Kapitulo 6

Pagbuyagyag sa Isa ka Sagrado nga Likom

1. Ano ang dapat mangin reaksion naton sa makasililaw nga laragway nga narekord sa Bugna 1:10-17?

 MAKAPULUNAW matuod ang palanan-awon tuhoy sa nabayaw nga si Jesus! Wala sing duhaduha nga kon didto kita kaupod ni apostol Juan, napunaw man kita sa nagasilak nga himaya kag naghapa subong sang ginhimo niya. (Bugna 1:10-17) Ining matahom gid nga inspirado nga palanan-awon gintipigan agod pahulagon kita karon. Kaangay ni Juan, dapat naton apresyahon sing mapainubuson ang tanan nga kahulugan sang palanan-awon. Kabay nga magpakita kita pirme sing daku nga pagtahod sa posisyon ni Jesus subong nakalingkod sa trono nga Hari, Mataas nga Saserdote, kag Hukom.—Filipos 2:5-11.

“Ang Nahauna kag ang Katapusan”

2. (a) Paagi sa ano nga titulo ginapresentar ni Jesus ang iya kaugalingon? (b) Ano ang buot silingon sang magsiling si Jehova: “Ako ang nahauna kag ako ang katapusan”? (c) Ano ang ginapatalupangod sang titulo ni Jesus nga “ang Nahauna kag ang Katapusan”?

² Apang, ang aton pagkapunaw indi dapat magdul-ong sa kahadlok. Ginpasalig ni Jesus si Juan, subong sang masunod nga ginaasoy sang apostol: “Kag gintungtong niya sa akon ang iya tuo nga kamot kag nagsiling: ‘Indi magkahadlok. Ako ang Nahauna kag ang Katapusan kag ang Isa nga nagakabuhi.’” (Bugna 1:17b, 18a) Sa Isaias 44:6, nagakaigo nga ginalaragway ni Jehova ang iya mismo posisyon subong ang isa kag lamang nga labing gamhanan nga Dios, sa pagsiling: “Ako ang nahauna kag ako ang katapusan, kag luwas sa akon wala sing Dios.” * Sang ginpakilala ni Jesus ang iya kaugalingon paagi sa titulo nga “ang Nahauna kag ang Katapusan,” wala sia nagapangangkon nga katupong sia ni Jehova, ang Daku nga Manunuga. Ginagamit niya ang titulo nga ginhatag sa iya sang Dios. Sa Isaias, nagahambal si Jehova tuhoy sa Iya tumalagsahon nga posisyon subong ang matuod  nga Dios. Sia ang Dios nga dayon, kag luwas sa iya wala na sing iban nga Dios. (1 Timoteo 1:17) Sa Bugna, nagahambal si Jesus tuhoy sa titulo nga ginhatag sa iya, nga ginapatalupangod ang iya tumalagsahon nga pagkabanhaw.

3. (a) Sa anong paagi si Jesus “ang Nahauna kag ang Katapusan”? (b) Ano ang buot silingon nga ang “mga yabi sang kamatayon kag sang Hades” yara kay Jesus?

³ Si Jesus sa pagkamatuod amo “ang Nahauna” nga tawo nga ginbanhaw padulong sa di-mamalatyon nga kabuhi subong espiritu. (Colosas 1:18) Dugang pa, sia “ang Katapusan” nga personal nga ginbanhaw ni Jehova. Sa amo, sia “ang nagakabuhi” nga ‘nagakabuhi tubtob sa walay katubtuban.’ Indi na sia mapatay. Sa sini, kaangay sia sang iya di-mamalatyon nga Amay, nga gintawag “ang buhi nga Dios.” (Bugna 7:2; Salmo 42:2) Para sa tanan nga iban pa sa katawhan, si Jesus amo “ang pagkabanhaw kag ang kabuhi.” (Juan 11:25) Nahisanto sa sini, nagsiling sia kay Juan: “Napatay ako, apang, yari karon! nagakabuhi ako tubtob sa walay katubtuban, kag yari sa akon ang mga yabi sang kamatayon kag Hades.” (Bugna 1:18b) Ginhatag sa iya ni Jehova ang awtoridad sa pagbanhaw sa mga patay. Gani makasiling si Jesus nga yara sa iya ang mga yabi sa pagbukas sang mga gawang para sa mga ginbilanggo sang kamatayon kag Hades (lulubngan).—Ipaanggid ang Mateo 16:18.

