Kapitulo 30

“Napukan Na ang Babilonia nga Daku!”

1. Ano ang ginpahibalo sang ikaduha nga anghel, kag sin-o ang Babilonia nga Daku?

 TION na sang paghukom sang Dios! Gani, pamatii ang mensahe sang Dios: “Kag nagsunod ang isa pa, ang ikaduha nga anghel, nga nagasiling: ‘Napukan na sia! Napukan na ang Babilonia nga Daku, nga nagpainom sa tanan nga pungsod sing alak sang kaakig sa iya pagpakighilawas!’” (Bugna 14:8) Sa una nga tion, apang indi ang katapusan, ginasentro sang Bugna ang igtalupangod sa Babilonia nga Daku. Ilaragway sia sa ulihi sa kapitulo 17 subong isa ka makagalanyat nga makihilawason. Sin-o sia? Subong makita pa naton, isa sia ka bug-os kalibutan nga emperyo, relihioso sia, kag amo ang huwad nga sistema ni Satanas nga ginagamit niya sa pagpakig-away batok sa binhi sang babayi sang Dios. (Bugna 12:17) Ang Babilonia nga Daku amo ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion. Ginalakip sini ang tanan nga relihion nga nagahupot gihapon sang relihioso nga mga panudlo kag mga buhat sang dumaan nga Babilonia kag nagapakita sang iya espiritu.

2. (a) Paano naglapta ang Babiloniko nga relihion sa tanan nga bahin sang duta? (b) Ano ang labing kilala nga bahin sang Babilonia nga Daku, kag san-o ini nangin isa ka gamhanan nga organisasyon?

² Didto sa Babilonia, sang nagligad nga kapin sa 4,000 ka tuig, gingumon ni Jehova ang mga hambal sang mga manunukod sang Torre sang Babel. Ang nanuhaytuhay nga grupo sang hambal naglapta tubtob sa mga ukbong sang duta, nga dala ang ila apostata nga mga pagtuluuhan kag  mga buhat nga amo ang sadsaran sang kalabanan nga relihion tubtob karon. (Genesis 11:1-9) Ang Babilonia nga Daku amo ang relihioso nga bahin sang organisasyon ni Satanas. (Ipaanggid ang Juan 8:43-47.) Ang iya labing kilala nga bahin karon amo ang apostata nga Cristiandad, nga nangin isa ka gamhanan kag malinapason nga organisasyon sang ikap-at nga siglo sang wala na si Cristo, kag nagahupot sing mga kredo kag mga pormalismo nga wala maghalin sa Biblia kundi ang kalabanan naghalin sa Babiloniko nga relihion.—2 Tesalonica 2:3-12.

3. Paano masiling nga napukan na ang Babilonia nga Daku?

³ Mahimo mamangkot ka, ‘Sanglit daku pa gihapon ang impluwensia sang relihion sa duta, ngaa ginpahibalo sang anghel nga napukan na ang Babilonia nga Daku?’ Bueno, ano ang nangin resulta sang mapukan ang dumaan nga Babilonia sang 539 B.C.E.? Ginhilway ang Israel agod makabalik sa iya duta nga natawhan kag ipasag-uli didto ang matuod nga pagsimba! Busa ang pagpasag-uli sang espirituwal nga Israel sang 1919 sa isa ka espirituwal nga kabuganaan, nga nagapadayon kag nagasangkad tubtob karon, isa ka pamatuod nga napukan na sadto nga tuig ang Babilonia nga Daku. Wala na sia sing gahom nga punggan ang katawhan sang Dios. Dugang pa, may daku nga ginamo ang iya mga sakop. Sugod sang 1919, ang iya kagarukan, pagkadibunayag, kag imoralidad lapnag nga naburuka. Sa kalabanan nga bahin sang Europa, pila ka tawo na lamang ang nagasimba, kag sa pila ka sosyalistiko nga mga pungsod, ginakabig ang relihion subong “opio sang katawhan.” Bangod nahuy-an sa itululok sang tanan nga nagahigugma sa Pulong sang kamatuoran sang Dios, daw subong nga ginahulat sang Babilonia nga Daku ang iya kamatayon, kon himuon na ni Jehova ang iya matarong nga paghukom sa iya.

 Ang Makahuluya nga Pagkapukan Sang Babilonia

4-6. Paano ‘ginpainom sang Babilonia nga Daku ang tanan nga pungsod sing alak sang kaakig sa iya pagpakighilawas’?

⁴ Usisaon naton sing detalyado pa ang mga kahimtangan nga may kaangtanan sa makahuluya nga pagkapukan sang Babilonia nga Daku. Ginasugiran kita diri sang anghel nga “ang Babilonia nga Daku . . . nagpainom sa tanan nga pungsod sing alak sang kaakig sa iya pagpakighilawas.” Ano ang buot silingon sini? May kaangtanan ini sa pagdaug. Halimbawa, ginsugo ni Jehova si Jeremias: “Kuhaa sa akon kamot ini nga kopa sang alak sang kasingkal, kag ipainom ini sa tanan nga pungsod nga padalhan ko sa imo. Kag magainom sila kag magadulingduling sila kag magahikot kaangay sang mga tawo nga buangbuang bangod sang espada nga ipadala ko sa ila.” (Jeremias 25:15, 16) Sang ikan-om kag ikapito nga siglo B.C.E., gingamit ni Jehova ang dumaan nga Babilonia sa pagbubo sa simbuliko nga kopa sang kapipit-an agod imnon sang madamo nga pungsod, lakip ang apostata nga Juda, amo kon ngaa bisan ang iya kaugalingon nga katawhan ginbihag. Pagkatapos, napukan man ang Babilonia bangod ginbayaw sang iya hari ang iya kaugalingon batok kay Jehova, “ang Ginuo sang mga langit.”—Daniel 5:23.

