WETA 17
‘Ṣo Na Nuyọnẹn Jiwheyẹwhe Tọn Siso Sọ!’
1, 2. Etẹwẹ yin lẹndai Jehovah tọn na azán ṣinawetọ, podọ nawẹ nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn yin whiwhlepọn to bẹjẹeji azán ehe tọn gbè gbọn?
YÉ YIN hinhẹn gblezọn! Gbẹtọvi he yin nudida gigonọ hugan lẹ, he yin didá gbọngodo to azán ṣidopotọ gbè jai to ajijimẹ sọn gigo yetọn mẹ biọ ninọmẹ he ylan hugan de mẹ. Jehovah ko ylọ “onú he e dá lẹpo,” gọna gbẹtọvi lẹ, dọ “e yọ́n tlala.” (Gẹnẹsisi 1:31) Ṣigba to bẹjẹeji azán ṣinawetọ gbè tọn, Adam po Evi po basi nudide nado hodo Satani biọ atẹṣiṣi mẹ. Yé tlọ́ biọ ylando, mape, po okú po mẹ.
2 E sọgan ko sọawuhia taidi dọ lẹndai Jehovah tọn na azán ṣinawetọ ko yin aliglọnna mlẹnmlẹn. Azán enẹ, kẹdẹdi azán ṣidopo he jẹnukọnna ẹn lẹ, na dẹn na owhe fọtọ́n lẹ. Jehovah ko ylọ ẹ dọ wiwe, podọ to godo mẹ, aigba lọ pete na lẹzun paladisi de he gọ́ na whẹndo gbẹtọvi pipé lẹ tọn. (Gẹnẹsisi 1:28; 2:3) Ṣigba to atẹṣiṣi he hẹn nugbajẹmẹji wá lọ tọn godo, nawẹ onú ehelẹ na mọ hẹndi gbọn? Etẹwẹ Jiwheyẹwhe na wà? Ehe yin whlepọn ayidego tọn de na nuyọnẹn Jehovah tọn—vlavo whlepọn he klohugan lọ.
3, 4. (a) Naegbọn nuyiwa Jehovah tọn hlan atẹṣiṣi Edẹni mẹ tọn do yin apajlẹ jiawu nuyọnẹn etọn tọn? (b) Dile mí to dogbapọnna nuyọnẹn Jehovah tọn, nugbo tẹwẹ whiwhẹ dona whàn mí nado hẹn do ayiha mẹ?
3 Jehovah yinuwa to afọdopolọji. E dawhẹna atẹṣitọ Edẹni mẹ tọn lẹ, podọ to ojlẹ dopolọ mẹ, e sọ wleawuna onú jiawu de: yèdọ lẹndai etọn nado hẹn pọngbọ wá na nuhahun he atẹṣitọ lọ lẹ ṣẹṣẹ hẹnwa. (Gẹnẹsisi 3:15) Lẹndai numọ-dohlan-nukọn Jehovah tọn dlẹnkan sọn Edẹni mẹ gbọn owhe fọtọ́n whenuho gbẹtọvi tọn lẹpo gblamẹ podọ kaka biọ sọgodo dindẹn de mẹ. E bọawu taun, ṣogan bosọ siso sọmọ bọ Biblu hiatọ de sọgan yí gbẹzan etọn lẹpo zan to nupinplọn po ayihamẹlinlẹnpọn deji po mẹ. Humọ, jide tin mlẹnmlẹn dọ lẹndai Jehovah tọn na tindo kọdetọn dagbe. E na doalọtena ylanwiwa lẹpo, ylando, po okú po. E na hẹn gbẹtọvi nugbonọ lẹpo zun pipé. Ehe lẹpo na jọ jẹnukọnna vivọnu azán ṣinawetọ lọ tọn, enẹwutu, mahopọnna nulẹpo, Jehovah na hẹn lẹndai etọn lẹ di na aigba po gbẹtọvi lẹ po kẹdẹdile e ko lẹndai do!
