1, 2. Ano nga mga indi paghangpanay ang narekord sa Genesis, kag ngaa dapat kita mangin interesado sa sini?

NAPAMENSARAN mo na bala ang mga indi paghangpanay nga narekord sa Biblia? Binagbinaga ang pila ka halimbawa sa una nga mga kapitulo sang Genesis. Ginpatay ni Cain si Abel (Gen. 4:3-8); ginpatay ni Lamec ang pamatan-on nga nagsakit sa iya (Gen. 4:23); nag-away ang mga manugbantay sang kasapatan ni Abraham (Abram) kag ni Lot (Gen. 13:5-7); ginpakanubo ni Hagar si Sara (Sarai), kag naakig si Sara kay Abraham (Gen. 16:3-6); ginkontra ni Ismael ang tanan kag ginkontra man sia sang tanan.—Gen. 16:12.

² Ngaa ginrekord sa Biblia ining mga indi paghangpanay? Ang isa ka rason amo nga makabulig ini sa indi himpit nga mga tawo nga mahangpan kon ngaa kinahanglan magpakighidait. Ginapakita man sini sa aton ang paagi kon paano ini himuon. Makabenepisyo kita sa pagbasa sa Biblia sang mga kasaysayan sang matuod nga mga tawo nga may matuod nga mga problema. Matun-an naton ang resulta sang ila panikasog gani mahimo man naton ini masunod. Huo, ini tanan makabulig sa aton kon ano ang dapat kag indi dapat himuon kon may mga problema kita nga naeksperiensiahan man nila.—Roma 15:4.

3. Ano ang binagbinagon sa sini nga artikulo?

 ³ Binagbinagon sa sini nga artikulo kon ngaa dapat husayon sang mga alagad ni Jehova ang mga indi paghangpanay kag kon paano nila mahimo ini sing madinalag-on. Binagbinagon man ang mga prinsipio sa Kasulatan nga makabulig sa ila sa pag-atubang sa mga indi paghangpanay kag mahuptan ang maayo nga kaangtanan sa ila isigkatawo kag kay Jehova nga Dios.

4. Ano nga panimuot ang naglapnag sa kalibutan, kag ano ang resulta?

⁴ Si Satanas ang panguna nga balasulon sa pag-ilinaway kag indi paghangpanay sang katawhan. Sa Eden, nangatarungan sia nga ang kada isa amo ang dapat magdesisyon kon ano ang maayo kag kon ano ang malain, kag mangin independiente sa Dios. (Gen. 3:1-5) Maathag subong ang resulta sini nga pangatarungan. Lapnag sa kalibutan ang mga tawo kag mga grupo nga luyag mangin independiente, kag bangod sini nangin bugalon sila, maiyaiyahon, kag nagailinaway. Ang bisan sin-o nga nagasunod sa sini nga panimuot nagaugyon sa pangatarungan ni Satanas nga maayo nga unahon ang personal nga interes bisan pa makaapekto ini sa iban. Ining maiyaiyahon nga panimuot nagaresulta sa pag-ilinaway. Dapat man naton dumdumon nga “ang tawo nga madali maakig nagatuga sing pag-ilinaway; ang tawo nga madali magsingkal makahimo sing madamo nga sala.”—Hulu. 29:22.

5. Ano ang gintudlo ni Jesus para mahusay ang mga indi paghangpanay?

⁵ Sa kabaliskaran, gintudluan ni Jesus ang mga tawo nga magpakighidait, bisan pa nga daw indi pabor sa ila ang paghimo sini. Sa iya Sermon sa Bukid, naghatag si Jesus sing maayo gid nga mga laygay kon paano husayon ang mga indi paghangpanay. Halimbawa, ginpalig-on niya ang iya mga disipulo nga mangin malulo, makihidaiton, dulaon ang mga balatyagon nga makapaakig, makighusay gilayon, kag higugmaon ang ila mga kaaway.—Mat. 5:5, 9, 22, 25, 44.

6, 7. (a) Ngaa dapat husayon gilayon ang mga indi paghangpanay? (b) Ano ang dapat ipamangkot sang tanan nga alagad ni Jehova sa ila kaugalingon?

