APÁ 5
Nugbo lọ Gando Bojijlẹ, Owọ́n, po Azé po Go
1. Nawẹ yise to bojijlẹ, owọ́n, po azé po mẹ gbayipe sọ?
“TO Aflika, nulú wẹ e yin nado kanse to bẹjẹeji eyin azétọ lẹ tin kavi lala,” wẹ owe La religion Africaine traditionnelle [Glẹnsigbe] dọ, bo sọ yidogọ dọ “nugbo he yè dona yí nukun nujọnu tọn do pọ́n de wẹ whẹho azé tọn yin na Aflikanu lẹpo.” Mẹhe nọ yise to bojijlẹ, owọ́n, po azé po mẹ lẹ nọ yin mimọ to agblinọ lẹ po wesetọ akonka lẹ po ṣẹnṣẹn. Nukọntọ sinsẹ̀n Malenu lẹ tọn po Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ po lọsu nọ yise to onú ehe lẹ mẹ.
2. Sọgbe hẹ nuyise he gbayipe, fie wẹ huhlọn bojijlẹ tọn nọ wá sọn?
2 Sọgbe hẹ nuyise he gbayipe to Aflika lọ, huhlọn zinvlu tọn, kavi gbigbọ tọn he dabla de tin. Jiwheyẹwhe tindo huhlọn do e ji. Gbigbọ lẹ po tọgbo lẹ po sọgan yí i zan. Podọ gbẹtọ delẹ sọ yọ́n lehe yè sọgan yí sọn e go bo zan ẹn do, vlavo na dagbe (obó hihọ́-basinamẹ tọn) kavi na oylan (obó ylanwiwa tọn).
3. Etẹwẹ obó ylanwiwa tọn yin, podọ etẹlẹ wẹ gbẹtọ lẹ yise dọ e sọgan wà?
3 Obó ylanwiwa tọn, kavi owọ́n nọ yin yiyizan sọta kẹntọ lẹ. Gbẹtọ lẹ yise dọ mẹhe nọ yí obó ehe zan lẹ tindo huhlọn nado do toké, ohẹ̀, supọ̀, po kanlin devo lẹ po hlan nado yì waylan do gbẹtọ lẹ go. E gbayipe nado lẹndọ obó ylanwiwa tọn wẹ nọ dọ̀n avùn, wẹnsinọ-yinyin, azọ̀n, podọ etlẹ yin okú wá aimẹ.
4. Etẹwẹ mẹsusu nọ yise gando azé go, podọ ogbèyí gbangba tọn tẹwẹ yin bibasi gbọn mẹhe dù azé pọ́n lẹ dali?
4 Azé tin to kọndopọ pẹkipẹki mẹ hẹ obó ylanwiwa tọn. Gbẹtọ lẹ nọ dọ dọ azétọ lẹ nọ jo agbasa yetọn do bo nọ zlọn to zánmẹ, vlavo nado yì pli hẹ azétọ devo lẹ kavi nado nọ yì hẹn ogbẹ̀ gbẹtọ lẹ tọn gble. To whenuena e yindọ agbasa azétọ lẹ tọn ma nọ fọ́n sọn adọ́zan yetọn ji, ogbèyí gbangba tọn he mẹhe ko jo azé do lẹ basi nọ yin yiyizan na taun tọn nado nọgodo na otàn ehelẹ. Taidi apajlẹ, linlinwe Aflika tọn de yihodọ sọn mẹhe ko dù azé dai delẹ (he suhugan yetọn yin jọja yọnnu aflanmẹ lẹ) dè dọmọ: “Yẹn hù omẹ 150 gbọn nujijọ ajiji mọto tọn lẹ hinhẹnwa dali.” “Yẹn hù ovi atọ́n gbọn ohùn yetọn lẹpo gbigbọ́n nù sọn lanmẹ na yé dali.” “Yẹn hù họntọn sunnu ṣie atọ̀n na yé gbẹ́ mi dai wutu.”