4 Nuyọnẹn enẹ jẹna gbégbò sisosiso, kavi e mayin mọwẹ? Apọsteli Paulu yin whinwhàn nado wlan dọmọ: ‘Ṣo na nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn siso sọ!’ (Lomunu lẹ 11:33) Dile mí na to dogbapọnna adà voovo jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn ehe tọn, whiwhẹ dona whàn mí nado hẹn nugbo titengbe de do ayiha mẹ—dọ, mahopọnna vivẹnu depope he mí dó, adà vude poun mẹ janwẹ mí sọgan mọnukunnujẹ to nuyọnẹn gbloada Jehovah tọn mẹ. (Job 26:14) Tintan whẹ́, mì gbọ mí ni basi zẹẹmẹ jẹhẹnu jiawu ehe tọn.
Etẹwẹ Nuyọnẹn Jiwheyẹwhe Tọn Yin?
5, 6. Kanṣiṣa tẹwẹ tin to oyọnẹn po nuyọnẹn po ṣẹnṣẹn, podọ nawẹ oyọnẹn Jehovah tọn gbloada sọ?
5 Nuyọnẹn ma yin nudopolọ po oyọnẹn po gba. Ọdinatẹẹ lẹ sọgan hẹn oyọnẹn susugege do sẹdotẹn, ṣigba e na vẹawu na mẹde nado ylọ maṣinu enẹlẹ dọ nuyọnẹntọ. Etomọṣo, oyọnẹn po nuyọnẹn po tindo kanṣiṣa. (Howhinwhẹn lẹ 10:14) Di dohia, eyin a tindo nuhudo ayinamẹ nuyọnẹntọ de tọn gando lehe azọ̀n de sọgan yin hinhẹngbọ do go, be hiẹ na dín ayinamẹ sọn mẹhe ma tindo oyọnẹn depope kavi vude poun to amasin-zọ́nwiwà mẹ si wẹ ya? Lala! Enẹwutu, oyọnẹn he pegan yin dandannu na nuyọnẹn nugbo tọn.
6 Oyọnẹn Jehovah tọn ma tindo dogbó. Taidi “Ahọlu Madopodo,” ewọ kẹdẹ wẹ ko tin bosọ to ogbẹ̀ kakadoi. (1 Timoti 1:17) Podọ to owhe madosọha enẹ lẹpo gblamẹ, e yọ́n onú lẹpo. Biblu dọmọ: “Nudida he ma doawuhia to nukọn etọn de ma tin: mọ onú lẹpo wẹ to omẹ́ bosọ hùndonuvo to nukun etọn mẹ, mẹhe míwlẹ do onú nado wà hẹ.” (Heblu lẹ 4:13; Howhinwhẹn lẹ 15:3) Taidi Mẹdatọ lọ, Jehovah tindo nukunnumọjẹnumẹ gigọ́ gando nuhe e ko dá lẹ go, podọ e ko doayi nuyiwa gbẹtọvi tọn lẹpo go sọn bẹjẹeji. E nọ gbeje ahun gbẹtọvi dopodopo tọn pọ́n, ma wọnji nudepope go. (1 Otannugbo lẹ 28:9) Na e ko dá mí taidi nudida he tin to mẹdekannu lẹ wutu, homẹ etọn nọ hùn nado mọdọ mí to nudide he gọ́ na nuyọnẹn lẹ basi to gbẹ̀mẹ. Taidi ‘Sisètọ odẹ̀ tọn,’ e nọ dotoai na odẹ̀ susugege lẹ to ojlẹ dopolọ mẹ! (Psalm 65:2) Podọ na nugbo tọn, huhlọn nufinflin Jehovah tọn yin pipé.
7, 8. Nawẹ Jehovah nọ do nukunnumọjẹnumẹ, wuntuntun, po nuyọnẹn po hia gbọn?
