Efesunu lẹ 5:23, 24.) Yé na dugán hẹ Klisti to Ahọluduta Mẹsia tọn mẹ. (Luku 12:32) Klistiani yiamisisadode 144 000 ehelẹ “nọ to hihodo Lẹngbọvu lọ yì fidepope he e yì.” (Osọ. 14:1-4) Yé lẹzun “asi Lẹngbọvu lọ tọn,” bo tin to fie e nọ nọ̀ to olọn mẹ.—Osọ. 21:9; Joh. 14:2, 3.

6. Naegbọn mẹyiamisisadode lẹ yin alọdlẹndo taidi “viyọnnu ahọlu tọn,” podọ naegbọn yè dọna yé nado ‘wọn omẹ yetọn titi lẹ’?

⁶ Asiyọyọ sọgodo tọn ehe ma yin yiylọdọ “viyọnnu” kẹdẹ gba, ṣigba e sọ yin yiylọdọ “viyọnnu ahọlu tọn.” (Ps. 45:13) Mẹnu wẹ yin “ahọlu” ehe? Klistiani yiamisisadode lẹ yin sisọdodovi taidi “ovi” Jehovah tọn lẹ. (Lom. 8:15-17) To whenuena e yindọ mẹyiamisisadode lẹ na lẹzun asiyọyọ to olọn mẹ, yè dọna yé dọmọ: “Wọn omẹ towe titi lẹ, po owhé otọ́ towe [aigba ji] tọn po.” Yé dona ze ayiha yetọn “do nuhe to aga lẹ ji to whepoponu, e ma yin do nuhe to aigba ji lẹ ji gba.”—Kọl. 3:1-4.

7. (a) Nawẹ Klisti ko to awuwlena asiyọyọ sọgodo tọn etọn sọn ojlẹ dindẹn die gbọn? (b) Nukun tẹwẹ asiyọyọ lọ yí do pọ́n Asisunọ yọyọ sọgodo tọn etọn?

⁷ Na owhe kanweko susu lẹ, Klisti ko to awuwlena asiyọyọ sọgodo tọn etọn na alọwle he na yin bibasi to olọn mẹ lọ. Apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ dọ Klisti “yiwanna agun lọ . . . bo ze ede jo na ẹn, na ewọ nido sọgan hẹn ẹn zun wiwe, bo klọ́ ẹ wé gbọn yíyí osin ohó lọ tọn do klọ́ ẹ dali, na ewọ nido sọgan ze agun lọ donukọnna ede to whanpẹ daho etọn mẹ, matin dihó kavi awugbopo kavi onú mọnkọtọn depope, ṣigba dọ e dona yin wiwe bo ma tindo oblọ.” (Efe. 5:25-27) Paulu dọna Klistiani yiamisisadode lẹ to Kọlinti hohowhenu tọn dọmọ: “Yẹn nọ yí awuwhàn Jiwheyẹwhe tọn do whànwu do mì ji, na yẹn ko dopà nado na mì asu dopo to alọwle mẹ na yẹn nido sọgan hẹn mì wá na Klisti taidi awhli he to wiweji de.” (2 Kọl. 11:2) Asisunọ yọyọ lọ, yèdọ Ahọlu Jesu Klisti yọ́n pinpẹn “whanpẹ” gbigbọmẹ tọn asiyọyọ sọgodo tọn etọn tọn. Podọ asiyọyọ lọ kẹalọyi ewọ taidi “oklunọ” etọn bo ‘dẹ́ do odò na ẹn’ taidi asu etọn sọgodo tọn.

