MABUDLAY kon kaisa pat-uron kon sin-o ang dapat naton tumanon. Ayhan ipahimo sa imo sang imo iloy ukon amay ang isa ka butang. Apang mahimo nga lain naman ang ipahimo sa imo sang imo manunudlo ukon sang pulis. Kon matabo ini, sin-o ang imo tumanon?—

Sa Kapitulo 7 sini nga libro, ginbasa naton ang Efeso 6:1-3 sa Biblia. Nagasiling ini nga dapat tumanon sang mga anak ang ila mga ginikanan. “Magmatinumanon kamo sa inyo mga ginikanan nga nahiusa sa Ginuo,” siling sang kasulatan. Nahibaluan mo bala kon ano ang buot silingon sang ‘mahiusa sa Ginuo’?— Ginatudluan sang mga ginikanan nga nahiusa sa Ginuo ang ila mga anak nga tumanon ang mga sugo sang Dios.

Apang ang iban nga mga hamtong wala nagapati kay Jehova. Gani, ano kon ang isa sa ila magsiling nga wala sing malain kon magkodigo ka sa eskwelahan ukon kon kuhaon mo ang isa ka butang gikan sa balaligyaan nga wala ini ginabayaran? Husto bala, nian, nga magkodigo ukon mangawat ang isa ka bata?—

Dumduma nga ginmanduan anay ni Hari Nabocodonosor ang tanan nga magyaub sa bulawan nga imahen nga ginpatindog niya. Apang wala magsunod sanday Sadrac, Mesac, kag Abednego. Nahibaluan mo bala kon ngaa?— Bangod ang Biblia nagasiling nga si Jehova lamang ang dapat simbahon sang katawhan.—Exodo 20:3; Mateo 4:10.

Sang napatay na si Jesus, ang iya mga apostoles gindala sa atubangan sang Sanhedrin, ang panguna nga relihioso nga hukmanan sang mga Judiyo. Ang mataas nga saserdote nga si Caifas nagsiling: ‘Ginmanduan gid namon kamo nga indi na magpadayon sa pagpanudlo pasad sa ngalan ni  Jesus, apang, tan-awa! ginpuno ninyo ang Jerusalem sang inyo panudlo.’ Ngaa wala pagtumana sang mga apostoles ang Sanhedrin?— Si Pedro, nga naghambal para sa tanan nga apostoles, nagsabat kay Caifas: “Dapat namon tumanon ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.”—Binuhatan 5:27-29.

Sadto nga tion, gamhanan gid ang relihioso nga mga lider sang mga Judiyo. Apang, ang ila pungsod ginagamhan sang gobierno sang Roma. Ang pangulo sini nga gobierno gintawag nga Cesar. Bisan pa indi luyag sang mga Judiyo nga maggahom sa ila si Cesar, madamo nga kaayuhan ang nahimo sang gobierno sang Roma para sa katawhan. Kag ang mga gobierno karon nagahimo man sing mga kaayuhan para sa ila mga banwahanon. Nahibaluan mo bala kon ano ang pila sini?—

Ang mga gobierno nagapahimo sing mga dalan kag nagasweldo sa mga pulis kag mga bombero agod amligan kita. Mahimo man sila magpatindog sing mga eskwelahan para sa mga bata kag maghimo sing kahimusan agod atipanon ang mga tigulang. Ginagastuhan ini sang gobierno. Nahibaluan mo bala kon diin nagakuha ang gobierno sing kuwarta?— Gikan sa mga tawo. Ang kuwarta nga ginabayad sang mga tawo sa gobierno ginatawag nga buhis.

 Sang nagakabuhi ang Daku nga Manunudlo sa duta, madamo nga Judiyo ang indi luyag magbayad sing buhis sa gobierno sang Roma. Gani isa ka adlaw ginbayaran sang mga saserdote ang pila ka tawo nga pamangkuton si Jesus agod siuron sia. Ang pamangkot amo, ‘Dapat bala kami magbayad sing buhis kay Cesar ukon indi?’ Isa ini ka malalangon nga pamangkot. Kon magsabat si Jesus, ‘Huo, dapat kamo magbayad sing buhis,’ madamo nga Judiyo ang indi maluyag sa iya isiling. Apang si Jesus indi makasiling nga, ‘Indi, indi kamo kinahanglan magbayad sing buhis.’ Sayop nga isiling ini.