7 E mayin oyọnẹn kẹdẹ wẹ Jehovah tindo gba. E sọ nọ mọ lehe whẹho lẹ gando yedelẹ go do bo nọ mọnukunnujẹ zẹẹmẹ gigọ́ lẹpo mẹ hezeheze. E nọ gbadopọnna bo nọ yọ́n vogbingbọn he tin to dagbe po oylan po mẹ, podọ to onú titengbe po onú flinflin lẹ po ṣẹnṣẹn. Humọ, e ma nọ pọ́n ahun mẹ poun gba, ṣigba e nọ gbeje ahun mẹ pọ́n tlíntlín. (1 Samuẹli 16:7) Gbọnmọ dali, Jehovah tindo nukunnumọjẹnumẹ po wuntuntun po, yèdọ jẹhẹnu lọ lẹ he yiaga taun hú oyọnẹn. Ṣigba nuyọnẹn tlẹ sọ yiaga tlala hú ehelẹ.
8 Nuyọnẹn wẹ nọ kọ̀n oyọnẹn, wuntuntun, po nukunnumọjẹnumẹ po dopọ bo nọ hẹn yé yọn-na-yizan. Na nugbo tọn, hogbe dowhenu tọn delẹ he yin lilẹdogbedevomẹ taidi “nuyọnẹn” to Biblu mẹ, to paa mẹ zẹẹmẹdo “azọ́n kọdetọn dagbenọ” kavi “nuyọnẹn yọn-na-yizan.” Enẹwutu nuyọnẹn Jehovah tọn ma yin tamẹ tọn poun gba. E yọn-na-yizan, bosọ nọ tindo kọdetọn dagbe. Gbọn oyọnẹn he gbloada po nukunnumọjẹnumẹ sisosiso etọn po yiyizan dali, Jehovah nọ basi nudide he yọnhugan lẹ to whepoponu, bo nọ ze afọdide he sọgbe hugan lẹ nado hẹn yé di. Nuhe nọ yin yiylọdọ nuyọnẹn nugbo tọn niyẹn! Jehovah do nugbo-yinyin hogbe Jesu tọn lẹ hia, he dọmọ: “Yè ko suwhẹna nuyọnẹn gbọn azọ́n etọn lẹ dali.” (Matiu 11:19) Azọ́n Jehovah tọn lẹ to wẹkẹ lọ pete mẹ yin kunnudenu huhlọnnọ de na nuyọnẹn etọn.
Kunnudenu He Do Nuyọnẹn Jiwheyẹwhe Tọn Hia Lẹ
9, 10. (a) Nuyọnẹn nankọ wẹ Jehovah tindo, podọ nawẹ e ko do e hia gbọn? (b) Nawẹ nuvikun tiuntiun lẹ do kunnudenu nuyọnẹn Jehovah tọn hia gbọn?
9 Be nuyọnẹn he alọnuzọ́nwatọ de tindo nado basi onú he yọnwhanpẹ bo wazọ́n ganji lẹ ko paṣa we pọ́n ya? Nuyọnẹn ayidego tọn de wẹ enẹ yin. (Eksọdusi 31:1-3) Jehovah lọsu wẹ yin asisa podọ klunọ daho nuyọnẹn mọnkọtọn tọn. Ahọlu Davidi dọ gando Jehovah go dọmọ: “Yẹn na dopẹ́ hlan we; na awujiji po nujawu po mẹ wẹ yè dá mi: nujawu wẹ azọ́n towe lẹ: enẹ wẹ ayiha ṣie yọnẹn hezeheze.” (Psalm 139:14) Na nugbo tọn, dile nuhe mí plọn gando agbasa gbẹtọvi tọn go sù sọ, mọwẹ sisi mítọn na nuyọnẹn Jehovah tọn nọ siso deji do.
