Kapitulo 35

Paglaglag sa Babilonia nga Daku

1. Paano ginlaragway sang anghel ang duag-eskarlata nga sapat nga mapintas, kag ano nga sahi sang kaalam ang kinahanglanon agod mahangpan ang mga simbulo sang Bugna?

 SA PAGLARAGWAY pa sa duag-eskarlata nga sapat nga mapintas sa Bugna 17:3, ginsugiran sang anghel si Juan: “Diri sini ginakinahanglan ang pagkaintelihente nga may kaalam: Ang pito ka ulo nagakahulugan sang pito ka bukid, diin nagalingkod ang babayi sa ibabaw sini. Kag may pito ka hari: ang lima napukan na, ang isa amo karon, kag ang isa wala pa mag-abot, apang kon mag-abot sia magapabilin sia sa sulod sang malip-ot nga tion.” (Bugna 17:9, 10) Ginapaalinton diri sang anghel ang kaalam gikan sa hitaas, ang lamang nga kaalam nga makahatag sing paghangop kon ano ang mga simbulo sa Bugna. (Santiago 3:17) Ini nga kaalam nagahatag sing kasanagan sa Juan nga klase kag sa mga kaupod sini tuhoy sa pagkaserioso sang mga tion nga aton ginakabuhian. Sa mga may debotado nga tagipusuon, ginapalig-on sini ang ila apresasyon sa mga paghukom ni Jehova, nga malapit na karon himuon, kag ginapatudok sini sa ila tagipusuon ang mapuslanon nga kahadlok kay Jehova. Subong sang ginasiling sang Hulubaton 9:10: “Ang kahadlok kay Jehova amo ang pamuno sang kaalam, kag ang ihibalo tuhoy sa Isa nga Labing Balaan amo ang paghangop.” Ano ang ginapahayag sa aton sang kaalam sang Dios tuhoy sa sapat nga mapintas?

2. Ano ang kahulugan sang pito ka ulo sang duag-eskarlata nga sapat nga mapintas, kag paano nga “ang lima napukan na, ang isa amo karon”?

² Ang pito ka ulo sang sapat nga mapintas nagalaragway sa pito ka “bukid,” ukon pito ka “hari.”  Ining duha ka termino lunsay ginagamit sa Kasulatan sa pagpatuhoy sa gahom sang mga gobierno. (Jeremias 51:24, 25; Daniel 2:34, 35, 44, 45) Sa Biblia, anom ka bug-os kalibutan nga kagamhanan ang ginasambit nga may epekto sa hilikuton sang katawhan sang Dios: ang Egipto, Asiria, Babilonia, Medo-Persia, Gresya, kag Roma. Sa sini, lima na ang nag-abot kag nagtaliwan sang tion nga mabaton ni Juan ang Bugna, samtang ang Roma amo pa sadto ang mabaskog nga nagagahom sa bug-os nga kalibutan. Nagahisanto gid ini sa mga pulong, “ang lima napukan na, ang isa amo karon.” Apang kamusta “ang isa” nga magaabot pa?

3. (a) Paano natunga ang Romano nga Emperyo? (b) Ano ang mga natabo sa Nakatundan? (c) Paano tamdon ang Balaan nga Romano nga Emperyo?

³ Ang Romano nga Emperyo nagpadayon kag nagsangkad pa sing ginatos ka tuig pagligad sang panahon ni Juan. Sang 330 C.E., ginsaylo ni Emperador Constantino ang iya kapital gikan sa Roma pakadto sa Byzantium, nga iya gin-islan sing ngalan nga Constantinople. Sang 395 C.E., natunga ang Romano nga Emperyo sa Nasidlangan kag Nakatundan nga mga bahin. Sang 410 C.E., napukan ang Roma kay Alaric, ang hari sang mga Visigoth (isa ka Aleman nga tribo nga nakumbertir sa Arian nga sahi sang “Cristianismo”). Ginbihag sang Aleman nga mga tribo (mga “Cristiano” man) ang Espanya kag ang daku nga bahin sang teritoryo sang Roma sa Aminhan nga Aprika. Natabo ang madamo nga siglo sang kagamo, kinagula, kag pagbag-o sa Europa. Naghari sa Nakatundan ang bantog nga mga emperador, subong ni Carlomagno, nga nakig-alyansa kay Papa Leo III sang ika-9 nga siglo, kag ni Frederick II, nga naghari sang ika-13 nga siglo. Apang ang ila ginharian, bisan pa gintawag nga Balaan nga Romano nga Emperyo, mas gamay kon ipaanggid sa nasakupan anay sang Romano nga Emperyo sang nagahingurusgan ini. Isa ini ka pagpasag-uli ukon pagpadayon sang isa ka kagamhanan anay sa baylo nga isa ka bag-o nga emperyo.