4. Ano nga sugo ang ginsulit ni Jesus, kag para kay sin-o kaayuhan ini?

⁴ Ginsulit diri ni Jesus ang iya sugo nga isulat ang palanan-awon, nga nagasiling kay Juan: “Isulat mo ang mga butang nga imo nakita, kag ang mga butang nga amo karon kag ang mga butang nga mahanabo pagkatapos sini.” (Bugna 1:19) Ano pa nga makakulunyag nga mga butang ang isugid ni Juan agod mahibaluan naton?

Ang mga Bituon kag ang mga Kandelero

5. Paano ginpaathag ni Jesus “ang pito ka bituon” kag “ang pito ka kandelero”?

⁵ Nakita ni Juan si Jesus sa tunga sang pito ka bulawan nga kandelero nga may pito ka bituon sa iya tuo nga kamot. (Bugna 1:12, 13, 16) Ginapaathag ini karon ni Jesus: “Nahanungod sa sagrado nga likom sang pito ka bituon nga imo nakita sa akon tuo nga kamot, kag sa pito ka kandelero nga bulawan: Ang pito ka bituon nagakahulugan sang mga anghel sang pito ka kongregasyon, kag ang pito ka kandelero nagakahulugan sang pito ka kongregasyon.”—Bugna 1:20.

6. Ano ang ginalaragway sang pito ka bituon, kag ngaa ang mga mensahe espesipiko nga ginapatuhoy sa ila?

⁶ Ang mga “bituon” amo “ang mga anghel sang pito ka kongregasyon.” Sa Bugna, ang mga bituon kon kaisa nagasimbulo sa literal nga mga anghel, apang indi maggamit si Jesus sing tawo nga manunulat agod magsulat sa di-makita nga espiritu nga mga tinuga. Gani mahimo gid nga ang mga “bituon” amo ang tawhanon nga mga manugtatap, ukon mga gulang, sa mga kongregasyon, nga ginatamod subong mga mensahero ni Jesus. * Ang mga mensahe ginapatuhoy sa mga bituon, kay sila ang may salabton sa pagtatap sa panong ni Jehova.—Binuhatan 20:28.

7. (a) Ano ang nagapakita nga ang pagpakighambal ni Jesus sa isa lamang ka anghel sa tagsa ka kongregasyon wala nagakahulugan nga ang tagsa ka kongregasyon may isa lamang ka gulang? (b) Sin-o, sa katunayan, ang ginalaragway sang pito ka bituon sa tuo nga kamot ni Jesus?

⁷ Sanglit nagapakighambal si Jesus sa isa lamang  ka “anghel” sa tagsa ka kongregasyon, nagakahulugan bala ini nga ang tagsa ka kongregasyon may isa lamang ka gulang? Indi. Bisan sang adlaw ni Pablo, ang kongregasyon sang Efeso may pila ka gulang, indi isa lamang. (Bugna 2:1; Binuhatan 20:17) Gani sang adlaw ni Juan, sang ang mga mensahe ginpadala sa pito ka bituon agod basahon sa mga kongregasyon (lakip ang yara sa Efeso), ang mga bituon mahimo gid nga nagsimbulo sa bug-os nga hubon sang mga gulang nga nagaalagad sa sulod sang hinaplas nga kongregasyon ni Jehova. Sa kaanggid nga paagi, ginabasa karon sang mga manugtatap sa ila mga kongregasyon ang mga sulat nga mabaton gikan sa Nagadumala nga Hubon, nga ginahuman sang hinaplas nga mga manugtatap nga nagaalagad sa idalom sang pagkaulo ni Jesus. Dapat pat-uron sang lokal nga mga hubon sang mga gulang nga ang laygay ni Jesus ginasunod sang ila mga kongregasyon. Sa pagkamatuod, ang laygay para sa kaayuhan sang tanan nga nagapakig-upod sa mga kongregasyon, indi sang mga gulang lamang.—Tan-awa ang Bugna 2:11a.

8. Ano ang ginapahangop nga ang mga gulang yara sa tuo nga kamot ni Jesus?

⁸ Sanglit si Jesus ang Ulo sang kongregasyon, nagakaigo hambalon nga ang mga gulang yara sa iya tuo nga kamot, buot silingon, yara sa idalom sang iya pagkontrol kag pagtuytoy. (Colosas 1:18) Sia ang Pangulo nga Manugbantay, kag sila ang kabulig nga mga manugbantay.—1 Pedro 5:2-4.

