Pamangkot sang Mga Pamatan-on

Ngaa Wala Ako Ginasaligan sang Akon mga Ginikanan?

“Tani pabay-an lang ako sang akon mga ginikanan nga maglagaw. Indi man nga luyag ko gid libuton ang kalibutan. Gusto ko lang kuntani magbisita sa akon tiya pero nagakabalaka si nanay nga basi maglayas ako.”​—Sarah, 18. *

“Pirme ko ginapamangkot ang akon mga ginikanan ngaa wala sila sing salig sa akon nga maglagaw upod sa akon mga barkada. Sa masami nagasiling sila sa akon: ‘May salig kami sa imo. Wala lang kami salig sa mga abyan mo.’ Naugot gid ako kon isiling nila ina!”​—Christine, 18.

ANG pagsalig daw kaangay sa kuarta. Mabudlay ini matigayon, apang madali dulaon, kag bisan ano pa kadaku ang ihatag sa imo, daw kulang man gihapon. “Kon maglisensia gani ako nga maglagaw,” siling sang 16-anyos nga si Iliana, “ginapaarakan ako dayon sang pamangkot sang akon mga ginikanan kon diin ako makadto, sin-o ang mga upod ko, ano ang himuon ko didto, kag kon ano oras ako mapauli. Nahibaluan ko nga mga ginikanan ko sila, apang nainit gid ako kon pamangkuton nila ako sina!”

Kon kaisa nagabatyag ka bala nga puede ka gid saligan sang imo mga ginikanan? Kon amo, ano ang mahimo mo para saligan ka nila? Una, binagbinagon naton kon ngaa ang pagsalig pirme ginabaisan sang mga ginikanan kag sang ila pamatan-on nga mga anak.

Nagautwas nga mga Problema

Ginasiling sang Biblia nga “bayaan sang lalaki ang iya amay kag ang iya iloy.” (Genesis 2:24) Huo, amo man sini ang himuon sang isa ka babayi. Busa, lalaki ka man ukon babayi, dapat nga samtang bata ka pa ihanda ka na sa pagkaadulto, ang tion nga sarang ka na makatindog sa imo kaugalingon kag mahimo makatukod sang imo kaugalingon nga pamilya.

Ang pagliton sa pagkaadulto indi kaangay sa ganhaan nga masulod ka lang kon makalab-ot ka na sa husto nga edad. Kundi, daw kaangay ini sa mga halintang sang hagdanan nga ginasaka mo sa tion sang imo pagkapamatan-on. Ibutang ta nga ikaw kag ang imo mga ginikanan wala nagahangpanay kon diin na nayon ang imo nalab-ot sa sina nga hagdanan. “Beinte anyos na ako, kag ginabaisan gihapon namon ini,” siling ni Maria, nga nagabatyag nga wala sia ginasaligan sa pagpili sing mga abyan. “Nagahunahuna ang akon mga ginikanan nga wala ako sing kabakod nga malikawan ang malain nga sitwasyon. Ginhambalan ko na sila nga nalikawan ko na anay ang indi maayo nga sitwasyon, apang indi man sila gihapon makumbinsi!”

Ang komento ni Maria nagapakita nga ang isyu tuhoy sa pagsalig mahimo bangdan sang pagbaisay sang mga pamatan-on kag sang ila mga ginikanan. Amo man bala sina sa inyo pamilya? Busa, paano ka labi nga saligan sang imo mga ginikanan? Kag  kon nadula mo ang ila pagsalig bangod sang imo indi maayo nga desisyon, ano nian ang mahimo mo agod saligan ka nila liwat?

Pamatud-i nga Masaligan Ka

Si apostol Pablo nagsulat sa unang siglo nga mga Cristiano: “Padayon nga pamatud-i kon ano kamo.” (2 Corinto 13:5) Sa pagkamatuod, indi mga pamatan-on ang panguna diri nga ginatumod niya. Apang, ini nga prinsipio naaplikar man sa mga pamatan-on. Ang kasangkaron sang pagsalig nga ginahatag sa imo masami nasandig sa kasangkaron nga ginpamatud-an mo nga masaligan ka. Indi sini buot silingon nga kinahanglan mangin perpekto ka. Kay tanan kita nagasala gid man. (Manugwali 7:20) Apang, ginapakita bala sang imo panimuot nga indi ka masaligan sang imo mga ginikanan?