10 Di dohia: Tintin towe bẹjẹeji po nuvikun tiuntiun dopo gee po—nuvikun tiuntiun azìn onọ̀ towe tọn he yin kinkọndopọ po vísin otọ́ towe tọn po. To madẹnmẹ, nuvikun tiuntiun enẹ jẹ mimá do flinflin ji. Taidi kọdetọn de, nudi nuvikun tiuntiun livi donu livi lẹ wẹ nọpọ́ do wleawuna gbẹtọ de taidi hiẹ nkọtọn. Nuvikun lọ lẹ nọ whè tlala. Eyin 10 000 nuvikun lọ lẹ tọn yin bibẹplidopọ, yé ma na klo hú ota yẹnvi pẹvi de tọn gba. Ṣogan, dopodopo yetọn yin nudida jiawu he doglẹ taun de. Nuvikun lọ doglẹ tlala hú maṣinu kavi azọ́nwhé depope he gbẹtọ basi. Lẹnunnuyọnẹntọ lẹ dọ dọ nuvikun tiuntiun dopo tin taidi tòdaho he adó lẹdo pé de—he tindo họngbó whégbè bibiọ po tintọ́n jẹgbonu tọn lẹ po he nọ yin hihọ́-basina, bo tindo aliho yidọ́n-yide bibasi tọn, kanṣiṣa hodọdopọ tọn, zomọ miyọ́n tọn, azọ́nwhé lẹ, tito nukudihó lẹ bibẹdlán tọn, hihọ́tọ lẹ, bo tlẹ sọ tindo fihe nọ deanana onú lẹ to ṣẹnṣẹn etọn. Humọ, nuvikun tiuntiun de sọgan má ede do awe to ganhiho vude poun gblamẹ!
11, 12. (a) Etẹwẹ nọ hẹn nuvikun tiuntiun ovi he to whinwhẹ́n to adọ̀ mẹ tọn lẹ nado má do adà voovo lẹ mẹ, podọ nawẹ ehe sọgbe hẹ Psalm 139:16 gbọn? (b) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ apọ̀n gbẹtọvi tọn dohia te dọ mí yin bibasi to aliho “jiawu” mẹ?
11 E mayin nuvikun lẹpo wẹ yin nudopolọ gba. Dile nuvikun ovi he to adọ̀ mẹ tọn jẹ mimá ji, yé nọ jẹ azọ́n voovo lẹ wà ji. Delẹ to yé mẹ nọ lẹzun nuvikun okàn he mẹ numọtolanmẹ nọ gbọn tọn; devo lẹ nọ lẹzun ohú tọn, okàn agbasalan tọn, ohùn tọn, kavi nukun tọn. Adà voovo ehe lẹpo yin titobasina do “bẹplidopọ” nuvikun he yè dugu etọn he nọ yin ADN tọn lẹ mẹ. Po ojlofọndotenamẹ po, Davidi yin gbigbọdo nado dọhlan Jehovah dọmọ: “Nukun towe mọ didá mapé-mapé ṣie: podọ to owe towe mẹ wẹ yè wlan awutugonu ṣie lẹpo do.”—Psalm 139:16.
12 Awutugonu delẹ doglẹ taun. Di apajlẹ, lẹnnupọndo apọ̀n gbẹtọvi tọn ji. Mẹdelẹ ko ylọ ẹ dọ nuhe doglẹ hugan he nkọtọn ma ko yin mimọ to wẹkẹ lọ mẹ. E bẹ nuvikun tiuntiun numọtolanmẹ tọn liva donu 100 lẹ hẹn—yèdọ nudi sọha sunwhlẹvu he tin to bẹplidopọ sunwhlẹvu tọn mítọn mẹ tọn. Dopodopo nuvikun ehelẹ tọn nọ zẹalà bo nọ tindo kanṣiṣa hẹ nuvikun fọtọ́n-fọtọ́n devo lẹ. Lẹnunnuyọnẹntọ lẹ dọ dọ apọ̀n gbẹtọvi tọn sọgan bẹ nudọnamẹ he tin to owe wesẹdotẹn aihọn tọn mẹ lẹpo tọn hẹn, podọ na nugbo tọn, nugopipe nusẹdo tọn etọn ma sọgan yin jijlẹ gba. Mahopọnna owhe susu he lẹnunnuyọnẹntọ lẹ ko yí do basi dodinnanu do awutugonu “jiawu” ehe ji, yé yigbe dọ yé ma sọgan mọnukunnujẹ lehe e nọ wazọ́n do mẹ to gigọ́mẹ gba.