⁵ Nagpangdaug man ang Babilonia nga Daku, apang masami nga ginhimo ini sing malalangon. Iya ‘ginpainom ang tanan nga pungsod’ paagi sa paggamit sing panglimbong sang isa ka makihilawason, nga nagahimo sing relihioso nga pagpakighilawas upod sa ila. Ginhaylo niya ang politikal nga mga manuggahom nga makig-alyansa kag makig-abyan sa iya. Paagi sa relihioso nga mga panghaylo, nagplano sia sing politikal, komersial, kag ekonomiko nga pagpigos. Bangod sa iya pagsugyot, natabo ang relihioso nga paghingabot kag relihioso nga mga inaway kag mga krusada, subong man ang mga inaway sibil, nga ang kabangdanan lamang amo ang politika kag komersio. Kag ginpakabalaan niya ini nga mga inaway paagi sa pagsiling nga kabubut-on ini sang Dios.

⁶ Kinaandan na nga nahibaluan nga ang relihion nagapasilabot sa mga inaway kag politika sa ika-20 nga siglo—subong sang natabo sa Shinto nga Japan, Hindu nga India, Budhista nga Vietnam, “Cristiano” nga Naaminhan nga Irlandiya  kag Latin Amerika, kag iban pa—subong man ang ginahimo sang mga kapelyan sa pag-engganyo sa pamatan-on nga mga lalaki sang nagakontrahanay nga bahin nga magpatyanay sila sa tion sang duha ka bug-os kalibutan nga inaway. Ang bantog nga halimbawa sang pagpakighilawas sang Babilonia nga Daku amo ang iya bahin sa Espanyol nga Inaway Sibil sang 1936-39, diin sa di-magkubos 600,000 ka tawo ang ginpatay. Ining pagpatulo sang dugo ginsugyot sang mga sumalakdag sang Katoliko nga klero kag sang ila mga kaalyado, bangod sa isa ka rason nga ang manggad kag posisyon sang simbahan nagapameligro nga mahilabtan sang legal nga panguluhan sang Espanya.

7. Sin-o ang ginapuntariya gid sang Babilonia nga Daku, kag ano nga mga metodo ang gingamit niya batok sa sining puntariya?

⁷ Sanglit ang Babilonia nga Daku amo ang relihioso nga bahin sang binhi ni Satanas, ang iya gid ginapuntariya amo ang “babayi” ni Jehova, ang “Jerusalem sa ibabaw.” Sang nahauna nga siglo, ang kongregasyon sang hinaplas nga mga Cristiano maathag nga nakilal-an subong ang binhi sang babayi. (Genesis 3:15; Galacia 3:29; 4:26) Nagtinguha gid ang Babilonia nga Daku nga bihagon ining putli nga kongregasyon paagi sa paghaylo sa sini sa paghimo sing relihioso nga pagpakighilawas. Nagpaandam sanday apostol Pablo kag Pedro nga madamo ang mahaylo nga magaresulta sa daku nga apostasya. (Binuhatan 20:29, 30; 2 Pedro 2:1-3) Ginpakita sang mga mensahe ni Jesus sa pito ka kongregasyon nga sa talipuspusan sang kabuhi ni Juan, magamadinalag-on ang Babilonia nga Daku sa iya panikasog nga higkuan ini. (Bugna 2:6, 14, 15, 20-23) Apang ginpakita na ni Jesus kon tubtob diin sia tugutan.

Ang Trigo kag ang mga Gamhon

8, 9. (a) Ano ang ginapakita sang parabola ni Jesus tuhoy sa trigo kag mga gamhon? (b) Ano ang natabo “samtang nagakatulog ang mga tawo”?

⁸ Sa iya parabola tuhoy sa trigo kag mga gamhon, nagsiling si Jesus nga may isa ka tawo nga nagsab-ug sing maayo nga binhi sa latagon. Apang “samtang nagakatulog ang mga tawo,” nag-abot ang iya kaaway kag nagsab-ug sing mga gamhon. Busa, natabunan sang gamhon ang trigo. Ginpaathag ni Jesus ang iya parabola sa sining mga pulong: “Ang manugsab-ug sang maayo nga binhi amo ang Anak sang tawo; ang uma amo ang  kalibutan; kag ang maayo nga binhi amo ang mga anak sang ginharian; apang ang mga gamhon amo ang mga anak sang isa nga malauton, kag ang kaaway nga nagsab-ug sa ila amo ang Yawa.” Nian nagsiling sia nga ang trigo kag ang mga gamhon pabay-an sa pagtubo tubtob sa “katapusan sang sistema sang mga butang,” kon “kuhaon” na sang mga anghel ang simbuliko nga mga gamhon.—Mateo 13:24-30, 36-43.

⁹ Natabo ang ginpaandam ni Jesus kag nanday apostol Pablo kag Pedro. “Samtang nagakatulog ang mga tawo,” sang magtulog sa kamatayon ang mga apostoles ukon sang gintuyo ang Cristiano nga mga manugtatap sa pagbantay sa panong sang Dios, ang Babiloniko nga apostasya nagtubo sa sulod mismo sang kongregasyon. (Binuhatan 20:31) Wala magdugay nagdabong ang mga gamhon sangsa trigo kag indi na ini makita. Sa sulod sang mga siglo, daw subong bala nga ang binhi sang babayi natabunan sing bug-os sang malapad nga palda sang Babilonia nga Daku.

