1, 2. Naegbọn e sọgan yin didọ dọ Ahọlu Davidi jẹakọhẹ nugbonọ-mayin taun?

 AHỌLU DAVIDI jẹakọhẹ nugbonọ-mayin ganji. To ojlẹ de mẹ, sébibla hẹn bẹwlu sinsinyẹn wá gandudu etọn mẹ, bọ tòvi otò etọn tọn lẹ jẹ sébla do glọ na ẹn ji. Humọ, Davidi yin didehia gbọn mẹhe dona ko yin gbẹdohẹmẹtọ pẹkipẹki hugan etọn lẹ dali. Di apajlẹ, Mikali asi tintan Davidi tọn. Jẹnukọn, e “yiwanna Davidi,” matin ayihaawe bo nọ nọgodona ẹn to azọngban ahọlu-yinyin tọn etọn lẹ mẹ. Ṣigba to godo mẹ, e ‘jẹ vivlẹ ẹ ji to ahun etọn mẹ,’ bo tlẹ pọ́n Davidi hlan nado yin “dopo to omẹ fúsa lẹ mẹ.”—1 Samuẹli 18:20; 2 Samuẹli 6:16, 20.

² Enẹgodo ayinamẹtọ Davidi tọn, yèdọ Ahitofẹli. Jẹnukọn, ayinamẹ etọn lẹ nọ yin pinpọn di nuhọakuẹ de taidi dọ Jehovah dè wẹ e wá sọn tlọlọ nkọtọn. (2 Samuẹli 16:23) Ṣigba, to godo mẹ, ayinamẹtọ heyin jide-dego ehe lẹzun mẹdehiatọ de bo kọnawudopọ hẹ mẹdevo lẹ to sébibla atẹṣiṣi tọn de mẹ sọta Davidi. Podọ mẹnu wẹ yin tọ́ntlọ́ngbọ́n to sébibla lọ mẹ? Absalọmi, visunnu Davidi lọsu tọn wẹ! Séblatọ ehe dín dotẹnmẹ hundote lẹ bo “fìn ayiha omẹ Islaeli tọn tọn lẹ,” bo ze ede daga di ahọlu awetọ de. Atẹṣiṣi Absalọmi tọn sinyẹn sọmọ bọ Ahọlu Davidi dona họ̀njẹgbé nado whlẹn ogbẹ̀ ede tọn.—2 Samuẹli 15:1-6, 12-17.

3. Jidide tẹwẹ Davidi tindo?

³ Be mẹdepope gbẹ́ pò bo yin nugbonọ hlan Davidi ya? To yajiji etọn lẹpo whenu, Davidi yọnẹn dọ emi gbẹ́ tindo godonọnamẹtọ de. Mẹnu wẹ? Jehovah Jiwheyẹwhe wẹ. “Hẹ nugbonọ hiẹ na do dewe hia di nugbonọ,” wẹ Davidi dọ gando Jehovah go. (2 Samuẹli 22:26, NW) Etẹwẹ nugbonọ-yinyin zẹẹmẹdo, podọ nawẹ Jehovah ze apajlẹ dagbe hugan jẹhẹnu ehe tọn dai gbọn?

4, 5. (a) Etẹwẹ “nugbonọ-yinyin” zẹẹmẹdo? (b) Nawẹ jidedonugo he nuhe ma tindo gbọfufu lẹ nọ wleawuna gbọnvona nugbonọ-yinyin he gbẹtọ nọ dohia gbọn?