8. Naegbọn e do sọgbe dọ yè ni yí ‘avọ̀ akuẹgegenu tọn lẹ’ do doaṣọ́na asiyọyọ lọ?

⁸ Hia Psalm 45:13, 14a. ‘Avọ̀ akuẹgegenu tọn’ lẹ wẹ yè yí do doaṣọ́na asiyọyọ lọ to whenue e yin pinplan wá nado wlealọ hẹ ahọlu lọ. To Osọhia 21:2 mẹ, asiyọyọ lọ yin yiyijlẹdo tòdaho de go, yèdọ  Jelusalẹm Yọyọ, ehe “yè doaṣọ́na na asu etọn.” Tòdaho olọn mẹ tọn ehe tindo “gigo Jiwheyẹwhe tọn” bo to sisẹ́ “taidi zannu he họakuẹ taun de, taidi zannu jaspali he to sisẹ́ di klistali.” (Osọ. 21:10, 11) Awusọhia whanpẹnọ Jelusalẹm Yọyọ tọn yin zẹẹmẹ basina to aliho jiawu de mẹ to owe Osọhia tọn mẹ. (Osọ. 21:18-21) Abajọ Psalm-kantọ lọ basi zẹẹmẹ asiyọyọ lọ tọn taidi mẹhe yè yí ‘avọ̀ akuẹgegenu tọn lẹ’ do doaṣọ́na! Aṣọ́ mọnkọtọn sọgbe taun, na olọn mẹ wẹ alọwle ahọlu lọ tọn yin bibasi te wutu.

9. Mẹnu wẹ “ahọlu” he dè asiyọyọ lọ yin pinplan wá, podọ avọ̀ tẹwẹ asiyọyọ lọ do?

⁹ Mẹhe dè asiyọyọ lọ yin pinplan wá wẹ Asisunọ yọyọ lọ, enẹ wẹ Ahọlu Mẹsia lọ. Ahọlu lọ ko to awuwlena asiyọyọ lọ, ‘bo to kiklọ́ ẹ wé gbọn yíyí osin ohó lọ tọn do klọ́ ẹ dali.’ Asiyọyọ etọn “yin wiwe bo ma tindo oblọ.” (Efe. 5:26, 27) Asiyọyọ lọ sọ dona doaṣọ́ ganji na nuwiwa lọ. Podọ nuhe e wà lọ niyẹn! Na nugbo tọn, “yè yí sika do wà asia do avọ̀ etọn mẹ,” podọ ‘ewọ yin hinhẹn wá ahọlu dè to avọ̀ akuẹgegenu tọn lẹ mẹ.’ Na alọwle Lẹngbọvu lọ tọn, “yè ko nagbè [asiyọyọ lọ] nado yí alavọ dagbedagbe he to sisẹ́ bosọ wé do doaṣọ́, na alavọ dagbedagbe lọ nọtena azọ́n dodo omẹ wiwe lẹ tọn.”—Osọ. 19:8.

10. Whetẹnu wẹ alọwle Lẹngbọvu lọ tọn na wá aimẹ?

¹⁰ Hia Osọhia 19:7. Whetẹnu wẹ alọwle Lẹngbọvu lọ tọn na wá aimẹ? Dile etlẹ yindọ “asi etọn ko wleawuna ede” na alọwle lọ, nuhe yin didọ bọdego to wefọ lọ mẹ lẹ ma do lehe alọwle lọ yin bibasi do hia. Kakatimọ, e do lehe adà godo tọn nukunbibia daho lọ tọn na wá aimẹ do hia. (Osọ. 19:11-21) Be ehe dohia dọ alọwle lọ na wá aimẹ whẹpo Asisunọ yọyọ he yin Ahọlu lọ nado dotana awhàngbigba etọn wẹ ya? Lala. Numimọ he tin to owe Osọhia tọn mẹ lẹ ma yin kinkan debọdo-dego dile yé na wá aimẹ do. To Psalm 45tọ mẹ, alọwle ahọlu lọ tọn wá aimẹ to whenue Ahọlu Jesu Klisti blá ohí etọn bo ‘zindonukọn jẹ awhàngbigba kọ̀n’ do kẹntọ etọn lẹ ji godo.—Ps. 45:3, 4.

