Sugiri kami sang imo gindak-an.

Natawo ako sang 1963 kag nagdaku sa isa ka baryo sa katundan sang Yangtze River sa Jiangsu Province, China. Isa ini ka subtropiko nga lugar nga bantog sa produksion sang pagkaon, amo nga masami ini ginatawag nga kadutaan sang bugas kag isda. Sang bata pa ako, pirme ko ginapamensar: ‘Ngaa ayhan madamo sing manamit nga pagkaon nga makuha sa kinaugali? Natabuan lang bala ini? Diin ang nauna—ang manok ukon ang itlog?’ Lapnag ang atiesmo sa China, gani ebolusyon ang ginatudlo sa eskwelahan.

Kamusta naman ang inyo pamilya?

Atiesta ang akon mga ginikanan. Mangunguma si Nanay kag si Tatay naman may kompanya sang konstruksion. Ako ang subang sa lima ka mag-ulutod nga lalaki. Pero duha ka utod ko ang temprano nga napatay. Nasubuan gid ako, gani nagpalibog ako: ‘Ngaa nagakapatay ang mga tawo? Makita ko pa ayhan liwat ang napatay ko nga mga utod?’

Ngaa nagtuon ka sang siensia?

Gusto ko magtuon sang physics bangod nawili ako sa kinaugali kag napensar ko nga basi masabat sini ang akon mga pamangkot halin pa sang bata ako.

Parte sa ano ang imo gina-research?

Nagapangita ako sang paagi kon paano mapadasig ang mga charged particle nga halos pareho sa kadasigon sang kasanag. Ginahimo ko ini para tun-an ang pagkahuman sang mga atomo. Ginausisa ko man kon paano makahimo  sang high-power radiation nga ang frequency ara sa tungatunga sang frequency sang microwave kag infrared radiation. Bisan pa pangkomersio ang akon research, naangot man ini sa pagtinguha nga maintiendihan kon paano nagsugod ang uniberso.

Ngaa nangin interesado ka sa Biblia?

Sang 1998, duha ka Saksi ni Jehova ang nagbisita sa balay. Gusto nila ipakita sa akon ang sabat sang Biblia sa mga pamangkot ko. Nag-entra sa amon istoryahanay ang asawa ko nga si Huabi, nga isa man ka research scientist. Sadto lang kami nakakita sang Biblia, pero nagdayaw gid kami sa praktikal nga laygay sini. Nakita namon kon paano nakabenepisyo ang mag-asawa nga Saksi sa pagsunod nila sang mga prinsipio sa Biblia. Malipayon sila kag indi komplikado ang ila kabuhi. Pero bangod sa ginasiling sang Biblia parte sa Dios, nagpalibog ako liwat kon may nagtuga gid man sang uniberso. Bilang physicist, dapat maintiendihan ko ang kinaugali. Gani ginpamensaran ko sing maayo ang mga kamatuoran.

Ano nga mga kamatuoran ang imo ginbinagbinag?

Una, nahibaluan ko nga ang isa ka grupo sang mga butang indi puede nga mangin organisado katama ukon magpabilin nga organisado luwas lang kon may naghimo sini. Amo ina ang ginatawag nga second law of thermodynamics. Bangod organisado katama ang uniberso kag ang kabuhi sa duta, nakahinakop ako nga may naghimo gid sini—isa ka Manunuga. Ang ikaduha nga kamatuoran amo nga daw gindesinyo gid ang uniberso kag ang duta para magsakdag sang kabuhi.

Ano nga ebidensia sang pagdesinyo ang nakita mo?

Halos tanan nga may kabuhi sa duta nagadepende sa enerhiya halin sa adlaw. Ini nga enerhiya nagalakbay sa kahawaan bilang radiasyon. Makalab-ot ini sa duta sa lainlain nga wavelength. Ang pinakamalip-ot amo ang makamamatay nga mga gamma ray. Ang nagasunod amo ang mga X-ray, ultraviolet ray, kitaon nga kasanag, infrared, microwave, kag ang pinakamalaba sa tanan amo ang mga radio wave. Talalupangdon nga ginasagang sang aton atmospera ang delikado nga mga radiasyon samtang ginapalusot sini ang iban nga radiasyon nga kinahanglanon sa duta.

Ngaa nagadayaw ka gid sa sina nga kamatuoran?

Interesado ako sa ginsambit sang Biblia parte sa pagpanuga kag sa ginapatuhuyan sini nga kasanag. Ini nagasiling: “Ang Dios nagsiling, ‘Magmay kapawa’; kag may kapawa.” * Diutay lang katama nga radiasyon halin sa adlaw ang kitaon nga kasanag, pero importante ini sa kabuhi. Kinahanglan ini sang mga tanom para makahimo sang pagkaon naton, kag kinahanglan naton ang kasanag para makakita. Indi puede nga natabuan lang ang paglusot sang kasanag sa atmospera. Ang talalupangdon pa gid amo ang diutay nga ultraviolet nga kasanag nga makalab-ot sa duta.

Ngaa importante ini?

Ang pila ka ultraviolet radiation importante. Kinahanglan naton ang diutay sini para makapatubas ang aton panit sang bitamina D, nga makapabaskog sang aton tul-an kag makaamlig batok sa kanser kag iban pa nga balatian. Pero kon magsobra, makatuga ini sang kanser sa panit kag katarata. Ang normal nga kahimtangan sang atmospera nagatugot lamang sang diutay nga ultraviolet radiation nga makalab-ot sa duta—kag amo lang ini ang husto nga kadamuon. Para sa akon, pamatuod ini nga may nagdesinyo gid sang duta para makasakdag sang kabuhi.

Amat-amat kami nga nakumbinsi ni Huabi nga may Manunuga kag nga gingiyahan Niya ang pagsulat sang Biblia. Sang 2005, nangin Saksi ni Jehova kami, kag ginasugid man namon ang panudlo sang Biblia sa iban.