10. Ano ang natabo sang katuigan 1870, kag ano ang reaksion sang Babilonia nga Daku sa sini?

¹⁰ Sang katuigan 1870 determinado nga nanikasog ang hinaplas nga mga Cristiano nga makabulag gikan sa makihilawason nga mga dalanon sang Babilonia nga Daku. Ginsikway nila ang butig nga mga doktrina nga ginkuha sang Cristiandad gikan sa paganismo kag maisog nga gingamit nila ang Biblia sa pagbantala nga ang panag-on sang mga Gentil matapos sang 1914. Ginpamatukan sang nagapanguna nga instrumento sang Babilonia nga Daku, ang klero sang Cristiandad, ini nga mga pagpanghikot sa pagpasag-uli sang matuod nga pagsimba. Sa tion sang nahauna nga bug-os kalibutan nga inaway, ginhingalitan nila ang kagamo sang inaway sa pagtinguha nga papason ining diutay nga grupo sang matutom nga mga Cristiano. Sang 1918, sang ang ila pagpanghikot halos natapna, daw nagmadinalag-on ang Babilonia nga Daku. Daw nagdaug sia batok sa ila.

11. Ano ang nangin resulta sang mapukan ang dumaan nga Babilonia?

¹¹ Subong sang natun-an na naton, napukan ang matinaastaason nga siudad sang Babilonia sang 539 B.C.E. Nian nabatian ang singgit: “Napukan sia! Ang Babilonia napukan na!” Ang daku nga sentro sang bug-os kalibutan nga emperyo napukan sa mga kasuldadusan sang Medo-Persia sa idalom ni Ciro nga Daku. Bisan pa wala malaglag ang siudad sang mabihag ini, ang iya pagkapukan gikan sa paggahom matuod gid, kag nagresulta ini sa kahilwayan sang Judiyo nga mga bihag niya. Nagbalik sila sa Jerusalem agod tukuron liwat didto ang putli nga pagsimba.—Isaias 21:9; 2 Cronica 36:22, 23; Jeremias 51:7, 8.

12. (a) Sa aton tion, paano masiling nga napukan na ang Babilonia nga Daku? (b) Ano ang nagapamatuod nga ginsikway na ni Jehova ang Cristiandad?

¹² Sa aton tion ang singgit nga ang Babilonia nga Daku napukan na, nabatian man! Ang temporaryo nga kadalag-an sang Babiloniko nga Cristiandad sang 1918 hinali nga ginbaliskad sang 1919 sang ang nagkalabilin sang mga hinaplas, ang Juan nga klase, ginpasag-uli paagi sa espirituwal nga pagkabanhaw. Napukan na ang Babilonia nga Daku bangod wala na ini sing gahom sa pagbihag sa katawhan sang Dios. Kaangay sang mga apan, ang hinaplas nga mga kauturan ni Cristo nagginua gikan sa kadadalman, nga handa sa pagpanghikot. (Bugna 9:1-3; 11:11, 12) Sila ang moderno nga “matutom kag mainandamon nga ulipon,” kag gintangdo sila sang Agalon sa pag-atipan sang tanan niya nga pagkabutang sa duta. (Mateo 24:45-47) Ang paggamit sa ila sa sini nga paagi nagapamatuod nga ginsikway na ni Jehova ang Cristiandad walay sapayan sang iya pangangkon nga sia ang tiglawas sang Dios sa duta. Ang putli nga pagsimba gintukod liwat, kag ang dalan nabuksan agod tapuson ang pagpat-in sa nagkalabilin sang 144,000—ang nagkalabilin sang binhi sang babayi, ang madugay na nga kaaway sang Babilonia nga Daku. Ini tanan nagapatimaan sang malaglagon nga pagkalutos sinang sataniko nga relihioso nga organisasyon.

Ang Pagbatas Sang mga Balaan

13. (a) Ano ang ginpahibalo sang ikatlo nga anghel? (b) Ano ang paghukom ni Jehova batok sa mga nakabaton sang marka sang sapat nga mapintas?

¹³ Naghambal ang ikatlo nga anghel. Pamatii! “Kag nagsunod sa ila ang isa pa ka anghel, ang ikatlo, nga nagasiling sa mabaskog nga tingog: ‘Kon ang bisan sin-o nagasimba sa sapat nga mapintas kag sa larawan sini, kag nagabaton sing marka sa iya agtang ukon sa iya kamot, magainom man sia sing alak sang kaakig sang Dios nga ginbubo nga wala sing simbog sa kopa sang iya kasingkal.’” (Bugna 14:9, 10a) Ginpahayag sa Bugna 13:16, 17, nga sa adlaw sang Ginuo ang mga wala nagasimba sa larawan sang sapat nga mapintas magaantos —kag pagapatyon pa gani. Nahibal-an na naton karon nga determinado si Jehova sa paghukom sa mga tawo nga “may marka, ang ngalan sang sapat nga mapintas ukon ang numero sang ngalan sini.” Mapilitan sila sa pag-inom sa mapait nga ‘kopa sang kasingkal’ sang kaakig ni Jehova. Ano ang mangin kahulugan sini para sa ila? Sang 607 B.C.E., sang ginpilit ni Jehova ang Jerusalem sa pag-inom sa “kopa sang iya kasingkal,” nakaeksperiensia ang siudad sing “pag-ati kag kagulub-an, gutom kag espada” sa mga kamot sang mga Babilonianhon. (Isaias 51:17, 19) Sing kaanggid man, kon ang mga nagasimba sa politikal nga kagamhanan sang duta kag sa ila larawan, ang Nasyones Unidas, mag-inom sa kopa sang kasingkal ni Jehova, ang resulta mangin kalaglagan para sa ila. (Jeremias 25:17, 32, 33) Laglagon sila sing bug-os.

