Ang mga Paglakbay ni Ibn Battuta

SANG 1325, ang isa ka pamatan-on nga lalaki sa Tangier, Morocco nagsugod sa iya una nga paglakbay pakadto sa malayo nga mga lugar, lakip sa China, India, Indonesia, Mali, Persia, Rusya, Siria, Tanzania, Turkey, kag sa tanan nga pungsod sang mga Arabo. Sia amo si Abu Abdallah ibn Battuta, kag nakalakbay sia sing mga 120,700 kilometros. Dalayawon gid ini kay wala pa sing de-makina nga sakayan sadto.

Si Ibn Battuta kilala nga manuglakbay sang Islam kag may pinakamadamo nga nakadtuan sang iya tion. Pagkatapos sang halos 30 ka tuig nga paglakbay, pagpauli niya ginrekord niya ang iya mga eksperiensia. Gani, nahibaluan naton ang pagkabuhi kag kultura sang ika-14 nga siglo, ilabi na sang mga Muslim sadto.

Pagkadto sa Mecca

Naghalin si Ibn Battuta sa Tangier para magkadto sa balaan nga mga duog kag tumanon ang hajj, nga ginapatuman sa tanan nga adulto nga Muslim nga makasarang magkadto sa Mecca. Mga 4,800 kilometros ang kalayuon sang Mecca sa sidlangan sang Tangier. Pareho sa kalabanan, nag-upod man sia sa grupo sang mga manuglakbay para luwas sia nga makalab-ot sa iya destinasyon.

Bangod ang tatay ni Ibn Battuta isa ka qadi ukon hukom sa ila lugar, ginpaeskwela man sia subong qadi sa Tangier. Sang nahibaluan ini sang iban nga manuglakbay, ginhimo sia nga hukom para husayon ang mga problema samtang nagalakbay.

Pakadto sa Alejandria, Cairo, kag sa Ilaya sang Nilo

Nag-agi sila sa baybayon sang Aminhan nga Aprika pakadto sa Egipto. Nakita diri ni Ibn Battuta ang bantog nga parola sang Alejandria, isa sa dalayawon nga tinukod sang una. Sadto nga tion, medyo guba na ini nga tinukod. Nagsiling sia nga ang Cairo “madamo katama sing tinukod, puerte katahom, ginatabuan sang mga nagaabot kag nagahalin, ginateneran sang mga kubos kag gamhanan, madamo sing tawo nga nagapakadto-pakari nga daw mga balod sa dagat.” Nagdayaw gid sia sa mga sakayan, hardin, balaligyaan, simbahan, kag kustombre diri. Subong sang iya pirme ginahimo, gintinguhaan niya nga makuha ang suporta sang mga lider sang simbahan, iskolar, kag iban pa nga impluwensiado nga mga tawo sa Egipto.

Halin sa Cairo nag-agi sia sa Nilo pa-Bagatnan nga Egipto. Gin-amuma gid sia sang relihioso  nga mga tawo, sang mga monasteryo, sang mga dalayunan kag mga eskwelahan nga ginasuportahan sang mga donasyon—nga kinaandan sa mga siudad sang Muslim. Tuyo niya nga tabukon ang desyerto pakadto sa Pula nga Dagat, kag maglayag pakadto sa katundan nga Arabia, dayon pa-Medina, ang lugar diin makita ang moske ni propeta Muhammad, kag pa-Mecca. Pero bangod sa inaway nagbalik sia sa Cairo.

Malayo nga Alagyan

Gusto gid ni Ibn Battuta nga makakadto sa Medina kag Mecca, gani nagpaaminhan sia pakadto sa Gaza, dayon nagpa-Hebron, kag sa lugar nga ginapatihan nga ginlubngan kanday Abraham, Isaac kag Jacob. Sa iya paglakbay pa-Jerusalem kag sa tinukod nga Dome of the Rock, naghapit sia sa Betlehem, kag nakita niya nga ginasimba sang nagapangangkon nga mga Cristiano ang lugar nga natawhan ni Jesus.