⁴ “Nugbonọ-yinyin” yin yiyizan to Owe-wiwe Heblu tọn mẹ taidi homẹdagbe he nọ gbọn owanyi dali tẹdo nude go majó-majó kakajẹ whenue e hẹn lẹndai etọn di pó godo. Gbẹtọ nugbonọ nọ yiwannamẹ. E jẹna ayidonugo dọ psalm-kàntọ lọ ylọ osun dọ “kunnudetọ nugbonọ to aga nukunmẹ” na awusọhia gbesisọmẹ tọn etọn to zánmẹ wutu. (Psalm 89:37) To whẹho ehe mẹ, yè sọgan dejido osun go, kavi ganjẹ e go. Ṣigba osun ma sọgan yin nugbonọ to aliho dopolọ mẹ dile gbẹtọ nọ yin nugbonọ do gba. Etẹwutu? Na nugbonọ-yinyin gbẹtọ tọn nọ bẹ owanyi didohia hẹn—yèdọ nude he nuhe ma tindo gbọfufu ma sọgan tindo.

⁵ Dile e yin yiyizan to Owe-wiwe mẹ do, nugbonọ-yinyin yin owanyi didohia. Dido e hia nọ dehia dọ kanṣiṣa de tin to mẹhe do jẹhẹnu lọ hia po mẹhe e yin didohia lọ po ṣẹnṣẹn. Nugbonọ-yinyin ehe nkọ ma nọ diọ. E ma nọ taidi agbówhẹn ohù tọn he jẹhọn nọ to anadena gba. Kakatimọ, nugbonọ-yinyin, kavi owanyi nugbo tọn, tindo adọgbigbo lọ po nugopipe lọ po nado dùto aliglọnnamẹnu he sinyẹn hugan lẹ ji.

6. (a) Nawẹ nugbonọ-yinyin hán to gbẹtọvi lẹ ṣẹnṣẹn sọ, podọ nawẹ ehe yin didohia to Biblu mẹ gbọn? (b) Aliho tẹwẹ yọnhugan nado plọn nuhe nugbonọ-yinyin bẹhẹn, podọ etẹwutu?

 ⁶ Na nugbo tọn, nugbonọ-yinyin ma gbayipe to egbehe gba. Sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, họntọn alọmayiemẹ lẹ nọ ‘tẹnpọn nado và ode awetọ yetọn lẹ sudo.’ Hú gbede pọ́n tọn, mí nọ sè asu po asi po he gbẹkọ alọwlemẹ yetọn lẹ go. (Howhinwhẹn lẹ 18:24; Malaki 2:14-16) Walọ nugbonọ-mayin tọn lẹ ko gbayipe sọmọ bọ mílọsu sọgan nọ yí hogbe he taidi yẹwhegán Mika tọn lẹ zan dọmọ: ‘Nugbonọ ko vọ̀ sọn aigba ji.’ (Mika 7:2) Dile etlẹ yindọ gbẹtọvi lẹ nọ gboawupo nado do dagbewanyi hia, Jehovah yin yinyọnẹn na nugbonọ-yinyin ayidego tọn wutu. Na nugbo tọn, aliho he yọnhugan nado yọ́n nuhe nugbonọ-yinyin bẹhẹn wẹ nado gbadopọnna lehe Jehovah yí adà owanyi etọn tọn ehe zan do.

7, 8. Nawẹ e sọgan yin didọ dọ Jehovah dopo kẹdẹ wẹ yin nugbonọ gbọn?

⁷ Biblu dọ gando Jehovah go dọmọ: “Hiẹ dopo kẹdẹ wẹ [nugbonọ].” (Osọhia 15:4) Nawẹ e sọgan yinmọ gbọn? Be gbẹtọvi lẹ po angẹli lẹ lọsu po ma ko do nugbonọ-yinyin ayidego tọn hia to whedelẹnu ya? (Job 1:1; Osọhia 4:8) Podọ etẹwẹ dogbọn Jesu Klisti dali? Be e mayin ewọ wẹ yin ‘omẹ nugbonọ’ Jiwheyẹwhe tọn tintan ya? (Psalm 16:10) To whelọnu lo, nawẹ e sọgan yin didọ dọ Jehovah dopo kẹdẹ wẹ yin nugbonọ gbọn?