14. Bisan sa wala pa ang kalaglagan sang mga nagasimba sa sapat nga mapintas kag sa larawan sini, ano ang maeksperiensiahan nila, kag paano ini ginlaragway ni Juan?

¹⁴ Apang, bisan sa wala pa ina matabo, ang mga may marka sang sapat makaeksperiensia sing nagapaantos nga mga epekto sang indi pagkahamuot ni Jehova. Tuhoy sa nagasimba sa sapat nga mapintas kag sa larawan sini, ang anghel nagpahibalo kay Juan: “Kag paantuson sia sa kalayo kag asupre sa itululok sang balaan nga mga anghel kag sa itululok sang Kordero. Kag ang aso sang ila pag-antos nagatub-ok tubtob sa walay katubtuban, kag wala sila sing pahuway sa adlaw kag gab-i, sila nga nagasimba sa sapat nga mapintas kag sa larawan sini, kag ang bisan sin-o nga nagabaton sing marka sang ngalan sini.”—Bugna 14:10b, 11.

15, 16. Ano ang kahulugan sang mga pulong nga “kalayo kag asupre” sa Bugna 14:10?

¹⁵ Ginatamod sang iban ang pagsambit diri sing kalayo kag asupre subong pamatuod sang pagluntad sang kalayuhon nga impierno. Apang ang malip-ot nga pag-usisa sa kaanggid man sini nga tagna nagapakita sang matuod nga kahulugan sining mga pulong suno sa konteksto sini. Sang mga adlaw ni Isaias, ginpaandaman ni Jehova ang pungsod sang Edom nga pagasilutan sila bangod sang ila dumot sa Israel. Nagsiling sia: “Ang iya mga ilig mangin aspalto, kag ang iya yab-ok mangin asupre; kag ang iya duta mangin subong sang nagadabdab nga aspalto. Indi ini mapalong sa gab-i ukon sa adlaw; tubtob sa walay latid nga tion ang aso sini padayon nga magatub-ok. Kutob sa kaliwatan pa kaliwatan mangin kigas ini; tubtob sa walay katubtuban wala gid sing isa nga magaagi sa sini.”—Isaias 34:9, 10.

¹⁶ Ginhaboy bala ang Edom sa ginasiling nga kalayuhon nga impierno agod masunog sing dayon? Sa pagkamatuod wala. Sa baylo, ang pungsod nadula sing bug-os gikan sa kalibutan nga subong bala ginlamon ini sing bug-os sang kalayo kag asupre. Ang katapusan nga resulta sang silot indi ang walay katapusan nga pagpaantos kundi ang “pagkawalay unod . . . pagkahapay . . . walay pulos.” (Isaias 34:11, 12) Ang aso nga “nagatub-ok tubtob sa walay katubtuban” maathag nga nagailustrar sini. Kon ang balay masunog, padayon gihapon nga nagatub-ok ang aso gikan sa mga abo bisan pa napalong na ang kalayo, nga nagahatag sa mga tumalan-aw sing pamatuod nga may sunog nga natabo. Bisan sa karon madumduman sang katawhan sang Dios ang leksion nga matun-an gikan sa pagkalaglag sang Edom. Sa sining paagi ‘ang aso sang iya pagdabdab’ nagatub-ok gihapon sa simbuliko nga paagi.

17, 18. (a) Ano ang madangatan sang mga nakabaton sing marka sang sapat nga mapintas? (b) Paano ginapaantos ang mga sumilimba sa sapat nga mapintas? (c) Paano nga ang “aso sang ila pag-antos nagatub-ok tubtob sa walay katubtuban”?

¹⁷ Ang mga tawo nga may marka sang sapat nga mapintas laglagon man sing bug-os, nga daw paagi sa kalayo. Subong sang ginapahayag sang tagna sa ulihi, indi pag-ilubong ang ila bangkay agod kaunon sang mga sapat kag mga pispis. (Bugna 19:17, 18) Busa, maathag nga indi literal ang pagpaantos sa ila tubtob sa walay katubtuban! Paano sila ‘ginapaantos sa kalayo kag asupre’? Bangod ang pagwali sa kamatuoran nagabuyagyag sa ila kag nagapaandam sa ila sang nagapakari nga paghukom sang Dios. Busa ginapasipalahan nila ang katawhan sang Dios kag, kon posible, malalangon nga ginahaylo nila ang politikal nga sapat nga mapintas nga hingabuton kag patyon pa gani ang mga Saksi ni Jehova. Subong talipuspusan, ining mga manugpamatok pagalaglagon nga daw paagi sa kalayo kag asupre. Nian “ang aso sang ila pag-antos nagatub-ok tubtob sa walay katubtuban” bangod ang paghukom sang Dios sa ila mangin basehan kon ang matarong nga pagkasoberano ni Jehova hangkaton liwat. Ina nga hulusayon mahusay na sing dayon.