Dayon nagpaaminhan si Ibn Battuta pa-Damasco, kag diri nagtuon sia kaupod sa kilala nga mga iskolar nga Muslim kag ginhatagan sia sing kredensial subong maestro. Ang siudad nga Umayyad Mosque, siling niya amo ang “pinakamatahom” sa kalibutan. May mga balaligyaan didto sing alahas, tela, papel, libro, kag mga kagamitan nga kristal. Ang mga puesto naman para sa notaryo publiko “may lima ukon anom ka testigo kag isa nga gin-awtorisahan sang qádí nga magpangkasal.” Nakapangasawa pa gani si Ibn Battuta sang didto sia sa Damasco. Pero ang iya napangasawa, pareho sa iban niya nga asawa kag babayi, makadali lang nga ginsambit sa iya kasaysayan.

Sa Damasco, nag-upod si Ibn Battuta sa iban nga manuglakbay pa-Mecca. Nagkampo sila sa isa ka tuburan, nga ang mga nagsag-ob diri nagagamit sing dalagku nga suludlan ukon tangke nga human sa panit sang karabaw. Ginapainom diri sang mga manuglakbay ang ila mga kamelyo kag ginapuno nila ang ila suludlan sing tubig antes magtabok sa desyerto. Sang ulihi, nakaabot man gid sia sa Mecca. Amo ini ang una sa iya pito ka beses nga pagkadto diri. Kalabanan sang mga nagakadto diri nagapauli pagkatapos sang mga ritwal. Pero si Ibn Battuta nagpa-Baghdad pa “para magpanglugayaw,” siling sang isa ka biograpo.

Umpisa sang Malayo nga Paglakbay

Nagdayaw gid si Ibn Battuta sa publiko nga mga palaliguan sa Baghdad, ang sentro sadto sang Islam. “Ang kada establisimiento may dalagku kag pribado nga mga palaliguan,” siling niya, “kag tagsa sini may lababo sa pamusod, nga may linya sang mainit kag mabugnaw nga tubig.” Paagi sa isa ka mabuot nga heneral, nakilala niya si Sultan Abu Sa’id. Paghalin ni Ibn Battuta, ginregaluhan sia sing kabayo, panapton nga ginagamit sa seremonya, kag sulat para sa gobernador sang Baghdad nga hatagan sia sing mga kamelyo kag mga kinahanglanon.

Dayon naglayag si Ibn Battuta pakadto sa pantalan sang Mogadishu, Mombasa, kag Zanzibar sa Sidlangan nga Aprika antes sia magpa-Arabia kag Persian Gulf. Sang ulihi, ginlaragway niya ang mga tawo, kustombre, kag produkto nga nakita niya sa iya paglakbay—ang pag-amuma sa mga negosyante nga taga-Somalia, pagmama kag pagtanom sing lubi sa Yemen, kag pagpanalom sing perlas sa Persian Gulf. Sang ulihi, nagkadto sia sa India nga nag-agi sa Egipto, Siria, kag Anatolia (Turkey). Nagtabok sia sa Black Sea; naglibot sa aminhan sang Caspian Sea; dayon nagkadto sa ginatawag subong nga Kazakhstan, Uzbekistan, Afghanistan, kag Pakistan.

Halin sa India Pakadto sa China

Sa India, nangin qadi si Ibn Battuta sing walo ka tuig para sa sultan sang Delhi. Bangod nahibaluan sang sultan nga nanamian sia magbiyahe, ginpadala sia bilang embahador sa emperador sang China nga taga-Mongolia nga si Togon-temür. Pag-abot niya didto ihatag niya ang regalo nga “isa ka gatos ka de-rasa nga kabayo, isa ka gatos ka puti nga ulipon, isa ka gatos ka manugsaot kag manugkanta nga Hindu nga babayi, mil dosientos ka nagkalainlain nga sahi sang tela, bulawan kag pilak nga kandelero kag mga labador, seda nga panapton, kalo, baslayan, espada, guantes nga nadekorasyunan sing mga perlas, kag kinse ka eunuco.”

