1. Ano nga responsibilidad ang ginhatag ni Jehova sa mga ginikanan?

GINTUGA ni Jehova ang una nga mag-asawa nga may handum nga magbata. Husto gid ang ginasiling sang Biblia: “Ang mga anak palanublion halin kay Jehova.” (Sal. 127:3) Ano ang buot silingon sini? Ibutang ta nga ginbilin anay sa imo sang imo suod nga abyan ang daku nga kantidad sang kuarta. Ano ang batyagon mo? Mahimo gid nga malipay ka kay may salig sia sa imo. Pero mahimo nga makulbaan ka man kay dapat mo ini halungan. Ang aton pinakasuod nga Abyan, si Jehova, may ginhatag sa mga ginikanan nga mas importante pa sangsa kuarta kag dapat nila ini halungan. Ginhatagan niya sila sang responsibilidad nga siguraduhon nga mangin malipayon ang ila kabataan kag naatipan sing maayo.

2. Ano nga mga pamangkot ang binagbinagon naton?

² Sin-o ang dapat magdesisyon kon bala mabata ang mag-asawa kag kon san-o sila mabata? Kag ano ang puede himuon sang mga ginikanan para mabuligan ang ila kabataan nga mangin malipayon sa ila kabuhi? Binagbinaga ang pila ka prinsipio sa Pulong sang Dios nga makabulig sa Cristianong mag-asawa nga makahimo sang maayo nga mga desisyon.

3. (a) Sin-o ang dapat magdesisyon kon bala mabata ang mag-asawa? (b) Ano nga prinsipio sa Biblia ang dapat tandaan sang mga abyan kag pamilya sang mag-asawa?

³ Sa pila ka kultura, ginapaabot nga magbata dayon ang mga bag-ong kasal, kag mahimo nga gina-pressure sila sang ila pamilya kag sang iban pa. Si Jethro, nga isa ka utod sa Asia, nagsiling, “Sa amon kongregasyon, ang pila ka mag-asawa nga may kabataan nagahambal sa mga mag-asawa nga wala sing bata nga dapat may  bata man sila.” Si Jeffrey, nga isa man ka utod sa Asia, nagsiling, “Ang mga mag-asawa nga wala sing bata ginasilingan nga wala sing may maatipan sa ila kon magtigulang na sila.” Pero, ang mag-asawa amo dapat ang magdesisyon kon bala mabata sila. Ila ini responsibilidad. (Gal. 6:5, footnote) Gusto sang mga abyan kag pamilya sang bag-ong kasal nga mangin malipayon ang mag-asawa. Pero dapat tandaan sang tanan nga ang mag-asawa amo ang magadesisyon kon bala mabata sila ukon indi.—1 Tes. 4:11.

4-5. Ano ang duha ka topiko nga dapat istoryahan sang mag-asawa, kag san-o ang pinakamaayo nga tion nga istoryahan ini? Ipaathag.

⁴ Kon magdesisyon ang mag-asawa nga mabata sila, dapat nila istoryahan ining duha ka importante nga pamangkot: Una, san-o nila gusto magbata? Ikaduha, pila ka bilog ang gusto nila nga bata? Pero, san-o ang pinakamaayo nga tion nga istoryahan ini sang mag-asawa? Kag ngaa importante gid ining duha ka topiko?

⁵ Sa kalabanan nga sitwasyon, mas maayo nga istoryahan ini nga mga topiko antes sila magpakasal. Ngaa? Bangod importante gid nga pareho ang ila panghunahuna parte sa sini. Dapat man nila binagbinagon kon bala handa na sila sa responsibilidad nga mangin ginikanan. Ang pila ka mag-asawa nagdesisyon nga maghulat anay sing isa ukon duha ka tuig pagkatapos sang ila kasal antes sila magbata. Ngaa? Kay kon may kabataan na sila, kinahanglan ang daku nga tion kag kusog para atipanon sila. Nagasiling sila nga kon indi anay sila magbata, may tion sila nga mag-adjust sa ila kabuhi bilang mag-asawa kag magsuod pa gid sa isa kag isa.—Efe. 5:33.

6. Bangod mabudlay gid ang aton tion subong, ano ang desisyon sang pila ka mag-asawa?

⁶ Ang pila ka Cristiano nagdesisyon nga ilugon ang ginhimo sang tatlo ka anak ni Noe kag sang ila mga asawa. Ining tatlo ka mag-asawa nagdesisyon nga indi anay dayon magbata. (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5) Ginpaanggid ni Jesus ang aton tion sa “adlaw ni Noe,” kag nagakabuhi na kita sa “makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay atubangon.” (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Bangod sini, ang pila ka mag-asawa nagdesisyon nga indi anay magbata para mas madamo ang ila tion sa pag-alagad kay Jehova.