⁸ Tintan whẹ́, flindọ nugbonọ-yinyin yin adà owanyi tọn de. To whenuena e yindọ “Jiwheyẹwhe wẹ owanyi”—bo yin apajlẹ tangan jẹhẹnu ehe tọn—mẹnu wẹ sọgan do nugbonọ-yinyin hia to gigọ́mẹ hú Jehovah? (1 Johanu 4:8) Nugbo wẹ dọ, angẹli lẹ po gbẹtọvi lẹ po sọgan do jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ hia, ṣigba Jehovah kẹdẹ wẹ yin nugbonọ to obá he yiaga hugan mẹ. Taidi ‘Hohotọ Azán lẹ tọn,’ ewọ ko to dagbewanyi dohia jẹnukọnna nudida depope, to aigba  ji kavi to olọn mẹ. (Daniẹli 7:9) Enẹwutu, Jehovah wẹ yin asisa nugbonọ-yinyin tọn. E nọ do jẹhẹnu ehe hia to aliho he mẹ nudida de ma sọgan basi te. Apajlẹ delẹ die.

9. Nawẹ Jehovah yin “[nugbonọ] to azọ́n etọn lẹpo mẹ” gbọn?

⁹ Jehovah yin “[nugbonọ] to azọ́n etọn lẹpo mẹ.” (Psalm 145:17) To aliho tẹmẹ? Psalm 136 na gblọndo. Afọdide mẹwhlẹngán tọn he Jehovah ze delẹ yin sislẹ to finẹ, gọna whlẹngán jiawu Islaelivi lẹ tọn to Ohù Vẹẹ mẹ. Eyin ayidego dọ, wefọ psalm ehe tọn dopodopo nọ yin tadona po hodidọ lọ po: “Na dagbewanyi [kavi, nugbonọ-yinyin] etọn to ote kakadoi.” Psalm ehe tin to Kanbiọ He Na Yin Ayihamẹlẹnpọn Deji to weda 289 ji lẹ mẹ. Dile a to wefọ ehelẹ hia, hiẹ na yin ojlofọndotena gbọn aliho susu he mẹ Jehovah do dagbewanyi hia omẹ etọn lẹ te dali. Mọwẹ, Jehovah nọ do nugbonọ-yinyin hia devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ gbọn todidoai na awhá alọgọ tọn yetọn lẹ dali podọ gbọn nuyiwa to ojlẹ dide etọn mẹ dali. (Psalm 34:6) Owanyi Jehovah tọn na devizọnwatọ etọn lẹ ma nọ depò gba dile e na dẹnsọ bọ yé na gbẹ́ pò to nugbonọ yin hlan ẹn.

10. Nawẹ Jehovah nọ do nugbonọ-yinyin hia gando nujinọtedo etọn lẹ go gbọn?

¹⁰ Humọ, Jehovah nọ do nugbonọ-yinyin hia devizọnwatọ etọn lẹ gbọn titẹdo nujinọtedo etọn lẹ go dali. To vogbingbọnmẹ na gbẹtọvi he ma yọ́n jide-dego lẹ, he linlẹn kavi numọtolanmẹ tata nọ deanana, pọndohlan Jehovah tọn ma nọ diọ gando nuhe sọgbe po nuhe ylan po go gba. Sọn owhe fọtọ́n susu die, pọndohlan etọn gando afinyọnnuwiwa, boṣiọ-sinsẹ̀n, po mẹhuhu po go ma ko diọ gba. E dọ gbọn yẹwhegán etọn Isaia gblamẹ dọmọ: “Kakajẹ yọnho mìtọn mẹ yẹn lọ wẹ.” (Isaia 46:4) Enẹwutu, mí sọgan deji dọ eyin mí hodo anademẹ walọdagbe tọn he tin to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mí na mọaleyi.—Isaia 48:17-19.