¹⁸ Sin-o ang nagadul-ong sang nagapaantos nga mensahe karon? Dumduma, ang simbuliko nga  mga apan may awtoridad sa pagpaantos sa mga tawo nga wala sing pat-in sang Dios sa ila mga agtang. (Bugna 9:5) Maathag nga ini sila nga ginatuytuyan sang mga anghel amo ang mga manugpaantos. Wala gid nagadulog ang simbuliko nga mga apan amo kon ngaa “wala sila sing pahuway sa adlaw ukon gab-i, sila nga nagasimba sa sapat kag sa larawan sini, kag ang bisan sin-o nga nagabaton sang marka sang ngalan sini.” Kag sa katapusan, kon malaglag na sila, ang daku gid nga pamatuod sina nga pagbindikar sa pagkasoberano ni Jehova, “ang aso sang ila pag-antos,” magatub-ok tubtob sa walay katubtuban. Kabay nga magpadayon sa pagbatas ang Juan nga klase tubtob matapos ina nga pagbindikar! Amo sini ang ginhinakop sang anghel: “Diri sini ginakinahanglan ang pagbatas sang mga balaan, sila nga nagatuman sang mga sugo sang Dios kag nagasunod sang pagtuo ni Jesus.”—Bugna 14:12.

19. Ngaa dapat magbatas ang mga balaan, kag ano ang ginsugid ni Juan nga nagapalig-on sa ila?

¹⁹ Huo, ang “pagbatas sang mga balaan” nagakahulugan sang ila pagsimba kay Jehova nga may bug-os nga debosyon paagi kay Jesucristo. Wala naluyagan ang ila mensahe. Ginabangdan ini sang pagpamatok, paghingabot, kag pagkapatay pa gani subong martir. Apang ginapalig-on sila sang masunod nga ginsugid ni Juan: “Kag nabatian ko ang tingog gikan sa langit nga nagasiling: ‘Isulat mo: Malipayon ang mga nagakapatay nga nahiusa sa Ginuo kutob karon. Huo, ang espiritu nagasiling, papahuwaya sila sa ila pagpangabudlay, kay ang ila mga ginhimo nagaupod sa ila.’”—Bugna 14:13.

20. (a) Paano ang saad nga ginsugid ni Juan nagahisanto sa tagna ni Pablo tuhoy sa presensia ni Jesus? (b) Ano nga pinasahi nga pribilehiyo ang ginsaad sa mga hinaplas nga napatay sa tapos gintabog si Satanas gikan sa langit?

²⁰ Nagahisanto gid ini nga saad sa gintagna ni Pablo tuhoy sa presensia ni Jesus: “Ang mga napatay nga nahiusa kay Cristo una nga mabanhaw. Nian kita nga mga buhi nga nabilin [mga hinaplas nga buhi pa tubtob sa adlaw sang Ginuo], upod sa ila, sabniton sa mga panganod sa pagsugata sa Ginuo sa kahanginan.” (1 Tesalonica 4:15-17) Sa tapos matagbong si Satanas gikan sa langit, ang mga napatay nga nahiusa kay Cristo una nga nabanhaw. (Ipaanggid ang Bugna 6:9-11.) Nian, ang mga hinaplas nga napatay sa tion sang adlaw sang Ginuo ginsaaran sing pinasahi nga pribilehiyo. Ang ila pagkabanhaw padulong sa kabuhi subong espiritu sa langit hinali, “sa isa ka pisok sang mata.” (1 Corinto 15:52) Makatilingala gid ini! Kag ang ila paghimo sing mga buhat sang pagkamatarong magapadayon sa langit.

Pag-ani sa Duta

21. Ano ang ginasugid sa aton ni Juan tuhoy sa ‘pag-ani sa duta’?

²¹ Magabenepisyo man ang iban sa sining adlaw sang paghukom, subong sang padayon nga ginasugid sa aton ni Juan: “Kag nagtulok ako, kag, yari karon! isa ka puti nga panganod, kag sa panganod may isa nga nagalingkod nga kaangay sa anak sang tawo, nga may bulawan nga korona sa iya ulo kag matalom nga garab sa iya kamot. Kag naggua ang isa pa ka anghel [ang ikap-at] gikan sa santuaryo sang templo, nga nagasinggit sa mabaskog nga tingog sa isa nga nagalingkod sa panganod: ‘Gamita ang imo garab kag mag-ani ka, bangod nag-abot na ang oras sang pag-ani, kay ang alanyon sang duta luntay na.’ Kag ang isa nga nagalingkod sa panganod naghabyog sang iya garab sa duta, kag gin-ani ang duta.”—Bugna 14:14-16.

22. (a) Sin-o ang isa nga nagasuksok sing korona nga bulawan kag nagalingkod sa puti nga panganod? (b) San-o matabo ang talipuspusan sang pag-ani, kag paano?

²² Indi maduhaduhaan kon sin-o gid ang isa nga nagalingkod sa puti nga panganod. Sa iya paglingkod sa puti nga panganod, nga kaangay sa anak sang tawo kag may korona nga bulawan, maathag nga si Jesus gid sia, ang Mesianiko nga Hari nga nakita man ni Daniel sa palanan-awon. (Daniel 7:13, 14; Marcos 14:61, 62) Apang ano ang pag-ani nga gintagna diri? Sang yari si Jesus sa duta, ginpaanggid niya ang paghimo sing disipulo nga hilikuton sa pag-ani sa bug-os kalibutan nga uma sang katawhan. (Mateo 9:37, 38; Juan 4:35, 36) Ang talipuspusan sining pag-ani mahanabo sa adlaw sang Ginuo, kon si Jesus koronahan subong Hari kag magahukom sia para sa iya Amay. Sa amo, ang iya paggahom, kutob sang 1914, amo man ang makalilipay nga tion sang pag-ani.—Ipaanggid ang Deuteronomio 16:13-15.