4. Ano nga mga kadalag-an ang natigayon sang Nasidlangan nga Emperyo, apang ano ang natabo sa daku nga bahin sang teritoryo anay sang dumaan nga Roma sa Aminhan nga Aprika, sa Espanya, kag sa Siria?

⁴ Ang Nasidlangan nga Emperyo sang Roma, nga nasentro sa Constantinople, nagpadayon nga daw indi maayo ang relasyon sa Nakatundan nga Emperyo. Sang ikan-om nga siglo, nabihag liwat  sang emperador sang Nasidlangan nga si Justiniano I ang daku nga bahin sang Aminhan nga Aprika, kag nanghilabot man sia sa Espanya kag Italya. Sang ikapito nga siglo, nabawi ni Justiniano II ang mga teritoryo sang Emperyo sa Macedonia nga nabihag anay sang Slaviko nga tribo. Apang, sang ikawalo nga siglo, ang daku nga bahin sang teritoryo anay sang dumaan nga Roma sa Aminhan nga Aprika, Espanya, kag Siria napaidalom sa bag-o nga emperyo sang Islam kag gani wala na sa pagkontrol sang Constantinople kag Roma.

5. Bisan pa napukan ang siudad sang Roma sang 410 C.E., paano nga madamo pa nga siglo ang nagligad antes nadula sa kalibutan ang tanan nga marka sang politikal nga Romano nga Emperyo?

⁵ Ang siudad sang Constantinople nagpadayon sing madugaydugay pa. Nakatindog ini batok sa pagsalakay sang mga Persianhon, mga Arab, mga Bulgar, kag mga Ruso tubtob mapukan ini sang ulihi sang 1203—indi sa mga Muslim kundi sa mga Krusado gikan sa Nakatundan. Apang, sang 1453, napaidalom ini sa paggahom ni Mehmed II nga manuggahom sang Muslim nga Ottoman kag wala magdugay nangin kapital sang Ottoman, ukon Turko, nga Emperyo. Sa amo, bisan pa napukan ang siudad sang Roma sang 410 C.E., madamo pa nga siglo ang nagligad antes nadula sa kalibutan ang tanan nga marka sang politikal nga Romano nga Emperyo. Apang, walay sapayan sini, ang impluwensia sini makita gihapon sa relihioso nga mga emperyo nga napasad sa papado sang Roma kag sa mga simbahan sang Eastern Orthodox.

6. Ano nga bag-o nga mga emperyo ang gintukod, kag ano ang nangin labing madinalag-on?

⁶ Apang, sang ika-15 nga siglo, ang iban nga mga pungsod nagtukod sing bag-o nga mga emperyo. Bisan pa ang iban sining bag-o nga mga emperyo masapwan sa teritoryo sang mga kolonya anay sang Roma, ang ila mga emperyo indi kasugpon sang Romano nga Emperyo. Ang Portugal, Espanya, Pransia, kag Holland nangin kapital sang masangkad nga mga teritoryo. Apang ang labing madinalag-on amo ang Britanya, nga naggahom sa isa ka daku nga emperyo nga ‘wala gid ginatunuran sang adlaw.’ Nasakop sini nga emperyo sa nanuhaytuhay nga mga tion ang daku nga bahin sang Aminhan nga Amerika, Aprika, India, kag Bagatnan-sidlangan nga Asia, subong man ang daku nga bahin sang Bagatnan nga Pasipiko.

7. Paano nagluntad ang isa ka sahi sang magkaupod nga bug-os kalibutan nga kagamhanan, kag daw ano kalawig siling ni Juan magapadayon ang ikapito nga ‘ulo,’ ukon bug-os kalibutan nga kagamhanan?