⁶ Ang aton mga panikasog sa pag-alagad sa Dios, subong sang pagpangamuyo, pagtambong sa mga miting, pag-alagad sa latagon, kag iban pa nga bahin sang aton pagsimba, mangin wala sing pulos kon indi kita magpakighidait. (Mar. 11:25) Indi kita mangin abyan sang Dios kon indi naton pagpatawaron ang kakulangan sang iban.—Basaha ang Lucas 11:4; Efeso 4:32.

⁷ Dapat hunahunaon sing maayo sang kada Cristiano ang parte sa pagpatawad kag maayo nga kaangtanan sa iban. Ginapatawad mo bala sing kinabubut-on ang imo mga kauturan? Nalipay ka bala magpakig-upod sa ila? Ginapaabot ni Jehova nga mangin mapinatawaron ang iya mga alagad. Kon ginasilingan ka sang imo konsiensia nga dapat mo pauswagon ini nga kinaiya, mangamuyo sing bulig kay Jehova! Pamatian sang aton Amay sa langit ang aton tinagipusuon nga pangamuyo kag sabton niya ini.—1 Juan 5:14, 15.

8, 9. Ano ang dapat naton himuon kon masaklaw kita?

⁸ Bangod indi himpit ang tanan nga tawo, indi gid malikawan nga masaklaw kita sa isiling ukon himuon sang iban. (Man. 7:20; Mat. 18:7) Ano ang himuon mo kon matabo ini? Binagbinaga ang natabo sa sini nga sitwasyon: Sa isa ka sosyal nga pagtilipon nga gintambungan sang pila ka Saksi, gintamyaw sang isa ka sister ang duha ka brother. Nasaklaw ang isa ka brother sa paagi sang pagtamyaw sang sister. Sang maghalin  ang sister, ginpakalain sia sang nasaklaw nga brother. Pero, ginpahanumdom sia sang upod niya nga brother nga ang sister 40 ka tuig na nga nagaalagad kay Jehova sing matutom bisan sa mabudlay nga mga kahimtangan; napat-od niya nga wala sing malain nga buot silingon ang sister sa iya ginsiling. Ginbinagbinag ini sang nasaklaw nga brother, kag nagsiling sia, “Husto ka.” Gani, wala na magdaku ang isyu.

⁹ Ano ang ginapakita sini nga eksperiensia? Puede mo makontrol ang imo reaksion sa isa ka sitwasyon nga mahimo makasaklaw. Ang mahigugmaon nga tawo nagatabon sang gamay nga mga sala. (Basaha ang Hulubaton 10:12; 1 Pedro 4:8.) ‘Matahom’ ka sa panulok ni Jehova kon “palampason [mo] ang sala.” (Hulu. 19:11; Man. 7:9) Gani kon nasaklaw ka sa ginsiling ukon ginhimo sang iban, pamangkuta anay ang imo kaugalingon: ‘Puede ko na lang bala ini palampason? Dapat ko gid bala ini padakuon?’

10. (a) Ano ang una nga reaksion sang sister sa indi maayo nga ginasiling parte sa iya? (b) Ano nga prinsipio sa Kasulatan ang nakabulig sa sini nga sister nga indi madula ang iya kalipay?

¹⁰ Mahimo nga mabudlay palampason ang indi maayo nga komento parte sa aton. Binagbinaga ang natabo sa isa ka payunir nga tawgon naton nga Lucy. Indi maayo ang ginasiling sang iban parte sa iya ministeryo kag sa iya pag-iskedyul sang tion. Nasakitan gid sia, gani nangayo sia sing laygay sa hamtong nga mga utod. Nagsiling sia: “Ang ila mga laygay nga pasad sa Kasulatan nakabulig sa akon nga tamdon sing positibo ang opinyon sang iban kag magpokus sa pagtamod ni Jehova, nga amo ang mas importante.” Napalig-on si Lucy sang nabasa niya ang Mateo 6:1-4. (Basaha.) Ginpahanumdom sia sini nga teksto nga ang pagpahalipay kay Jehova amo dapat ang iya tulumuron. “Bisan pa indi maayo ang ginasiling sang iban parte sa akon hilikuton,” siling niya, “malipayon gihapon ako, kay nahibaluan ko nga ginhimo ko ang akon bug-os nga masarangan nga mapahamut-an si Jehova.” Bangod sini, maalamon nga ginpalampas ni Lucy ang indi maayo nga komento parte sa iya.