7. Paano makabulig sa mag-asawa ang mga prinsipio sa Lucas 14:28, 29 kag Hulubaton 21:5?

⁷ Kon nagadesisyon kon bala mabata sila kag kon pila ang gusto nila nga bata, ang maalamon nga mag-asawa “nagasuma sang gasto.” (Basaha ang Lucas 14:28, 29.) Ang mga mag-asawa nga may kabataan nakahibalo nga indi lang kuarta ang kinahanglan sa pagpadaku sang  kabataan, kundi kinahanglan man ang tion kag kusog. Gani, importante nga binagbinagon sang mag-asawa ini nga mga pamangkot: ‘Posible ayhan nga sa ulihi duha gid kami ang magtrabaho para mabakal ang mga kinahanglanon sang amon pamilya? Pareho bala ang amon panghunahuna parte sa kon ano gid ang amon mga kinahanglanon? Kon duha gid kami ang kinahanglan nga magtrabaho, sin-o ang maatipan sa amon kabataan? Sin-o ang magaimpluwensia sa ila mga ginahunahuna kag ginahimo?’ Kon kalmado nga ginaistoryahan sang mag-asawa ini nga mga pamangkot, ginaaplikar nila ang Hulubaton 21:5.—Basaha.

8. Ano nga mga kabudlayan ang mapaabot sang Cristianong mag-asawa, kag ano ang dapat himuon sang mahigugmaon nga bana?

⁸ Kinahanglan sang bata ang daku nga tion kag kusog sang kada ginikanan. Gani kon nagainikit-ikit ang edad sang kabataan, mahimo mabudlayan ang mga ginikanan nga mahatagan sang atension ang kada bata. Ang pila ka mag-asawa nga may madamo nga bata nga gagmay pa ang nagsiling nga mabudlay gid ini. Mahimo nga pirme lang kapoy ang iloy. Bangod sini, indi ayhan nga makaapekto ini sa iya pagtuon, pagpangamuyo, kag pagbantala sing regular? Mahimo nga mabudlayan man sia sa pagkonsentrar sa Cristianong mga miting kag indi sia makabenepisyo sa sini. Siempre, dapat buligan sang mahigugmaon nga bana ang iya asawa sa pag-atipan sang ila kabataan sa tion sang miting kag sa balay. Halimbawa, puede niya buligan ang iya asawa sa mga ulubrahon sa balay. Dapat niya siguraduhon nga nagabenepisyo ang tanan sa ila regular nga Pangpamilya nga Pagsimba. Kag dapat regular niya nga updan sa pagministeryo ang iya pamilya.

9-10. Ano ang dapat himuon sang mga ginikanan para mabuligan ang ila kabataan?

⁹ Ano ang puede himuon sang mga ginikanan para mabuligan ang ila kabataan nga higugmaon si Jehova? Paano nila maamligan ang ila kabataan sa mga katalagman sang sining malain nga kalibutan? Binagbinaga ang pila ka paagi nga puede himuon sang mga ginikanan.

¹⁰ Mangamuyo kay Jehova nga buligan ka. Binagbinaga ang halimbawa nanday Manoa kag sang iya asawa. Sang nabal-an ni Manoa nga magabusong ang iya asawa kag magabun-ag sing lalaki, nangabay sia kay Jehova nga tudluan sila kon paano padakuon ang ila mangin bata nga si Samson.

11. Paano mailog sang mga ginikanan ang halimbawa ni Manoa nga mabasa sa Hukom 13:8?

¹¹ Sanday Nihad kag Alma, nga taga-Bosnia and Herzegovina, nakatuon sa halimbawa ni Manoa. Nagsiling sila: “Pareho kay Manoa, nangabay kami kay Jehova nga tudluan kami kon  paano mangin maayo nga mga ginikanan. Kag ginsabat ni Jehova ang amon mga pangamuyo paagi sa Kasulatan, mga publikasyon nga base sa Biblia, mga miting sang kongregasyon, kag mga kombension.”—Basaha ang Hukom 13:8.