⁷ Sang ika-19 nga siglo, ang iban nga mga kolonya sa Aminhan nga Amerika nagbulag sa Britanya agod magporma sing independiente nga Estados Unidos sang Amerika. Sa politika, ang pagbangigay sang bag-o nga pungsod kag sang iya anay iloy nga pungsod nagpadayon. Apang, bangod sang nahauna nga bug-os kalibutan nga inaway napilitan ining duha ka pungsod nga kilalahon ang ila pareho nga interes kag pabakuron ang isa ka pinasahi nga relasyon sa ulot nila. Sa amo, isa ka sahi sang magkaupod nga bug-os kalibutan nga kagamhanan ang nagluntad, nga ginahuman sang Estados Unidos sang Amerika, karon amo ang pinakamanggaranon nga pungsod sang kalibutan, kag sang Gran Britanya, ang sentro sang pinakadaku nga emperyo sa kalibutan. Amo ini, nian, ang ikapito nga ‘ulo,’ ukon bug-os kalibutan nga kagamhanan, nga nagapadayon tubtob sa tion sang katapusan kag diin una nga naestablisar sa mga teritoryo sini ang modernong-adlaw nga mga Saksi ni Jehova. Ipaanggid sa malawig nga paghari sang ikan-om nga ulo, ang ikapito magapabilin sa sulod sang “malip-ot nga tion” lamang, tubtob laglagon sang Ginharian sang Dios ang tanan nga pungsudnon nga organisasyon.

Ngaa Gintawag nga Ikawalo nga Hari?

8, 9. Ano ang pagtawag sang anghel sa simbuliko nga duag-eskarlata nga sapat nga mapintas, kag paano ini naggikan sa pito?

⁸ Nagpaathag pa ang anghel kay Juan: “Kag ang sapat nga mapintas nga amo anay apang indi na karon, ini mismo amo man ang ikawalo nga hari, apang naggikan ini sa pito, kag nagapadulong ini sa kalaglagan.” (Bugna 17:11) Ang simbuliko nga duag-eskarlata nga sapat nga mapintas “naggikan” sa pito ka ulo; buot silingon, nabun-ag ini, ukon utang sini ang iya pagluntad, sa mga ulo sang orihinal nga “sapat nga mapintas . . . gikan sa dagat,” nga ang larawan sini amo ang duag-eskarlata nga sapat nga mapintas. Paano? Sang 1919 ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan amo ang nagapangibabaw nga ulo. Ang nauna nga anom ka ulo napukan na, kag ang posisyon sang nagapangibabaw nga kagamhanan sa kalibutan ginliton sa sining magkaupod nga ulo kag karon nasentro sa sini. Ining ikapito nga ulo, subong amo karon ang tiglawas sang bug-os kalibutan nga mga kagamhanan, amo ang nagapahulag nga puersa sa  pagtukod sang Liga de Nasyones kag amo gihapon ang daku nga sumalakdag kag pinansial nga suporta sang Nasyones Unidas. Sa amo, sa simbuliko nga paagi, ang duag-eskarlata nga sapat nga mapintas—ang ikawalo nga hari—“naggikan” sa orihinal nga pito ka ulo. Ginatamod sa sining paagi, ang pagsiling nga naghalin ini sa pito nagahisanto gid sa nauna nga ginbugna nga ang sapat nga mapintas nga may duha ka sungay kaangay sang kordero (ang Anglo-Amerikano nga Bug-os Kalibutan nga Kagamhanan, ang ikapito nga ulo sang orihinal nga sapat nga mapintas) amo ang nagpalig-on sa paghimo sing larawan kag naghatag sing kabuhi sa sini.—Bugna 13:1, 11, 14, 15.

⁹ Dugang pa, ang orihinal nga mga katapo sang Liga de Nasyones naglakip, upod sa Gran Britanya, sa mga gobierno nga naggahom sa mga sentro sang pila ka ulo anay, nga amo ang Gresya, Iran (Persia), kag Italya (Roma). Sang ulihi, ang mga gobierno nga nagagahom sa teritoryo nga ginakontrol anay sang nagligad nga anom ka bug-os kalibutan nga kagamhanan nangin masinakdagon nga mga katapo sang larawan sang sapat nga mapintas. Sa sini man nga kahulugan, sarang masiling nga ining duag-eskarlata nga sapat nga mapintas naggikan sa pito ka bug-os kalibutan nga kagamhanan.