13, 14. (a) Nawẹ zánwhlan lẹ po nudida devo lẹ po dohia dọ yé ‘yọnnuin to jọwamọ-liho’ gbọn, podọ etẹwẹ enẹ plọn mí dogbọn Mẹdatọ yetọn dali? (b) Naegbọn mí sọgan dọ dọ nudida lẹ, taidi adọ́ tọgboyẹyẹ tọn yin bibasi ‘to nuyọnẹn mẹ’?
13 Ṣigba, gbẹtọvi lẹ yin apajlẹ dopo poun to nuyọnẹn nudida tọn he Jehovah tindo lẹ mẹ. Psalm 104:24 dọmọ: “Na azọ́n towe sù dole, OKLUNỌ E! Nuyọnẹn mẹ wẹ hiẹ basi yé omẹ pó te: aigba gọ́ na nutindo towe.” Nuyọnẹn Jehovah tọn sọawuhia to nudida he lẹdo mí pé lẹpo mẹ. Di apajlẹ, zánwhlan ‘yọnnuin to jọwamọ-liho’ taun. (Howhinwhẹn lẹ 30:24) Na nugbo tọn, pipli zánwhlan tọn lẹ yin titobasina to aliho he jiawu taun mẹ. Pipli zánwhlan tọn delẹ nọ yinuwa taidi hihọ́tọ, họgbátọ, bosọ nọ ṣinyan wánvú flinflin delẹ pli bo nọ dù yé taidi dọ kanlin-yìnyìn yetọn wẹ yé yin nkọtọn. Zánwhlan devo lẹ nọ yinuwa taidi glesi lẹ, bo nọ dó bosọ nọ bẹ “jinukun lẹ” pli taidi huntó flinflin lẹ. Nudida susu devo lẹ ko yin titobasina nado nọ wà onú ayidego tọn lẹ to jọwamọ-liho. Supọ̀ tata nọ zlọ́n to aliho azọ́nyinyọnẹn tọn de mẹ he agahun he doglẹ hugan he gbẹtọ basi lẹ ma sọgan basi. Ohẹ̀ he nọ zingbejizọnlin dindẹn lẹ nọ yin alidohia gbọn sunwhlẹvu lẹ, anademẹnu he tin to lẹdo aigba tọn ji lẹ, kavi wunmẹ alidohiamẹ tọn he yé lọsu tindo to jọwamọ-liho lẹ dali. Owhe susu lẹ wẹ lẹnunnuyọnẹntọ he nọ dindona nutogbẹ̀ lẹ yizan nado dindona nugopipe jọwamọ tọn he ko yin awú etọn wle na nudida ehelẹ. Enẹwutu, lehe Jiwheyẹwhe, Mẹhe wleawuna nugopipe lọ na ko yọnnu in sọ!
14 Lẹnunnuyọnẹntọ lẹ ko plọn nususu sọn nuyọnẹn nudida Jehovah tọn lẹ mẹ. Adà lẹnunnuyọnẹn tọn de tlẹ tin he nọ yin yiylọdọ biomimétique, he nọ tẹnpọn nado hodo apajlẹ nudida lẹ tọn. Di dohia, lehe adọ́ tọgboyẹyẹ de tọn nọ yọnwhanpẹ do sọ sọgan ko paṣa we. Ṣigba zomọ-zọ́nwatọ de nọ pọ́n ẹn hlan taidi anàzọ́n jiawu de. Okàn he ma taidi nuhe dẹ̀ sọmọ delẹ nọ sinyẹn hú ogàn, bo nọ dohuhlọn hú sekan he nọ yin yíyí do basi awu he nọ glo sòpẹ́n de. Nawẹ e nọ dohuhlọn sọ taun? Lẹnnupọndo adọ́ tọgboyẹyẹ tọn de ji he gbloada sọ odọ̀ whèhutọ lẹ tọn. Adọ́ tọgboyẹyẹ tọn enẹ nkọtọn sọgan hẹn agahun he bẹ gbẹtọ bo to zinzlọn de dote! Mọwẹ, Jehovah ko basi onú ehe lẹpo ‘to nuyọnẹn mẹ.’