11. Na apajlẹ lẹ nado dohia dọ Jehovah nọ yin nugbonọ to opagbe etọn lẹ hinhẹndi mẹ.

¹¹ Jehovah sọ nọ do nugbonọ-yinyin hia gbọn hinhẹn  opagbe etọn lẹ di dali. Eyin e dọ dọdai de, e nọ hẹn ẹn di. Enẹwutu wẹ Jehovah dọmọ: “Ohó ṣie he tọ́nsọn onù ṣie [mẹ]. . . ma na lẹgọ wá dè e agbá, ṣigba e na dotana nuhe yẹn jlo, e na wadagbe to nuhe mẹ yẹn do e hlan te.” (Isaia 55:11) Gbọn ohó etọn lẹ hinhẹndi dali, Jehovah yin nugbonọ na omẹ etọn lẹ. E ma nọ hẹn yé nado to nukundo nuhe e ma tindo to linlẹn mẹ nado wà gba. Jehovah yin nugbonọ to whẹho ehe mẹ sọmọ bọ devizọnwatọ etọn Jọṣua penugo nado dọmọ: “Nude ma gbòpò sọn onú dagbe he OKLUNỌ dọ hlan owhé Islaeli tọn depope mẹ gba; popolẹpo wẹ ṣẹ.” (Jọṣua 21:45) Enẹwutu, mí sọgan deji dọ Jehovah ma na gboawupo nado hẹn opagbe etọn lẹ di bo na hẹn mí jẹflumẹ gbede.—Isaia 49:23; Lomunu lẹ 5:5.

12, 13. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ dagbewanyi Jehovah tọn “to ote kakadoi” te?

¹² Dile mí ko mọ do jẹnukọn, Biblu dọna mí dọ dagbewanyi Jehovah tọn “to ote kakadoi.” (Psalm 136:1) Nawẹ e yinmọ gbọn? Aliho dopo wẹ yindọ, Jehovah nọ jo ylando lẹ namẹ kakadoi. Dile mí dọhodeji to Weta 26tọ mẹ do, Jehovah ma nọ vọ́ ylando he ko yin jijonamẹ wayi lẹ hẹnwa oflin mẹ gba. Na “omẹ pó wẹ waylan, bosọ whete do gigo Jiwheyẹwhe tọn go” wutu, homẹ mímẹpo tọn dona hùn dọ dagbewanyi Jehovah tọn to ote kakadoi.—Lomunu lẹ 3:23.

¹³ Ṣigba dagbewanyi Jehovah tọn sọ to ote kakadoi to aliho devo mẹ ga. Ohó etọn dọ dọ dodonọ lẹ “na di atin he yè họ̀ndo do asisa osin tọn tó, he to sinsẹ́n etọn sẹ́n to ojlẹ etọn mẹ; amà etọn ga ma na yọ́; nudepope he e to wiwà na doale.” (Psalm 1:3) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n atingbó de he amà etọn ma nọ yọ́ gbede! Mọdopolọ, eyin mí tindo homẹhunhun nugbo tọn to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mí na dọ́jì, bo yin jijọhonọ, po kọdetọn dagbenọ po. Dona he Jehovah nọ gbọn nugbonọ-yinyin dali na devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ nọ yin kakadoi. Na nugbo tọn, to aihọn yọyọ dodo tọn he Jehovah na hẹnwa lọ mẹ, gbẹtọvi tonusetọ lẹ na duvivi dagbewanyi etọn tọn kakadoi.—Osọhia 21:3, 4.

14. Nawẹ Jehovah nọ do pinpẹn nutọn hia na nugbonọ-yinyin devizọnwatọ etọn lẹ tọn gbọn?

¹⁴ Jehovah ko do nugbonọ-yinyin etọn hia pludopludo. Na Jehovah ma nọ diọ gbede wutu, nugbonọ-yinyin he e nọ dohia devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ ma nọ depò. Psalm-kàntọ lọ wlan dọmọ: “Yẹn ko tin to yọpọ, yẹn sọ whẹ́n; ganṣo yẹn ma ko mọ yè gbẹ́ dodonọ dai, kavi okún etọn ni to núdùdù biọ. Na OKLUNỌ yiwanna whẹdida [dodo], bo masọ nọ gbẹ́ [nugbonọ] etọn lẹ dai.” (Psalm 37:25, 28) Na nugbo tọn, na Jehovah wẹ yin Mẹdatọ lọ wutu, e jẹna sinsẹ̀n-bibasi mítọn. (Osọhia 4:11) Ṣogan, na Jehovah yin nugbonọ wutu, e nọ yí nukun nuhọakuẹ tọn do pọ́n walọ nugbonọ tọn mítọn.—Malaki 3:16, 17.

