Ang mga kasuguan sang Dios nabase sa iya mga prinsipio. Ini nga mga prinsipio sadsaran nga mga kamatuoran nga makita naton sa Biblia. Nagabulig ini nga mahangpan naton ang ginahunahuna kag ginabatyag sang Dios parte sa isa ka butang. Nagabulig man ini para makahimo kita sing maayo nga mga desisyon kag para mahimo naton ang husto. Mapuslanon ini ilabi na sa mga sitwasyon nga wala sing espesipiko nga ginasiling ang kasuguan sang Dios.

▸ Kapitulo 1, parapo 8

Ang pagtuman kay Jehova nagakahulugan nga handa kita sa paghimo sang iya ginasiling. Luyag ni Jehova nga tumanon naton sia bangod ginahigugma naton sia. (1 Juan 5:3) Kon ginahigugma kag ginasaligan naton ang Dios, ginasunod naton ang iya laygay sa tanan nga sitwasyon. Ginatuman naton sia bisan kon kaisa mabudlay ini. Maayo nga ginatuman naton si Jehova kay ginatudluan niya kita kon paano mangin maayo ang aton kabuhi subong kag ginapromisahan niya kita sang mga pagpakamaayo sa palaabuton.—Isaias 48:17.

▸ Kapitulo 1, parapo 10

Ang kada tawo ginhatagan ni Jehova sing kahilwayan sa pagbuot, ukon ikasarang sa pagpili. Wala niya kita ginhimo nga robot. (Deuteronomio 30:19; Josue 24:15) Magamit naton ang aton kahilwayan sa pagpili sing maayo. Pero kon indi kita maghalong, posible nga makahimo kita sing indi maalamon nga mga desisyon. Bangod may kahilwayan kita sa pagbuot dapat kita mismo ang magdesisyon kon bala mangin matutom kita kay Jehova kag pamatud-an nga ginahigugma gid naton sia.

▸ Kapitulo 1, parapo 12

Si Jehova nagahatag sing mga talaksan sa moral, ukon mga giya para sa aton paggawi kag ginabuhat. Sa Biblia, matun-an naton kon ano ini nga  mga talaksan kag kon paano ini makabulig nga magkabuhi kita sing malipayon. (Hulubaton 6:16-19; 1 Corinto 6:9-11) Nagabulig ini nga mga giya para mahibaluan naton ang husto ukon sala suno sa pagtamod sang Dios. Ginabuligan man kita sini nga mangin mahigugmaon, kon paano maghimo sing maayo nga mga desisyon, kag kon paano magpakita sing kaayo sa iban. Bisan padayon nga naganubo ang mga talaksan sang kalibutan, ang mga talaksan ni Jehova wala nagabag-o. (Deuteronomio 32:4-6; Malaquias 3:6) Ang pagsunod sa sini nagaamlig sa aton nga mahalitan sa pisikal kag emosyonal.

▸ Kapitulo 1, parapo 17

Ang aton konsiensia amo ang aton pagbatyag sang husto kag sala. Ginhatagan ni Jehova ang kada isa sing konsiensia. (Roma 2:14, 15) Para manghikot sing husto ang aton konsiensia, dapat hanason naton ini suno sa mga talaksan sa moral ni Jehova. Kon amo sina, makabulig ini sa aton nga makahimo sing mga desisyon nga makapahamuot sa Dios. (1 Pedro 3:16) Makapaandam sa aton ang aton konsiensia antes kita makahimo sing indi maayo nga desisyon, ukon makatublag sa aton pagkatapos nga mahimo ang sala. Puede man ini magluya, pero sa bulig ni Jehova, mapabakod naton ini liwat. Ang maayo nga konsiensia makahatag sa aton sing malinong nga hunahuna kag pagtahod sa kaugalingon.

▸ Kapitulo 2, parapo 3

Ang kahadlok sa Dios nagakahulugan nga ginahigugma kag ginatahod gid naton sia. Gani, indi naton luyag nga maghimo sang bisan ano nga indi makapahamuot sa iya. Ang kahadlok sa Dios makabulig sa aton nga himuon ang maayo kag indi ang malain. (Salmo 111:10) Magapahulag ini sa aton nga pamatian sing maayo ang tanan nga ginasiling ni Jehova. Nagabulig man ini sa aton nga tumanon ang aton mga promisa sa iya bangod ginatahod gid naton sia. May epekto ini sa aton panghunahuna, pagtratar sa iban, kag sa aton mga desisyon adlaw-adlaw.