Sa bagatnan sang India sa pantalan sang Calicut, nakita ni Ibn Battuta ang dalagku nga  mga sakayan sang mga negosyante nga ginatawag junk. Magalayag ini pa-China kag makadto sia didto. Ini nga mga sakayan may tag-12 ka layag nga human sa ginlala nga kawayan kag may 1,000 ka tripulante—600 ka marinero kag 400 ka soldado. Diri na nagaistar ang pamilya sang mga marinero. “Nagatanom sila sing utanon kag luy-a sa kahoy nga mga tangke,” siling ni Ibn Battuta.

Bangod naglugdang ang sakayan, wala niya natuman ang iya misyon sa China. Sa baylo, nag-obra sia sa isa ka manuggahom nga Muslim sa Maldives kag sia ang una nga nagsaysay sang lokal nga mga kustombre diri. Sang ulihi, nakaabot gid man sia sa China. Madamo sia didto sing nanamian, pero nakita man niya ang pila ka butang nga nagasumpakil sa iya relihioso nga mga pagpati. Bangod diutay lang ang iya ginsulat parte sa China, nagaduhaduha ang iban kon matuod gid man ang ginsiling niya nga madamo sia sing nakadtuan didto. Basi asta lang sia sa pantalan sang bagatnan nga China.

Masubo nga Pagpauli

Pagbalik sa Damasco, nabalitaan niya nga 12 ka tuig na nga napatay ang iya bata nga ginbiyaan niya sang nagligad nga mga 20 ka tuig. Ang iya naman tatay nga nagaistar sa Tangier, 15 ka tuig na nga napatay. Sa sini nga tion, 1348 na kag lapnag ang Black Death sa Middle East. Nagreport pa gani sia nga 21,000 ka tawo ang nagakapatay kada adlaw sa Cairo!

Pagkadason nga tuig, nag-abot sa Morocco ang 45 anyos nga manuglakbay. Nahibaluan niya nga pila pa lang ka bulan nga napatay ang iya nanay sa salot. Paghalin niya, 21 anyos pa lang sia. Naayawan bala sia sa iya 24 ka tuig nga paglakbay? Wala, kay nagkadto pa gani sia sa Espanya. Pagligad sang tatlo ka tuig, naglakbay sia sa katapusan nga tion. Nagkadto sia sa Niger River kag Tombouctou (Timbuktu), ang siudad sa Aprika nga ginatawag karon nga Mali.

Ginpasulat ang Iya mga Eksperiensia

Sang nahibaluan sang sultan sang Fez, Morocco ang mga paglakbay ni Ibn Battuta, ginsugo sia nga isulat ini para sa palasyo kag ginhatagan sia sing sekretaryo nga si Ibn Juzayy. Diutay lang nga Arabo ang nagbasa sini. Gin-translate lang ini sa mga lenguahe sa Katundan sang ika-19 nga siglo sang nadiskobrehan ang iya mga sinulatan sang mga iskolar nga taga-Europa.

Nagsiling si Ibn Juzayy nga ginsumaryo niya ang kasaysayan nga gindikta sa iya. Pero ang matuod, ginpang-islan niya ang pila sini. Apang, ini nga sinulatan nagasugid sa aton parte sa kabuhi, negosyo, kustombre, relihion, kag pulitika sa mga lugar nga nakadtuan ni Ibn Battuta, ilabi na sa mga lugar sang mga Muslim sadto.

[Retrato sa pahina 14]

Ilustrasyon ni al-Wasiti sang ika-13 nga siglo, nga nagapakita sang pagtuman sang mga Islam sadto sang hajj

[Credit Line]

Scala/White Images/Art Resource, NY

[Retrato sa pahina 16]

Ang Catalan Atlas sang 1375, nga nagapakita sang mga lugar nga ginkadtuan ni Ibn Battuta

[Credit Line]

Snark/Art Resource, NY