15. Basi zẹẹmẹ lehe nuyiwa Jehovah tọn hẹ Islaeli do nugbonọ-yinyin Etọn hia do.

¹⁵ Na dagbewanyi Jehovah tọn wutu, e gọalọna omẹ etọn lẹ whlasusu to whenuena yé to yaji. Psalm-kàntọ lọ dọna mí dọmọ: “Ewọ to ayiha [nugbonọ] etọn lẹ tọn hẹndote; e sọ to yé whlẹn sọn alọ mẹylankan lẹ tọn mẹ.” (Psalm 97:10) Lẹnnupọndo lehe e yinuwahẹ akọta Islaeli tọn do ji. To whenuena Islaelivi lẹ yin whinwhlẹngán sọn Ohù Vẹẹ lọ mẹ to azọ́njiawu-liho godo, yé lá to ohàn mẹ hlan Jehovah dọmọ: “Hiẹ to dagbewanyi [kavi, “owanyi nugbo,” nudọnamẹ odò tọn, NW] towe mẹ ko hiali gbẹtọ he hiẹ ko fli lẹ.” (Eksọdusi 15:13) Na jide tọn, nuyiwa owanyi nugbo Jehovah tọn de wẹ whlẹngán Ohù Vẹẹ mẹ tọn lọ yin. Enẹwutu Mose dọna Islaelivi lẹ dọmọ: “OKLUNỌ lọ ma ze owanyi etọn do mì ji, kavi dè mì, na mì yin susu to sọha mẹ hugan gbẹtọ lẹ de wutu gba; na mì wẹ vude tlala sọn akọta lẹpo mẹ: ṣigba na OKLUNỌ lọ yiwanna mì wutu wẹ, podọ na ewọ na do payi whiwhle lọ go he e whlé hlan otọ́ mìtọn lẹ wutu wẹ, OKLUNỌ lọ do yí alọ hlọnhlọnnọ de do hẹn mì jẹgbonu wá, bosọ fli mì sọn owhé afanumẹ tọn lọ gbè, sọn alọ Falo tọn mẹ ahọlu Egipti tọn lọ.”—Deutelonomi 7:7, 8.

16, 17. (a) Walọ pinpẹn-nutọn-mayọnẹn tọn he hẹnmẹ jọsi tẹwẹ Islaelivi lẹ dohia, ṣogan nawẹ Jehovah do lẹblanu hia yé gbọn? (b) Nawẹ suhugan Islaelivi lẹ tọn dohia dọ “jlado de masọ tin” na yé gbọn, podọ avase tẹwẹ ehe yin na mí?