11. Aliho debọdo-dego tọn tẹ mẹ wẹ Klisti na dotana awhàngbigba etọn te?

¹¹ Enẹwutu, mí sọgan wá tadona kọ̀n dọ nujijọ lọ lẹ na wá aimẹ debọdo-dego to aliho ehe mẹ: To tintan whenu, whẹdida na yin hinhẹnṣẹ do “galọtọ daho lọ,” Babilọni Daho lọ ji, yèdọ sinsẹ̀n lalo lẹpo to pọmẹ. (Osọ. 17:1, 5, 16, 17; 19:1, 2) Enẹgodo, Klisti na hẹn whẹdida Jiwheyẹwhe tọn ṣẹ do adà titonu ylankan Satani tọn he pò ji bo na và ẹ sudo to Amagẹdọni, yèdọ “awhàn azán daho Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ tọn.” (Osọ. 16:14-16; 19:19-21) To godo mẹ, Ahọlu Awhàngbatọ lọ na dotana awhàngbigba etọn to whenue e na dlan Satani po aovi etọn lẹ po do odò mapote lọ mẹ, fie yé ma na penugo nado yí nude wà te.—Osọ. 20:1-3.

12, 13. (a) Whetẹnu wẹ alọwle Lẹngbọvu lọ tọn na wá aimẹ? (b) Mẹnu lẹ wẹ na jaya to olọn mẹ, na alọwle Lẹngbọvu lọ tọn wutu?

¹² Eyin Klistiani yiamisisadode lẹ dotana gbẹzan aigba ji tọn yetọn tlolo to tintin tofi Klisti tọn whenu, yé nọ yin finfọnsọnku do olọn mẹ. To ojlẹ de mẹ to vasudo Babilọni Daho lọ tọn godo podọ jẹnukọnna Amagẹdọni, Jesu na bẹ hagbẹ asiyọyọ lọ tọn he pò lẹ pli do ede dè. (1 Tẹs. 4:16, 17) Enẹwutu, whẹpo awhàn Amagẹdọni tọn nado bẹjẹeji, hagbẹ “asiyọyọ” lọ tọn lẹpo na ko tin to olọn mẹ. To awhàn enẹ godo, alọwle Lẹngbọvu lọ tọn na wá aimẹ. Lehe alọwle enẹ na yin nujijọ ayajẹ tọn de do sọ! Osọhia 19:9 dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ mẹhe yin oylọ-basina wá núdùdù whèjai alọwle Lẹngbọvu lọ tọn.” Na nugbo tọn, hagbẹ asiyọyọ lọ tọn, gbẹtọ 144 000 lẹ na yin ayajẹnọ taun. Podọ Asisunọ yọyọ he yin Ahọlu lọ na gọ́ na ayajẹ nado mọdọ to yẹhiadonu liho, mẹhe na duahọlu hẹ ẹ lẹpo na ‘dù bo nù hẹ ẹ to tafo etọn ji to Ahọluduta etọn mẹ.’ (Luku  22:18, 28-30) Ṣigba, e ma yin Asisunọ yọyọ po asiyọyọ etọn po kẹdẹ wẹ na jaya na alọwle Lẹngbọvu lọ tọn.

¹³ Dile mí hia do wayi, awhànpa olọn tọn lẹ jihàn to pọmẹ dọmọ: “Mì gbọ mí ni jaya bo gọ́ na ayajẹ susu, mì sọ gbọ mí ni na gigo [Jehovah], na alọwle Lẹngbọvu lọ tọn ko wá podọ asi etọn ko wleawuna ede.” (Osọ. 19:6, 7) Ṣigba, etẹwẹ dogbọn devizọnwatọ Jehovah tọn he tin to aigba ji lẹ dali? Be yelọsu na tindo mahẹ to ayajẹ enẹ mẹ ya?