10. (a) Paano masiling nga ang duag-eskarlata nga sapat nga mapintas “amo man ang ikawalo nga hari”? (b) Paano ang isa ka lider sang anay Unyon Sobyet nagpabutyag sing suporta sa Nasyones Unidas?

¹⁰ Talupangda nga ang duag-eskarlata nga sapat nga mapintas “amo man ang ikawalo nga hari.” Sa amo, ang Nasyones Unidas karon gindesinyo nga mangin daw isa ka bug-os kalibutan nga gobierno. Kon kaisa naghikot ini nga daw isa ka gobierno, nga nagapadala sing mga kasuldadusan sa latagon agod lubaron ang internasyonal nga mga pinuyas, subong sang natabo sa Korea, sa Sinai Peninsula, sa pila ka pungsod sa Aprika, kag sa Lebanon. Apang larawan lamang ini sang isa ka hari. Kaangay sang isa ka relihioso nga imahen, wala ini sing matuod nga impluwensia ukon gahom luwas sa ginhatag sa sini sang mga nagpaluntad sini kag nagasimba sa sini. Kon kaisa, ining simbuliko nga sapat nga mapintas daw maluya tulukon; apang wala gid ini makaeksperiensia sang sahi sang dulungan nga pagbiya sang diktador nga mga katapo nga nagdul-ong sa pagkahulog sang Liga de Nasyones sa kadadalman. (Bugna 17:8) Bisan pa may tuhay nga mga opinyon tuhoy sa iban nga mga butang, ang kilala nga lider sang anay Unyon Sobyet nagbuylog sang 1987 sa mga papa sang Roma sa pagpabutyag sing suporta sa NU. Nangabay pa gani sia sing “masangkad nga sistema sang internasyonal nga kalig-unan” nga nasentro sa NU. Subong sang mahibaluan ni Juan sa indi madugay, magaabot ang tion nga ang NU magahikot nga may daku nga awtoridad. Nian, ini man, ‘magapadulong sa kalaglagan.’

Napulo ka Hari sa Sulod Sang Isa ka Oras

11. Ano ang ginsugid sang anghel ni Jehova tuhoy sa napulo ka sungay sang simbuliko nga duag-eskarlata nga sapat nga mapintas?

¹¹ Sa nagligad nga kapitulo sang Bugna, gin-ula sang ikan-om kag ikapito nga anghel ang mga yahong sang kaakig sang Dios. Sa amo ginpahibalo kita nga ang mga hari sang duta ginatipon sa inaway sang Dios sa Armagedon kag nga ang ‘Babilonia nga Daku pagadumdumon sang Dios.’ (Bugna 16:1, 14, 19) Matun-an naton karon sing detalyado pa kon paano ini hukman sang Dios. Pamatii liwat ang anghel ni Jehova samtang nagahambal sia kay Juan. “Kag ang napulo ka sungay nga nakita mo nagakahulugan sang napulo ka hari, nga wala pa makabaton sing ginharian, apang magabaton sila sing awtoridad subong mga hari sa sulod sang isa ka oras upod sa sapat nga mapintas. May isa sila ka hunahuna, gani ginahatag nila ang ila gahom kag awtoridad sa sapat nga mapintas. Magapakig-away sila batok sa Kordero, apang bangod sia ang Ginuo sang mga ginuo kag Hari sang mga hari, ang Kordero magadaug sa ila.  Subong man, ang mga gintawag kag pinili kag matutom nga kaupod niya magadaug man.”—Bugna 17:12-14.

12. (a) Ano ang ginalaragway sang napulo ka sungay? (b) Paano nga ang simbuliko nga napulo ka sungay “wala pa makabaton sing ginharian”? (c) Paano ang simbuliko nga napulo ka sungay may “ginharian” karon, kag daw ano kadugay?