 ¹⁶ Na nugbo tọn, Islaelivi lẹ taidi akọta de gboawupo nado do pinpẹn nutọn hia na dagbewanyi Jehovah tọn. To whlẹngán yetọn godo “yé sọ vọ́ oylan wà do [Jehovah] nado ṣiatẹ hẹ Gigogán to zungbo mẹ.” (Psalm 78:17) Na owhe kanweko susu, yé ṣiatẹ pludopludo, bo gbẹkọ Jehovah go bosọ lẹhlan yẹwhe lalo lẹ po aṣa kosi tọn lẹ po he nọ hẹnmẹ flu lẹ kọ̀n. Ṣogan, Jehovah ma sánkanna alẹnu etọn gba. Kakatimọ, Jehovah vẹvẹna omẹ etọn lẹ gbọn yẹwhegán Jẹlemia gblamẹ dọmọ: “Lẹgọ, hiẹ Islaeli agọ̀jotọ . . . Yẹn ma na hẹn nukunmẹ ylọn nado flẹjẹ oji we gba: na [nugbonọ] wẹ yẹn.” (Jẹlemia 3:12) Ṣigba, dile mí mọ to Weta 25tọ mẹ do, suhugan Islaelivi lẹ tọn ma yin whinwhàn nado diọ. Kakatimọ, “yé ṣàn mẹdagun Jiwheyẹwhe tọn lẹ kò, bosọ vlẹ ohó etọn lẹ, bosọ yí yẹwhegán etọn lẹ do to avlẹda.” Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? To godo mẹ, “homẹgble OKLUNỌ tọn . . . tite do omẹ etọn lẹ ji, kaka bọ jlado de masọ tin ba.”—2 Otannugbo lẹ 36:15, 16.

¹⁷ Etẹwẹ mí plọn sọn ehe mẹ? Dọ nugbonọ-yinyin Jehovah tọn ma tọ́nnukun mọjanwẹ e ma sọgan yọ́n kiklọ. Nugbo wẹ dọ Jehovah yin ‘susunọ to dagbewanyi mẹ,’ bọ homẹ etọn nọ hùn nado do lẹblanu hia eyin dodonu de tin. Ṣigba nawẹ e nọ yinuwa gbọn eyin ylanwatọ de zindonukọn to ylanwiwa etọn mẹ? To whenẹnu, Jehovah nọ tẹdo nujinọtedo dodo tọn etọn go bo nọ hẹn whẹdida sinsinyẹn wá yé ji. Dile e yin didọna Mose do, Jehovah “ma na dike whẹgbledonọ to alọ depope mẹ ni yì majiya.”—Eksọdusi 34:6, 7.

18, 19. (a) Nawẹ yasanamẹ Jehovah tọn na mẹylankan lẹ yin nuyiwa nugbonọ-yinyin tọn gbọn? (b) Aliho tẹmẹ wẹ Jehovah na do nugbonọ-yinyin etọn hia devizọnwatọ etọn he ko yin homẹkẹndo kakajẹ okú lẹ te?

¹⁸ Dọ Jiwheyẹwhe nọ sayana mẹylankan lẹ, na taun tọn  yin nuyiwa nugbonọ-yinyin tọn. Gbọnna? Whẹwhinwhẹ́n dopo yin mimọ to owe Osọhia tọn mẹ to gbedide he Jehovah na angẹli ṣinawe lẹ lọ mẹ dọmọ: “Mì yì, bo túntún ogo homẹgble Jiwheyẹwhe tọn tọn lẹ do aigba mẹ.” To whenuena angẹli atọ̀ntọ túntún ogo etọn “do tọ̀sisa daho podọ do asisadò [lẹ] mẹ,” yé lẹzun ohùn. To whenẹnu angẹli lọ dọna Jehovah dọ: “Dodonọ wẹ hiẹ, Dopo, he tin, bo ko tin, hiẹ [Omẹ nugbonọ] lọ, na hiẹ dawhẹ dole wutu. Na yé ko sọ̀n ohùn mẹwiwe po yẹwhegán lẹ po tọn dai, hiẹ ko sọ na ohùn yé nù; yé tin jẹ.”—Osọhia 16:1-6.