9. (a) Ano ang ginalaragway sang pito ka kandelero, kag ngaa ang mga kandelero nagakaigo nga simbulo para sa sini? (b) Tuhoy sa ano mahimo gid nga ginpahanumdom si apostol Juan sang palanan-awon?

⁹ Ang pito ka kandelero amo ang pito ka kongregasyon nga ginapatuhuyan ni Juan sa tulun-an sang Bugna: ang Efeso, Smirna, Pergamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, kag Laodicea. Ngaa ginasimbulo ang mga kongregasyon sang mga kandelero? Bangod ang mga Cristiano, subong mga indibiduwal ukon kabilugan subong mga kongregasyon, dapat ‘magpaiwag sang ila mga kapawa sa atubangan sang mga tawo’ sa sining nadulman nga kalibutan. (Mateo 5:14-16) Dugang pa, ang mga kandelero isa sa mga kasangkapan sa templo ni Solomon. Ang pagtawag sa mga kongregasyon nga mga kandelero mahimo gid nga nagpahanumdom kay Juan nga, sa isa ka malaragwayon nga kahulugan, ang tagsa ka lokal nga kongregasyon sang mga hinaplas “templo sang Dios,” isa ka puluy-an para sa espiritu sang Dios. (1 Corinto 3:16) Dugang pa, sa katumanan sang Judiyong kahimusan sa templo, ang mga katapo sang kongregasyon sang mga hinaplas nagaalagad subong “harianon nga pagkasaserdote” sa kahimusan sang daku nga espirituwal nga templo ni Jehova, nga sa diin si Jesus amo ang Mataas nga Saserdote kag sa diin si Jehova personal nga nagapuyo sa langitnon nga Labing Balaan.—1 Pedro 2:4, 5, 9; Hebreo 3:1; 6:20; 9:9-14, 24.

Ang Daku nga Apostasya

10. Ano ang natabo sa Judiyong sistema kag sa di-mahinulsulon nga mga sumalakdag sini sang 70 C.E.?

¹⁰ Sang ginsulat ni Juan ang Bugna, ang Cristianismo kapin na sa 60 anyos. Sa ginsuguran, nakalampuwas ini sa 40 ka tuig nga pagpamatok sang Judaismo. Nian nalaglag ang Judiyo nga sistema sang 70 C.E. sang madula sang di-mahinulsulon nga mga Judiyo ang ila pungsudnon nga identidad kag ang halos gin-idolo nila—ang templo sa Jerusalem.

11. Ngaa sibu gid sa tion nga paandaman sang Pangulo nga Manugbantay ang mga kongregasyon tuhoy sa nagalain nga kahimtangan?

¹¹ Apang, gintagna ni apostol Pablo nga mahanabo ang apostasya sa tunga sang hinaplas nga mga  Cristiano, kag ginapakita sang mga mensahe ni Jesus nga sa pagtigulang ni Juan ang apostasya nagasugod na. Si Juan amo ang katapusan nga nagserbe subong pugong sa sining bug-os nga pagtinguha ni Satanas nga dagtaan ang binhi sang babayi. (2 Tesalonica 2:3-12; 2 Pedro 2:1-3; 2 Juan 7-11) Gani nagakaigo yadto nga tion nga sulatan sang Pangulo nga Manugbantay ni Jehova ang mga gulang sa mga kongregasyon, agod paandaman sila tuhoy sa malain nga nagakatabo kag palig-unon ang mga matarong sing tagipusuon nga magpakalig-on para sa pagkamatarong.

12. (a) Paano nag-uswag ang apostasya sa sulod sang mga siglo pagkatapos sang adlaw ni Juan? (b) Paano nagluntad ang Cristiandad?

¹² Wala kita makahibalo kon ano ang nangin reaksion sang mga kongregasyon sang 96 C.E. sa mga mensahe ni Jesus. Apang nahibaluan naton nga ang apostasya madasig nga nag-uswag sang mapatay si Juan. “Ang mga Cristiano” nag-untat sa paggamit sang ngalan ni Jehova kag gin-islan nila ini sing “Ginuo” ukon “Dios” sa mga manuskrito sang Biblia. Sang ikap-at nga siglo, ang butig nga doktrina sang Trinidad nakasulod sa mga kongregasyon. Sa sini man nga panahon, ginbaton ang ideya tuhoy sa di-mamalatyon nga kalag. Sang ulihi, gin-aprobahan man sang Romanong emperador nga si Constantino ang “Cristiano” nga relihion kag amo ini ang ginhalinan sang Cristiandad, diin ang Simbahan kag ang Estado nagtingob sang ila puersa sa paggahom sa isa ka libo ka tuig. Mahapos sadto nga mangin bag-o nga estilo nga “Cristiano.” Ginpasibu sang bug-os nga mga tribo ang ila pagano nga mga pagtuluuhan sa mga bersion sini nga relihion. Madamo nga lider sa Cristiandad ang nangin mapiguson kag mapintas nga mga pinuno, nga nagapatuman sang ila apostata nga mga pagtamod paagi sa espada.

