1, 2. (a) Ano ang ginahimo sang mga tawo para matigayon ang kahilwayan? (b) Ano ang resulta?

PIRME ginahambalan subong ang parte sa pag-alalangay, kinamatarong, kag kahilwayan. Gusto sang mga tawo nga wala na sing nagapamigos, nagapakanubo sa iban, kag kaimulon. Gusto naman sang iban nga pagustuhan lang sila sa ila kabuhi, kag may kahilwayan sila sa paghambal kag pagdesisyon. Gusto gid sang mga tawo bisan diin ang kahilwayan.

² Para matigayon ini nga handum, ang mga tawo nagaprotesta, nagawelga, kag nagarebelde pa gani. Nakuha bala nila ang ila gusto? Wala. Sa baylo, masami ini nga nagaresulta sa kahalitan kag kamatayon. Matuod gid ang ginsiling ni Hari Solomon: “Ginagamhan sang tawo ang iya isigkatawo sa iya kahalitan.”—Man. 8:9.

3. Ano ang aton himuon para matigayon ang matuod nga kalipay kag pagkakontento?

³ Amo ini ang ginsulat ni disipulo Santiago nga dapat himuon para matigayon ang matuod nga kalipay kag pagkakontento: “Ang isa nga nagatulok sing maayo sa himpit nga kasuguan nga nagadala sang kahilwayan kag nagapadayon sa sini . . . mangin  malipayon sia sa iya ginahimo.” (Sant. 1:25) Si Jehova nga naghatag sining himpit nga kasuguan amo gid ang nakahibalo sang kinahanglanon sang katawhan para mangin bug-os sila nga malipayon kag kontento. Ginhatagan niya ang una nga mag-asawa sang tanan nila nga kinahanglanon para mangin malipayon, lakip ang matuod nga kahilwayan.

4. Ano nga kahilwayan ang natigayon nanday Adan kag Eva? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

⁴ Kon basahon naton ang una nga duha ka kapitulo sang Genesis, makita naton nga ang kahilwayan sadto nanday Adan kag Eva amo ang kahilwayan nga ginahandum subong sang katawhan. Ara ang tanan nila nga kinahanglanon, wala sila sing ginakahadlukan, kag wala sing nagapigos sa ila. Wala gid sila nabalaka parte sa pagkaon, obra, balatian, kag kamatayon. (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Pero, bug-os bala ang kahilwayan nanday Adan kag Eva? Tan-awon naton.

5. Kabaliskaran sa ginahunahuna sang madamo, ano ang kinahanglan para matigayon sang katawhan ang kahilwayan?

⁵ Madamo ang nagahunahuna nga ang matuod nga kahilwayan amo ang kahimtangan nga makapagusto sila sang ila himuon bisan ano pa ang matabo. Suno sa The World Book Encyclopedia, ang kahilwayan amo “ang ikasarang sa pagdesisyon kag paghimo sini.” Pero, nagsiling man ini nga mangin hilway lang ang katawhan kon ang gobierno wala nagapatuman sing mga pagdumili nga indi husto, indi nagakaigo, kag indi makatarunganon. Ginapahangop sini nga kinahanglan ang pila ka pagdumili para matigayon sang tanan ang kahilwayan. Gani, ang pamangkot: Sin-o ang may kinamatarong nga magpatuman sing mga pagdumili nga husto, nagakaigo, kag makatarunganon?

6. (a) Ngaa si Jehova lang ang may bug-os nga kahilwayan? (b) Ano nga kahilwayan ang ginhatag sa katawhan, kag ngaa?

⁶ Importante nga dumdumon naton nga si Jehova nga Dios lang ang may bug-os kag wala sing limitasyon nga kahilwayan. Ngaa? Bangod sia ang Manunuga sang tanan nga butang kag ang labing gamhanan nga Soberano sa uniberso. (1 Tim. 1:17; Bug. 4:11) Dalayawon gid ang paglaragway ni Hari David kay Jehova nga labaw gid sa tanan. (Basaha ang 1 Cronica 29:11, 12.) Pero, indi bug-os ang kahilwayan sang tanan nga tinuga sa langit kag sa duta. Dapat nila batunon nga si Jehova nga Dios lang ang may awtoridad nga magpatuman sing mga pagdumili nga husto, nagakaigo, kag makatarunganon. Kag amo gid ini ang ginhimo ni Jehova nga Dios sang gintuga niya ang tawo.