▸ Kapitulo 2, parapo 9

Ang paghinulsol amo ang tuman nga kasubo nga ginabatyag sang isa bangod nakasala sia. Ang mga nagahigugma sa Dios nagahinulsol gid kon marealisar nila nga nakasala sila sa iya mga talaksan. Kon nakasala kita, dapat makiluoy kita kay Jehova nga patawaron kita base sa halad gawad ni Jesus. (Mateo 26:28; 1 Juan 2:1, 2) Makasalig kita nga patawaron kita ni Jehova kon sinsero kita nga maghinulsol kag untatan ang nahimo nga sala. Indi na kita dapat matublag sa aton nahimo nga sala sang una. (Salmo 103:10-14; 1 Juan 1:9; 3:19-22) Dapat manikasog kita nga makatuon sa aton mga sayop, bag-uhon ang sala nga hunahuna, kag magkabuhi suno sa mga talaksan ni Jehova.

▸ Kapitulo 2, parapo 18

Kon ang nakasala sing mabug-at indi mahinulsulon kag indi magsunod sa mga talaksan ni Jehova, indi na sia dapat mangin bahin sang kongregasyon. Dapat sia i-disfellowship. Kon ang isa na-disfellowship, dapat indi na kita makig-angot sa iya. (1 Corinto 5:11; 2 Juan 9-11) Ang kahimusan sa pag-disfellowship nagaamlig sa ngalan ni Jehova kag sa kongregasyon. (1 Corinto 5:6) Ang pag-disfellowship isa man ka paagi sang pagdisiplina para mabuligan ang isa nga maghinulsol agod makabalik sia kay Jehova.—Lucas 15:17.

▸ Kapitulo 3, parapo 19

Ginahigugma kita ni Jehova kag luyag niya nga buligan kita. Gani naghatag sia sing giya, panuytoy, kag laygay paagi sa Biblia kag sa mga tawo nga nagahigugma sa iya. Bilang indi himpit nga mga tawo, kinahanglan gid naton ang iya bulig. (Jeremias 17:9) Kon pamatian naton ang mga ginagamit ni Jehova sa paggiya sa aton, ginapakita naton nga ginatahod naton sia kag luyag naton sia tumanon.—Hebreo 13:7.

▸ Kapitulo 4, parapo 2

Bangod indi kita himpit, mahapos nga mangin maiyaiyahon kag bugalon. Pero ginapaabot ni Jehova nga mangin mapainubuson kita. Matun-an naton ang pagkamapainubuson kon i-kumparar naton ang aton kaugalingon kay Jehova kag makita kon daw ano kita ka gamay. (Job 38:1-4) Isa pa ka importante nga bahin sang pagkamapainubuson amo ang paghunahuna sa kaayuhan sang iban sa baylo sang aton. Ang bugal sa masami nagapabatyag sa isa nga mas maayo sia sangsa iban. Makita sang mapainubuson nga tawo ang iya maayo nga kinaiya pati na ang iya mga kaluyahon. Wala sia nahadlok nga batunon ang iya sala, mangayo sing pasaylo, kag batunon ang mga panugda kag laygay. Ang mapainubuson nga tawo nagasalig kay Jehova kag nagasunod sa iya panuytoy.—1 Pedro 5:5.

▸ Kapitulo 4, parapo 4

Ang awtoridad amo ang kinamatarong nga maghatag sing sugo kag maghimo sing mga desisyon. Si Jehova amo ang may pinakamataas nga awtoridad sa langit kag sa duta. Bangod gintuga niya ang tanan nga butang, sia ang labing gamhanan nga Persona sa uniberso. Pirme niya ginagamit ang iya awtoridad sa kaayuhan sang iban. Ginhatagan ni Jehova ang pila ka tawo sing responsibilidad nga tatapon kita. Halimbawa, ginhatagan ni Jehova sing awtoridad ang mga ginikanan, mga gulang sa kongregasyon, kag mga panguluhan. Luyag niya nga magkooperar kita sa ila. (Roma 13:1-5; 1 Timoteo 5:17) Pero kon supak ang kasuguan sang tawo sa kasuguan sang Dios, tumanon naton ang Dios sa baylo sang mga tawo. (Binuhatan 5:29) Kon ginakilala naton ang awtoridad sang mga ginagamit ni Jehova, ginapakita naton nga ginatahod naton ang iya mga desisyon.

▸ Kapitulo 4, parapo 7

Ginagamit ni Jehova ang mga gulang, mga eksperiensiado nga mga utod nga lalaki, para tatapon ang kongregasyon. (Deuteronomio 1:13; Binuhatan 20:28) Ginabuligan kita nila nga magpabilin nga mabakod  ang aton kaangtanan kay Jehova kag masimba sia sa mahim-ong kag organisado nga paagi. (1 Corinto 14:33, 40) Para matangdo ang mga gulang paagi sa balaan nga espiritu, dapat nalab-ot nila ang espesipiko nga mga kalipikasyon sa Biblia. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9; 1 Pedro 5:2, 3) Ginasaligan kag ginasuportahan naton ang organisasyon sang Dios, gani malipayon kita nga nagakooperar sa mga gulang.—Salmo 138:6; Hebreo 13:17.

