NGAA dapat kita mangin interesado sa sining emperador sang Roma? Kon interesado ka sa Cristianismo, dapat mo mahibaluan kon paano naimpluwensiahan sang pulitikal kag relihioso nga mga padihot ni Constantino ang mga pagpati kag mga tradisyon sang madamo nga relihion asta subong. Tan-awon naton kon paano.

Sang 313 C.E., nagagahom si Constantino sa Nakatundan nga Emperyo sang Roma, samtang sanday Licinius kag Maximinus sa Sidlangan. Gintugutan ni Constantino kag Licinius ang kahilwayan sa pagsimba, lakip ang mga Cristiano. Ginproteksionan ni Constantino ang Cristianismo, kay nagapati sia nga mahiusa sini nga relihion ang emperyo. *

Naakig si Constantino sang nahibaluan niya nga nabahinbahin ang mga relihion bangod wala sila nagahangpanay. Bangod luyag niya nga mahiusa sila, naghimo sia sang “husto” nga doktrina, kag dayon ginpatuman ini. Agod pahamut-an sia, nagkompromiso ang mga obispo, kag ang mga naghimo sini wala ginpabayad sang buhis kag nakabaton sang madamo nga regalo. “Ang pagbaton sang ‘husto’ nga sahi sang Cristiano nga doktrina,” siling sang istoryador nga si Charles Freeman, “wala lamang nagbukas sang langit kundi sang tuman kadamo man nga manggad sa duta.” Gani  nangin gamhanan ang mga klero sa mga hilikuton sa kalibutan. “Nakatigayon sing manug-amlig ang Simbahan,” siling sang istoryador nga si A.H.M. Jones, “pero nakatigayon man ini sing agalon.”

Ang resulta sang pagpakig-alyansa ni Constantino sa mga obispo amo ang relihion nga may mga pagpati sang Cristiano kag pagano. Amo gid sini ang natabo kay ang tulumuron sang emperador amo ang pagtingob sang mga relihion, indi ang pagpangita sang kamatuoran. Kay man, gumalahom sia sang pagano nga emperyo. Agod pahamut-an ini nga mga relihion, “ginhungod niya nga manghikot kag maggahom sing indi pat-od,” siling sang isa ka istoryador.

Samtang nagapangangkon si Constantino nga Cristiano, padayon gihapon sia sa buhat sang pagano. Halimbawa, nagapakigbahin sia sa astrolohiya kag pagpamakot, ang mga buluhaton nga ginakangil-aran sang Biblia. (Deuteronomio 18:10-12) Sa Arch of Constantine sa Roma, makita sia nga nagahalad sa pagano nga mga diosdios. Padayon niya nga ginapadunggan ang dios sang adlaw paagi sa pagbutang sini sa mga sensilyo kag pagpalapnag sang kulto sini. Sang ulihi, gintugutan pa gani ni Constantino nga magtukod sing templo para sa iya kag sa iya pamilya sa gamay nga banwa sang Umbria sa Italya. Nagtangdo man sia sing mga pari para mag-alagad diri.

Wala anay gindayon ni Constantino ang iya pagpabawtismo subong “Cristiano” asta sang pila na lang ka adlaw antes sang iya kamatayon sang 337 C.E. Madamo nga iskolar ang nagapati nga wala niya ini gindayon para suportahan gihapon sia sang mga Cristiano kag mga pagano sa iya emperyo. Ang sigurado amo nga ginduhaduhaan ang pagkasinsero sang iya pagpangangkon nga pagtuo sa Cristo bangod sang istorya sang iya kabuhi kag sang iya wala madayon nga pagpabawtismo. Pero isa lang ang sigurado: Ang nangin opisyal nga relihion ni Constantino nangin gamhanan sa pulitika kag relihion, ang isa nga nagtalikod sa Cristo kag nagdampig sa kalibutan. Pero ginsilingan ni Jesus ang iya mga sumulunod: “Indi sila bahin sang kalibutan, subong nga ako indi bahin sang kalibutan.” (Juan 17:14) Naghalin sa sini nga simbahan—nga bahin na sang kalibutan subong—ang madamo nga sekta.

Ano ang matun-an naton sa sini? Indi lang kita dapat magpati dayon sa mga panudlo sang bisan ano nga relihion kundi dapat naton ini usisaon suno sa ginatudlo sang Biblia.—1 Juan 4:1.