5. Etẹwẹ obó hihọ́-basinamẹ tọn yin, podọ nawẹ e nọ yin yiyizan gbọn?
5 Obó he nọ yin yiylọdọ obó hihọ́-basinamẹ tọn nọ yin pinpọnhlan nado nọ basi hihọnamẹ sọn onú ylankan mẹ. Mẹhe nọ basi obó hihọ́-basinamẹ tọn lẹ nọ dó alọkẹ́-didà po obó-gàn lẹ po. Yé nọ nù obó-masin hihọ́-basinamẹ tọn lẹ kavi nọ sá yé do agbasa go. Yé nọ whla nuyizan delẹ he yé yise nado tindo huhlọn hihọ́-basinamẹ tọn do owhé yetọn lẹ gbè, kavi nọ di yé do dòmẹ. Yé nọ dejido dèfinfẹ̀n he bẹ wefọ Koran kavi Biblu tọn hẹn lẹ go.
Lalo Podọ Oklọ
6. Etẹwẹ Satani po aovi etọn lẹ po wà to ojlẹ he wayi mẹ, podọ nawẹ mí dona pọ́n huhlọn yetọn hlan gbọn?
6 Nugbo wẹ dọ Satani po aovi etọn lẹ po yin kẹntọ owùnọ gbẹtọvi lẹ tọn. Yé tindo huhlọn nado yinuwa do linlẹn po ogbẹ̀ gbẹtọ lẹ tọn po ji, podọ to ojlẹ he wayi mẹ yé ko biọ gbẹtọ po kanlin lẹ po mẹ bo yinuwa do yé ji. (Matiu 12:43-45) Dile mí ma dona yí nukun pẹvi do pọ́n huhlọn yetọn, mọwẹ mí ma dona tindo pọndohlan he yiaga zẹjlẹgo gando yé go do niyẹn.
7. Etẹwẹ Satani jlo dọ mí ni yise, podọ nawẹ ehe yin dohia basina gbọn?
7 Satani wẹ yin ogán mẹkiklọ tọn. E nọ klọ gbẹtọ lẹ nado lẹndọ e tindo huhlọn hugan dehe e tindo nugbonugbo. Nado basi dohia: To awhàn heyin fùnfùn to otò Aflika tọn de mẹ to agọe lẹ whenu, awhànfuntọ lẹ yí nuyizan ogbè-zeyiaga tọn lẹ zan nado dobu na kẹntọ yetọn lẹ. Awhànfuntọ lẹ nọ saba hò ogbè yido-kanji awhànfunnu daho po osò po tọn lẹ po ogbè zeyiaga po whẹpo do tọ́n-awhàn kẹntọ lẹ. Yé nọ jlo dọ kẹntọ yetọn ni lẹndọ awhànpa de he tindo awhànfunnu huhlọnnọ lẹ wẹ to awhàn tọ́n yé. To aliho dopolọ mẹ, Satani nọ jlo dọ gbẹtọ lẹ ni yise dọ huhlọn etọn ma tindo dogbó gba. Lẹndai etọn wẹ nado dobu na gbẹtọ lẹ na yé nido basi ojlo etọn e mayin Jiwheyẹwhe tọn gba. Mì gbọ mí ni gbadopọnna lalo atọ̀n delẹ he Satani nọ jlo dọ gbẹtọ lẹ ni yise.
8. Etẹwẹ yin dopo to oklọ he Satani nọ zedaga lẹ mẹ?
8 Dopo to lalo he Satani to zizedaga lẹ mẹ wẹ yindọ: Onú ylankan depope ma nọ jọ gbọn kosọ dali; onú ylankan he ma wá sọn gbẹtọ dè tlọlọ lẹpo wẹ nọ yin hinhẹnwa aimẹ gbọn huhlọn dabla zinvlu tọn dali. Di apajlẹ, mí ni dọ dọ ovi de bẹ ovàzọn bo kú. Onọ̀ lọ sọgan yọnẹn dọ ovà yin awutu de he nọ yin hinhẹnwa gbọn omú dali. Ṣigba e sọgan yise dọ mẹde wẹ yí azé zan nado do omú lọ hlan nado wá dù ovi etọn.