▸ Kapitulo 4, parapo 8

Ginhatagan ni Jehova sing responsibilidad ang mga ginikanan nga tatapon ang ila kabataan kag panimalay. Pero nagasiling ang Biblia nga ang bana amo ang ulo sang pamilya. Kon wala sing amay sa panimalay, ang iloy amo ang mangin ulo sang pamilya. Lakip sa mga responsibilidad sang ulo sang pamilya ang pag-aman sing pagkaon, bayo, kag puluy-an. Importante gid sa ulo sang pamilya nga manguna sa pagbulig sa iya pamilya nga simbahon si Jehova. Halimbawa, ginapat-od niya nga regular sila nga nagatambong sa mga miting sang kongregasyon, nagapakigbahin sa ministeryo, kag ginatun-an sing magkaupod ang Biblia. Nagapanguna man sia sa paghimo sing mga desisyon. Pirme niya ginailog ang kaayo kag pagkamakatarunganon ni Jesus, indi sia mapintas ukon maparas. Nagabulig ini nga mabatyagan ang pagpalangga sang tanan nga miembro sang pamilya para hilway sila sa katalagman kag mangin suod pa gid kay Jehova.

▸ Kapitulo 4, parapo 12

Ang Nagadumala nga Hubon isa ka grupo sang mga lalaki nga may langitnon nga paglaum nga ginagamit sang Dios para giyahan ang hilikuton sang iya katawhan. Sang unang siglo, gingamit ni Jehova ang isa ka nagadumala nga hubon para giyahan ang bag-o pa lang matukod nga Cristianong kongregasyon sa ila pagsimba kag pagbantala nga hilikuton. (Binuhatan 15:2) Subong, ang grupo sang mga utod nga lalaki nga nagaalagad bilang Nagadumala nga Hubon amo ang nagapanguna sa paghatag sing panuytoy, giya, kag proteksion sa katawhan sang Dios. Kon nagahimo sing desisyon ini nga mga utod, nagasalig sila sa  panuytoy sang Pulong sang Dios kag sa iya balaan nga espiritu. Gintawag ni Jesus ini nga grupo sang hinaplas nga mga lalaki nga “ang matutom kag mainandamon nga ulipon.”—Mateo 24:45-47.

▸ Kapitulo 4, parapo 15

May mga tion nga ang isa ka utod nga babayi ginapangabay nga maghimo sing isa ka butang sa kongregasyon nga kinaandan na nga ginatungdan sang utod nga lalaki. Kon amo sina, mapakita niya ang pagtahod sa kahimusan ni Jehova paagi sa pagpandong sang iya ulo. Pero ang pagpandong sang ulo naaplikar lamang sa pila ka sitwasyon. Halimbawa, kon nagadumala sia sang pagtuon sa Biblia kag yara ang iya bana ukon ang isa ka bawtismado nga utod nga lalaki.—1 Corinto 11:11-15.

▸ Kapitulo 4, parapo 17

Kon neutral kita, wala kita sing ginadampigan nga isyu sa pulitika. (Juan 17:16) Ginasuportahan sang katawhan ni Jehova ang iya Ginharian. Pareho kay Jesus, neutral kita sa mga hilikuton sang kalibutan.

Ginsugo kita ni Jehova nga “mangin matinumanon sa mga panguluhan kag mga awtoridad.” (Tito 3:1, 2; Roma 13:1-7) Pero ginasiling man sang kasuguan sang Dios nga indi kita magpatay. Gani wala ginatugot sang aton Cristianong konsiensia nga mag-entra kita sa inaway. Kon ang isa ka Cristiano may opsyon nga magserbisyo sa publiko sa baylo sang militar, dapat binagbinagon niya kon magtugot ang iya konsiensia sa pagpili sini.

Ginasimba naton si Jehova, bangod sia ang aton Manunuga. Bisan pa ginarespeto naton ang mga simbulo sang pungsod, wala kita nagasaludo sa bandera ukon nagaamba sing pungsudnon nga ambahanon. (Isaias 43:11; Daniel 3:1-30; 1 Corinto 10:14) Nagdesisyon man ang katawhan ni Jehova nga indi magboto sa mga eleksion sang pulitika. Ini bangod nagadampig kita sa panguluhan sang Dios.—Mateo 22:21; Juan 15:19; 18:36.

▸ Kapitulo 5, parapo 2

Ginapasanyog sang kalibutan ang panghunahuna ni Satanas. Kinaandan ini nga panghunahuna sa katawhan nga wala nagahigugma kag nagailog kay Jehova kag nagabalewala sang iya mga talaksan. (1 Juan 5:19) Ina nga panghunahuna kag ang resulta sini ginalaragway nga espiritu sang kalibutan. (Efeso 2:2) Ginasigurado sang katawhan ni Jehova nga indi sila madaug sini nga espiritu. (Efeso 6:10-18) Sa baylo, ginahigugma naton ang mga dalanon ni Jehova kag ginapanikasugan nga sundon ang iya panghunahuna.