7. Ano ang pila ka butang nga duna naton nga ginahimo nga nagapahalipay sa aton?

⁷ May kahilwayan sanday Adan kag Eva, pero may limitasyon ini. Ang pila sini duna sa ila. Halimbawa, nabal-an sang aton una nga mga ginikanan nga dapat sila magginhawa, magtulog, kag magkaon para mabuhi. Buot bala silingon nga wala sila sing kahilwayan kay dapat nila himuon ini? Indi, kay ginsigurado ni Jehova nga bisan pa daw rutina lang ang paghimo sini nga mga butang, makabatyag gihapon sila sing kalipay kag pagkakontento. (Sal. 104:14, 15; Man. 3:12, 13) Indi bala nga nalipay gid kita kon makahaklo kita sang preska nga hangin, makakaon sang aton paborito nga pagkaon, ukon makatulog sing maayo? Wala kita nagabatyag nga daw ginapilit kita nga himuon ini. Amo man sini ang ginbatyag sadto nanday Adan kag Eva.

8. Ano ang ginsugo sang Dios sa aton una nga mga ginikanan, kag ano ang katuyuan sini?

⁸ Ginsugo ni Jehova sanday Adan kag Eva nga pun-on ang duta kag atipanon ini.  (Gen. 1:28) Nadula bala ang ila kahilwayan bangod sini nga sugo? Wala! Naghatag ini sa ila sing kahigayunan nga himuon ang bilog nga duta nga paraiso nga pagaistaran nila pati sang ila perpekto nga kabataan sing wala sing katapusan. Amo ini ang katuyuan sang Dios. (Isa. 45:18) Subong, indi buot silingon nga wala ginatuman sang mga tawo si Jehova kon magdesisyon sila nga indi mamana ukon mangasawa, ukon magdesisyon ang mag-asawa nga indi magbata. Pero, madamo ang nagdesisyon nga mamana ukon mangasawa kag magbata bisan pa sang mga kabudlayan. (1 Cor. 7:36-38) Ngaa? Bangod nagahatag ini sa ila sing kalipay kag pagkakontento. (Sal. 127:3) Kon nagtuman lang sanday Adan kag Eva, mangin malipayon kuntani sila nga mag-asawa pati ang ila pamilya sing wala sing katapusan.

9. Ngaa ang sugo sang Dios nga makita sa Genesis 2:17 husto, nagakaigo, kag makatarunganon?

⁹ May ginsugo pa si Jehova kanday Adan kag Eva, kag maathag nga ginsiling niya ang silot kon lapason nila ini: “Indi gid ikaw magkaon sang bunga sang kahoy sang pagkilala sang maayo kag malain, kay sa adlaw nga magkaon ka sang bunga sini pat-od gid nga mapatay ka.” (Gen. 2:17) Masiling bala naton nga ini nga sugo indi husto, indi nagakaigo, ukon indi makatarunganon? Indi. Ginkuha bala sini ang kahilwayan nanday Adan kag Eva? Wala. Ang matuod, madamo nga eksperto sa Biblia ang nagsiling nga maayo kag makatarunganon ang sugo sang Dios. Halimbawa, ang isa sa ila nagsiling: “Ginapamatud-an sang sugo sang Dios nga makita sa [Genesis 2:16, 17] nga ang Dios lang ang nakabalo kon ano ang maayo . . . para sa katawhan kag ang Dios lang ang nakabalo kon ano ang indi maayo . . . para sa ila. Para matigayon sang katawhan ang ‘maayo,’ dapat sila magsalig kag magtuman sa Dios. Kon indi sila magtuman, pabay-an sila nga magadesisyon kon ano ang maayo . . . kag indi maayo.” Indi ini mahimo sang mga tawo sing madinalag-on.