23. (a) Kay sin-o naggikan ang mando nga sugdan ang pag-ani? (b) Ano nga pag-ani ang nagakatabo kutob sang 1919 tubtob karon?

²³ Bisan pa Hari sia kag Hukom, naghulat si Jesus sing mando gikan kay Jehova nga iya Dios antes sia nagsugod sa pag-ani. Ina nga mando naggikan sa “santuaryo sang templo” paagi sa isa ka anghel. Gilayon nga nagtuman si Jesus. Una, sugod sang 1919, ginpatapos niya sa iya mga anghel  ang pag-ani sa 144,000. (Mateo 13:39, 43; Juan 15:1, 5, 16) Masunod, natabo ang pagtipon sa dakung kadam-an sang iban nga mga karnero. (Juan 10:16; Bugna 7:9) Ginapakita sang maragtas nga sa ulot sang 1931 kag 1935 madamo sining iban pa nga mga karnero ang nag-abot. Sang 1935 ginpahangop ni Jehova sa Juan nga klase kon sin-o gid ang dakung kadam-an nga ginasambit sa Bugna 7:9-17. Sugod sadto, ang ginpadaku gid amo ang pagtipon sa sini nga kadam-an. Sang tuig 2005, ang kadamuon sini naglabaw sa anom ka milyon, kag nagadamo pa ini. Sa pagkamatuod, ang isa nga kaangay sa anak sang tawo nagaani sing bugana kag makalilipay nga ani sa sining tion sang katapusan.—Ipaanggid ang Exodo 23:16; 34:22.

Paglinas sa Puno Sang Ubas Sang Duta

24. Ano ang yara sa kamot sang ikalima nga anghel, kag ano ang ginsinggit sang ikan-om nga anghel?

²⁴ Bangod natapos na ang pag-ani para sa kaluwasan, tion na para sa isa pa ka pag-ani. Nagsugid si Juan: “Kag naggua ang isa pa gid ka anghel [ang ikalima] gikan sa santuaryo sang templo nga didto sa langit, nga nagauyat man sing matalom nga garab. Kag naggua ang isa pa gid ka anghel [ang ikan-om] gikan sa halaran kag may awtoridad sia sa kalayo. Kag nagsinggit sia sa mabaskog nga tingog sa isa nga may matalom nga garab, nga nagasiling: ‘Gamita ang imo matalom nga garab kag tipuna ang mga pinungpong sa puno sang ubas sang duta, bangod luto na ang mga ubas sini.’” (Bugna 14:17, 18) Ang mga anghel gintugyanan sing daku nga pag-ani sa tion sang adlaw sang Ginuo, nga ginapain ang maayo gikan sa malain!

25. (a) Ano ang ginapakita sang katunayan nga ang ikalima nga anghel naggikan sa santuaryo sang templo? (b) Ngaa nagakaigo gid nga ang sugo nga sugdan ang pag-ani magagikan sa anghel nga ‘naggua gikan sa halaran’?

²⁵ Ang ikalima nga anghel naggikan sa atubangan ni Jehova sa santuaryo sang templo; busa, ang katapusan nga pag-ani matabo man suno sa kabubut-on ni Jehova. Ang anghel ginsugo nga sugdan ang iya hilikuton paagi sa mensahe nga ginpadala sa isa pa ka anghel nga ‘naggua gikan sa halaran.’ Talalupangdon gid ini nga katunayan, kay ang matutom nga mga kalag sa idalom sang altar namangkot: “Soberanong Ginuo nga balaan kag matuod, tubtob san-o nga magpugong ka sa paghukom kag sa pagtimalos sang amon dugo batok sa mga nagapuyo sa duta?” (Bugna 6:9, 10) Kon maani na ang puno sang ubas sang duta, mahatagan na sing hustisya ini nga singgit nga itimalos sila.

26. Ano ang “puno sang ubas sang duta”?

²⁶ Apang ano ang “puno sang ubas sang duta”? Sa Hebreo nga Kasulatan, ang Judiyo nga pungsod ginatawag nga ulubasan ni Jehova. (Isaias 5:7; Jeremias 2:21) Sing kaanggid man, si Jesucristo kag ang mga magaalagad upod sa iya sa Ginharian sang Dios ginatawag nga puno sang ubas. (Juan 15:1-8) Sa sini nga kahulugan, ang talalupangdon nga kinaiya sang puno sang ubas amo nga nagapamunga ini, kag ang matuod nga Cristiano nga puno sang ubas nagpamunga sing bugana sa kadayawan ni Jehova. (Mateo 21:43) Busa, indi mahimo nga “ang puno sang ubas sang duta” amo ining tunay nga puno sang ubas, kundi isa ka imitasyon nga ginhimo ni Satanas, ang iya malaut kag kitaon nga sistema sang panguluhan sa ibabaw sang katawhan, upod ang nanuhaytuhay nga “mga pinungpong” sang demonyohanon nga mga bunga sini sa sulod sang mga siglo. Ang Babilonia nga Daku, nga ang kilala nga bahin sini amo ang apostata nga Cristiandad, may daku nga impluwensia sa ibabaw sining makahililo nga ubas.—Ipaanggid ang Deuteronomio 32:32-35.