Gani, ano ang ginhimo ni Jesus? Bueno, sia nagsiling: ‘Pakitai ako sing sensilyo.’ Sang ginhatagan sia sing isa ka sensilyo, ginpamangkot sila ni Jesus: ‘Kay sin-o laragway kag ngalan ang yari diri?’ Ang mga tawo nagsiling: “Kay Cesar.” Gani si Jesus nagsiling: “Nian, ihatag kay Cesar ang mga butang nga iya ni Cesar, apang sa Dios ang mga butang nga iya sang Dios.”—Lucas 20:19-26.

Bueno, wala sing makamulay sa sini nga sabat. Kon si Cesar nagahimo sing mga butang para sa katawhan, nagakaigo lamang nga gamiton ang kuwarta nga ginhimo ni Cesar agod ibayad sa iya para sa sining mga butang. Gani sa sining paagi, ginpakita ni Jesus nga nagakaigo lamang nga  bayaran sing buhis ang gobierno para sa mga butang nga ginabaton naton.

Mahimo nga bata pa ikaw agod magbayad sing buhis. Apang may butang nga dapat mo ihatag sa gobierno. Nahibaluan mo bala kon ano ini?— Amo ang pagtuman sa kasuguan sang gobierno. Ang Biblia nagasiling: ‘Mangin matinumanon sa superyor nga mga awtoridad.’ Ining mga awtoridad amo ang mga nagagahom sa gobierno. Gani ginasugo kita sang Dios nga tumanon ang kasuguan sang gobierno.—Roma 13:1, 2.

Ayhan may sugo nga indi dapat maghaboy sing papel ukon sing iban pa nga mga sagbot sa dalan. Dapat mo bala tumanon ini nga sugo?— Huo, luyag sang Dios nga tumanon mo ini. Dapat mo man bala tumanon ang mga pulis?— Ginaswelduhan sang gobierno ang mga pulis agod amligan ang mga tawo. Ginatuman mo ang gobierno kon ginatuman mo ang mga pulis.

Gani kon matabok ka sa dalan kag magsiling ang pulis nga “Hulat anay!” ano ang dapat mo himuon?— Kon magdinalagan ang iban sa pagtabok, madalagan ka man bala?— Dapat ka maghulat, bisan pa isa ka lang ang nagahulat. Ginasugo sang Dios nga mangin matinumanon ka.

Mahimo may ginamo sa inyo palibot, kag mahimo magsiling ang pulis: “Indi kamo magkadto sa dalan. Indi kamo magguwa.” Apang mahimo nga mabatian mo ang sininggitanay kag nagapalibog ka kon ano ang nagakatabo. Maguwa ka bala agod tan-awon ini?— Pagtuman bala ini sa “superyor nga mga awtoridad”?—

Sa madamo nga mga duog, nagapatindog man ang gobierno sing mga eskwelahan, kag ginaswelduhan sini ang mga manunudlo. Gani sa banta mo bala luyag sang Dios nga tumanon mo ang manunudlo?— Binagbinaga ini. Ginaswelduhan sang gobierno ang manunudlo sa pagtudlo, subong nga ginaswelduhan sini ang pulis sa pag-amlig sa mga tawo. Gani ginatuman mo ang gobierno kon ginatuman mo ang pulis ukon ang manunudlo.

 Apang ano kon suguon ka sang imo manunudlo nga magsimba sa isa ka imahen? Ano, nian, ang himuon mo?— Ang tatlo ka Hebreo wala magyaub sa imahen, bisan pa ginsugo sila ni Hari Nabocodonosor. Nadumduman mo bala kon ngaa?— Bangod indi nila luyag maglalis sa Dios.

Ang isa ka istoryador nga si Will Durant nagsulat tuhoy sa una nga mga Cristiano kag nagsiling nga ang ila ‘katutom indi para kay Cesar.’ Para ini kay Jehova! Gani tandai nga dapat naton unahon ang Dios sa aton kabuhi.

Ginatuman naton ang gobierno bangod amo ini ang ginapahimo sa aton sang Dios. Apang kon ginapahimo kita sing butang nga batok sa ginapahimo sa aton sang Dios, ano ang isiling naton?— Dapat naton isiling ang ginsiling sang mga apostoles sa mataas nga saserdote: “Dapat namon tumanon ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.”—Binuhatan 5:29.