“Magpadayon Kamo sa Pagbantay”

“Busa, magpadayon kamo sa pagbantay, kay wala kamo makahibalo kon sa ano nga adlaw magakari ang inyo Ginuo.”​—⁠MATEO 24:⁠42.

1. Ano ang balatyagon sang madugay na nga mga alagad ni Jehova tuhoy sa ila madamong tinuig sang dedikado nga pag-alagad? Maghatag sing halimbawa.

MADAMONG madugay na nga alagad ni Jehova ang nakatuon sang kamatuoran sang mga bata pa sila. Kaangay sang manugpatikang nga nakakita sing perlas nga may mataas nga bili kag nagbaligya sang tanan nga ginapanag-iyahan niya agod mabakal ini, ginsikway sang hanuot nga mga estudyante sang Biblia ang ila kaugalingon kag gindedikar ang ila kabuhi kay Jehova. (Mateo 13:​45, 46; Marcos 8:34) Kamusta ang balatyagon nila nga kinahanglan sila maghulat sing mas malawig sangsa ginpaabot nila agod makita ang katumanan sang mga katuyuan sang Dios sa duta? Wala sila magkanugon! Nagaugyon sila kay Utod A. H. Macmillan, nga paglipas sang halos 60 ka tuig sang dedikado nga pag-alagad sa Dios, nagsiling: “Mas determinado pa gid ako nga magpadayon sa akon pagtuo. Ginhimo sini ang pagkabuhi nga takus para sa akon. Nagabulig gihapon ini sa akon nga maatubang ang palaabuton nga walay kahadlok.”

2. (a) Anong suno-sa-tion nga laygay ang ginhatag ni Jesus sa iya mga sumulunod? (b) Anong mga pamangkot ang binagbinagon naton sa sining artikulo?

² Kamusta kamo? Bisan ano man ang inyo edad, binagbinaga ang pinamulong ni Jesus: “Busa, magpadayon kamo sa pagbantay, kay wala kamo makahibalo kon sa ano nga adlaw magakari ang inyo Ginuo.” (Mateo 24:42) Inang simple nga pinamulong may madalom nga kamatuoran. Wala kita makahibalo kon sa anong adlaw magaabot ang Ginuo agod hukman ining malauton nga sistema, kag indi kinahanglan nga mahibaluan naton ini. Apang dapat kita magkabuhi sa paagi nga kon mag-abot sia, wala kita sing dapat ikanugon. May kaangtanan sa sini, anong mga halimbawa ang makita naton sa Biblia nga magabulig sa aton nga magpadayon nga nagabantay? Paano gin-ilustrar ni Jesus ini nga kinahanglanon? Kag ano ang aton pamatuod karon nga nagakabuhi kita sa katapusan nga mga adlaw sining di-diosnon nga kalibutan?

Isa ka Nagapaandam nga Halimbawa

3. Paano ang madamo nga tawo sa karon kaanggid sa sadtong sa adlaw ni Noe?

³ Sa madamo nga bahin, ang mga tawo karon kaangay sang mga lalaki kag mga babayi nga nagkabuhi sang adlaw ni Noe. Ang duta napuno sadto sing kasingki, kag ang huyog sang tagipusuon sang tawo “malain gid sa tanan nga tion.” (Genesis 6:5) Ang kalabanan nawili sa adlaw-adlaw nga pagsinalayo sa kabuhi. Apang, antes niya ginpahanabo ang dakung Anaw, ginhatagan ni Jehova ang mga tawo sing kahigayunan nga maghinulsol. Ginsugo niya si Noe nga magbantala, kag si Noe nagtuman​—⁠nag-alagad subong “manugbantala sang pagkamatarong” ayhan sa sulod sang 40 ukon 50 ka tuig ukon kapin pa. (2 Pedro 2:5)  Apang, ang mga tawo wala magsapak sa nagapaandam nga mensahe ni Noe. Wala sila magbantay. Gani, sang ulihi, si Noe lamang kag ang iya pamilya ang nakalampuwas sa paghukom ni Jehova.​—⁠Mateo 24:​37-39.

4. Sa anong kahulugan ang ministeryo ni Noe matawag nga kadalag-an, kag paano man ini masiling sa inyo pagbantala nga hilikuton?