27. (a) Ano ang matabo kon tipunon sang anghel nga may garab ang puno sang ubas sang duta? (b) Ano nga mga tagna sa Hebreo nga Kasulatan ang nagapakita sang kasangkaron sang pag-ani?

²⁷ Dapat himuon ang paghukom! “Kag ginhabyog sang anghel ang iya garab sa duta kag gintipon ang puno sang ubas sang duta, kag ginhaboy niya ini sa daku nga linasan sang ubas sang kaakig sang Dios. Kag ang linasan sang ubas ginlinas sa gua sang siudad, kag naggua ang dugo gikan sa linasan sang ubas nga naglab-ot tubtob sa mga busal sang mga kabayo, sa kalayuon nga isa ka libo kag anom ka gatos ka estadio.” (Bugna 14:19, 20) Ang kaalipungot ni Jehova batok sa sini nga puno sang ubas madugay na ginpahibalo. (Sofonias 3:8) Maathag nga ginapakita sang tagna sa tulun-an ni Isaias nga malaglag ang tanan nga mga pungsod kon linason na ang linasan sang ubas. (Isaias 63:3-6) Gintagna man ni Joel nga “mga kadam-an,” bug-os nga mga pungsod ang pagatasakon tubtob malaglag sa “linasan sang ubas,” sa “manubo nga kapatagan sang desisyon.” (Joel 3:12-14) Sa pagkamatuod, isa gid ini ka daku nga pag-ani nga indi na gid matabo liwat! Suno sa palanan-awon ni Juan, wala lamang gin-ani ang mga ubas kundi gintapas pa ang bug-os nga simbuliko nga puno sang ubas kag ginhaboy sa linasan  sang ubas agod linason. Gani ang puno sang ubas sang duta patyon agod nga indi na ini liwat magtubo.

28. Sin-o ang magalinas sa puno sang ubas sang duta, kag ano ang buot silingon nga ang linasan sang ubas ‘ginalinas sa gua sang siudad’?

²⁸ Ginapakita sang palanan-awon nga mga kabayo ang nagatasak, kay ang dugo nga naggua gikan sa puno sang ubas nakalab-ot tubtob sa “busal sang mga kabayo.” Sanglit ang tinaga nga “mga kabayo” masami nga may kaangtanan sa mga  pagpakig-away, mahimo gid nga isa ini ka tion sang inaway. Ang mga kasuldadusan sang langit nga nagasunod kay Jesus padulong sa katapusan nga pagpakig-away batok sa sistema sang mga butang ni Satanas ginasiling nga magalinas sa “linasan sang ubas sang masingkal nga kaakig sang Dios nga Labing Gamhanan.” (Bugna 19:11-16) Maathag nga amo ini sila ang nagalinas sa puno sang ubas sang duta. Ang linasan sang ubas ‘ginalinas sa gua sang siudad,’ buot silingon, sa gua sang langitnon nga Sion. Sa pagkamatuod, nagakaigo gid nga ang puno sang ubas sang duta dapat linason sa duta. Apang ini man ‘pagalinason sa gua sang siudad’ agod ang mga nagkalabilin sang binhi sang babayi indi mahalitan, nga nagarepresentar sa langitnon nga Sion sa duta. Ini sila upod sa dakung kadam-an pagaamligan sa sulod sang organisasyonal nga kahimusan ni Jehova sa duta.—Isaias 26:20, 21.

29. Daw ano kadalom ang dugo gikan sa linasan sang ubas, daw ano ini kalayo, kag ano ang ginapakita sini tanan?

²⁹ Ining maathag nga palanan-awon nagaanggid sa pagdugmok sang Ginharian nga bato sa mga ginharian sang duta nga ginlaragway sa Daniel 2:34, 44. Matabo ang bug-os nga pagkalaglag. Ang suba sang dugo gikan sa linasan sang ubas tuman kadalom, tubtob sa busal sang mga kabayo, kag may kalayuon ini nga 1,600 ka estadio. * Ining daku nga numero, nga amo ang resulta kon ang apat nga ginpamuad sa apat pamuaron sa napulo nga ginpamuad sa napulo (4 x 4 x 10 x 10), mabaskog nga nagapaalinton sing mensahe nga ang pamatuod sang kalaglagan magadalahig sa bug-os nga duta. (Isaias 66:15, 16) Ang kalaglagan mangin bug-os kag indi mabag-o. Indi, indi na gid liwat, manggamot ang puno sang ubas ni Satanas sa duta!—Salmo 83:17, 18.