▸ Kapitulo 5, parapo 7

Ang apostasya amo ang pagpamatok sa kamatuoran sang Biblia. Ang mga apostata nagarebelde kay Jehova kag kay Jesus, ang gintangdo nga Hari sang Ginharian sang Dios. Ginatinguhaan man nila nga buylugan sila sang iban. (Roma 1:25) Gusto nila nga mangduhaduha ang mga sumilimba ni Jehova. Pareho man subong, may pila ka tawo sa unang siglo nga Cristianong Kongregasyon nga nangin apostata. (2 Tesalonica 2:3) Ang mga mainunungon kay Jehova wala gid nagapakig-angot sa mga apostata. Wala man naton ginatugutan ang pagkamausisaon ukon ang pagpamilit sang iban nga basahon ukon pamatian ang mga ideya sang mga apostata. Mainunungon kita kay Jehova kag sia lamang ang aton ginasimba.

▸ Kapitulo 5, parapo 9

Sa Kasuguan ni Moises, nangabay ang pungsod sang Israel nga patawaron sila ni Jehova sa ila mga sala. Nagdala sila sing uyas, lana, kag mga sapat sa templo subong mga halad sa pagtumbas. Paagi sini, mapahanumdom ang mga Israelinhon nga handa si Jehova nga patawaron sila sa ila mga sala, bilang isa ka pungsod kag bilang indibiduwal. Sang ulihi, pagkatapos mahatag ni Jesus ang iya kabuhi para matabunan ang aton mga sala, ini nga mga halad sa pagtumbas indi na kinahanglan. Ginhalad ni Jesus ang himpit nga halad sing “makaisa gid lang.”—Hebreo 10:1, 4, 10.

▸ Kapitulo 7, parapo 6

Sa Kasuguan ni Moises, gintugutan ang mga tawo nga kaunon ang mga sapat. Ginsugo man sila nga ipresentar ini subong mga halad. (Levitico 1:5, 6) Pero wala ginatugot ni Jehova sa iya katawhan nga pintasan ang mga sapat. (Hulubaton 12:10) Ginaamligan pa gani sang Kasuguan ang mga sapat batok sa pagpamintas. Ginsugo ang mga Israelinhon nga atipanon sing maayo ang ila mga sapat.—Deuteronomio 22:6, 7.

▸ Kapitulo 7, parapo 6

Mga blood fraction. Ang dugo may apat ka panguna nga bahin—mga pula nga selula, puti nga selula, platelet, kag plasma. Ining apat ka bahin sang dugo puede bahinon sa diutay nga mga bahin nga ginatawag nga mga blood fraction. *

Wala nagapatughong ang mga Cristiano sang dugo ukon bisan diin sa apat ka panguna nga bahin sini. Pero batunon bala nila ang mga blood fraction? Wala sing espesipiko nga ginasiling ang Biblia. Gani ang tagsa ka Cristiano dapat maghimo sang kaugalingon nga desisyon base sa iya konsiensia nga nahanas sa Biblia.

May pila ka Cristiano nga indi magpatughong sang bisan ano nga blood fraction. Posible nga ang rason nila amo nga ang Kasuguan sang Dios sa Israel nagpatuman nga ang bisan ano nga dugo nga ginkuha sa sapat dapat ‘iula sa duta.’—Deuteronomio 12:22-24.

Lain naman ang pagtamod sang iban. Ginatugutan sila sang ila konsiensia nga magbaton sing mga blood fraction. Para sa ila wala na ini nagarepresentar sang kabuhi sang tinuga nga ginhalinan sang dugo.

Kon nagadesisyon parte sa mga blood fraction, binagbinaga ang masunod nga mga pamangkot:

•   Nahibaluan ko bala nga ang pagpangindi sa tanan nga blood fraction nagalakip sa indi ko pagbaton sang pila ka bulong para mabatuan ang balatian ukon makabulig nga mapauntat ang padayon nga pagdugo?

• Paano ko ipaathag sa doktor ang rason kon ngaa indi ako magbaton sang isa ukon kapin pa ka blood fraction?

Mga Paagi sa Pagbulong. Bilang mga Cristiano, wala kita nagadonar sang dugo, ukon nagapatago sang aton kaugalingon nga dugo sinemana antes ang operasyon. Pero, may iban nga paagi sa pagbulong nga nagagamit sang kaugalingon nga dugo sang pasyente. Ang tagsa ka Cristiano dapat magdesisyon kon paano gamiton ang iya kaugalingon nga dugo sa tion sang operasyon, medical test, ukon sa tion mismo nga ginahimo ang pagbulong. Sa bug-os nga tion sinang mga paagi sa pagbulong, ang kaugalingon nga dugo sang pasyente mahimo temporaryo nga mapagua sa lawas sang pasyente.—Para sa dugang nga impormasyon, tan-awa Ang Lalantawan, Oktubre 15, 2000, pahina 30-31.