11, 12. (a) Ano ang dapat himuon sang isa ka Cristiano kon may utod nga ‘naglain ang buot’ sa iya? (b) Ano ang matun-an naton sa paagi ni Abraham sa paghusay sa indi paghangpanay? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

¹¹ “Kita tanan nagakasandad sing madamong beses.” (Sant. 3:2) Halimbawa, nahibaluan mo nga nasaklaw ang isa ka utod sa imo ginsiling ukon ginhimo. Ano ang dapat mo himuon? Nagsiling si Jesus: “Kon nagadala ka sang imo dulot sa halaran kag madumduman mo nga ang imo utod may malain nga buot sa imo, ibilin ang imo dulot sa atubangan sang halaran, kag maglakat ka. Makighidait ka anay sa imo utod, kag sa pagbalik mo, ihalad ang imo dulot.” (Mat. 5:23, 24) Gani, nahisuno sa laygay ni Jesus, istoryaha ang imo utod. Ngaa? Para akuon ang imo sala kag makighidait, indi para basulon sia. Ang maayo nga kaangtanan sa aton mga kauturan amo ang pinakaimportante.

¹² Ang isa ka halimbawa sa Kasulatan nga nagapakita nga nahusay sing mahidaiton sang mga alagad sang Dios ang indi paghangpanay amo ang natabo kay Abraham kag sa iya hinablos nga si Lot. Ang ila mga manugbantay nag-away bangod kulang ang halalban para sa tanan nga kasapatan. Para magkalma sila, ginpauna ni Abraham si Lot sa pagpili kon diin niya luyag mag-istar ang iya pamilya. (Gen. 13:1, 2, 5-9) Maayo gid ang ginhimo ni Abraham! Gin-una niya ang paghidait, indi ang iya kaugalingon nga kaayuhan. Disbentaha bala sa iya kay maalwan sia? Indi. Pagkatapos gid sini nga hitabo, nagsaad si Jehova kay Abraham nga pakamaayuhon sia sing bugana. (Gen. 13:14-17) Gani,  bisan pa daw disbentaha sa aton sa umpisa, pakamaayuhon gid kita sang Dios kon magpagiya kita sa iya mga prinsipio kag husayon naton ang mga indi paghangpanay paagi sa gugma. ^[1]

13. Ano ang reaksion sang isa ka manugtatap sa malain nga ginpanghambal sang isa ka brother, kag ano ang matun-an naton sa sini?

¹³ Binagbinaga ining isa ka halimbawa sa aton tion. Gintawgan sang bag-o nga manugtatap sang departamento sa kombension ang isa ka brother para hibaluon kon puede sia makaboluntaryo, pero malain ang ginpanghambal sang brother kag ginpusdak ang telepono. Malain ang buot niya sa nagligad nga manugtatap. Wala maakig ang bag-o nga manugtatap sa brother, pero indi sia mahim-os. Pagligad sang isa ka oras, gintawgan niya sia liwat. Ginsambit niya nga wala pa sila magkilalahay sing personal, kag nagpanugda sia nga magkitaay sila para buligan sia sa iya problema. Pagligad sang isa ka semana, nagkitaay sila sa Kingdom Hall. Pagkatapos mangamuyo, nag-istoryahanay sila sing mga isa ka oras, kag ginsugid sang brother kon ngaa malain ang iya buot sa nagligad nga manugtatap. Ginpamatian sia sing mainayuhon sang bag-o nga manugtatap, kag ginpalig-on sia paagi sa pagbinagbinag sang pila ka teksto. Bangod sini, nangin maayo ang ila pagtamdanay. Nagboluntaryo ang brother sa kombension kag ginpasalamatan niya ang manugtatap sa kalmado kag mainayuhon nga paagi sang pag-istorya sa iya.

14, 15. (a) Sa ano nga mga sitwasyon maaplikar ang laygay sa Mateo 18:15-17? (b) Ano ang tatlo ka tikang nga ginsiling ni Jesus, kag ano dapat ang aton tulumuron sa pag-aplikar sa sini?