⁴ Madinalag-on bala ang ministeryo ni Noe? Indi maghukom pasad sa diutay lamang nga kadamuon sang nagpamati. Sa pagkamatuod, natuman sang pagbantala ni Noe ang katuyuan sini bisan ano man ang reaksion. Ngaa? Bangod ginhatagan sini ang mga tawo sing nagakaigo nga kahigayunan sa pagpamat-od kon bala magaalagad sila kay Jehova ukon indi. Kamusta sa inyo teritoryo nga ginabantalaan? Bisan pa diutay lamang ang positibo nga reaksion, may yara kamo daku nga kadalag-an. Ngaa? Bangod paagi sa pagbantala, ginapalanog ninyo ang paandam sang Dios, kag sa amo ginatuman ninyo ang sugo nga ginhatag ni Jesus sa iya mga sumulunod.​—⁠Mateo 24:​14; 28:​19, 20.

Indi Pagsapak sa mga Manalagna Sang Dios

5. (a) Anong mga kahimtangan ang lapnag sa Juda sang panahon ni Habacuc, kag ano ang reaksion sang mga tawo sa iya matagnaon nga mensahe? (b) Paano ginpakita sang mga taga-Juda ang pagpigos sa mga manalagna ni Jehova?

⁵ Mga siglo pagkatapos sang Anaw, ang ginharian sang Juda yara sa malubha nga kahimtangan. Ang idolatriya, inhustisya, pagpigos, kag bisan pagpatay kinaandan na lamang. Ginbangon ni Jehova si Habacuc agod paandaman ang mga tawo nga kon indi sila maghinulsol, mahanabo sa ila ang kapahamakan sa mga kamot sang mga Caldeanhon, ukon mga Babilonianhon. (Habacuc 1:​5-7) Apang ang mga tawo wala namati. Ayhan nangatarungan sila, ‘Ti, sang nagligad nga kapin sa isa ka gatos ka tuig, nagpaandam man si manalagna Isaias sing subong sina, apang wala man sing natabo!’ (Isaias 39:​6, 7) Madamo sang mga opisyales sang Juda ang wala lamang magsapak sa mensahe kundi nagpigos man sa mga mensahero. Sang isa ka bes, gintinguhaan nila nga patyon si manalagna Jeremias, kag nagmadinalag-on kuntani sila kon wala magpasilabot si Ahikam. Naakig bangod sang isa pa ka matagnaon nga mensahe, ginpapatay ni Hari Joaquim si manalagna Urias.​—⁠Jeremias 26:​21-24.

6. Paano ginpabakod ni Jehova si Habacuc?

⁶ Ang mensahe ni Habacuc matigdas man, kag wala ini maluyagan subong sang kay Jeremias, nga gin-inspirar sang Dios sa pagtagna sang 70-ka-tuig nga kahapayan sang Juda. (Jeremias 25:​8-11) Gani, mahangpan naton ang kalisod ni Habacuc sang nagtu-aw sia: “Tubtob san-o, O Jehova, magapangayo ako sing bulig, kag indi ka magpamati? Tubtob san-o ako magapangayo sa imo sing bulig gikan sa kasingki, kag indi ikaw magaluwas?” (Habacuc 1:2) Si Jehova mainayuhon nga nagsabat kay Habacuc paagi sining makapabakod-pagtuo nga pinamulong: “Ang palanan-awon naigo pa sa gintalana nga tion, kag nagadalidali ini sa katapusan, kag indi ini magbutig. Bisan pa magpalantang ini, padayon nga paabuta ini; kay pat-od nga magaabot ini. Indi ini magpalantang.” (Habacuc 2:3) Gani may “gintalana nga tion” si Jehova para tapuson ang inhustisya kag pagpigos. Kon daw may pagpalantang man, si Habacuc indi dapat maluyahan sing buot, ukon maghinay sia. Sa baylo, dapat sia ‘padayon nga magpaabot,’ nga nagakabuhi kada adlaw nga may balatyagon sang pagkahilingagawon. Ang adlaw ni Jehova indi magpalantang!