¹² Ang napulo ka sungay nagalaragway sa tanan nga politikal nga kagamhanan nga nagagahom karon sa kalibutan kag nagasakdag sa larawan sang sapat nga mapintas. Pila lamang ka pungsod nga nagaluntad karon ang kilala anay sang panahon ni Juan. Kag ang mga kilala anay, subong sang Egipto kag Persia (Iran), may tuhay na nga politikal nga kahimusan karon. Busa, sang nahauna nga siglo, ang ‘napulo ka sungay wala pa makabaton sing ginharian.’ Apang karon sa adlaw sang Ginuo, may yara na sila “ginharian,” ukon politikal nga awtoridad. Sang malusod ang dalagku nga kolonyal nga mga emperyo, ilabi na kutob sang ikaduha nga bug-os kalibutan nga inaway, madamo nga bag-o nga mga pungsod ang nabun-ag. Ini sila, subong man ang madugay na natukod nga mga kagamhanan, magagahom upod sa sapat nga mapintas sa sulod sang malip-ot nga tion—sa sulod sang “isa ka oras” lamang—antes laglagon ni Jehova ang tanan nga politikal nga awtoridad sang kalibutan sa Armagedon.

13. Sa ano nga paagi ang napulo ka sungay may “isa ka hunahuna,” kag ano nga panimuot batok sa Kordero ang ginapat-od sini?

¹³ Sa karon, ang nasyonalismo amo ang isa sa labing mabaskog nga puersa nga nagapahulag sa sining napulo ka sungay. “May isa sila ka hunahuna” bangod luyag nila huptan ang ila pungsudnon nga pagkasoberano sa baylo nga batunon ang Ginharian sang Dios. Amo ini ang ila panguna nga katuyuan sa pagsakdag sa Liga de Nasyones kag sa organisasyon sang Nasyones Unidas—agod huptan ang paghidait sa kalibutan kag sa amo maamligan ang ila kaugalingon nga pagluntad. Ginapat-od sini nga panimuot nga pamatukan sang mga sungay ang Kordero, ang “Ginuo sang mga ginuo kag Hari sang mga Hari,” bangod ang katuyuan ni Jehova amo nga buslan sa indi madugay sang iya Ginharian sa idalom ni Jesucristo ini tanan nga ginharian.—Daniel 7:13, 14; Mateo 24:30; 25:31-33, 46.

14. Paano makapakig-away ang mga manuggahom sang kalibutan batok sa Kordero, kag ano ang mangin resulta?

¹⁴ Sa pagkamatuod, wala sing mahimo ang mga manuggahom sining kalibutan batok kay Jesus mismo. Ato sia sa langit, kag indi gid nila malab-ot. Apang ang mga kauturan ni Jesus, ang mga nagkalabilin sang binhi sang babayi, yari pa sa duta kag madali sila mahalitan. (Bugna 12:17) Madamo sang mga sungay ang nagpakita na sing daku nga kaawayon sa ila, kag sa sini nga paagi nagpakig-away sila batok sa Kordero. (Mateo 25:40, 45) Apang, sa indi madugay, magaabot ang tion nga ‘dugmukon kag papason ini tanan nga ginharian’ sang Ginharian sang Dios. (Daniel 2:44) Nian, ang mga hari sang duta magapakig-away tubtob sa katapusan batok sa Kordero, nga makita naton sa indi madugay. (Bugna 19:11-21) Apang makita na naton diri nga indi magmadinalag-on ang mga pungsod. Bisan pa sila kag ang NU nga duag-eskarlata nga sapat nga mapintas may “isa ka hunahuna,” indi nila malutos ang  madinalag-on nga “Ginuo sang mga ginuo kag Hari sang mga hari,” kag indi man nila malutos ang “mga gintawag kag pinili kag matutom nga kaupod niya,” nga nagalakip sa iya hinaplas nga mga sumulunod nga yari pa sa duta. Ini man sila magadaug paagi sa paghupot sang ila integridad bilang sabat sa malaut nga mga panumbungon ni Satanas.—Roma 8:37-39; Bugna 12:10, 11.

Paghapay sa Makihilawason nga Babayi

15. Ano ang ginsiling sang anghel tuhoy sa makihilawason nga babayi kag tuhoy sa panimuot kag sa himuon sang napulo ka sungay kag sang sapat nga mapintas sa iya?