13. Walay sapayan sang paandam ni Jesus batok sa sektaryanismo, ano nga dalanon ang ginpili sang nag-apostata nga mga Cristiano?

¹³ Ang mga pulong ni Jesus sa pito ka kongregasyon bug-os nga ginsikway sang nag-apostata nga mga Cristiano. Ginpaandaman ni Jesus ang mga taga-Efeso nga painiton liwat ang ila gugma sang una. (Bugna 2:4) Apang, bangod wala na nahiusa sang gugma kay Jehova, ang mga katapo sang Cristiandad mapintas nga nag-ilinaway kag naghingabot sa isa kag isa. (1 Juan 4:20) Ginpaandaman ni Jesus ang kongregasyon sa Pergamo batok sa sektaryanismo. Apang, naglutaw ang mga sekta sang ikaduha nga siglo, kag karon ang Cristiandad may linibo ka nagabangigay nga mga sekta kag mga relihion.—Bugna 2:15.

14. (a) Bisan pa nagpaandam si Jesus batok sa patay nga kahimtangan sa espirituwal, ano nga dalanon ang ginpili sang nagapangangkon nga mga Cristiano? (b) Sa ano nga mga paagi ang nagapangangkon nga mga Cristiano napaslawan sa pagpamati sa paandam ni Jesus batok sa idolatriya kag imoralidad?

¹⁴ Ginpaandaman ni Jesus ang kongregasyon sa Sardis batok sa ila patay nga kahimtangan sa espirituwal. (Bugna 3:1) Kaangay sang mga taga-Sardis, madali nga nalipatan sang nagapangangkon nga mga Cristiano ang Cristiano nga mga hilikuton kag wala madugay gintulin nila ang importante gid nga pagbantala nga hilikuton sa isa ka diutay kag ginasuelduhan nga klero nga klase. Ginpaandaman ni Jesus ang kongregasyon sa Tiatira batok sa idolatriya kag pagpakighilawas. (Bugna 2:20) Apang, dayag nga gintugutan sang Cristiandad ang paggamit sing mga imahen, subong man ang pagpasanyog sa kapin ka malalangon nga idolatriya sang nasyonalismo kag materyalismo. Kag ang imoralidad, bisan pa ginapamatukan kon kaisa, gintugutan sing lapnag halin sang una.

15. Ang mga pulong ni Jesus sa pito ka kongregasyon nagbuyagyag sang ano tuhoy sa mga relihion sang Cristiandad, kag napamatud-an nga ano ang mga klero sang Cristiandad?

¹⁵ Busa, ginbuyagyag sang mga pulong ni Jesus sa pito ka kongregasyon ang bug-os nga kapaslawan sang tanan nga relihion sang Cristiandad nga mangin pinasahi nga katawhan ni Jehova. Sa pagkamatuod, ang mga klero sang Cristiandad amo ang kilala gid nga mga katapo sang binhi ni Satanas. Ginapatuhuyan sila subong ‘malinapason,’ gintagna ni apostol Pablo nga ang ila ‘presensia nagahisuno sa pagpanghikot ni Satanas nga naupdan sang tagsa ka gamhanan nga buhat kag butig nga mga tanda kag mga kalatingalahan kag tagsa ka di-matarong nga paglimbong.’—2 Tesalonica 2:9, 10.

16. (a) Batok kay sin-o nagpakita sing talalupangdon nga dumot ang mga lider sang Cristiandad? (b) Ano ang natabo sa Cristiandad sa tion sang Edad Media? (c) Ginbag-o bala sang pagrebelde sang mga Protestante, ukon Repormasyon, ang apostata nga mga dalanon sang Cristiandad?

