Paano Ginapaathag ang Trinidad?

ANG Iglesia Katolika Romana nagasiling: “Ang Trinidad amo ang termino nga ginagamit sa paglaragway sa nagapanguna nga doktrina sang Cristianong relihion . . . Sa amo, suno sa mga pulong sang Atanasiano nga Kredo: ‘ang Amay Dios, ang Anak Dios, kag ang Balaan nga Espiritu Dios, apang indi tatlo ka Dios kundi isa ka Dios.’ Sa sining Trinidad . . . ang mga Persona wala sing katapusan kag magkatupong: sila tanan wala gintuga kag labing gamhanan.”​—⁠The Catholic Encyclopedia.

Ang halos tanan nga iglesia sang Cristiandad nagaugyon. Halimbawa, ginatawag man sang Greek Orthodox Church ang Trinidad nga “sadsaran nga doktrina sang Cristianismo,” kag nagasiling pa gani: “Ang mga Cristiano amo sila nga nagabaton kay Cristo subong Dios.” Sa libro nga Our Orthodox Christian Faith, ang amo gihapon nga iglesia nagasiling: “Ang Dios trinidad. . . . Ang Amay bug-os nga Dios. Ang Anak bug-os nga Dios. Ang Balaan nga Espiritu bug-os nga Dios.”

Sa amo, ang Trinidad ginakabig nga “isa ka Dios nga may tatlo ka Persona.” Ang kada isa ginasiling nga wala sing ginsuguran, kag wala sing katapusan.  Ang kada isa ginasiling nga labing gamhanan, kag wala sing labaw ukon kubos sa isa kag isa.

Mabudlay bala hangpon ina nga pangatarungan? Madamo sang sinsero nga mga tumuluo ang nakasapo sini nga makalilibog, supak sa normal nga pangatarungan, wala sing kaangay sa ila naeksperiensiahan. Paano, pamangkot nila, ang Amay mangin Dios, si Jesus mangin Dios, kag ang balaan nga espiritu mangin Dios, apang indi tatlo ka Dios kundi isa lamang ka Dios?

“Indi Mahangpan sang Tawhanon nga Paghangop”

LAPNAG ining pagkagumon. Ang The Encyclopedia Americana nagasiling nga ang doktrina sang Trinidad ginakabig nga “indi mahangpan sang tawhanon nga paghangop.”

Madamo sang nagabaton sa Trinidad ang amo man sina. Si Monsinyor Eugene Clark nagasiling: “Ang Dios isa, kag ang Dios tatlo. Sanglit wala ini sing kaangay sa gintuga, indi naton mahangpan ini, kundi batunon lamang ini.” Si Kardinal John O’Connor nagasiling: “Nahibaluan naton nga isa ini ka daku gid nga tanhaga, nga indi naton mahangpan.” Kag si Papa Juan Paulo II nagahambal tuhoy sa “indi mahangpan nga tanhaga sang Dios nga Trinidad.”

Sa amo, ang A Dictionary of Religious Knowledge nagasiling: “Wala nagahiliugyon ang mga Trinitaryo kon ano gid ang doktrina, ukon kon paano gid ini ipaathag.”

Gani, indi naton mahangpan kon ngaa ang New Catholic Encyclopedia nagasiling: “Pila lamang ka manunudlo sang teolohiya sang Trinidad sa mga seminaryo sang Romano Katoliko ang wala matublag sa isa ka tion sang pamangkot, ‘Apang paano ibantala sang isa ang Trinidad?’ Kag kon ang pamangkot nagapatimaan sang kagumon sa bahin sang mga estudyante, ayhan nagapatimaan man ini sang amo man nga pagkagumon sa bahin sang ila mga propesor.”

Mapamatud-an ang kamatuoran sinang ginhambal kon magkadto ka sa librarya kag usisaon ang mga libro nga nagasakdag sa Trinidad. Indi maisip nga mga pahina ang ginsulat sa pagtinguha nga ipaathag ini. Apang, sa tapos mausisa nga may kabudlayan ang makalilibog nga teolohiko nga mga termino kag mga paathag, wala gihapon makontento ang mga imbestigador.