12. Ano nga halimbawa ang ginpakita nanday Jose kag Maria sa ila kabataan?

¹² Tudlui sila paagi sa imo halimbawa. Importante kon ano ang imo ginasiling sa imo bata, pero mas daku ang epekto sa iya sang imo mga ginahimo. Maayo gid nga halimbawa sanday Jose kag Maria sa ila kabataan, lakip kay Jesus. Mapisan gid mag-obra si Jose para maamanan niya ang iya pamilya. Ginpalig-on man sila ni Jose nga pabaloran ang pag-alagad kay Jehova. (Deut. 4:9, 10) Suno sa Kasuguan, indi obligado si Jose nga dalhon ang iya pamilya sa Jerusalem “kada tuig” para selebrahon ang Paskua, pero ginadala gid sila ni Jose. (Luc. 2:41, 42) Ang pila ka amay sadto mahimo naghunahuna nga mabudlay kag magasto kon dalhon nila ang ila pamilya, kag madugayan sila sa ila paglakbay. Pero, ginpabaloran gid ni Jose ang pag-alagad kay Jehova kag gintudluan niya ang iya kabataan nga himuon man ini. Ang iya asawa nga si Maria madamo sing ihibalo sa Kasulatan. Kag sigurado gid nga gintudluan ni Maria ang iya kabataan nga pabaloran ang Pulong sang Dios paagi sa iya mga ginsiling kag ginhimo.

13. Paano gin-ilog sang isa ka mag-asawa ang halimbawa nanday Jose kag Maria?

¹³ Gin-ilog nanday Nihad kag Alma, nga ginsambit kaina, ang halimbawa nanday Jose kag Maria. Paano ini nakabulig sa ila para higugmaon kag alagaron sang ila anak ang Dios? Nagsiling sila, “Ginpakita namon sa amon anak nga makalilipay gid ang kabuhi kon sundon ang mga prinsipio ni Jehova.” Nagsiling pa si Nihad, “Dapat makita sang imo anak sa imo mismo kabuhi kon ano nga klase sang tawo ang gusto mo nga ilugon niya.”

14. Ngaa dapat kilalahon sang mga ginikanan ang mga kaupdanan sang ila kabataan?

¹⁴ Buligi ang imo bata nga magpili sang maayo nga mga abyan. Dapat kabalo ang amay kag iloy kon sin-o ang mga kaupdanan sang ila kabataan kag kon ano ang ila ginahimo. Buot silingon, dapat kilalahon man nila kon sin-o ang ginaistorya sang ila kabataan sa social media kag sa ila cell phone. Ang ila mga kaupdanan makaimpluwensia sa ila ginahunahuna kag ginahimo.—1 Cor. 15:33.

15. Ano ang matun-an sang mga ginikanan sa halimbawa ni Jessie?

¹⁵ Ano ang himuon sang mga ginikanan kon indi sila kabalo maggamit sang kompyuter ukon gadyet? Si Jessie, nga taga-Pilipinas, nagsiling: “Indi kami masyado kabalo maggamit sang mga gadyet. Pero, ginpanikasugan gid namon nga tudluan ang amon kabataan parte sa posible nga mga katalagman sang paggamit sini.” Bisan pa indi masyado kabalo si Jessie maggamit sang gadyet, wala niya gindumilian ang iya kabataan sa paggamit sini. Nagsiling sia: “Ginpalig-on ko ang akon kabataan nga gamiton ang ila gadyet para magtuon sang bag-o nga lenguahe, magtuon para sa mga miting, kag magbasa sang Biblia adlaw-adlaw.” Mga ginikanan, nabasa na bala ninyo kag nabinagbinag sa inyo kabataan ang mga panugda parte sa pag-text kag pag-post sang mga piktyur sa Internet nga mabasa sa “Tin-edyer” nga seksion sang jw.org^®? Nabinagbinag na bala ninyo sa ila ang mga video nga Sin-o ang Nagakontrol—Ikaw Ukon ang Imo Gadyet? kag Mangin Maalamon sa Paggamit sang Social-Network? * Mabuligan kamo sini sa inyo pagtudlo sa inyo kabataan parte sa maalamon nga paggamit sang mga gadyet.—Hulu. 13:20.

16. Ano ang ginhimo sang madamo nga ginikanan, kag ano ang resulta?

¹⁶ Madamo nga ginikanan ang naghimo sang  mga paagi para makaupod sang ila kabataan ang mga kauturan nga maayo nga halimbawa sa ila pag-alagad sa Dios. Halimbawa, sanday N’Déni kag Bomine, nga taga-Côte d’Ivoire, masami nga nagaagda sa ila manugtatap sang sirkito nga magdayon sa ila balay. Si N’Déni nagsiling: “May maayo gid ini nga epekto sa amon anak. Nagpayunir sia kag subong nagaalagad sia bilang tal-us nga manugtatap sang sirkito.” Puede mo man bala ini himuon para makaupod sang imo kabataan ang mga kauturan nga maayo nga halimbawa?