10. Ngaa dapat naton mahangpan nga ang kahilwayan sa pagpili tuhay sa kinamatarong nga magdesisyon kon ano ang maayo kag malain?

¹⁰ Madamo ang nagasiling nga wala ginhatagan ni Jehova si Adan sing kahilwayan nga himuon ang gusto niya. Pero, wala nila mahangpan nga ang kahilwayan sa pagpili tuhay sa kinamatarong nga magdesisyon kon ano ang maayo kag malain. Sanday Adan kag Eva may kahilwayan sa pagpili kon bala tumanon ang Dios ukon indi. Pero, si Jehova lang ang may kinamatarong nga magdesisyon kon ano ang maayo kag malain, nga amo ang ginasimbulo sang “kahoy sang pagkilala sang maayo kag malain” sa hardin sang Eden. (Gen. 2:9) Dapat naton batunon nga wala kita pirme kabalo sang mangin resulta sang aton mga desisyon; kag indi gid naton mapat-od nga pirme maayo ang resulta. Amo nga may makita kita nga mga tawo nga may maayo nga tuyo sa ila mga desisyon, pero nagresulta sa kahalitan, kapierdihan, ukon trahedya. (Hulu. 14:12) Ang isa ka rason amo ang limitasyon sang mga tawo. Paagi sa sugo ni Jehova, gintudluan niya sanday Adan kag Eva kon paano pabaloran ang matuod nga kahilwayan. Ano ang ginhimo sang una nga mag-asawa?

11, 12. Ngaa malain gid ang resulta sang desisyon nanday Adan kag Eva? Iilustrar.

¹¹ Wala nagtuman ang aton una nga mga ginikanan. Nasulay si Eva sa makagalanyat nga ginpromisa ni Satanas, nga ‘magamuklat ang ila mga mata kag mangin kaangay sila sa Dios, nga nakahibalo kon ano ang maayo kag malain.’ (Gen. 3:5) Nadugangan  bala ang kahilwayan nanday Adan kag Eva bangod sang ila desisyon? Makapasubo nga wala. Wala natuman ang ginsiling ni Satanas nga matabo sa ila. Ang matuod, natun-an nila nga ang pagsikway sa panuytoy ni Jehova kag pagsunod sa ila gusto nagresulta sa kahalitan. (Gen. 3:16-19) Ngaa? Bangod wala ginhatagan ni Jehova ang mga tawo sing kahilwayan nga magdesisyon kon ano ang maayo kag malain.—Basaha ang Hulubaton 20:24 kag footnote; Jeremias 10:23.

¹² Pareho ini sa isa ka piloto sang eroplano. Para makalab-ot sa iya destinasyon, dapat niya sundon ang ruta nga iya agyan. Paagi sa moderno nga mga kagamitan, masunod niya ini nga ruta. Dapat man sia magkomunikar sa mga tawo nga nagahatag sing instruksion parte sa ruta nga agyan kag parte sa oras sang paglupad kag paghugpa para malikawan ang pagbungguanay sang mga eroplano. Pero, kon indi pagsundon sang piloto ang mga instruksion kag magpagusto lang sia sang iya ruta, mahimo ini magresulta sa aksidente. Pareho sini nga piloto, ginhimo nanday Adan kag Eva ang gusto nila. Ginsikway nila ang panuytoy sang Dios. Ano ang resulta? Daw pareho lang nga naaksidente sila. Nagresulta ini sa ila sala kag kamatayon nga ginpanubli man sang ila mga kaliwatan. (Roma 5:12) Bangod gusto nila nga sila ang magdesisyon kon ano ang maayo kag malain, nadula nila ang matuod nga kahilwayan.

13, 14. Paano naton matigayon ang matuod nga kahilwayan?