Mẹnu wẹ basi titona nudida aigba ji tọn lẹ nado ‘yọnnuin to jọwamọ-liho’?
Nuyọnẹn He Zẹ̀ Aigba Go
15, 16. (a) Kunnudenu tẹwẹ sunwhlẹvu olọn tọn lẹ na gando nuyọnẹn Jehovah tọn go? (b) Nawẹ otẹn Jehovah tọn taidi Awhàngán Daho angẹli susugege lẹ tọn dekunnuna nuyọnẹn Titobasinanutọ ehe tọn gbọn?
15 Nuyọnẹn Jehovah tọn sọawuhia to azọ́n etọn lẹ mẹ to wẹkẹ lọ pete mẹ. Sunwhlẹvu olọn tọn lẹ, he ji mí dọhodo to gigọ́mẹ to Weta 5tọ mẹ, ma yin vunvunpé do dovlomẹ poun gba. Na nuyọnẹn he Jehovah yí do wleawuna “osẹ́n olọn tọn lẹ” wutu, olọn lẹ yin titobasina ganji taidi bẹplidopọ sunwhlẹvu lẹ tọn, podọ ehelẹ sọ yin mimá do owhín bẹplidopọ sunwhlẹvu lẹ tọn mẹ, podọ ehelẹ lọsu yin bibẹpli do owhín daho bẹplidopọ sunwhlẹvu lẹ tọn mẹ. (Job 38:33, The New Jerusalem Bible) Abajọ Jehovah dlẹnalọdo nudida olọn tọn ehelẹ taidi ‘awhànpa’ de! (Isaia 40:26) Ṣigba awhànpa devo sọ tin ga, he tlẹ sọ do nuyọnẹn Jehovah tọn hia hezeheze.
16 Dile mí doayi e go to Weta 4tọ mẹ do, Jiwheyẹwhe tindo tẹnmẹ-yinkọ lọ “Jehovah awhànpa lẹ tọn” na otẹn etọn taidi Awhàngán Daho awhànpa nudida gbigbọnọ livi donu kanweko lẹ tọn wutu. Ehe yin kunnudenu de na huhlọn Jehovah tọn. Ṣigba, nawẹ e gando nuyọnẹn etọn go gbọn? Doayi e go dọ: Jehovah po Jesu po ma nọ doalọtena azọ́nwiwa pọ́n gbede. (Johanu 5:17) To whelọnu lo, e sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe dọ angẹli heyin lizọnyizọnwatọ Ganhunupotọ lọ tọn lẹ lọsu nọ hẹn alọnu ján to whepoponu. Podọ flindọ, yé yiaga, bo yin zinzintọ bosọ yin huhlọnnọ taun hú gbẹtọ. (Heblu lẹ 1:7; 2:7) Ṣogan, Jehovah ko hẹn alọnu angẹli enẹ lẹpo tọn ján, bọ yé tindo ayajẹ to azọ́n pekọhẹnwanamẹ tọn mẹ—bo nọ “to ohó etọn basi” bosọ “to homẹhunnu etọn wà”—na owhe liva-liva lẹ. (Psalm 103:20, 21) Lehe nuyọnẹn Titobasinanutọ ehe tọn dona ko jiawu do sọ!
Jehovah Wẹ “Nuyọnẹntọ Dopo Lọ”
17, 18. Naegbọn Biblu dọ dọ Jehovah wẹ “nuyọnẹntọ dopo lọ,” podọ naegbọn nuyọnẹn etọn dona hẹn mí nado dibusi i?