7. Ngaa isa pa ka kalaglagan ang gintalana para sa Jerusalem sang nahaunang siglo C.⁠E.?

 ⁷ Mga 20 ka tuig pagkatapos nagpamulong si Jehova kay Habacuc, ang kapital nga siudad sang Juda, ang Jerusalem, ginlaglag. Sang ulihi gintukod ini liwat, kag madamong kasaypanan nga nagpahanusbo sing daku kay Habacuc ang gintadlong. Apang, sang nahaunang siglo C.⁠E., ang siudad gintalana liwat agod laglagon bangod sang pagkadi-matutom sang mga pumuluyo sini. Sing maluluy-on, naghimo si Jehova sing kahimusan agod makalampuwas ang mga matarong sing tagipusuon. Sini nga tion, gingamit niya ang tumalagsahon nga manalagna nga si Jesucristo sa paghatag sang mensahe. Sang 33 C.⁠E., nagsiling si Jesus sa iya mga sumulunod: “Kon makita ninyo ang Jerusalem nga nalikupan sang nagkampo nga mga hangaway, nian hibalua ninyo nga ang paghapay sa iya malapit na. Nian ang mga sa Judea magpalagyo sa mga bukid.”​—⁠Lucas 21:​20, 21.

8. (a) Ano ang mahimo nga natabo sa iban nga mga Cristiano samtang nagalipas ang tion sa tapos mapatay si Jesus? (b) Paano natuman ang matagnaon nga pinamulong ni Jesus tuhoy sa Jerusalem?

⁸ Samtang nagalipas ang mga tinuig, ang iban nga mga Cristiano sa Jerusalem mahimo nga nagpalibog kon san-o gid matuman ang tagna ni Jesus. Ti, binagbinaga ang mga sakripisyo nga pat-od gid nga ginhimo sang pila sa ila. Ayhan ginsikway nila ang matahom nga mga tanyag sa negosyo bangod sang ila determinasyon nga magpadayon sa pagbantay. Samtang nagalipas ang tion, gintak-an bala sila? Naghinakop bala sila nga ginauyangan nila ang ila tion, nagapangatarungan nga ang pinamulong ni Jesus naaplikar sa ulihi nga kaliwatan, kag indi sa ila kaliwatan? Sang 66 C.⁠E., ang tagna ni Jesus nagsugod nga matuman sang ginlibutan sang Romanong hangaway ang Jerusalem. Nakilala sang mga nagpadayon nga nagabantay ang tanda, nagpalagyo sila gikan sa siudad, kag wala makaeksperiensia sang paghapay sa Jerusalem.

Pag-ilustrar sa Kinahanglanon nga Magmabinantayon

9, 10. (a) Paano mo isumaryo ang ilustrasyon ni Jesus tuhoy sa mga ulipon nga naghulat sa ila agalon sa pagbalik gikan sa iya pagpakasal? (b) Ngaa ang paghulat sa ila agalon mahimo nga nangin mabudlay para sa mga ulipon? (c) Ngaa mapuslanon nga mangin mapailubon ang mga ulipon?

⁹ Sa pagpadaku sa kinahanglanon nga magmabinantayon, ginpaanggid ni Jesus ang iya mga disipulo sa mga ulipon nga nagahulat sa pagbalik sang ila agalon gikan sa iya pagpakasal. Nahibaluan nila nga magabalik sia sa isa ka pat-od nga gab-i​—⁠apang sa ano nga oras? Sa nahauna bala nga pagbantay sa kagab-ihon? Sa ikaduha? Sa ikatlo? Wala sila makahibalo. Si Jesus nagsiling: “Kon mag-abot [ang agalon] sa ikaduha nga pagbantay, bisan pa kon sa ikatlo, kag masapwan sila sing subong [nga nagabantay], malipayon sila!” (Lucas 12:​35-38) Hunahunaa lamang ang pagpaabot sining mga ulipon. Ang tagsa ka gahod, ang tagsa ka garhom mahimo gid nga labi nga nagpalangkag sa ila: ‘Agalon na ayhan namon ini?’