¹⁶ Samtang nagapangangkon sila subong mga manugbantay sang panong sang Dios, ang mga lider sang Cristiandad, relihioso kag sekular, nagpakita sing talalupangdon nga dumot sa bisan sin-o nga nagtinguha sa pagpalig-on sang pagbasa sa Biblia ukon sa bisan sin-o nga nagbuyagyag sang ila di-Makasulatanhon nga mga buhat. Si John Hus  kag ang manugbadbad sang Biblia nga si William Tyndale ginhingabot kag ginpatay subong mga martir. Sa tion sang madulom nga Edad Media, ang paggahom sang mga apostata nakalab-ot sa putukputukan paagi sa mapintas nga Inkisisyon sang mga Katoliko. Ang bisan sin-o nga nagsuay sa mga panudlo ukon awtoridad sang simbahan mapintas nga ginpigos, kag di-maisip nga linibo sang gintawag nga mga erehes ang ginpaantos tubtob sa kamatayon ukon ginsunog sa usok. Sa amo gintinguhaan ni Satanas nga dugmukon gilayon ang bisan sin-o nga katapo sang matuod nga binhi sang tulad-babayi nga organisasyon sang Dios. Sang matabo ang pagrebelde sang mga Protestante, ukon Repormasyon (kutob sang 1517 padayon), madamo nga mga denominasyon sang Protestante ang nagpakita sing kaanggid man nga espiritu sang pagkapanatiko. Nakasala man sila sa dugo sang ginpatay nila subong mga martir ang mga nagtinguha nga mangin matutom sa Dios kag kay Cristo. Sa pagkamatuod, “ang dugo sang mga balaan” walay kanugon nga ginbubo!—Bugna 16:6; ipaanggid ang Mateo 23:33-36.

Nagapadayon ang Binhi

17. (a) Ano ang gintagna sang parabola ni Jesus tuhoy sa mga trigo kag mga gamhon? (b) Ano ang natabo sang 1918, nga nagresulta sa ano nga pagsikway kag sa ano nga pagtangdo?

¹⁷ Sa iya parabola tuhoy sa mga trigo kag mga gamhon, gintagna ni Jesus ang tion sang kadudulman nga magaluntad samtang nagagahom ang Cristiandad. Apang, sa bug-os nga mga siglo sang apostasya, magaluntad ang indibiduwal nga tulad-trigo nga mga Cristiano, ang matuod nga mga hinaplas. (Mateo 13:24-29, 36-43) Sa amo, sang magpamanagbanag ang adlaw sang Ginuo sang Oktubre 1914, may yara pa matuod nga mga Cristiano sa duta. (Bugna 1:10) Posible gid nga pagligad sang mga tatlo ka tuig kag tunga, sang 1918, nag-abot si Jehova sa iya espirituwal nga templo agod maghukom, nga naupdan ni Jesus subong iya “mensahero sang katipan.” (Malaquias 3:1; Mateo 13:47-50) Tion na sadto para sa Agalon nga sikwayon sa katapusan ang butig nga mga Cristiano kag itangdo ang ‘matutom kag mainandamon nga ulipon sa tanan niya nga pagkabutang.’—Mateo 7:22, 23; 24:45-47.

18. Ano nga “oras” ang nag-abot sang 1914, kag tion yadto nga himuon sang ulipon ang ano?

¹⁸ Tion man sadto para sa sining ulipon nga hatagan sing pinasahi nga igtalupangod ang mga butang nga nasulat sa mga mensahe ni Jesus sa pito ka kongregasyon, subong sang makita naton nga nasambit didto. Halimbawa, ginapatuhuyan ni  Jesus ang iya pagkari agod hukman ang mga kongregasyon, nga nagsugod sang 1918. (Bugna 2:5, 16, 22, 23; 3:3) Naghambal sia nga amligan niya ang kongregasyon sang Filadelfia gikan sa “oras sang pagtilaw, nga magaabot sa bug-os napuy-an nga duta.” (Bugna 3:10, 11) Ining “oras sang pagtilaw” nag-abot lamang sang magpamanagbanag ang adlaw sang Ginuo sang 1914, nga pagkatapos sini gintilawan ang mga Cristiano tuhoy sa ila pagkatutom sa natukod na nga Ginharian sang Dios.—Ipaanggid ang Mateo 24:3, 9-13.

19. (a) Ano ang ginalaragway karon sang pito ka kongregasyon? (b) Sin-o ang nagapakig-upod sa daku nga kadamuon sa hinaplas nga mga Cristiano, kag ngaa ang laygay kag mga kahimtangan nga ginlaragway ni Jesus naaplikar man sa ila? (c) Paano naton dapat tamdon ang mga mensahe ni Jesus sa pito ka kongregasyon sang nahauna nga siglo?