17 To pọndohlan mẹ na kunnudenu enẹlẹ, be nupaṣamẹ de wẹ e yin dọ Biblu do nuyọnẹn Jehovah tọn hia taidi dehe yiaga hugan ya? Di apajlẹ, e dọ dọ Jehovah wẹ “nuyọnẹntọ dopo lọ.” (Lomunu lẹ 16:27) Jehovah kẹdẹ wẹ tindo nuyọnẹn lẹpo pete. Ewọ wẹ asisa nuyọnẹn nugbo lẹpo tọn. (Howhinwhẹn lẹ 2:6) Enẹwutu wẹ dile Jesu tlẹ yin nuyọnẹntọ hugan to nudida Jehovah tọn lẹpo mẹ, e ma ganjẹ nuyọnẹn edetiti tọn go gba ṣigba e nọ dọho dile Otọ́ etọn deanana ẹn do.—Johanu 12:48-50.
18 Doayi lehe apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ lehe nuyọnẹn Jehovah tọn jiawu sọ do go: “Ṣo! Na adọkun, nuyọnẹn po zinzin Jiwheyẹwhe tọn po siso sọ! Nawẹ whẹdida etọn lẹ yin dinmamọdona sọ, podọ aliho etọn lẹ sọ hugan dindinmọ!” (Lomunu lẹ 11:33) Gbọn wefọ lọ bibẹjẹeji po hogbe nupaṣamẹ tọn lọ “Ṣo” po dali, Paulu do numọtolanmẹ sinsinyẹn de—yèdọ sisi sisosiso hia to whẹho ehe mẹ. Hogbe Glẹki tọn he e yizan na “siso” tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ hogbe heyin yiyizan na “odò mapote.” Enẹwutu, hogbe lọ wleawuna pọndohlan he họnwun de. Eyin mí lẹnnupọndo nuyọnẹn Jehovah tọn ji, e nọ taidi dọ mí to odò sisosiso, mapote, he ma tindo vivọnu de mẹ pọ́n nkọtọn, yèdọ odò de he siso bo gbloada sọmọ bọ mí ma sọgan mọnukunnujẹ lehe e siso sọ mẹ, bo basi zẹẹmẹ etọn kavi jlẹ́ gbigblo etọn. (Psalm 92:5) Be enẹ mayin linlẹn he sẹhundaga de ya?
19, 20. (a) Naegbọn akùn do yin yẹhiadonu he sọgbe de na nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn? (b) Nawẹ Jehovah ko do nugopipe etọn nado mọ nuhe na jọ to sọgodo lẹ hia gbọn?
19 Jehovah sọ yin “nuyọnẹntọ dopo lọ” to aliho devo mẹ: Ewọ dopo akàn wẹ penugo nado yọ́n sọgodo. Flindọ, Jehovah nọ yí numọ-dohlan-nukọn akùn tọn zan taidi yẹhiadonu nuyọnẹn etọn tọn. Akùn agewaji tọn de sọgan pẹ̀n sọ nudi kilo 5 poun, ṣigba nukun etọn lẹ nọ klohu nukun sunnu he ko whẹ́n mẹho de tọn. Nukun akùn tọn nọ zìn taun, bo nọ zọ́n bọ ohẹ̀ lọ sọgan mọ onú flinflin he e nọ dù lẹ he tin to mẹtlu kanweko lẹ do e, yèdọ etlẹ yin kilomẹtlu lẹ do e! Jehovah lọsu dọ gando akùn de go dọmọ: “Nukun etọn lẹ nọ to pinpọn ẹn to aganu boboe.” (Job 39:29) To linlẹn dopolọ mẹ, Jehovah sọgan mọ nuhe na jọ to nukọnmẹ, to sọgodo lẹ hlan “aganu boboe”!