30. Ano ang mga bunga sang puno sang ubas ni Satanas, kag ano dapat ang mangin determinasyon naton?

³⁰ Bangod malayo na ang nalab-utan naton sa tion sang katapusan, ang palanan-awon tuhoy sa sining duha ka pag-ani may daku gid nga kahulugan. Makita naton sa mga nagakatabo karon ang mga bunga sang puno sang ubas ni Satanas. Mga aborsion kag iban pa nga sahi sang pagpatay; homoseksuwalidad, panghilahi, kag iban pa nga sahi sang imoralidad; pagkadibunayag kag kakulang sing kinaugali nga gugma—ini nga mga butang nagahimo sining kalibutan nga malaut sa itululok ni Jehova. Ang puno sang ubas ni Satanas nagapamunga sing “bunga sang makahililo nga tanom kag sang ajenjo.” Ang malaglagon kag idolatroso  nga dalanon sini nagapakahuya sa Daku nga Manunuga sang katawhan. (Deuteronomio 29:18; 32:5; Isaias 42:5, 8) Isa gid ka pribilehiyo nga makig-upod sing aktibo sa Juan nga klase sa pag-ani sing makalilipay nga mga bunga nga ginapatubas ni Jesus sa kadayawan ni Jehova! (Lucas 10:2) Kabay nga mangin determinado kita tanan nga indi gid kita mamusingan sang puno sang ubas sining kalibutan, kag sa amo malikawan naton nga tasakon upod sa puno sang ubas sang duta kon himuon na ni Jehova ang iya malaglagon nga paghukom.

[Footnote]

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Kahon sa pahina 208]

‘Ang Alak Sang Iya Pagpakighilawas’

Ang kilala nga bahin sang Babilonia nga Daku amo ang Iglesia Katolika Romana. Ang simbahan ginagamhan sang papa sa Roma kag nagapangangkon nga ang tagsa ka papa salili ni apostol Pedro. Ang masunod amo ang pila ka ginbalhag nga mga katunayan tuhoy sa sining ginatawag nga mga salili:

Formoso (891-96): “Pagligad sang siam ka bulan nga napatay sia, ginkutkot ang bangkay ni Formoso gikan sa lulubngan sang mga papa kag gin-imbestigar sang isa ka konsilyo, nga gindumalahan ni Esteban [ang bag-o nga papa]. Gin-akusar ang napatay na nga papa nga sobra gid ang iya ambisyon sa pagkapapa kag gindeklarar nga walay pulos ang tanan niya nga hinimuan. . . . Ginhuklas sa bangkay ang sotana sang pagkapapa; ginpang-utod ang mga tudlo sang iya tuo nga kamot.”—New Catholic Encyclopedia.

Esteban VI (896-97): “Sa sulod sang pila lamang ka bulan [samtang ginaimbestigar pa ang bangkay ni Formoso] natapos ang pagkapapa ni Papa Esteban bangod sang masingki nga reaksion; gindingutan sia sang insignia sang pagkapapa, ginbilanggo, kag ginkuga.”—New Catholic Encyclopedia.

Sergio III (904-11): “Ang duha nga nauna sa iya . . . ginkuga sa bilangguan. . . . Sa Roma ginsuportahan sia sang pamilya Teopilacto, nga ang isa sa mga anak nga babayi sini, si Marozia, naanakan niya kuno (nangin si Papa Juan XI sang ulihi).”—New Catholic Encyclopedia.

Esteban VII (928-31): ‘Sa hingapusan nga mga tinuig sang iya pagkapapa, naakig si Marozia, ang Donna Senatrix sang Roma, kay Papa Juan X, ginbilanggo sia kag ginpatay. Nian ginhatag ni Marozia ang papado kay Papa Leo VI, nga napatay pagligad sang 6 1/2 ka bulan nga pagpangalagad. Ginbuslan sia ni Esteban VII, ayhan bangod sa impluwensia ni Marozia. . . . Sa sulod sang iya 2 ka tuig subong Papa, wala sia sing gahom sa idalom sang pagdominar ni Marozia.’—New Catholic Encyclopedia.

Juan XI (931-35): ‘Sang mapatay si Esteban VII, natigayon ni Marozia, gikan sa Panimalay sang mga Teopilacto, ang papado para sa iya anak nga lalaki nga si Juan, isa ka pamatan-on nga mga beintehon ang edad. Subong isa ka papa, gindominahan sia sang iya iloy.’—New Catholic Encyclopedia.

Juan XII (955-64): “Bag-o lang gid sia mag-disiotso, kag nagaugyon ang mga report sadto tuhoy sa iya pagkawalay interes sa espirituwal nga mga butang, pagkamahuyugon sa malaw-ay nga mga kalalipayan, kag patuyang nga pagkabuhi.”—The Oxford Dictionary of Popes.

Benedicto IX (1032-44; 1045; 1047-48): “Nabalahuba sia nga ginbaligya niya ang papado sa iya maninoy kag pagkatapos sini makaduha nga ginbawi niya ini nga palangakuan.”—The New Encyclopædia Britannica.

Sa amo, sa baylo nga sundon ang halimbawa sang matutom nga si Pedro, ini sila kag ang iban pa nga mga papa nangin malain nga impluwensia. Gintugutan nila ang kasal-anan sa dugo kag ang espirituwal kag pisikal nga pagpakighilawas, subong man ang Jezebel nga impluwensia, nga dagtaan ang simbahan nga ila ginagamhan. (Santiago 4:4) Sang 1917 detalyado gid nga ginpakita sang libro sang mga Estudyante sang Biblia nga The Finished Mystery ang madamo sini nga mga katunayan. Amo sini kon ngaa ang mga Estudyante sang Biblia sadto nga mga adlaw ‘naghalit sa duta paagi sa tanan nga sahi sang kalalat-an.’​—Bugna 11:6; 14:8; 17:1, 2, 5.

[Retrato sa pahina 206]

Ang nagalingkod sa trono nga si Cristo nagahukom nga ginasuportahan sang mga anghel

[Retrato sa pahina 207]

Pagkatapos mapukan ang Babilonia sang 539 B.C.E., ginhilway ang iya mga bilanggo