17-18. San-o dapat sugdan sang mga ginikanan ang paghanas sa ila kabataan?

¹⁷ Hanasa ang kabataan samtang lapsag pa sila. Mas maayo kon sugdan sang mga ginikanan ang paghanas sa ila kabataan samtang lapsag pa sila. (Hulu. 22:6) Binagbinaga si Timoteo, nga nangin kaupod sang ulihi ni apostol Pablo sa paglakbay. Ginhanas sia sang iya iloy nga si Eunice kag sang iya lola nga si Loida “kutob sa pagkalapsag.”—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Napadaku nanday Jean-Claude kag Peace, nga taga-Côte d’Ivoire man, ang tanan nila nga anom ka kabataan nga nagahigugma kag nagaalagad kay Jehova. Ano ang nakabulig sa ila? Gin-ilog nila ang halimbawa nanday Eunice kag Loida. Nagsiling sila, “Ginsugdan namon ang pagpatudok sang Pulong sang Dios sa amon kabataan sugod sang natawo sila.”—Deut. 6:6, 7.

19. Ano ang buot silingon sang pagpatudok sang Pulong sang Dios sa imo kabataan?

¹⁹ Ano ang buot silingon sang ‘pagpatudok’ sang Pulong ni Jehova sa imo kabataan? Ang ‘pagpatudok’ nagakahulugan sing “sulitsulit nga pagtudlo kag pagpahanumdom.” Para mahimo ini, dapat regular nga hatagan sang tion sang mga ginikanan ang ila kabataan. Kon kaisa, mahimo matak-an ang mga ginikanan bangod kinahanglan nila sulitsuliton ang ila mga ginatudlo sa ila kabataan. Pero, dapat ini tamdon sang mga ginikanan nga isa ka paagi para mabuligan nila ang ila kabataan nga mahangpan ang Pulong sang Dios kag maaplikar ini.

20. Ipaathag kon paano maaplikar ang Salmo 127:4 sa pagpadaku sa kabataan.

²⁰ Kilalaha sing maayo ang imo kabataan. Sa Salmo 127, ginpaanggid ang kabataan sa mga baslay. (Basaha ang Salmo 127:4.) Pareho sa mga baslay nga human sa sarisari nga materyales kag indi palareho ang kadakuon, indi man palareho ang kabataan. Gani kinahanglan hibaluon  sang mga ginikanan kon paano hanason ang tagsa nila ka bata. Sa pungsod sang Israel subong, ang isa ka mag-asawa nga madinalag-on nga napadaku ang ila duha ka bata nga alagaron si Jehova nagsiling, “Isaisa namon sila nga gintudluan sang Biblia kag wala namon sila gindungan.” Ang ulo sang pamilya amo ang magadesisyon kon ini nga paagi sang pagtuon dapat himuon man sa ila kabataan ukon posible ini sa ila sitwasyon.

21. Paano ginabuligan ni Jehova ang mga ginikanan?

²¹ Nagabatyag kon kaisa ang mga ginikanan nga mabudlay gid ang pagtudlo sa ila kabataan, pero ang kabataan regalo ni Jehova. Gani handa sia pirme sa pagbulig sa mga ginikanan. Ginapamatian gid niya ang ila mga pangamuyo. Kag ginasabat niya ini paagi sa Biblia, sa aton mga publikasyon, kag sa halimbawa kag laygay sang hamtong nga mga ginikanan sa kongregasyon.

22. Ano ang pinakamaayo nga mahatag sang mga ginikanan sa ila kabataan?

²² May pila ka tawo nga nagasiling nga ang pagpadaku sang kabataan nagalawig sing 20 ka tuig, pero ang matuod, ang mga ginikanan wala nagauntat sa ila responsibilidad bilang mga ginikanan. Ang pinakamaayo nga mahatag nila sa ila kabataan amo ang gugma, tion, kag paghanas nga base sa Biblia. Indi palareho ang reaksion sang kada bata sa paghanas. Pero, madamo sa ila nga ginpadaku sang mga ginikanan nga nagahigugma kay Jehova ang nagaugyon sa ginsiling ni Joanna Mae, nga isa ka utod sa Asia. Nagsiling sia: “Kon pamensaron ko ang paghanas sang akon mga ginikanan, nagapasalamat gid ako kay gindisiplina nila ako kag gintudluan nga higugmaon si Jehova. Indi lang kabuhi ang ginhatag nila sa akon, kundi malipayon nga kabuhi.” (Hulu. 23:24, 25) Minilyon sa aton mga kauturan ang amo man sini ang ginabatyag.