 Halimbawa, may pagbulong nga ginatawag hemodilution, nga antes gilayon sang operasyon ang bahin sang dugo sang pasyente ginakuha kag ginabuslan sang volume expander. Sa ulihi, sa tion ukon gilayon pagkatapos sang operasyon, ginabalik ini sa pasyente.

Isa pa ka paagi amo ang ginatawag nga cell salvage. Sa sini nga paagi, ang kaugalingon nga dugo sang pasyente nga naggua sa tion sang operasyon ginakolekta, ginatinluan, kag dayon ginabalik sa pasyente sa tion ukon pagkatapos gilayon sang operasyon.

Mahimo nga may gamay nga kinatuhayan ini nga mga paagi depende sa tagsa ka doktor. Gani antes batunon ang bisan ano nga paagi sang operasyon, medical test, ukon himuon nga pagbulong, kinahanglan mahibaluan sang isa ka Cristiano kon paano gamiton ang iya dugo.

Kon nagadesisyon parte sa paagi sang pagbulong nga nagagamit sang imo kaugalingon nga dugo, binagbinaga ang masunod nga mga pamangkot:

• Kon ang akon dugo paguaon sa akon lawas kag mauntat sa pila ka tion ang pag-ilig sini, magatugot ayhan ang akon konsiensia nga tamdon ini nga dugo nga bahin gihapon sang akon lawas, amo nga indi ini kinahanglan nga ‘iula sa duta’?—Deuteronomio 12:23, 24.

• Matublag bala ang akon nahanas sa Biblia nga konsiensia kon sa tion sang pagbulong, paguaon ang akon dugo, bag-uhon ini kag ibalik sa akon lawas?

• Nahibaluan ko bala nga ang akon indi pagbaton sang tanan nga paagi sa pagbulong nga nagagamit sang akon dugo nagakahulugan nga indi ako magbaton sang blood test, hemodialysis, ukon maggamit sang heart-lung bypass machine?

 Antes magdesisyon parte sa mga blood fraction kag paagi sa pagbulong nga nagagamit sang imo kaugalingon nga dugo, dapat mangamuyo kita nga tuytuyan kita ni Jehova kag dayon mag-research. (Santiago 1:5, 6) Pagkatapos sina, dapat gamiton naton ang aton nahanas sa Biblia nga konsiensia para magdesisyon. Indi naton dapat pagpamangkuton ang iban kon ano ang ila himuon kon sila sa aton sitwasyon, ukon magpaimpluwensia sa iban sa aton desisyon.—Roma 14:12; Galacia 6:5.

▸ Kapitulo 7, parapo 11

Ang katinlo sa moral nagakahulugan nga ang aton paggawi kag ginabuhat matinlo sa pagtamod sang Dios. Nagalakip ini sa aton ginahunahuna, ginahambal, kag ginahimo. Ginasugo kita ni Jehova nga indi maghimo sang bisan ano nga kahigkuan sa sekso ukon imoralidad. (Hulubaton 1:10; 3:1) Dapat magdesisyon kita nga sundon ang matinlo nga talaksan ni Jehova antes pa ang pagsulay sa paghimo sang sala. Kinahanglan mangamuyo kita pirme sang bulig sang Dios para mahuptan nga matinlo ang aton hunahuna, kag dapat mangin determinado kita nga indi magpadaug sa imoral nga mga pagsulay.—1 Corinto 6:9, 10, 18; Efeso 5:5.

▸ Kapitulo 8, parapo 11

Ang matampalason nga paggawi nagalakip sa paghambal ukon panghulag nga nagapakita sing serioso nga paglapas sa mga talaksan sang Dios kag wala sing huya nga panimuot. Ang isa nga nagahimo sini nagapakita nga wala niya ginatahod ang mga kasuguan sang Dios. Kon ang isa nagpakita sing matampalason nga paggawi, dapat asikasuhon ini sang isa ka hudisyal nga komite. Ang kahigkuan nagalakip sang tanan nga sahi sang sala. Depende sa pagkaserioso sang nahimo, ang pila ka sahi sang kahigkuan dapat asikasuhon sang isa ka hudisyal nga komite sa kongregasyon.—Galacia 5:19-21; Efeso 4:19; para sa dugang nga impormasyon, tan-awa ang “Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa” sa Ang Lalantawan, Hulyo 15, 2006.