¹⁵ Indi lamang ang katawhan sang Dios ang puntariya sang kaakig sang napulo ka sungay. Ginliso karon sang anghel ang igtalupangod ni Juan pabalik sa makihilawason nga babayi: “Kag nagsiling sia sa akon: ‘Ang mga tubig nga nakita mo, diin nagalingkod ang makihilawason nga babayi, nagakahulugan sang mga katawhan kag mga kadam-an kag mga pungsod kag mga hambal. Kag ang napulo ka sungay nga nakita mo, kag ang sapat nga mapintas, ini magadumot sa makihilawason nga babayi kag magahapay kag magapahubo sa iya, kag magakaon sang iya unod kag magasunog sa iya sing bug-os sa kalayo.’”—Bugna 17:15, 16.

16. Ngaa ang Babilonia nga Daku indi makasalig sa iya mga tubig sa pag-amlig kag sa pagsuporta sa iya kon magliso batok sa iya ang politikal nga mga gobierno?

¹⁶ Subong nga ang dumaan nga Babilonia nagsalig sa iya depensa nga tubig, ang Babilonia nga Daku karon nagasalig man sa iya madamo nga katapo sang “mga katawhan kag mga kadam-an kag mga pungsod kag mga hambal.” Nagakaigo nga ginapatalupangod ini sa aton sang anghel antes isugid ang isa ka makapakibot nga hitabo: Ang politikal nga mga gobierno sang duta karon magabalikid nga may kapintas batok sa Babilonia nga Daku. Ano, nian, ang himuon sang tanan nga “mga katawhan kag mga kadam-an kag mga pungsod kag mga hambal”? Ginapaandaman na sang katawhan sang Dios ang Babilonia nga Daku nga ang tubig sang suba sang Eufrates magamala. (Bugna 16:12) Magahubas ini nga tubig sa ulihi. Indi nila mabuligan ang makangilil-ad nga tigulang na nga makihilawason nga babayi sa oras nga kinahanglan gid niya ang daku nga bulig.—Isaias 44:27; Jeremias 50:38; 51:36, 37.

17. (a) Ngaa ang manggad sang Babilonia nga Daku indi makaluwas sa iya? (b) Paano ang katapusan sang Babilonia nga Daku mangin makahuluya gid? (c) Luwas sa napulo ka sungay, ukon indibiduwal nga mga pungsod, ano pa ang magabuylog sa pagsaruso sa Babilonia nga Daku?

¹⁷ Ang daku nga manggad sang Babilonia nga Daku indi gid makaluwas sa iya. Mahimo pa gani nga padalion sini ang iya kalaglagan, kay ginapakita sang palanan-awon nga kon ipadapat na sang sapat nga mapintas kag sang napulo ka sungay ang ila dumot sa iya panghuklason nila ang iya harianon nga malaba nga mga panapton kag ang tanan niya nga mga alahas. Panguhaon nila ang iya manggad. ‘Hubuan’ nila sia, agod makahuluya nga mabuyagyag ang iya matuod nga kinaugali. Daw ano nga pagkahapay! Magataliwan man sia nga wala gid sing dungog. Laglagon nila sia, ‘kaunon ang iya mga unod,’ tubtob mangin kalabera na lang sia nga wala sing kabuhi. Sa katapusan, ‘sunugon nila sia sing bug-os sa kalayo.’ Sunugon sia nga subong sang isa nga nagapalapta sing salot, kag indi gid paghatagan sing desente nga lubong! Indi lamang ang mga pungsod, nga ginalaragway sang napulo ka sungay, ang magalaglag sa dakung makihilawason nga babayi, kundi ang “sapat nga mapintas,” buot silingon ang NU mismo, magabuylog sa ila sa sini nga pagsaruso. Aprobahan sini ang paglaglag sa butig nga relihion. Madamo sa 190 kag kapin pa nga mga pungsod nga katapo sang NU ang nagpakita na, paagi sa ila  pagbotar, sing kaugot sa relihion, ilabi na sa Cristiandad.

18. (a) Ano nga posibilidad ang nakita na nga ang mga pungsod magaliso batok sa Babiloniko nga relihion? (b) Ano gid ang rason kon ngaa salakayon sing bug-os ang dakung makihilawason nga babayi?

