Sobra nga Katambukon—Ano ang Solusyon?

GIN-INTERBYU sang Magmata! si Diane, isa ka dietitian, kag si Ellen, isa ka rehistrado nga nars, nga mga espesyalista sa mga pasyente nga may sobra nga kabug-aton kag sobra nga katambukon. Nagaugyon sila nga ang mga dieta nga nagakonsentrar sa pagdula sang mga carbohydrate kag pagdugang sang ginakaon nga protina (karne) sarang makapaniwang. Apang, nagasiling sila nga sa ulihi, may yara ini makahalalit nga mga epekto.⁠⁠ * Ginkompirmar ini sang isa ka medikal tsart nga ginatawag nga Pagmentinar Sang Isa ka Mapagros nga Kabug-aton. Ini nagsiling: “Ang manubo-sing-carbohydrate nga mga dieta, ilabi na kon ginahimo nga wala ginabantayan sang mga doktor, makahalalit.” Ini nagapadayon: “Gindesinyo [ini] para sa madasig nga pagniwang paagi sa pagrekomendar sang di-nagakaigo kataas nga konsentrasyon sang ketone bodies (ang kaupod nga produkto sang tambok nga metabolismo).” Kon luyag mo ang manubo-sing-carbohydrate nga dieta, magpakonsulta anay sa doktor.

Kon luyag mo magpaniwang, indi madulai sing paglaum. “Ang pagkontrol sa kabug-aton indi imposible, ni nagakahulugan ini sang pagdingot ukon sang isa ka makasulum-od kag amoamo lang gihapon nga pagkaon,” siling ni Dr. Walter C. Willett. “Paagi sa may ihibalo nga panikasog kag pagkamapahituon, madinalag-on nga makontrol sang kalabanan nga mga tawo ang ila kabug-aton sa malawig nga tion upod ang isa ka makalilipay apang rasonable nga dieta kag halos adlaw-adlaw nga pag-ehersisyo. Ang mas malawig kag mas  mapagros nga kabuhi takus gid sa panikasog.”⁠ *​—⁠Italiko amon.

Daw Ano ka Importante ang Ehersisyo?

Si Dr. Willett nagsiling: “Luwas sa indi pagpanigarilyo, ang pag-ehersisyo amo ang pinakamaayo nga butang nga mahimo mo agod mangin mapagros ukon magpabilin nga mapagros kag matapna ang nagabalikbalik nga mga balatian.” Daw ano kasunson ang isa dapat mag-ehersisyo? Ano ang mga benepisyo sang pisikal nga panikasog?

Ang iban nga mga eksperto nagalaygay nga ang adlaw-adlaw nga pag-ehersisyo, bisan sa sulod lamang sang 30 ka minuto, mapuslanon gid. Apang ginapanugda nga bisan ang pag-ehersisyo sing tatlo ka beses sa isa ka semana makabulig sa isa nga malikawan ang grabe nga mga balatian sa ulihi. Ang pag-ehersisyo nagasunog sang mga kalori, kag ang kinaandan nga pamangkot para sa isa nga nagapanikasog sa pagniwang amo, Mas madamo bala nga kalori ang akon ginasunog sangsa ginakaon ko kada adlaw? Kon mas madamo nga kalori ang imo ginakaon sangsa ginasunog mo, nian pat-od nga magatambok ka. Gani, maglakat ukon magbisikleta sa baylo nga magsakay sa salakyan. Magsaka sa hagdan sa baylo nga mag-elebeytor. Mag-ehersisyo! Sunuga ang mga kalori!

Si Dr. Willettt nagpaathag: “Para sa madamo nga tawo, ang paglakat isa ka maayo gid nga alternatibo sa iban nga mga sahi sang pisikal nga aktibidad  bangod wala ini nagakinahanglan sang bisan ano nga espesyal nga kasangkapan, sarang ini mahimo bisan san-o kag bisan diin, kag indi delikado.” Sa pagkamatuod, ang iya laygay amo ang pagdagundagon, indi ang pagdayandayan. Ginarekomendar niya ang 30 ka minuto sang pisikal nga aktibidad kada adlaw kon posible.

Pagpaopera Bala ang Labing Maayo nga Solusyon?

Agod magniwang kag matapna ang pagtambok sa ulihi, ginsunod sang pila ka sobra gid katambok nga mga pasyente ang laygay sang mga espesyalista sa bariatric (sobra nga katambukon) nga nagarekomendar sang nagkalainlain nga mga pamaagi sang pagpaopera. Sin-o ang mahimo magpaopera? Ang mga awtor sang libro nga Mayo Clinic on Healthy Weight nagapanugda sang masunod: “Mahimo irekomendar sang imo doktor ang pagpaopera kon ang imo body mass index labaw sa 40, isa ka patimaan nga sobra gid sa imo katambok.” (Tan-awa ang tsart sa pahina 5.) Ang Mayo Clinic Health Letter nagapanugda: “Ang pagpaopera bangod sang sobra nga katambukon kinaandan na nga ginarekomendar para lamang sa mga tawo sa ulot sang edad nga 18 kag 65 anyos nga may body mass index nga labaw sa 40 nga ang ila sobra nga katambukon magaresulta sa grabe nga katalagman sa ikaayong-lawas.”​​​—⁠⁠Italiko amon.