¹⁰ Ano abi kon ang agalon nag-abot sang ikaduha nga pagbantay sa kagab-ihon, nga nagalawig halin sa alas nuebe sang gab-i tubtob sa tungang-gab-i? Ang tanan bala nga ulipon, lakip na ang mga nagpangabudlay sing lakas kutob sang kaagahon, nakahanda sa pag-abiabi sa iya, ukon ang iban bala mahimo nga natulugan na? Ano abi kon ang agalon nagbalik sang ikatlo nga pagbantay sa kagab-ihon​—⁠ang tion halin sa tungang-gab-i tubtob sa mga alas tres sang kaagahon? Ang iban bala nga mga ulipon mahimo nga naluyahan na sing buot, nagamurug-ot pa gani bangod sang daw pagpalantang sang ila agalon?⁠ * Yadto lamang ang naabtan nga nagabantay sang mag-abot ang agalon ang ipahayag nga malipayon. Pat-od gid nga naaplikar sa ila ang pinamulong sang Hulubaton 13:​12: “Ang pagpaabot nga napalantang nagapasakit sang tagipusuon, apang ang butang nga ginahandum isa ka kahoy sang kabuhi kon mag-abot ini.”

11. Paano ang pangamuyo makabulig sa aton nga magpadayon sa pagbantay?

¹¹ Sa tion sang daw pagpalantang, ano ang magabulig sa mga sumulunod ni Jesus nga magpadayon sa pagbantay? Samtang sa katamnan sang Getsemane wala lamang madugay antes sang pagdakop sa iya, nagsiling si Jesus sa tatlo sang iya mga apostoles: “Magpabilin kamo nga nagabantay kag mangamuyo sing padayon, agod indi  kamo magsulod sa pagsulay.” (Mateo 26:41) Mga pila ka tuig sang ulihi, si Pedro, nga didto sadto nga okasyon, naghatag sing kaanggid nga laygay sa mga masigka-Cristiano. Sia nagsulat: “Ang katapusan sang tanan nga butang malapit na. Gani, magmaligdong kamo sa paghunahuna, kag magpulaw may kaangtanan sa mga pangamuyo.” (1 Pedro 4:7) Sing maathag, ang hugot nga pangamuyo dapat mangin bahin sang aton Cristianong rutina. Sa katunayan, padayon nga kinahanglan kita nga makitluoy kay Jehova nga buligan kita nga magpadayon sa pagbantay.​—⁠Roma 12:​12; 1 Tesalonica 5:⁠17.

12. Ano ang kinatuhayan sa ulot sang paghaumhaum kag sang pagkamabinantayon?

¹² Tandai nga si Pedro nagsiling man: “Ang katapusan sang tanan nga butang malapit na.” Daw ano kalapit? Wala sing paagi nga mahibaluan sang mga tawo ang eksakto nga adlaw kag oras. (Mateo 24:36) Apang may kinatuhayan sa ulot sang paghaumhaum, nga wala ginapalig-on sang Biblia, kag sang padayon nga pagpaabot sa katapusan, nga ginapalig-on sini. (Ipaanggid ang 2 Timoteo 4:​3, 4; Tito 3:⁠9.) Ano ang isa ka paagi nga padayon naton nga mapaabot ang katapusan? Paagi sa pagtalupangod sing maayo sa pamatuod nga ang katapusan malapit na. Busa repasuhon naton ang anom ka ebidensia nga nagapamatuod nga nagakabuhi kita sa katapusan nga mga adlaw sining di-diosnon nga kalibutan.

Anom ka Makakumbinsi nga Ebidensia

13. Paano ang tagna ni Pablo nga narekord sa 2 Timoteo kapitulo 3 nagakumbinsi sa imo nga nagakabuhi kita sa “katapusan nga mga adlaw”?

¹³ Una, maathag naton nga nakita ang katumanan sang tagna ni apostol Pablo nahanungod sa “katapusan nga mga adlaw.” Si Pablo nagsulat: “Sa katapusan nga mga adlaw magaabot ang makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay pakigbagayan. Kay ang mga tawo mangin mga mahigugmaon sang kaugalingon, mga mahigugmaon sang kuwarta, mga bugalon, mga palabilabihon, mga mapasipalahon, mga malalison sa mga ginikanan, mga di-mapinasalamaton, mga di-matutom, mga wala sing kinaugali nga gugma, mga indi tampad sa bisan anong kasugtanan, mga mapatupatuon, mga wala sing pagpugong sa kaugalingon, mga mabangis, mga wala sing gugma sa kaayuhan, mga maluib, mga matig-a sing ulo, mga nagahabok sa pagpadayaw, mga mahigugmaon sa kinasadya sa baylo sang sa Dios, nga may dagway sang diosnon nga debosyon apang nagapanghiwala sang gahom sini; kag likawi ini sila. Apang ang malaut nga mga tawo kag mga impostor magalain kag magalain pa, nga nagapatalang kag ginapatalang.” (2 Timoteo 3:​1-5, 13) Wala bala naton makita nga ining tagna natuman sa aton adlaw? Yadto lamang ang wala nagasapak sa mga katunayan ang makapanghiwala sini!⁠ *

14. Paano ang pinamulong sang Bugna 12:9 may kaangtanan sa Yawa nagakatuman karon, kag ano ang mahanabo sa iya sa dili madugay?