¹⁹ Doayi e go dọ to ṣẹnṣẹn owẹ̀n whẹdida tọn lọ tọn, angẹli lọ ylọ Jehovah dọ ‘Omẹ nugbonọ lọ.’ Etẹwutu? Na gbọn mẹylankan lẹ vivasudo dali, Jehovah to nugbonọ yin hlan devizọnwatọ etọn lẹ, mẹhe susu to yé mẹ ko yin homẹkẹndo kakajẹ okú. Po nugbonọ-yinyin po, Jehovah hẹn omẹ enẹlẹ do oflin etọn mẹ hezeheze. E nọ jlo nado mọ omẹ nugbonọ he ko kú lẹ whladopo dogọ, podọ Biblu zinnudeji dọ lẹndai etọn wẹ nado fọ́n yé sọnku. (Job 14:14, 15) Jehovah ma nọ wọ̀n devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ na yé ma gbẹ́ pò to ogbẹ̀ wutu gba. Kakatimọ, ‘yemẹpo wẹ tin to ogbẹ̀ hlan ẹn.’ (Luku 20:37, 38) Lẹndai Jehovah tọn nado fọ́n mẹhe tin  to oflin etọn mẹ lẹ sọnku yin kunnudenu jiawu de dọ e yin nugbonọ.

20. Mẹnu lẹ wẹ yin “núzinzan lẹblanu tọn” lẹ, podọ nawẹ Jehovah yin nugbonọ hlan yé gbọn?

²⁰ Whenuho dohia dọ Jehovah ko do nugbonọ-yinyin ayidego tọn hia gbẹtọvi nugbonọ lẹ. Na owhe fọtọ́n susu, Jehovah ko “miọnhomẹ do núzinzan homẹgble tọn go he yè do hlan hẹngble.” Etẹwutu? “Na ewọ nido hẹn adọkun gigo etọn tọn zun yinyọnẹn to núzinzan lẹblanu tọn lẹ ji, he e wleawuna dote hlan gigo.” (Lomunu lẹ 9:22, 23) “Núzinzan lẹblanu tọn” ehelẹ yin ahunjijlọnọ lẹ he yin amisisa yí do de gbọn gbigbọ wiwe dali nado yin whédutọgbẹ́ hẹ Klisti to Ahọluduta etọn mẹ lẹ. (Matiu 19:28) Gbọn aliho whlẹngán tọn hùnhùn dote na núzinzan lẹblanu tọn ehelẹ dali, Jehovah  yin nugbonọ hlan Ablaham, mẹhe e ko basi alẹnu opagbe tọn hẹ dọmọ: “To okún towe mẹ wẹ yè na dona akọta aigba ji tọn lẹpo: na hiẹ yí ogbè ṣie sè wutu.”—Gẹnẹsisi 22:18.

21. (a) Nawẹ Jehovah yin nugbonọ hlan “gbẹtọ susugege” lọ he tindo nukundido nado lùn “nukunbibia daho” lọ tọ́n lẹ gbọn? (b) Etẹwẹ nugbonọ-yinyin Jehovah tọn whàn we nado wà?

²¹ Jehovah sọ do nugbonọ-yinyin mọnkọtọn hia “gbẹtọ susugege” de he tindo nukundido nado lùn “nukunbibia daho” lọ tọ́n bo na nọgbẹ̀ kakadoi to aigba paladisi tọn ji. (Osọhia 7:9, 10, 14) Dile etlẹ yindọ devizọnwatọ etọn lẹ yin mapenọ, Jehovah gbọn nugbonọ-yinyin dali hùn dotẹnmẹ gbẹninọ kakadoi to aigba paladisi tọn ji dote na yé. Nawẹ e wà ehe gbọn? Gbọn ofligọ lọ dali—ehe yin dohia nugbonọ-yinyin Jehovah tọn he klohugan. (Johanu 3:16; Lomunu lẹ 5:8) Nugbonọ-yinyin Jehovah tọn nọ dọ̀n mẹhe huvẹ dodowiwa tọn to hùhù to ahun yetọn mẹ lẹ dogo. (Jẹlemia 31:3) Be nugbonọ-yinyin sisosiso he Jehovah ko dohia bo nasọ wá dohia lọ ma nọ whàn we nado dọnsẹpọ ẹ ya? Na eyin ojlo mítọn nado dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe wutu, mì gbọ mí ni kẹalọyi owanyi etọn gbọn gbemima mítọn hinhẹn lodo nado sẹ̀n ẹn po nugbonọ-yinyin po dali.