¹⁸ Ngaa maakig ang mga pungsod sa ila kahagugma anay? Nakita na naton sa mga nagakatabo sa nagligad ang posibilidad sina nga pagliso batok sa Babiloniko nga relihion. Bangod sang opisyal nga pagpamatok sang gobierno, nagluya gid ang impluwensia sang relihion sa kadutaan subong sang anay Unyon Sobyet kag China. Sa Protestante nga mga bahin sang Europa, bangod sang lapnag nga indi pagsapak kag pagduhaduha, halos wala na sing nagasimba, amo kon ngaa halos patay na ang relihion. Ang masangkad nga emperyo sang Katolisismo ginabahinbahin sang pagrebelde kag indi pag-ugyunay, nga indi mapakalma sang mga lider sini. Apang, indi naton dapat pagkalipatan ang katunayan nga ining katapusan kag bug-os nga pagsalakay sa Babilonia nga Daku magaabot subong kapahayagan sang indi mabag-o nga paghukom sang Dios sa dakung makihilawason nga babayi.

Kon Paano Himuon ang Hunahuna Sang Dios

19. (a) Paano ang paghukom ni Jehova sa dakung makihilawason nga babayi sarang mailustrar paagi sa iya paghukom sa apostata nga Jerusalem sang 607 B.C.E.? (b) Ano ang ginalaragway sang nahapay kag wala sing pumuluyo nga kahimtangan sang Jerusalem pagligad sang 607 B.C.E. para sa aton adlaw?

¹⁹ Paano himuon ni Jehova ini nga paghukom? Sarang ini mailustrar paagi sa ginhimo ni Jehova batok sa iya apostata nga katawhan sang dumaan nga mga tion, nga tuhoy sa ila sia nagsiling: “Sa mga manalagna sang Jerusalem nakakita ako sing makasiligni nga mga butang, pagpanghilahi kag paglakat sa kabutigan; kag ginapabakod nila ang mga kamot sang mga nagahimo sing malaut, agod nga indi sila manumbalik, ang kada isa gikan sa iya kalautan. Para sa akon sila tanan nangin subong sang Sodoma, kag ang iya mga pumuluyo subong sang Gomorra.” (Jeremias 23:14) Sang 607 B.C.E., gingamit ni Jehova si Nabocodonosor agod ‘hublasan sing mga panapton, kuhaon ang matahom nga mga huluyason, kag bayaan nga hubo kag hublas’ yadtong makihilahion sa espirituwal nga siudad. (Ezequiel 23:4, 26, 29) Ang Jerusalem sadto amo ang laragway sang Cristiandad karon, kag subong sang nakita ni Juan sa nauna nga mga palanan-awon, pareho man nga silot ang ipadapat ni Jehova sa Cristiandad kag sa nabilin nga bahin sang butig nga relihion. Ang nahapay kag wala sing pumuluyo nga kahimtangan sang Jerusalem pagligad sang 607 B.C.E. nagapakita kon ano ang mangin kahimtangan sang relihioso nga Cristiandad sa tapos sia mahublasan sang iya manggad kag mabuyagyag sing makahuluya. Kag amo man ang madangatan sang nabilin nga bahin sang Babilonia nga Daku.

20. (a) Paano ginapakita ni Juan nga gamiton liwat ni Jehova ang tawhanon nga mga manuggahom sa pagpadapat sang iya paghukom? (b) Ano ang “hunahuna” sang Dios? (c) Sa ano nga paagi himuon sang mga pungsod ang ila “isa ka hunahuna,” apang ang matuod kay sin-o gid hunahuna ang ila himuon?

²⁰ Gamiton liwat ni Jehova ang tawhanon nga mga manuggahom sa pagpadapat sang iya paghukom. “Kay ginbutang sang Dios sa ila tagipusuon ang paghimo sang iya hunahuna, nga amo ang paghimo sang ila isa ka hunahuna paagi sa paghatag sang ila ginharian sa sapat nga mapintas, tubtob matuman ang mga pulong sang Dios.” (Bugna 17:17) Ano ang “hunahuna” sang Dios? Amo ang pag-organisar sa mga manuglaglag sang Babilonia nga Daku nga magtingob sila, agod laglagon sia sing bug-os. Sa pagkamatuod, ang motibo sang mga manuggahom sa pagsalakay sa iya amo ang paghimo sang ila “isa ka hunahuna.” Magadumdom sila nga ang ila pagliso batok sa dakung makihilawason nga babayi mangin para sa ila pungsudnon nga kaayuhan. Mahimo tamdon nila ang padayon nga pagluntad sang organisado nga relihion sa sulod sang ila mga dulunan subong peligro sa ila pagkasoberano. Apang ang  matuod maniobrahon ni Jehova ang mga butang; himuon nila ang iya hunahuna paagi sa paglaglag sa iya madugay na kag makihilahion nga kaaway sing hinali kag bug-os!—Ipaanggid ang Jeremias 7:8-11, 34.