20 Whẹwhinwhẹ́n susu lẹ tin to Biblu mẹ he dohia dọ ehe yin nugbo. E bẹ dọdai kanweko susu, kavi whenuho he ko yin kinkàn jẹnukọnna nujijọ lọ lẹ hẹn. Kọdetọn awhàn lẹ tọn, awuwiwle po aijijẹ huhlọn aihọn tọn lẹ po, podọ etlẹ yin ayiha wintinwintin awhànfunfun tọn he awhàngán delẹ na yizan, popolẹpo wẹ yin didọdai to Biblu mẹ—to whẹho delẹ mẹ, yé ko yin didọdai na owhe kanweko susu jẹnukọnna jijọ yetọn.—Isaia 44:25–45:4; Daniẹli 8:2-8, 20-22.
21, 22. (a) Naegbọn dodonu de ma tin nado wá tadona lọ kọ̀n dọ Jehovah nọ yọ́n nudide he hiẹ na basi to gbẹ̀mẹ lẹpo jẹnukọn? Basi dohia. (b) Nawẹ mí yọnẹn gbọn dọ nuyọnẹn Jehovah tọn bẹ awuvẹmẹ po numọtolanmẹ po hẹn?
21 Ṣigba, be ehe zẹẹmẹdo dọ Jiwheyẹwhe ko yọ́n nudide he hiẹ na basi to gbẹ̀mẹ lẹ wẹ ya? Mẹdelẹ he nọ plọnmẹ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ sẹ́gbè tọn lẹ nọ dọ po nujikudo po dọ mọwẹ gblọndo lọ yin. Ṣigba, linlẹn ehe nọ dè nuyọnẹn Jehovah tọn pò, na e dohia dọ e ma sọgan deanana nugopipe edetiti tọn nado yọ́n sọgodo gba. Di dohia: Eyin hiẹ tindo gbèhàn he vivi taun de, be enẹ na zọ́n bọ hiẹ na nọ to hànji to whelẹponu wẹ ya? Enẹ na yin nuhe ma sọgbe! Mọdopolọ, Jehovah tindo nugopipe lọ nado yọ́n nuhe na jọ to sọgodo, ṣigba e ma nọ yí ì zan to whelẹponu gba. Mọwiwà sọgan hò mẹdekannujẹ mítọn, he yin nunina họakuẹ he Jehovah ko na mí kakadoi lọ yí sọn mí si.—Deutelonomi 30:19, 20.
22 Dehe tlẹ sọ ylan hugan wẹ yindọ, linlẹn sẹ́gbè tọn lọ dohia dọ nuyọnẹn Jehovah tọn ma bẹ mẹtọnhopọn, owanyi, lẹblanu, kavi awuvẹmẹ hẹn gba. Ṣigba lalo pete wẹ! Biblu plọnmẹ dọ Jehovah yin ‘nuyọnẹntọ to ahun mẹ.’ (Job 9:4) E ma yindọ e tindo ahun nujọnu tọn de wẹ gba, ṣigba Biblu nọ saba yí hogbe enẹ zan to kọndopọmẹ hẹ jẹhẹnu homẹ tọn lẹ, taidi owanyi, he bẹ mẹwhinwhàn po numọtolanmẹ po hẹn. Enẹwutu, owanyi wẹ nọ deanana nuyọnẹn Jehovah tọn, dile e nọ deanana jẹhẹnu etọn devo lẹ do.—1 Johanu 4:8.
23. Etẹwẹ agayiyi nuyọnẹn Jehovah tọn dona whàn mí nado wà?
23 To jọwamọ-liho, mí sọgan dejido nuyọnẹn Jehovah tọn go mlẹnmlẹn. E yiaga tlala hú nuyọnẹn mítọn lẹ sọmọ bọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn gbọn owanyi dali dotuhomẹna mí dọmọ: “Yí ayiha towe lẹpo do dotudo OKLUNỌ go; a dẹ́ hlan dewe tọn dali blo. Yọ́n ẹn to aliho towe lẹpo ji, ewọ nasọ jlọ omọ́ towe.” (Howhinwhẹn lẹ 3:5, 6) Todin, mì gbọ mí ni dindona nuyọnẹn Jehovah tọn na mí nido sọgan dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe nuyọnẹntọ hugan mítọn.