Onú ylankan lẹ nọ jọ na yede to whedelẹnu
9. Nawẹ Biblu dohia dọ e mayin Satani wẹ nọ hẹn nuhahun lẹpo wá gbọn?
9 Dile etlẹ yindọ Satani tindo huhlọn nado hẹn nuhahun delẹ wá, e ma sọgbe nado lẹndọ e tindo huhlọn nado hẹn nuhahun lẹpo wá gba. Biblu dọmọ: “Alèwezun ma yin awuyatọ tọn, awhàn ma yin huhlọntọ tọn, mọ núdùdù ma yin nuyọnẹntọ tọn, adọkun ma yin omẹ zinzin tọn, mọ nukundagbe ma sọ yin asiawàtọ tọn; ṣigba ojlẹ po kosọ po mẹ wẹ onú te na omẹ popo.” (Yẹwhehodọtọ 9:11) Wezundotọ de sọgan yawu hugan mẹhe pò lẹpo to alèwezun de mẹ, ṣigba e sọgan nọ ma yin omẹ tintan. ‘Nujijọ kosọ tọn’ delẹ sọgan zọ́n bọ e na gboawupo. Vlavo e klẹnafọ bo jai kavi e bẹ azọ̀n kavi e sẹ̀ fide. Onú ehelẹ sọgan jọ do mẹdepope go. E mayin Satani kavi azétọ lẹ wẹ dọ̀n ehelẹ wá dandan gba; yé nọ jọ poun wẹ.
10. Etẹwẹ nọ yin didọ gando azétọ lẹ go, podọ nawẹ mí yọnẹn dọ ehe yin lalo gbọn?
10 Lalo awetọ he Satani nọ zedaga wẹ yindọ: Azétọ lẹ nọ tlọ́n agbasa yetọn mẹ bo nọ zingbejizọnlin to zánmẹ nado yì pli hẹ azétọ devo lẹ kavi nado yì dù olàn kavi nù ohùn gbẹtọ lẹ tọn. Todin kanse dewe dọ: ‘Eyin azétọ lẹ sọgan wàmọ, etẹwẹ yin onú lọ he nọ tlọ́n agbasa lọ mẹ na taun tọn?’ Dile mí ko mọ do, alindọn lọ yin gbẹtọ lọ lọsu, e mayin nude he sọgan tọ́n yì sọn omẹ lọ mẹ gba. Humọ, gbigbọ lọ yin huhlọn ogbẹ̀ tọn he nọ hẹn agbasa do ogbẹ̀ ṣigba e ma penugo nado basi nudepope matin agbasa gba.
Azétọ lẹ ma sọgan tlọ́n agbasa yetọn mẹ
11. Nawẹ mí yọnẹn gbọn dọ azétọ lẹ ma sọgan tlọ́n agbasa yetọn mẹ, ṣigba be hiẹ yí ehe sè ya?
11 Depope to alindọn po gbigbọ po mẹ ma sọgan jo agbasa do nado yì wà nude, etlẹ yin dagbe kavi oylan. Enẹwutu, azétọ lẹ ma sọgan tlọ́n agbasa yetọn mẹ gba. Na nugbo tọn, yé ma nọ basi nuhe yé sọalọakọ́n dọ yé wà kavi nuhe yé lẹndọ yé wà lẹ gba.
12. Nawẹ Satani nọ hẹn gbẹtọ lẹ nado yise dọ yé ko basi nuhe ma jọ na taun tọn lẹ do?
12 Nawẹ mí sọgan basi zẹẹmẹ ogbeyí gbangba mẹhe dù azé pọ́n lẹ tọn do? Satani sọgan hẹn gbẹtọ lẹ nado yise dọ yé basi nudelẹ he yé ma wà nugbonugbo. Gbọn numimọ dali, Satani sọgan hẹn gbẹtọ lẹ lẹndọ yé mọ, sè, podọ basi nude he ma jọ na taun tọn lẹ. To aliho ehe mẹ, Satani tindo todido lọ nado hẹn gbẹtọ lẹ joagọ sọn Jehovah dè bo hẹn yé nado lẹndọ Biblu ma yin nugbo.
13. (a) Be obó hihọ́-basinamẹ tọn yin nudagbe wẹ ya? (b) Etẹwẹ Owe-wiwe dọ gando bojijlẹ go?