Tuhoy sini, ang Jesuita nga si Joseph Bracken nagasiling sa iya libro nga What Are They Saying About the Trinity?: “Ang mga pari nga upod ang daku nga panikasog nakatuon . . . sang Trinidad sa tion sang ila tinuig sa seminaryo kinaugali lamang nga nagpangalag-ag sa pagpresentar sini sa mga tawo gikan sa pulpito, bisan kon Domingo sang Trinidad. . . . Ngaa pa hatagan ang katawhan sang butang nga sa ulihi indi man nila mahangpan sing nagakaigo?” Nagasiling man sia: “Ang Trinidad isa ka butang sang pormal nga pagtuo, apang diutay lamang ukon wala ini [sing epekto] sa adlaw-adlaw nga pagkabuhi kag pagsimba sang Cristiano.” Apang, amo ini “ang nagapanguna nga doktrina” sang mga iglesia.

Ang Katoliko nga teologo nga si Hans Küng nagasiling sa iya libro nga Christianity and the World Religions nga ang Trinidad isa ka rason kon ngaa ang mga iglesia wala makahimo sing daku nga pag-uswag sa di-Cristiano nga katawhan. Sia nagasiling: “Bisan ang may ihibalo nga mga Muslim indi makahangop, subong nga ang mga Judiyo wala man makahangop, sang ideya sang Trinidad. . . . Ang mga pagkatuhay nga ginahimo sang doktrina sang Trinidad sa ulot sang isa ka Dios kag sang tatlo ka dios wala nagapahangop sa mga Muslim, nga nagumon, sa baylo nga masanagan, sang teolohiko nga mga termino nga ginkuha gikan sa Syriac, Griego, kag Latin. Ginatamod ini sang mga Muslim nga isa ka hampang sa mga tinaga. . . . Ngaa pa ginahandum sang isa nga idugang sa ideya sang pagkaisa kag pagkatumalagsahon sang Dios ang butang nga makapaluya lamang ukon makadula sina nga pagkaisa kag pagkatumalagsahon?”

“Indi Dios sang Kagumon”

PAANO nag-umpisa inang makagulumon nga doktrina? Ang The Catholic Encyclopedia nagasiling: “Ang doktrina nga tuman ka misteryoso nagapahangop nga ginbugna ini sang Dios.” Ang Katoliko nga mga eskolar nga sanday Karl Rahner kag Herbert Vorgrimler nagasiling sa ila Theological Dictionary: “Ang Trinidad isa ka misteryo . . . sa estrikto nga kahulugan . . . , nga indi mahibal-an kon indi pag-ibugna, kag bisan sa tapos ibugna indi gihapon mahangpan sing bug-os.”

 Apang, ang pagpangatarungan nga sanglit ang Trinidad isa ka makagulumon nga misteryo, pat-od nga naghalin ini sa balaan nga bugna nagatuga sing isa pa ka daku nga problema. Ngaa? Bangod ang balaan nga bugna wala nagatugot sina nga pagtamod tuhoy sa Dios: “Ang Dios indi Dios sang kagumon.”​—⁠1 Corinto 14:​33, Revised Standard Version (RS).

Bangod sina nga pinamulong, ang Dios bala ang may salabton sa sinang doktrina tuhoy sa iya kaugalingon nga makagulumon gid nga indi gani mapaathag bisan sang Hebreo, Griego, kag Latin nga mga eskolar?

Dugang pa, dapat bala mangin mga teologo ang mga tawo agod ‘makilala ang lamang matuod nga Dios kag si Jesucristo nga iya ginpadala’? (Juan 17:​3, JB) Kon amo sina, ngaa pila lamang sang edukado nga Judiyong relihiosong mga lider ang nakakilala kay Jesus subong ang Mesias? Ang iya matutom nga mga disipulo, sa baylo, amo ang kubos nga mga mangunguma, mga mangingisda, mga manugsukot sing buhis, mga ginang sang puluy-an. Yadtong kinaandan nga mga tawo nakapat-od gid sa gintudlo ni Jesus tuhoy sa Dios sa bagay nga gintudlo nila ini sa iban kag nangin handa sa pagpakamatay para sa ila gintuohan.​—⁠Mateo 15:​1-9; 21:​23-32, 43; 23:​13-36; Juan 7:​45-49; Binuhatan 4:⁠13.

[Retrato sa pahina 4]

Ang mga disipulo ni Jesus amo ang mga timawa, indi ang relihioso nga mga lider