▸ Kapitulo 9, parapo 7; Kapitulo 12, parapo 10

Gindesinyo ni Jehova ang sekso nga matinlo nga paagi para ipabutyag sang mag-asawa ang ila gugma sa isa kag isa. Pero kon gamiton sang isa ang iya kinatawo para lipayon ang iya kaugalingon paagi sa masturbasyon, mangin kahigkuan ini. Makahalit ini sa iya kaangtanan kay Jehova. Mahimo magresulta ini sa malain nga handum kag sa tiko nga pagtamod sa sekso. (Colosas 3:5) Dapat padayon nga batuan sang isa ini nga kahigkuan bisan pa mabudlay ini untaton. (Salmo 86:5; 1 Juan 3:20) Kon nagapakigbato ka sa sini, sinsero nga mangamuyo kay Jehova kag pangabaya sia nga buligan ka. Likawi ang pornograpiya, nga nagaresulta sa paghunahuna sang indi matinlo. Makighambal sa imo Cristianong ginikanan ukon sa isa ka hamtong nga abyan nga nagatahod sa mga kasuguan ni Jehova. (Hulubaton 1:8, 9; 1 Tesalonica 5:14; Tito 2:3-5) Makasalig ka nga nakita kag ginapabaloran ni Jehova ang imo panikasog nga mangin matinlo sa moral.—Salmo 51:17; Isaias 1:18.

▸ Kapitulo 9, parapo 9

Amo ini ang kustombre nga nagatugot nga magpangasawa sing kapin sa isa. Gindesinyo ni Jehova ang pag-asawahay para lang sa isa ka lalaki kag isa ka babayi. Sa Israel sadto, gintugutan sang Dios ang mga lalaki nga magpangasawa sing kapin sa isa, pero indi ini ang orihinal nga katuyuan sang Dios. Subong, wala ginatugutan ni Jehova ang poligamya sa iya katawhan. Ang bana dapat isa lang ang asawa, kag ang asawa dapat isa lang ang bana.—Mateo 19:9; 1 Timoteo 3:2.

▸ Kapitulo 10, parapo 12

Gintuyo ni Jehova nga ang mag-asawa magpabilin nga mag-asawa tubtob buhi sila. (Genesis 2:24; Malaquias 2:15, 16; Mateo 19:3-6; 1 Corinto 7:39) Ginatugutan niya ang pagdiborsio kon ang isa sa tiayon makapanghilahi. Sa sina nga kahimtangan, ginahatagan ni Jehova ang wala nakasala nga tiayon sing kinamatarong nga magdesisyon kon bala magdiborsio ukon indi.—Mateo 19:9.

 Kon kaisa, may pila ka Cristiano nga nagadesisyon sa pagbulag sa ila tiayon bisan wala pa sing imoralidad nga nahimo. (1 Corinto 7:11) Ang isa ka Cristiano mahimo makabulag sa masunod nga mga sitwasyon.

• Hungod nga indi pagsuportar: Indi magsuportar ang bana sa materyal nga kinahanglanon sang iya pamilya sa punto nga wala na sing galastuhon ukon kalan-on ang iya pamilya.—1 Timoteo 5:8.

• Grabe nga pag-abuso sa pisikal: Naglab-ot sa punto nga ang pag-abuso nagbutang na sa katalagman sa kapagros ukon kabuhi sang tiayon.—Galacia 5:19-21.

• Nabutang sa katalagman ang kaangtanan sang isa kay Jehova: Kon magpabilin nga mag-asawa, indi na posible nga makaalagad ang tiayon kay Jehova.—Binuhatan 5:29.

▸ Kapitulo 11, parapo 19

Tanan kita nagakinahanglan sang komendasyon kag pagpalig-on. (Hulubaton 12:25; 16:24) Mapabakod naton kag malugpayan ang iban paagi sa mahigugmaon kag maayo nga mga pulong. Makabulig ini sa aton kauturan nga makabatas kag padayon nga mag-alagad kay Jehova bisan pa sa mga kabudlayan. (Hulubaton 12:18; Filipos 2:1-4) Kon ang isa naluyahan gid, dapat pamatian naton sia upod ang pagtahod kag tinguhaan naton nga hangpon ang iya balatyagon. Makabulig ini sa aton nga mahibaluan kon ano ang aton isiling ukon himuon para mabuligan sia. (Santiago 1:19) Himua nga tulumuron nga makilala mo sing maayo ang kauturan para mahangpan mo kon ano gid ang ila ginakinahanglan. Dayon buligi sila nga magpalapit sa Tuburan sang tanan nga lugpay kag pagpalig-on para makabatyag sang matuod nga paumpaw.—2 Corinto 1:3, 4; 1 Tesalonica 5:11.