Halimbawa, si Pablo nagsulat: “Luyag namon maggawi sing bunayag sa tanan nga butang.” (Hebreo 13:18) Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Daw ano ako ka bunayag sa pagsugid sa akon mga ginikanan sang akon mga ginakadtuan kag mga ginahimo?’ Binagbinaga ang mga komento sang pila ka pamatan-on tuhoy sa sini.

Lori: “Sekreto ako nga naga-e-mail sa lalaki nga naluyagan ko. Nasapwan ini sang akon mga ginikanan kag ginsilingan nila ako nga untatan ini. Nangako ako nga tumanon sila, pero padayon gihapon ako sa paghimo sini. Naglawig pa gid ini sang isa ka tuig. Sang masapwan liwat sang akon mga ginikanan nga nag-e-mail gihapon ako sa lalaki, nangayo ako sing pasaylo kag nangako nga indi na gid ako magliwat, apang sige gihapon ang pag-e-mail ko. Nag-abot gani sa punto nga indi na ako masaligan sang akon mga ginikanan sa bisan ano nga butang!”

Sa banta mo, ngaa ayhan wala na ginasaligan si Lori sang iya mga ginikanan, kag paano kuntani nangin masaligan si Lori sang una sia nga ginhambalan sang iya mga ginikanan tuhoy sa problema? Isulat ang imo sabat sa gin-aman nga mga linya.

․․․․․

Beverly: “Wala sing salig ang akon mga ginikanan sa akon pagpakig-angot sa mga lalaki, apang karon nahangpan ko na kon ngaa. Nagpakiat ako sa duha ka lalaki nga mas magulang sa akon sing duha ka tuig. Inoras ang akon pagpakighambal sa ila sa cellphone, kag sa mga pagtililipon sila lang ang akon ginaistorya kag wala na sing iban. Ginkuha sang akon mga ginikanan ang akon cellphone sa sulod sang isa ka bulan, kag indi sila magpasugot nga magkadto ako sa mga duog diin didto man yadto nga mga lalaki.”

Sa banta mo, ngaa wala ginsaligan si Beverly sang iya mga ginikanan sa sulod sang isa ka bulan, kag ano kuntani ang mahimo niya agod saligan siya liwat?

․․․․․

Annette: “Hayskul ako sadto sang nagdala kami sing tig-isa ka serbesa sang akon amiga sa amon pagpauli halin sa isa ka pagtililipon kag plano namon nga tilaw-tilawan ini sa ulihi. Ginhimo namon ini bisan pa nahibaluan namon nga indi magpasugot ang amon mga ginikanan. Nasapwan sang nanay sang akon amiga ang lata sang serbesa. Kag nasapwan man sang akon mga ginikanan nga may gindala man ako. Ang malain gid sa tanan amo nga makita ang kasubo sa nawong ni nanay bangod sa kapaslawan sa akon!”

Kon manghod mo si Annette, ano ang mapanugda mo sa iya agod saligan sia liwat sang inyo iloy?

․․․․․

Tinguhai nga Masaligan Liwat

Ano abi, kon kaangay sa mga pamatan-on nga ginsambit, ang imo paggawi amo ang rason kon  ngaa wala ka ginasaligan sang imo mga ginikanan? Bisan amo pa sini ang natabo, puede ka nila saligan liwat. Apang paano?

Mahimo ka labi nga saligan sang imo mga ginikanan kon responsable ka nga nagahimo sang ginapaabot sa imo. Halimbawa: May isa ka tawo nga nangutang sa bangko. Kon regular sia nga nagabayad, masaligan sia sang bangko kag mahimo nga pautangon pa sia sing dugang sa palaabuton. Kaangay man sini sa puluy-an. Kon masaligan ka bisan sa magagmay nga mga butang mahimo gid nga saligan ka sing dugang pa sang imo mga ginikanan sa palaabuton.