¹⁹ Bangod sini, ang mga pulong ni Jesus sa mga kongregasyon may daku nga aplikasyon kutob sang 1914. Sa sini nga danyag, ang pito ka kongregasyon nagalaragway sa tanan nga kongregasyon sang hinaplas nga mga Cristiano sa tion sang adlaw sang Ginuo. Dugang pa, sa tion sang nagligad nga 70 ka tuig kag kapin pa, ang hinaplas nga mga Cristiano nga ginlaragway ni Juan ginbuylugan sang daku nga kadamuon sang mga tumuluo nga nagalaum nga mabuhi sing dayon sa Paraiso sa duta. Ang laygay sang ginhimaya nga si Jesucristo kag ang mga kahimtangan nga nasapwan niya sa pito ka kongregasyon subong resulta sang iya pag-usisa naaplikar man sa ila nga may bug-os nga puersa, kay isa lamang ang talaksan sang pagkamatarong kag pagkatutom para sa tanan nga mga alagad ni Jehova. (Exodo 12:49; Colosas 3:11) Sa amo, ang mga mensahe ni Jesus sa pito ka kongregasyon sang nahauna nga siglo sa Asia Minor indi isa lamang ka makawiwili nga maragtas. Nagakahulugan ini sing kabuhi ukon kamatayon para sa tagsatagsa sa aton. Gani, mamati kita sing maayo sa mga pulong ni Jesus.

[Mga nota]

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Kahon sa pahina 32]

Isa ka Tion Sang Pagtilaw kag Paghukom

Si Jesus ginbawtismuhan kag ginhaplas subong Gintangdo nga Hari sa Suba Jordan sang mga Oktubre 29 C.E. Tatlo ka tuig kag tunga sang ulihi, sang 33 C.E., nagkadto sia sa templo sang Jerusalem kag ginpanabog ang mga naghimo sini nga lungib sang mga makawat. Daw kaanggid ini sa tatlo ka tuig kag tunga nga panahon kutob sang maglingkod si Jesus sa trono sa langit sang Oktubre 1914 tubtob sang mag-abot sia sa pag-usisa sa nagapangangkon nga mga Cristiano kay ang paghukom nagsugod sa panimalay sang Dios. (Mateo 21:12, 13; 1 Pedro 4:17) Maaga pa sang 1918 ang hilikuton sa Ginharian sang katawhan ni Jehova mabaskog nga ginpamatukan. Isa yadto ka tion sang pagtilaw sa bug-os nga duta, kag ang mga mahinadlukon ginsala. Sang Mayo 1918 sa sugyot sang mga klero sang Cristiandad ginbilanggo ang mga opisyales sang Watch Tower Society, apang pagligad sang siam ka bulan ginpagua sila. Sang ulihi, gin-atras ang butig nga panumbungon batok sa ila. Kutob sang 1919 ang organisasyon sang katawhan sang Dios, nga natilawan kag nadalisay, makugi nga nag-abante sa pagwali sang Ginharian ni Jehova paagi kay Cristo Jesus subong amo ang paglaum sang katawhan.—Malaquias 3:1-3.

Sang ginsugdan ni Jesus ang iya pag-usisa sang 1918, wala sing duhaduha nga ang mga klero sang Cristiandad nakabaton sing malaglagon nga paghukom. Indi lamang nga nagpadihot sila sing paghingabot batok sa katawhan sang Dios kundi nakasala man sila sa dugo bangod sang ila pagsakdag sa nagailinaway nga mga pungsod sa tion sang nahauna nga bug-os kalibutan nga inaway. (Bugna 18:21, 24) Nian ginpahamtang sang mga klerigo ang ila paglaum sa hinimo sang tawo nga Liga de Nasyones. Upod sa bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion, bug-os nga nadula sang Cristiandad ang kahamuot sang Dios sang 1919.

[Mapa sa pahina 28]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

EFESO

SMIRNA

PERGAMO

TIATIRA

SARDIS

FILADELFIA

LAODICEA

[Mga Retrato sa pahina 31]

Nakahimo ang Cristiandad sing daku nga sala sa dugo paagi sa paghingabot kag pagpatay sa mga nagbadbad, nagbasa, ukon bisan sa mga nagpanag-iya lamang sing Biblia