13 Lalo atọ̀ntọ wẹ yindọ: Obó hihọ́-basinamẹ tọn—yèdọ obó he gbẹtọ lẹ yise dọ e nọ fla obó ylankan lẹ—yin nudagbe. Biblu ma do vogbingbọn hia to obó ylanwiwa tọn po obó hihọ́-basinamẹ tọn po ṣẹnṣẹn gba. E gblewhẹdo bojijlẹ lẹpo. Gbadopọnna osẹ́n he Jehovah na akọta Islaeli tọn gando bojijlẹ po mẹhe nọ yí ì zan lẹ po go:
-
“Mìwlẹ ma na plọn [bojijlẹ] gba.”—Levitiku 19:26.
-
“Sunnusi de kavi yọnnusi de he tindo gbigbọ aovi tọn de, kavi he yin azétọ de, na yin hùhù dandan.”—Levitiku 20:27.
-
“Yè ma na mọ omẹ depope to dè we finẹ . . . he nọ yí apajlẹnu basi, kavi afinyọnnọ de, kavi owọ́ntọ de. Kavi bojlẹtọ de, kavi wedotọ de po gbigbọ aovi tọn de po.”—Deutelonomi 18:10-14.
14. Etẹwutu Jehovah na osẹ́n lẹ he gbẹ́ bojijlẹ?
14 Osẹ́n ehelẹ hẹn ẹn họnwun dọ Jiwheyẹwhe ma jlo dọ omẹ etọn lẹ ni nọ yí obó zan gba. Jehovah na osẹ́n ehelẹ omẹ etọn lẹ na e yiwanna yé bo ma jlo dọ yé ni lẹzun afanumẹ obu po otangblo po tọn wutu. E ma jlo dọ yé ni yin kọgbidina gbọn aovi lẹ dali.
15. Nawẹ Biblu dohia dọ Jehovah tindo huhlọn hugan Satani gbọn?
15 Dile etlẹ yindọ Biblu ma na zẹẹmẹ gigọ lẹpo gando nuhe aovi lẹ sọgan wà po dehe yé ma sọgan wà lẹ po go, e dohia dọ Jehovah Jiwheyẹwhe yin huhlọnnọ taun hugan Satani po aovi etọn lẹ po. Jehovah degbè bọ Satani yin yinyan jẹgbonu sọn olọn mẹ. (Osọhia 12:9) Doayi e go ga, dọ Satani biọgbè nado whlé Job pọ́n bosọ setonuna avase Jiwheyẹwhe tọn bo ma hù Job.—Job 2:4-6.
16. Mẹnu go wẹ mí dona ganjẹ na hihọ́?
16 Howhinwhẹn lẹ 18:10 dọmọ: “Oyín OKLUNỌ tọn wẹ ohọ̀ gángán: dodonọ họ̀n biọ e mẹ, bo sọ gán.” Enẹwutu mí sọgan ganjẹ Jehovah go na hihọ́. Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma nọ ganjẹ obó kavi obó-masin lẹ go nado basi hihọ́ na yé sọta nuwiwa ylankan Satani po aovi lẹ po tọn, mọdopolọ yé ma nọ dibuna bogbèsisa owọ́ntọ lẹ tọn. Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ tindo yise to nuhe Biblu dọ mẹ dọmọ: “Nukun OKLUNỌ tọn lẹ to godo po nukọn po yì lẹdo aigba lẹpo pete, nado do ede hia huhlọnnọ na ayiha yé mẹhe tọn yin pipé hlan e dè lẹ.”—2 Otannugbo lẹ 16:9.
17. Jidide tẹwẹ Jakobu 4:7 na mí, ṣigba etẹwẹ mí dona wà?
17 Hiẹ lọsu sọgan tindo jidide ehe eyin hiẹ nọ sẹ̀n Jehovah. Jakobu 4:7 dọmọ: “Mì lita mìtọn ai hlan Jiwheyẹwhe. Mì diọnukunsọ [Lẹgba]; e nasọ họ̀n sọn mì dè.” Eyin hiẹ nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe nugbo lọ, bo litaina ẹn, hiẹ sọgan deji dọ Jehovah na basi hihọ́ na we.