21. Sanglit ang gamiton sa paglaglag sa Babilonia nga Daku amo ang duag-eskarlata nga sapat nga mapintas, ano ang mahimo gid nga himuon sang mga pungsod sa Nasyones Unidas?

²¹ Huo, gamiton sang mga pungsod ang duag-eskarlata nga sapat nga mapintas, ang Nasyones Unidas, sa paglaglag sa Babilonia nga Daku. Wala sila nagahikot sa ila kaugalingon nga inisyatibo, kay si Jehova ang magapasulod sini sa ila tagipusuon sa “paghimo sang ila isa ka hunahuna paagi sa paghatag sang ila ginharian sa sapat nga mapintas.” Kon mag-abot na ini nga tion, mahimo gid nga makita sang mga pungsod ang kinahanglanon nga pabaskugon ang Nasyones Unidas. Sakdagon nila ini kag ipagamit sa sini ang bisan ano nila nga awtoridad kag gahom agod nga makaliso ini batok sa butig nga relihion kag makapakig-away sing madinalag-on batok sa iya “tubtob matuman ang mga pulong sang Dios.” Sa amo, ang dumaan nga makihilawason nga babayi magadangat sa iya bug-os nga katapusan. Kag maayo nga wala na sia!

22. (a) Sa Bugna 17:18, ano ang ginapahangop sang paghinakop sang anghel sa iya pagpamatuod? (b) Ano ang ginahimo sang mga Saksi ni Jehova bangod nalubad ang misteryo?

²² Subong nga daw pagpadaku sa pagkapat-od sang paghukom ni Jehova batok sa bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion, ginhinakpan sang anghel ang iya pagpamatuod paagi sa pagsiling: “Kag ang babayi nga nakita mo nagakahulugan sang daku nga siudad nga may ginharian sa mga hari sang duta.” (Bugna 17:18) Kaangay sang Babilonia sang panahon ni Belsasar, ang Babilonia nga Daku “natimbang sa timbangan kag nasapwan nga mamag-an.” (Daniel 5:27, The New English Bible) Ang paglaglag sa iya mangin madasig kag katapusan na. Kag ano ang ginahimo sang mga Saksi ni Jehova bangod nalubad ang misteryo tuhoy sa dakung makihilawason nga babayi kag sa duag-eskarlata nga sapat nga mapintas? Makugi nga ginabantala nila ang adlaw sang paghukom ni Jehova, samtang ginasabat nila nga “may kaayo” ang bisan sin-o nga sinsero nga nagapangita sang kamatuoran. (Colosas 4:5, 6; Bugna 17:3, 7) Subong ipakita sang aton masunod nga kapitulo, ang tanan nga nagahandum nga maluwas kon laglagon na ang dakung makihilawason nga babayi dapat maghulag, kag maghulag gid sa gilayon!

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Mga Retrato sa pahina 252]

Ang Pito nga Paagisod nga Naggahom sa Bug-os nga Kalibutan

EGIPTO

ASIRIA

BABILONIA

MEDO-

PERSIA

GRESYA

ROMA

ANGLO-AMERIKA

[Mga Retrato sa pahina 254]

“Ini mismo amo man ang ikawalo nga hari”

[Retrato sa pahina 255]

Nagtalikod sila sa Kordero kag ‘ginhatag nila ang ila gahom kag awtoridad sa sapat nga mapintas’

[Retrato sa pahina 257]

Subong panguna nga bahin sang Babilonia nga Daku bug-os nga malaglag ang Cristiandad kaangay sang dumaan nga Jerusalem