14. Mẹnu lẹ wẹ “awhli ogbẹ́” asiyọyọ lọ tọn he yin nùdego to Psalm 45tọ mẹ lẹ?

¹⁴ Hia Psalm 45:12, 14b, 15. Yẹwhegán Zekalia dọ dọdai dọ to ojlẹ opodo tọn mẹ, gbẹtọ lẹ sọn akọta lẹ mẹ na yí pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn do kọnawudopọ hẹ pipotọ Islaeli gbigbọmẹ tọn. E wlan dọmọ: “To azán enẹlẹ mẹ e na wá jọ, dọ omẹ ao na tẹdo e go, sọn akọgbè akọta lẹ tọn lẹpo mẹ, yèdọ na tẹdo avọ̀tonu ewọ he yin Ju de tọn go, dọmọ, Míwlẹ na yì hẹ mì, na mí ko sè dọ Jiwheyẹwhe tin to mì dè.” (Zek. 8:23) To Psalm 45:12 mẹ, “omẹ ao” yẹhiadonu tọn enẹlẹ nọtena “viyọnnu Tile tọn” po “adọkunnọ lẹ to gbẹtọ lẹ mẹ” po. Yé hẹn nunina lẹ wá na pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn nado mọ “nukundagbe” po alọgọ gbigbọmẹ tọn yetọn po yí. Sọn 1935 gbọ́n, gbẹtọ livi susu wẹ ko na dotẹnmẹ pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn nado ‘lẹ́ yé hlan dodowiwa kọ̀n.’ (Dan. 12:3) Gbẹdohẹmẹtọ nugbonọ Klistiani yiamisisadode lẹ tọn ehelẹ ko klọ gbẹzan yetọn wé, bo lẹzun awhli de to gbigbọ-liho. “Awhli ogbẹ́” asiyọyọ lọ tọn ehelẹ klan yede do wiwe na Jehovah bo dohia dọ mẹjidugando nugbonọ Asisunọ yọyọ he yin Ahọlu lọ tọn wẹ emi yin.

15. Nawẹ “awhli ogbẹ́” lọ lẹ nọ gọalọna hagbẹ asiyọyọ lọ tọn he pò to aigba ji lẹ gbọn?

 ¹⁵ Na taun tọn, pipotọ hagbẹ asiyọyọ lọ tọn nọ yọ́n pinpẹn ‘awhli hatọ’ ehelẹ tọn, na alọgọ zohunhun tọn yetọn nado dọyẹwheho “wẹndagbe ahọluduta lọ tọn ehe” to aigba fininọ lẹpo ji. (Mat. 24:14) E ma yin “gbigbọ po asiyọyọ po kẹdẹ [wẹ] to didọ mapote dọmọ: ‘Wá!’” Ṣigba mẹhe to sisè lẹ lọsu nọ dọmọ: “Wá!” (Osọ. 22:17) Mọwẹ, “lẹngbọ devo lẹ” sè bọ hagbẹ asiyọyọ lọ tọn, mẹyiamisisadode lẹ dọ “Wá!” podọ yé kọnawudopọ hẹ asiyọyọ lọ nado nọ dọ “Wá!” na mẹhe nọ nọ̀ aigba ji lẹ.—Joh. 10:16.

16. Lẹblanulọkẹyi tẹwẹ Jehovah na lẹngbọ devo lẹ?

¹⁶ Pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn yiwanna gbẹdohẹmẹtọ yetọn lẹ bo jaya nado yọnẹn dọ Otọ́ Asisunọ yọyọ lọ tọn, Jehovah na lẹblanulọkẹyi lẹngbọ devo lẹ to aigba ji nado tindo mahẹ to ayajẹ alọwle Lẹngbọvu lọ tọn mẹ, ehe na yin bibasi to olọn mẹ. E ko yin didọdai dọ “homẹhunhun po ayajijẹ po” mẹ wẹ yè na hẹn “awhli ogbẹ́” ehelẹ wá te. Mọwẹ, lẹngbọ devo lẹ, yèdọ mẹhe tindo todido nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji lẹ na tindo mahẹ to ayajẹ lẹdo aihọn pé lọ mẹ to whenue alọwle Lẹngbọvu lọ tọn na wá aimẹ to olọn mẹ. Po gbesisọ po, owe Osọhia tọn do hagbẹ “gbẹtọ susugege” lọ tọn lẹ hia taidi mẹhe “to ote to ofìn lọ nukọn podọ to Lẹngbọvu lọ nukọn.” Yé to sinsẹ̀nzọn wiwe wà hlan Jehovah to awánu aigba ji tọn tẹmpli gbigbọmẹ tọn etọn mẹ.—Osọ. 7:9, 15.