▸ Kapitulo 12, parapo 16

Wala sing espesipiko nga pagsulundan ang Biblia sa mga kasal. Nanuhaytuhay ang lokal nga mga kustombre kag legalidad sa kada lugar. (Genesis 24:67; Mateo 1:24; 25:10; Lucas 14:8) Ang pinakaimportante  nga bahin sang kasal amo ang panumpa sang ginakasal kay Jehova. Luyag sang madamo nga ginakasal nga yara ang ila pamilya kag suod nga mga abyan sa ila panumpa kag may isa ka gulang nga magapamulongpulong base sa Biblia. Depende sa ginakasal kon ano nga punsion ang luyag nila, kon may yara gid man, sa tapos sang ila kasal. (Lucas 14:28; Juan 2:1-11) Bisan ano man ang ila kahimusan sa ila kasal, dapat pat-uron nila nga magapadungog ini kay Jehova. (Genesis 2:18-24; Mateo 19:5, 6) Ang mga prinsipio sa Biblia makabulig sa ila nga makahimo sang husto nga desisyon. (1 Juan 2:16, 17) Kon nagdesisyon sila nga magserbe sing alkoholiko nga ilimnon sa punsion, dapat pat-uron nila nga nadumalahan ini sing maayo. (Hulubaton 20:1; Efeso 5:18) Kon may musika ukon kalingawan, dapat pat-uron nila nga magapadungog ini kay Jehova. Dapat magpokus ang kalaslon nga Cristiano sa ila kaangtanan sa Dios kag sa isa kag isa, indi lang sa adlaw sang ila kasal.—Hulubaton 18:22; para sa dugang nga panugda, tan-awa Ang Lalantawan, Oktubre 15, 2006, pahina 18-31.

▸ Kapitulo 13, parapo 18

Luyag naton nga maghimo sing maayo nga mga desisyon base sa mga prinsipio sang Pulong sang Dios. Halimbawa, ang isa ka Cristiano posible imbitahon sang iya indi Saksi nga tiayon nga magkaon upod sa mga paryente sa tion sang holiday. Kon ikaw ina, ano ang imo himuon? Kon ginatugot sang imo konsiensia nga mag-upod, ipaathag sa imo tiayon nga indi ka makigbahin kon may pagano nga kustombre sa sinalusalo. Dapat man pamensaron kon bala may masandad kon magkadto ka sa sinalusalo.—1 Corinto 8:9; 10:23, 24.

Isa pa ka halimbawa, gintanyagan ka sang imo ginaubrahan sang bonus sa tion sang holiday. Dapat mo bala pangindian ang bonus? Indi gid man. Depende ini sa pagtamod sang imo ginaubrahan. Para bala sa iya bahin ini sang selebrasyon? Ukon simple nga pagpakita sang iya apresasyon? Base sa sini kag sa iban pa nga kabangdanan, dapat ka magdesisyon kon batunon ukon indi ang bonus.

Isa pa gid ka halimbawa, may maregalo sa imo sa tion sang holiday kag silingan ka: “Nahibaluan ko nga wala ka nagaselebrar sang holiday, pero  gusto ko ihatag ini nga regalo sa imo.” Basi luyag lang niya nga magpakita sing kaayo sa imo. Ukon, basi may rason ka nga hunahunaon nga ginatilawan lang niya ang imo pagtuo ukon gusto niya nga mag-upod ka sa pagselebrar sang holiday? Sa tapos mabinagbinag ini, depende sa imo kon batunon mo ukon indi ang regalo. Sa tanan naton nga desisyon, luyag naton nga matinlo ang aton konsiensia kag mangin matutom kay Jehova.—Binuhatan 23:1.

▸ Kapitulo 13, parapo 22

Sa masami, indi maglala ang indi pagsugtanay kon asikasuhon dayon ini sing mahidaiton. (Mateo 5:23-26) Ang pinakaimportante para sa tanan nga Cristiano amo ang pagpadungog kay Jehova kag ang paghiusa sa kongregasyon.—Juan 13:34, 35; 1 Corinto 13:4, 5.

Kon ang mga Cristiano may indi pagsugtanay sa negosyo, dapat manikasog sila nga solbaron ini kag indi pagdal-on sa korte. Ginrekord sang 1 Corinto 6:1-8 ang laygay ni apostol Pablo parte sa pagkasuhay sang mga Cristiano. Ang pag-akusar sa aton utod may malain nga epekto sa ngalan ni Jehova kag sa kongregasyon. Sa Mateo 18:15-17, may tatlo ka tikang nga dapat sundon ang mga Cristiano para solbaron ang serioso nga mga akusasyon subong sang pagpasipala ukon pagpanunto. (1) Dapat tinguhaan nila nga solbaron ini nga sila lang. (2) Kon indi ini masolbar, puede sila magpabulig sa isa ukon duha ka hamtong nga miembro sang kongregasyon. (3) Dayon, kon kinahanglanon, mahimo nila ipalapit ini sa hubon sang mga gulang para sila ang mag-asikaso. Kon subong na sina ang sitwasyon, gamiton sang mga gulang ang mga prinsipio sa Biblia para buligan ang mga nadalahig nga magsugtanay sa mahidaiton nga paagi. Kon may nadalahig nga indi handa sa pagsunod sang mga talaksan sang Biblia, posible nga maghimo sang hudisyal nga aksion ang mga gulang.