¹⁴ Ikaduha, nakita naton ang mga epekto sang pagtabog kay Satanas kag sa iya mga demonyo gikan sa langit, sa katumanan sang Bugna 12:⁠9. Didto, aton mabasa: “Ginhulog ang daku nga dragon, ang una nga man-ug, ang isa nga ginatawag nga Yawa kag Satanas, nga nagapatalang sa bug-os napuy-an nga duta; ginhulog sia sa duta, kag ang iya mga anghel ginhulog kaupod niya.” Nagresulta ini sa dakung kailo sa duta. Sa pagkamatuod, may yara madamo nga kailo sa katawhan, ilabi na sugod sang 1914. Apang ang tagna sa Bugna nagadugang nga sang gintagbong ang Yawa sa duta, nakahibalo sia nga “diutay na lang ang iya tion.” (Bugna 12:12) Sa sini nga panag-on, si Satanas nagapakig-away sa hinaplas nga mga sumulunod ni Cristo. (Bugna 12:17) Nakita gid naton ang mga epekto sang iya pagsalakay sa aton tion.⁠ * Apang, sa dili madugay, si Satanas bukuton sa kadadalman agod nga “indi na niya pagdayaan ang mga pungsod.”​—⁠Bugna 20:​1-3.

15. Paano ang Bugna 17:​9-11 nagahatag sing ebidensia nga nagakabuhi kita sa tion sang katapusan?

¹⁵ Ikatlo, nagakabuhi kita sa panahon sang ikawalo kag katapusan nga “hari” nga ginsambit sa tagna nga narekord sa Bugna 17:​9-11. Ginasambit diri ni apostol Juan ang pito ka hari, nga nagatiglawas sa pito ka kagamhanan sa kalibutan​—⁠Egipto, Asiria, Babilonia, Medo-Persia, Gresya, Roma, kag  Anglo-Amerikano nga doble nga kagamhanan sa kalibutan. Nakita man niya ang “ikawalo nga hari” nga ‘naghalin sa pito.’ Ining ikawalo nga hari​—⁠ang katapusan nga nakita ni Juan sa palanan-awon⁠—nagatiglawas sa Nasyones Unidas. Si Juan nagasiling nga ining ikawalo nga hari ‘magakadto sa kalaglagan,’ nga pagkatapos sini wala na sing dutan-on nga hari ang ginsambit pa.⁠ *

16. Paano ang mga katunayan sa katumanan sang larawan sa damgo ni Nabocodonosor nagapakita nga nagakabuhi kita sa katapusan nga mga adlaw?

¹⁶ Ikap-at, nagakabuhi kita sa panag-on nga ginalaragway sang mga tiil sa larawan nga gindamgo ni Nabocodonosor. Ginpatpat ni manalagna Daniel ining makatalanhaga nga damgo sa daku nga larawan sa dagway sang tawo. (Daniel 2:​36-43) Ang apat ka metal nga bahin sang larawan nagatiglawas sa lainlain nga mga kagamhanan sa kalibutan, sugod sa ulo (ang Emperyo sang Babilonia) kag paubos sa mga tiil kag mga tudlo sa tiil (ang mga panguluhan nga nagagahom karon). Ang tanan nga kagamhanan sa kalibutan nga gintiglawas sa sadto nga larawan nagluntad na. Nagakabuhi kita sa panag-on nga ginlaragway sang mga tiil sang larawan. Ang iban pa nga mga kagamhanan nga magaabot wala ginsambit.⁠ *

17. Paano ang aton hilikuton sa pagbantala sing Ginharian nagahatag sing dugang pa nga ebidensia nga nagakabuhi kita sa tion sang katapusan?