17, 18. (a) Nawẹ alọwle Lẹngbọvu lọ tọn na hẹn dona lẹ wá to aihọn yọyọ lọ mẹ gbọn? (b) Mẹnu lẹ wẹ Klisti na lẹzun otọ́ na to Gandudu Owhe Fọtọ́n tọn etọn whenu?

¹⁷ Hia Psalm 45:16. “Awhli ogbẹ́” he yin asiyọyọ Klisti tọn lẹ na tindo whẹwhinwhẹ́n devo lẹ nado jaya to whenue yé na mọdọ alọwle lọ na hẹn dona lẹ wá to aihọn yọyọ lọ mẹ. Asisunọ yọyọ he yin Ahọlu lọ na lẹ́ ayidonugo etọn hlan aigba ji bo na fọ́n “otọ́” aigba ji tọn etọn lẹ, yèdọ mẹhe na lẹzun “visunnu” aigba ji tọn etọn lẹ. (Joh. 5:25-29; Heb. 11:35) Ewọ na de “ahọvi lẹ to aigba lẹpo ji” sọn omẹ enẹlẹ mẹ. Matin ayihaawe, Klisti na de mẹdelẹ sọn mẹho agun tọn he yin nugbonọ to egbehe lẹ mẹ nado nọ deanananu to aihọn yọyọ lọ mẹ.—Isa. 32:1.

¹⁸ To Gandudu Owhe Fọtọ́n Klisti tọn whenu, e na lẹzun otọ́ na mẹdevo lẹ lọsu. Na nugbo tọn, mẹhe na mọ ogbẹ̀ madopodo to aigba ji lẹpo na tindo lẹblanulọkẹyi enẹ, na yé do yise hia to avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn mẹ wutu. (Joh. 3:16) Gbọnmọ dali, ewọ lẹzun “Otọ́ madopodo” na yé.—Isa. 9:6, 7.

19, 20. Nawẹ nujijọ ojlofọndotenamẹ tọn he yin nùdego to Psalm 45tọ mẹ lẹ gando Klistiani nugbo lẹpo go to egbehe gbọn?

¹⁹ Hia Psalm 45:1, 17. Na nugbo tọn, nujijọ he yin kinkandai to Psalm 45tọ mẹ lẹ gando Klistiani lẹpo go. Mẹyiamisisadode he pò to aigba ji lẹ tindo todido nujikudo tọn dọ to madẹnmẹ yé na kọnawudopọ hẹ mẹmẹsunnu yetọn lẹ podọ hẹ Asisunọ yọyọ yetọn to olọn mẹ. Lẹngbọ devo lẹ yin whinwhàn nado litaina Ahọlu gigonọ yetọn dogọ, podọ yé nọ ylọ lẹblanulọkẹyi he yé tindo nado kọnawudopọ hẹ hagbẹ asiyọyọ etọn he pò to aigba ji lẹ tọn dọ nujọnu. To alọwle yetọn godo, Klisti po mẹhe na dugán hẹ ẹ to Ahọluduta etọn mẹ lẹ po na dona mẹhe tin to aigba ji lẹ susugege.—Osọ. 7:17; 21:1-4.

²⁰ Dile mí to nukundo hẹndi “onú dagbe” he gando Ahọlu Mẹsia lọ go lẹ tọn, be mí ma yin whinwhàn nado ‘hẹn oyín etọn zun yinyọnẹn’ ya? Mì gbọ mímẹpo ni nọ ‘pà Ahọlu lọ kakadoidoi.’