Migraine—Ano ang Mahimo Mo?

Si Joyce, nga isa ka masinadyahon nga empleyada, nagabasa sang isa ka dokumento. Gulpi lang nga nagblangko ang pila ka bahin sini. Nakakita sia sing kapawa nga daw nagainigpat-igpat, dayon mga kuritkurit kag mga linya. Dugaydugay, daw indi na gid makakita si Joyce. Dalidali sia nga nag-inom sang isa ka kapsula para sa sini nga balatian.

SI Joyce may migraine. Indi ini pareho sa kinaandan nga sakit sang ulo kay may pattern ini kag nagabalikbalik. Isa pa, grabe ini mag-atake amo nga indi mo na mahimo ang imo normal nga hilikuton.

Ano ang mga sintomas sang migraine? Tuman kasakit ang katunga sang imo ulo nga daw nagapitikpitik. Dayon daw masuka ka kag nalainan ka kon masanag. Mahimo magalawig ini sa sulod sang pila ka oras asta sa pila ka adlaw.

Ang kalabanan nga tawo ginasakitan sang ulo kon kaisa, pero 1 lang sa 10 ang may migraine. Mas madamo man nga babayi ang may migraine sangsa lalaki. Ang pila nga kaso sini mas malala sangsa iban. Pero ang kalabanan nga may migraine nagaabsent gid sa trabaho sing pila ka adlaw kada tuig. Bangod sini mahimo maapektuhan ang income, pamilya, kag iban pa nga hilikuton. Gani, ginlakip ini sang World Health Organization sa 20 ka panguna nga rason kon ngaa ang isa indi makaobra.

Antes mag-atake ang migraine sang iban, masami nga nagapalangyami ang ila kamot, nagapalamuypoy ang ila lawas, ginagutom, kag ginaabot. Dayon antes magsakit ang ila ulo, mahimo maglingin ini kag daw ginatuslok sang dagom. Posible nga makabati man sila sang ragingring, magadoble ang ila panulok, mabudlayan sila maghambal, kag magapalangluya.

 Wala pa gid mabal-an kon ano ang ginhalinan sang migraine, pero posible nga isa ini ka balatian sa nervous system nga may epekto sa mga kaugatan sa ulo. Ang dugo nga nagaagi sa sensitibo nga mga kaugatan amo ang ginahalinan sang grabe nga sakit. Ang magasin nga Emergency Medicine nagsiling: “Napanubli sang mga gina-migraine ang sensitibo nga nervous system, nga mahimo maapektuhan sang lainlain nga hitabo sa kabuhi pareho sang kakulang sing tulog, maisog nga mga baho, pagbiyahe, pagpalipas gutom, stress, kag pagbulubag-o sang hormone.” Ang mga tawo nga may migraine mahimo nga ginalupot ukon ginatubol, daw pirme lang may ginakabalak-an, kag nagaka-depress.

Paano Ini Mapahaganhagan?

Indi mo mabag-o ang napanubli mo nga nervous system. Pero puede mo likawan ang mga butang nga mahimo halinan nga mag-atake ang migraine. Naghimo ang iban sang rekord, gani nabal-an nila ang pila ka pagkaon ukon sitwasyon nga mahimo halinan sang pag-atake.

Lainlain ang sitwasyon sang kada isa. Nadiskobrehan ni Lorraine nga ang iya migraine may labot sa iya monthly cycle. “Sa tungatunga sang akon cycle,” siling niya, “kon matam-an ako sa obra, init, tugnaw, gahod, ukon makahang nga pagkaon, nagaatake ang akon migraine. Gani ginatinguhaan ko gid nga mangin kalmado kag indi magpatama sa bisan ano.” Si Joyce, nga ginaatake sang migraine sa sobra na 60 ka tuig, nagsiling: “Nahibaluan ko nga maatake ang akon migraine kon magkaon ako sang orange, pinya, kag mag-inom sang red wine, gani ginalikawan ko ini.”

Indi mahapos mabal-an ang ginahalinan sang pag-atake sang migraine kay sa masami kombinasyon ini sing lainlain nga mga rason. Halimbawa, may mga tion nga kon magkaon ka sang tsokolate, indi mag-atake ang migraine pero kon kaisa maatake ini posible bangod sa iban pa nga rason.

Bisan indi mo mahibaluan ukon malikawan ang ginhalinan sang imo migraine, may iban pa nga paagi para mapahaganhagan ini. Suno sa mga eksperto, dapat magtulog ka sa pareho nga oras sa sulod sang isa ka semana. Kon gusto mo magpaburaw kon Sabado kag Domingo, dapat magbugtaw ka sa amo gihapon nga oras. Mangita ka anay sang ulubrahon sa pila lang ka minutos dayon balik ka lang tulog. Ang pagbag-o sa kadamuon sang imo ginakonsumo nga caffeine mahimo halinan man sing migraine. Gani mag-inom lang sing asta sa duha ka tasa sang kape ukon duha ka softdrinks kada adlaw. Magaatake man ini kon gutom ka gani indi magpagutom. Ang stress pirme gid ginahalinan sang migraine kag mabudlay ini likawan. Gani mangita ka sing paagi nga makarelaks pareho sa pag-adjust sang imo nga iskedyul, pagbasa sing Biblia, ukon pagpamati sa makapakalma nga musika.

Ano ang Makabulong sa Migraine?

Madamo ka sing pililian. * Halimbawa, ang tulog isa sa pinakamaayo nga bulong. Para makatulog ka, makabulig kon mag-inom ka sing mga painkiller nga indi na kinahanglan ang reseta.

Sang 1993, nadiskobrehan ang mga triptan, ang ginareseta nga mga bulong para sa migraine. Gintawag ini sang The Medical Journal of Australia nga “daku nga kadalag-an sa pagbulong,” kag nagdugang pa ini: “Ang pagkadiskobre sa mga triptan . . . para sa migraine kag pila ka sakit sang ulo halos pareho sa [mahimo sang] penicillin sa impeksion!”

 Indi ka man mapatay sa migraine. Gani indi pareho sa mga bulong sa impeksion, ang mga bulong para sa migraine indi makasalbar sang kabuhi. Pero daku gid ang nabulig sang mga triptan sa mga nagaantos sang migraine sa sulod na sang malawig nga tion. Bisan daku gid ini nga bulig sa iban, dapat gihapon sundon sang mga tawo nga may migraine ang ginapanugda kagina.

Siempre pa, ang tanan nga bulong may mga bentaha kag disbentaha. Ano ang disbentaha sang triptan? Una, ang bili sang isa lang ka tableta pareho sa isa ka pagkaon mo sa malahalon nga restawran. Gani ginareseta lang ini sa mga tawo nga indi na makaagwanta sa sakit. Isa pa, indi ini puede sa tanan. Ang iban may problema sa panglawas kag indi sila puede bisan magtilaw lang sini. Bisan wala pa gid natukiban ang solusyon para sa napanubli nga migraine, ang Emergency Medicine nagsiling: “Bangod sa bag-o kag mas maayo nga mga bulong para sa migraine, wala sing rason nga magsige antos ang mga tawo sa sini.”

[Nota]

[Retrato sa pahina 23]

Naghimo ang iban sang rekord, gani nabal-an nila ang pila ka pagkaon ukon sitwasyon nga mahimo halinan sang pag-atake

[Retrato sa pahina 23]

Ang pagpamati sa makapakalma nga musika makapahaganhagan sa stress nga masami nga ginahalinan sang migraine

[Retrato sa pahina 23]

Ang migraine isa ka napanubli nga balatian kag kon mag-atake indi ka makaobra. Pero mabuligan ka sang mga doktor