Ano ang pila sini nga mga pamaagi sang pag-opera? Ini amo ang small-bowel bypass, gastric partitioning, gastroplasty, kag gastric bypass. Ang naulihi nga pamaagi nagakinahanglan sang pagtahi sa tiyan, kag ginabilin ang isa ka diutay nga daw puyopuyo nga masudlan sang mga tunga lamang sang isa ka onsa nga pagkaon. Nian ang gamay nga tinai ginautod kag ginaangot sa sining daw puyopuyo. Gani, ang kalabanan nga bahin sang tiyan ginaligaran subong man ang duodenum ukon gamay nga tinai.

Kamusta naman ang mga tawo nga nagniwang katama? Takus bala ini sa panikasog?

[Mga nota]

[Kahon/Mga retrato sa pahina 7]

Ginapanugda nga Makapapagros nga mga Pagkaon

Panam-is Puro ukon ginproseso nga mga

panam-is (talagsa lang; limitehan sa 70 ka

kalori kada adlaw)

Tambok Olibo nga mantika, nuts, canola nga

mantika, abokado (3-5 nga kaunan adlaw-adlaw;

ang isa ka kaunan 1 ka kutsarita nga mantika

ukon 2 ka kutsara nga nuts)

Protina kag Produkto Halin sa Gatas Balatong,

isda, wala-tambok nga karne, itlog, manubo sa

tambok nga produkto halin sa gatas, keso (3-7

nga kaunan adlaw-adlaw; ang isa ka kaunan 3 ka

onsa sang naluto nga karne ukon isda)

Mga Carbohydrate Labi na ang puro nga uyas, pasta,

tinapay, kan-on, seryal (4-8 nga kaunan adlaw-adlaw;

ang isa ka kaunan isa ka kihad nga tinapay)

Mga Prutas kag mga Utan Madamo nga baridad sang kada isa (wala limite nga pagkaon adlaw-adlaw, pinakamanubo nga 3 kada isa)

Wala ginasakdag sang Magmata! ang bisan anong pamaagi sang pagdieta kag pagpaniwang. Ginapahibalo lamang sini ang mga bumalasa sang pila ka pililian. Ang mga indibiduwal dapat magpakonsulta sa ila manugbulong antes himuon ang bisan ano nga pamaagi sang pag-ehersisyo ukon pagdieta.

[Credit Line]

Pasad sa mga panugda sang Mayo Clinic

[Kahon/Mga retrato sa pahina 8, 9]

Agod magniwang, gintilawan sang iban ining mga panugda:

1 Bantayi ang kalori sang imo ginakaon kag ginainom. Patalupangod: Ang mga ilimnon mahimo mangin panguna nga ginahalinan sang kalori, ilabi na ang ginkalamayan nga mga juice. Ang alkoholiko nga mga ilimnon madamo man sing kalori. Kag mag-andam sa pirme ginapasayod nga soft drink. Tan-awa ang kabug-usan nga kalori sa putos. Mahimo ka makibot.

2 Indi magpasulay. Kon may mga chip, tsokolate, ukon biskwit sa inyo balay, di-malikawan nga kaunon mo ini! Ilisi ini sing manubo-sing-kalori nga pamahaw, subong sang mansanas, carrot, puro uyas nga wafer.

3 Magpamahaw ukon magkaon sing abrigana. Magabuhin ini sang imo gana kag diutay lang ang imo makaon.

4 Indi pagkauna ang tanan nga ginbutang sa imo atubangan. Mangin mapilion. Isikway ang nahibaluan mo nga madamo sing kalori.

5 Maghinayhinay. Ngaa abi magdalidali ka? Magkalipay sa imo pagkaon paagi sa pagtalupangod kon ano ang imo ginakaon​​​—⁠⁠ang duag, sabor, epekto sang mga pagkaon. Pamatii ang mga sinyales sang imo lawas nga nagasiling, “Busog na ako. Tuman na ang nakaon ko.”

6 Mag-undang antes ka mabusog.

7 Ang mga restawran sa iban nga mga pungsod kilala nga nagaserbe sing madamo nga pagkaon. Katunga lang ang kauna, ukon magtunga kamo sang imo upod.

8 Ang panam-is indi kinahanglan agod makompleto ang pagkaon. Mas maayo nga tapuson ang pagkaon paagi sa prutas ukon sa isa pa ka manubo-sing-kalori nga pagkaon.

9 Luyag sang mga manugpabrika sing pagkaon nga magkaon ka sing madamo pa. Interesado sila sa ganansia. Ginahingalitan nila ang imo kaluyahon. Indi magpadaya sa ila malimbungon nga pasayod ukon matahom nga mga retrato. Mahimo mo ini pangindian.

[Credit Line]

Ang listahan ginkuha sa libro nga Eat, Drink, and Be Healthy, ni Dr. Walter C. Willett

[Retrato sa pahina 8, 9]

Mag-ehersisyo!