¹⁴ Ang kalabanan nga indi paghangpanay sang mga Cristiano mahimo mahusay sang mga may labot lang sa sini. Pero, nagsiling si Jesus nga ang pila ka sitwasyon mahimo nagakinahanglan  sang pag-asikaso sang kongregasyon. (Basaha ang Mateo 18:15-17.) Ano ang himuon kon ang nakasala indi magpamati sa iya utod, sa mga saksi, kag sa kongregasyon? Kabigon sia nga “kaangay sang tawo sang mga pungsod kag kaangay sang manugsukot sing buhis.” Sa karon, ginatawag naton ini nga pag-disfellowship. Ini nga tikang nagapahangop nga serioso ang natabo nga indi paghangpanay. Buot silingon, ang sala (1) mahimo mahusay sang mga may labot lang sa sini pero (2) serioso man ini nga mahimo ma-disfellowship ang isa kon indi mahusay. Ang halimbawa sa sini amo ang pagpanunto ukon pagpasipala nga mahimo makaguba sa reputasyon sang isa ka tawo. Maaplikar lamang ang tatlo ka tikang nga ginsiling ni Jesus kon amo sini ang sitwasyon. Pero ang mga sala subong sang pagpakighilahi, homoseksuwalidad, apostasya, pagsimba sa diosdios, kag iban pa nga mabug-at nga sala dapat gid dayon asikasuhon sang mga gulang sang kongregasyon.

¹⁵ Ang katuyuan sang laygay ni Jesus amo ang pagbulig sa utod paagi sa gugma. (Mat. 18:12-14) Una, kinahanglan anay husayon ang indi paghangpanay nga wala ginadalahig ang iban. Mahimo kinahanglan istoryahon ang nakasala sing pila ka beses. Kon mapaslawan ini, istoryaha ang nakasala upod ang mga saksi sa nahimo nga sala ukon upod ang iban nga makabulig sa paghibalo kon bala may sala gid man nga nahimo. Kon nahusay ninyo ini paagi sa ila bulig, “nadaug mo ang imo utod.” Itugyan lamang ang problema sa mga gulang kon gintinguhaan mo na sing madamo nga beses nga mabuligan ang nakasala pero wala ini magmadinalag-on.

16. Ngaa ang pagsunod sa laygay ni Jesus epektibo kag mahigugmaon?

¹⁶ Talagsa lang ang mga kaso nga nagakinahanglan sining tatlo ka tikang sa Mateo 18:15-17. Makapalig-on gid ini, kay ginapahangop sini nga nahusay dayon ang mga problema antes pa makalab-ot sa punto nga kinahanglan na sikwayon sa kongregasyon ang indi mahinulsulon nga nakasala. Sa masami, makamarasmas ang nakasala kag mahusay ang problema. Mahimo marealisar sang nasaklaw nga utod nga indi na kinahanglan padakuon ang isyu kundi mas maayo nga magpatawad. Gani ginapakita sang laygay ni Jesus nga indi dapat nga dalahigon gilayon ang kongregasyon sa mga indi paghangpanay. Asikasuhon lang ini sang mga gulang kon nahimo na ang una nga duha ka tikang kag kon may mabakod nga ebidensia sa sala nga nahimo.

17. Ano nga mga pagpakamaayo ang matigayon naton kon ‘pangitaon naton ang paghidait’?

¹⁷ Samtang yari pa kita sa sini nga sistema sang mga butang, masaklaw gid naton ang iban bangod indi kita himpit. Husto gid ang ginsulat ni disipulo Santiago: “Kon ang bisan sin-o wala nagakasandad sa pulong, himpit sia nga tawo, nga makapugong man sang iya bug-os nga lawas.” (Sant. 3:2) Para mahusay ang mga indi paghangpanay, dapat naton ‘pangitaon ang paghidait, kag huptan ini.’ (Sal. 34:14) Kon makihidaiton kita, mangin maayo ang aton kaangtanan sa aton mga kauturan kag makabulig kita sa paghiusa sang kongregasyon. (Sal. 133:1-3) Labaw sa tanan, mangin maayo ang aton kaangtanan kay Jehova, “ang Dios nga nagahatag sing paghidait.” (Roma 15:33) Ini nga mga pagpakamaayo matigayon lamang sang mga nagahusay sang indi paghangpanay paagi sa gugma.