¹⁷ Ikalima, nakita naton ang ginahimo nga pagbantala nga hilikuton sa bug-os nga kalibutan, nga ginsiling ni Jesus nga mahanabo antes gid lamang sa katapusan sining sistema. Si Jesus nagsiling: “Ining maayong balita sang ginharian ibantala sa bug-os napuy-an nga duta subong panaksi sa tanan nga kapungsuran; kag ugaling magaabot ang katapusan.” (Mateo 24:14) Sa karon, ina nga tagna ginatuman sa di-matupungan nga kasangkaron. Matuod, may mga teritoryo nga wala pa gihapon mabantalaan, kag mahimo nga sa gintalana nga tion ni Jehova, ang daku nga ganhaan nga nagapadulong sa labi pa nga hilikuton mabuksan. (1 Corinto 16:9) Walay sapayan sina, ang Biblia wala nagasiling nga magahulat si Jehova tubtob ang tanan nga indibiduwal sa duta makabaton sing personal nga panaksi. Sa baylo, ang maayong balita dapat ibantala sa kaayawan ni Jehova. Ugaling magaabot ang katapusan.​—⁠Ipaanggid ang Mateo 10:⁠23.

18. Sing maathag, ano ang kahimtangan sang pila sa mga hinaplas kon magsugod ang dakung kapipit-an, kag paano ini mapat-od?

¹⁸ Ikan-om, ang kadamuon sang matuod nga hinaplas nga mga disipulo ni Cristo nagadiutay, bisan pa nga ang iban mangin yari pa sa duta kon magsugod ang dakung kapipit-an. Ang kalabanan sang nagkalabilin mga tigulang na, kag sa sulod sang mga tinuig ang kadamuon sadtong matuod nga hinaplas nagadiutay pa. Apang, nagapatuhoy sa dakung kapipit-an, si Jesus nagsiling: “Luwas kon palip-uton yadtong mga adlaw, wala kuntani sing unod nga maluwas; apang bangod sa mga pinili palip-uton yadtong mga adlaw.” (Mateo 24:​21, 22) Maathag, nian, nga ang pila sang “mga pinili” ni Cristo mangin yari pa sa duta kon magsugod ang dakung kapipit-an.⁠ *

Ano ang Yara sa Unahan?

19, 20. Ngaa mas hilingagawon para sa aton karon sangsa nagligad nga magpabilin nga nagabugtaw kag magpadayon nga nagabantay?

¹⁹ Ano ang nagahulat sa aton sa palaabuton? Magaabot pa ang makakulunyag nga mga tion. Si Pablo nagpaandam nga “ang adlaw ni Jehova magaabot  subong sang makawat sa kagab-ihon.” Nagapatuhoy sa mga tawo nga daw mangin-alamon sa kalibutan, sia nagsiling: “Sa tion nga sila magsiling: ‘Paghidait kag kalig-unan!’ nian hinali nga kalaglagan ang magaabot sa ila sa gilayon.” Gani, si Pablo nagalaygay sa iya mga bumalasa: “Indi kita magtulog subong sang ginahimo sang iban, kundi magpabilin kita nga nagabugtaw kag huptan ang aton kaligdong.” (1 Tesalonica 5:​2, 3, 6) Sa pagkamatuod, yadtong nagalaum sa tawhanon nga mga institusyon sa pagpaluntad sing paghidait kag kalig-unan wala nagasapak sang katunayan. Ini nga mga indibiduwal mahamuok nga nagakatulog!

²⁰ Ang kalaglagan sining sistema sang mga butang magaabot sing hinali gid. Gani, paabuta sing padayon ang adlaw ni Jehova. Ang Dios mismo nagsiling kay Habacuc: “Indi ini magpalantang”! Sa pagkamatuod, hilingagawon gid karon nga magpadayon kita sa pagbantay.

[Mga nota]

Madumduman Mo Bala?

• Anong Makasulatanhon nga mga halimbawa ang makabulig sa aton nga magpadayon sa pagbantay?

• Paano gin-ilustrar ni Jesus ang kinahanglanon nga magbantay?

• Anong anom ka ebidensia ang nagapamatuod nga nagakabuhi kita sa katapusan nga mga adlaw?

[Mga pamangkot sa Pagtinuon]

[Mga retrato sa pahina 9]

Si A. H. Macmillan nag-alagad sing matutom kay Jehova sa halos anom ka dekada

[Retrato sa pahina 10]

Ginpaanggid ni Jesus ang iya mga disipulo sa mga ulipon nga nagapadayon sa pagbantay