May mga sitwasyon nga posible kinahanglan ang pag-atubangay sa korte. Halimbawa, sa mga sitwasyon nga nadalahig ang diborsio, kay sin-o poder makadto ang bata, pagsustento, insurance, pagkaputo, ukon mga kasugtanan. Kon ining legal nga mga paagi gamiton sang isa ka Cristiano para masolbar sing mahidaiton ang isyu, wala niya nalapas ang laygay ni Pablo.

 Kon ang nahimo isa ka krimen, pareho sang rape, child abuse, pagsakit, pagpangawat sang daku nga kantidad, ukon pagpatay, ang isa ka Cristiano nga nagreport sini nga krimen sa awtoridad wala nakalapas sa laygay ni Pablo.

▸ Kapitulo 14, parapo 14

Halin pa sadto sa hardin sang Eden, ginatinguhaan na ni Satanas nga patalangon ang mga tawo. (Genesis 3:1-6; Bugna 12:9) Nahibaluan niya nga kon madaya niya ang aton hunahuna, maimpluwensiahan niya kita nga maghimo sing malain. (2 Corinto 4:4; Santiago 1:14, 15) Ginagamit niya ang pulitika, relihion, negosyo, kalingawan, edukasyon, kag madamo pa para itudlo ang iya paagi sa paghunahuna kag himuon ini nga daw maayo.—Juan 14:30; 1 Juan 5:19.

Nahibaluan ni Satanas nga diutay na lang ang iya tion. Gani ginahimo niya ang tanan para patalangon ang pinakamadamo nga tawo, ilabi na ang mga nagaalagad kay Jehova. (Bugna 12:12) Kon indi kita maghalong, amat-amat nga mapatiko sang Yawa ang aton hunahuna. (1 Corinto 10:12) Halimbawa, luyag ni Jehova nga magpadayon ang pag-asawahay. (Mateo 19:5, 6, 9) Pero madamo subong ang nagatamod nga daw sa wala lang ang pag-asawahay. Madamo sang pelikula kag programa sa telebisyon ang nagatudlo man sini nga ideya. Dapat naton pat-uron nga indi kita maapektuhan sini nga pagtamod sang kalibutan.

Isa pa ka paagi nga ginatinguhaan ni Satanas nga patalangon kita amo ang pagpasanyog sang independiente nga panimuot. (2 Timoteo 3:4) Kon indi kita maghalong, madula naton ang aton respeto sa awtoridad sang mga gintangdo ni Jehova. Halimbawa, posible pamatukan sang isa ka utod nga lalaki ang panuytoy sang mga gulang sa kongregasyon. (Hebreo 12:5) Ukon isa ka utod nga babayi ang magkuestyon sa kahimusan ni Jehova sa pagkaulo sa pamilya.—1 Corinto 11:3.

Dapat mangin determinado kita nga indi pagtugutan ang Yawa nga impluwensiahan ang aton hunahuna. Sa baylo, luyag naton ilugon ang hunahuna ni Jehova kag ‘ituon ang aton hunahuna sa mga butang sa ibabaw.’—Colosas 3:2; 2 Corinto 2:11.

▸ Kapitulo 16, parapo 9

Tanan kita luyag nga mangin mapagros kag makabaton sang pinakamaayo nga pag-atipan kon nagamasakit kita. (Isaias 38:21; Marcos 5:25, 26; Lucas 10:34) Subong, ang mga doktor kag ang iban pa may madamo nga pamaagi sa pagbulong. Kon nagadesisyon kon ano nga paagi ang batunon, importante nga sundon naton ang mga prinsipio sa Biblia. Ginadumdom naton nga ang Ginharian sang Dios lamang ang makapaayo sa aton sing permanente. Indi naton luyag nga mangin sobra ka pokus sa aton panglawas sa punto nga mapabay-an na naton ang pagsimba kay Jehova.—Isaias 33:24; 1 Timoteo 4:16.

Dapat maghalong kita sa bisan ano nga paagi sang pagbulong nga daw may koneksion sa gahom sang mga demonyo. (Deuteronomio 18:10-12; Isaias 1:13) Gani antes magbaton sang bisan ano nga paagi sa pagbulong, dapat hibaluon naton anay kon ano ini kag kon ano ang ginapasanyog sini nga panghunahuna. (Hulubaton 14:15) Indi naton pagkalimtan nga ginatinguhaan ni Satanas nga patalangon kita para madalahig kita sa demonismo. Kon nagasuspetsa kita nga ang isa ka sahi sang pagbulong may koneksion sa demonismo, maayo gid nga likawan naton ini.—1 Pedro 5:8.

▸ Kapitulo 16, parapo 18