¹³ Ang iban nagahunahuna nga mas maayo kon wala sing limitasyon ang ila kahilwayan. Matuod bala ini? Madamo sing bentaha kon may kahilwayan kita. Pero, ano ayhan ang kahimtangan sang kalibutan kon makapagusto lang ang tanan sa ila himuon? Ang The World Book Encyclopedia nagsiling nga magamo ang mga kasuguan sang mga gobierno bangod gusto nila nga may kahilwayan ang mga tawo pero nagapatuman man sila sang mga pagdumili. Hunahunaa ang madamo nga kasuguan nga ginsulat sang mga tawo, pati ang madamo nga abogado  kag hukom nga nagapaathag kag nagapatuman sini.

¹⁴ Ginpaathag ni Jesucristo ang simple nga paagi para matigayon ang matuod nga kahilwayan. Nagsiling sia: “Kon ginatuman ninyo pirme ang akon ginatudlo, mga disipulo ko gid kamo, kag mahibaluan ninyo ang kamatuoran, kag ang kamatuoran magahilway sa inyo.” (Juan 8:31, 32) Suno kay Jesus, duha ang dapat himuon: Una, batunon ang kamatuoran nga iya gintudlo, kag ikaduha, mangin disipulo niya. Ang paghimo sini magaresulta sa matuod nga kahilwayan. Pero, kahilwayan sa ano? Si Jesus nagsiling: “Ang tanan nga nagahimo sang sala ulipon sang sala. . . . Kon hilwayon kamo sang Anak, mangin hilway gid kamo.”—Juan 8:34, 36.

15. Ngaa mangin “hilway gid” kita kon matigayon na naton ang kahilwayan nga ginpromisa ni Jesus?

¹⁵ Maathag nga ang kahilwayan nga ginpromisa ni Jesus sa iya mga disipulo mas maayo sangsa kahilwayan nga ginahandum sang kalabanan nga tawo subong. Sang nagsiling si Jesus: “Kon hilwayon kamo sang Anak, mangin hilway gid kamo,” ginapatuhuyan niya ang kahilwayan sa pagkaulipon sa sala, nga amo ang pinakamalain nga sahi sang pagkaulipon sa kasaysayan sang tawo. Ngaa masiling naton nga ulipon kita sang sala? Bangod sang sala, makahimo kita sing malain. Ginapunggan man kita sini nga maghimo sing maayo ukon himuon ang aton bug-os nga masarangan. Ang resulta sini amo ang kapaslawan, kasakit, pag-antos, kag sa ulihi kamatayon. (Roma 6:23) Naeksperiensiahan ni apostol Pablo ining grabe nga kasakit. (Basaha ang Roma 7:21-25.) Matigayon lang naton ang matuod nga kahilwayan nga naeksperiensiahan sang aton una nga mga ginikanan kon kuhaon na ang sala nga daw nagagapos sa aton.

16. Paano kita mangin hilway gid?

¹⁶ Sang nagsiling si Jesus nga “kon ginatuman ninyo pirme ang akon ginatudlo,” ginapahangop niya nga dapat may himuon kita para hilwayon niya. Bilang nakadedikar na nga mga Cristiano, ginpanghiwala naton ang aton kaugalingon kag nagdesisyon kita nga sundon ang mga panudlo sang Cristo bilang iya mga disipulo. (Mat. 16:24) Suno sa ginpromisa ni Jesus, mangin hilway gid kita kon mabaton na naton ang tanan nga pagpakamaayo sang iya halad-gawad.

17. (a) Paano kita mangin malipayon kag kontento? (b) Ano ang binagbinagon naton sa masunod nga artikulo?

¹⁷ Kon sundon naton ang mga panudlo ni Jesus bilang iya mga disipulo, mangin malipayon gid kita kag kontento. Magahatag ini sa aton sing paglaum nga mahilway sing bug-os sa pagkaulipon sa sala kag kamatayon. (Basaha ang Roma 8:1, 2, 20, 21.) Binagbinagon sa masunod nga artikulo kon paano naton gamiton sing maalamon ang aton kahilwayan para mapadunggan si Jehova, ang Dios sang matuod nga kahilwayan tubtob sa wala sing katapusan.