Nahangpan ni Annette sang ulihi ini nga kamatuoran. “Kon pamatan-on ka pa,” siling niya, “indi mo pa bug-os maapresyar ang importansia sang pagkamasaligan. Karon nagabatyag ako sing pagkaresponsable, kag napahulag nga maggawi sa paagi nga saligan ako sang akon mga ginikanan.” Ano ang matun-an mo sa sini? Sa baylo nga magreklamo nga wala ka ginasaligan sang imo mga ginikanan, maggawi sing maayo agod mangin masaligan.

Halimbawa, masaligan ka bala sa mga bahin nga nalista sa ubos? Markahi ang kahon sa tupad sang mga kinaiya nga kinahanglan mo pa pauswagon.

□ Pagpauli sa balay suno sa ginpatuman nga oras sang imo mga ginikanan

□ Pag-abot sa husto nga oras

□ Pagtapos sang ginapaobra sa balay

□ Pagtinlo sang akon kuarto

□ Paggamit sing telepono ukon cellphone

□ Pagtuman sang akon mga saad

□ Pagkamasaligan sa paggamit sing kuarta

□ Pagbugtaw nga wala na ginapukaw

□ Pagsugid sing matuod

□ Pagbaton sing sayop kag pagpangayo sing pasaylo

□ Iban pa

Ngaa indi maghimo sing personal nga tulumuron nga pamatud-an nga masaligan ka sa mga kinaiya nga ginmarkahan mo? Sunda ang laygay nga masapwan sa Biblia: “Ubahon ninyo ang daan nga personalidad nga nahisuno sa inyo paggawi anay.” (Efeso 4:22) “Dapat nga ang inyo Huo magakahulugan sang Huo.” (Santiago 5:12) “Maghambal sang kamatuoran ang kada isa sa inyo sa iya isigkatawo.” (Efeso 4:25) “Mangin matinumanon kamo sa inyo mga ginikanan sa tanan nga butang.” (Colosas 3:20) Sa ulihi, ang imo pag-uswag mapadayag sa iban, lakip sa imo mga ginikanan.​—1 Timoteo 4:15.

Apang ano abi kon sa pamatyag mo, bisan ano pa ang himuon mo wala ka gihapon ginasaligan sang imo mga ginikanan? Ngaa indi pagtilawi nga makighambal sa ila tuhoy sa sini? Sa baylo nga magreklamo nga dapat ka nila saligan, matinahuron nga pamangkuta sila kon ano sa banta nila ang dapat mo himuon agod magsalig sila liwat sa imo. Ipaathag ang plano mo nga himuon sa sini nga bahin.

Indi magpaabot nga dulaon gilayon sang imo mga ginikanan ang mga pagdumili. Walay duhaduha nga luyag gid nila nga tumanon mo ang imo mga ginapangako. Panginpusli ini nga kahigayunan nga pamatud-an nga masaligan ka. Sa ulihi, mahimo saligan ka na sing kapin sang imo mga ginikanan. Amo sini ang natabo kay Beverly, nga ginsambit kaina. “Ang pagsalig mahapos lang dulaon apang mabudlay ibalik,” siling niya, kag nagdugang pa sia, “Ginasaligan na nila ako liwat, kag nalipay gid ako sa sini!”

Ang dugang pa nga mga artikulo sa serye sang “Young People Ask” masapwan sa Web site nga www.watchtower.org/​ype

[Nota]

HUNAHUNAA

▪ Ngaa ayhan magaduhaduha ang imo mga ginikanan nga saligan ka sing kapin bisan pa ginatinguhaan mo man nga mangin masaligan?

▪ Ngaa importante nga makighambal ka sa imo mga ginikanan agod saligan ka sing kapin?

[Blurb sa pahina 29]

Maggawi sing maayo agod mangin masaligan

[Diagram/​Retrato sa pahina 28]

Ang pagliton sa pagkaadulto daw kaangay sang mga halintang sang hagdanan nga ginasaka mo sa tion sang imo pagkapamatan-on

[Diagram]

(Para sa aktual nga format, tan-awa ang publikasyon)

PAGKAADULTO

PAGKAPAMATAN-ON

PAGKABATA