Magluwas sa pang-engganyo sang mga pasayod, makaamot man ang aton balatyagon kag pamatasan sa aton sobra nga paggasto. Ari ang anom ka panugda nga makabulig sa imo nga makontrol ang paggasto.

1. Likawi ang padasudaso nga pagbakal. Nanamian ka bala magpamalaklon kon may sale? Kon huo, mahimo nga nagabakal ka sing padasudaso. Gani, pamensara anay ang mangin resulta sang pagbakal, pagpanag-iya, kag pagmentinar sang ginaplano mo nga baklon. Panumduma ang mga ginbakal mo sing padasudaso nga ginhinulsulan mo sang ulihi. Gani antes ka magbakal hunahunaa anay sing maayo.

2. Likawi ang pagpamalaklon para magbag-o ang imo modo. Ang pagpamalaklon makapabag-o sing makadali sang imo modo. Pero kon maglain naman ang imo modo, magabaskog pa gid ang imo handum nga magbakal. Gani sa baylo nga magpamalaklon, makig-upod sa mga abyan nga makapalig-on sa imo, ukon maghimo sing pisikal nga hilikuton pareho sang paglakatlakat.

3.   Indi paghimua nga kalingawan ang pagpamalaklon. Ginahimo nga kalingawan sang dalagku nga mga mall ang pagpamalaklon. Bisan pa gusto mo lang nga maglagawlagaw sa mall ukon mag-search sa Internet, ang kalabanan nga makita mo diri gindesinyo para hayluhon ka nga magbakal. Magkadto lang sa mall kon may balaklon ka kag amo lang gid ina ang bakla.

4. Pilia sing maayo ang imo kaupod. Ang estilo sang pagkabuhi kag ginaistoryahan sang imo mga abyan makaapekto sa imo mga handum. Kon nagagasto ka sing sobra para mangin pareho sa ila, pilia ang mga abyan nga ang ila prioridad indi kuarta kag materyal nga mga butang.

5. Gamita sing maalamon ang credit card. Ginapahapos sang mga credit card ang pagbakal nga wala ginahunahuna ang resulta sini. Tinguhai nga mabayaran ang tanan mo nga utang kada bulan. Hibalua ang interes kag mga balayran sa imo credit card kag ipaanggid ini sa iban nga card para mahibaluan kon diin ang pinakabarato. Likawi ang mga credit card nga makapangutang ka sing daku kag nagatanyag sing mga benepisyo nga indi mo man kinahanglan. Kon may balaklon ka nga mahal, supti ini kag bayari sing cash sa baylo nga utangon.

6. Hibalua ang imo badyet. Mahapos maggasto sing daku kon wala ka nakahibalo kon pila pa ang imo galastuhan. Pirme i-update ang imo mga rekord kag hibalua kon pila ang imo galastuhan. Maghimo sing realistiko nga badyet kada bulan base sa imo kita kag sa nagligad nga gasto. Hibalua ang imo ginagasto kag ipaanggid ini sa ginhimo mo nga badyet. Magpabulig sa imo abyan para maintiendihan ang iban pa nga butang parte sini.