Amligi ang Imo Tagipusuon

“Labaw sa tanan nga dapat bantayan, amligi ang imo tagipusuon, kay nagagikan sa sini ang mga tuburan sang kabuhi.”​—⁠HULUBATON 4:23.

1, 2. Ngaa dapat naton amligan ang aton tagipusuon?

ISA ka tigulang nga tawo sa isa ka pulo sa Caribeano ang nagguwa sa iya puluy-an pagkatapos sang unos. Samtang ginatan-aw niya ang halit sa palibot niya, nahisayran niya nga ang isa ka daku nga kahoy nga madamo na nga tinuig nga nagatindog malapit sa iya atubangan nga gawang wala na. ‘Paano ini natabo,’ pamangkot niya, ‘samtang ang mas magagmay nga mga kahoy sa palibot nakalampuwas?’ Ang pag-usisa sa tuod sang natumba nga kahoy nagahatag sang sabat. Ang nasulod nga bahin sang daw di-mationg nga kahoy gabok na gali, kag ginbuyagyag lamang sang unos ang di-makita nga pagkagabok.

² Daw ano kasubo kon ang isa ka matuod nga sumilimba nga daw nakapanggamot sing malig-on sa Cristianong dalanon sang kabuhi magapangampo sa isa ka pagtilaw sang pagtuo. Ang Biblia makatarunganon nga makasiling nga “ang huyog sang tagipusuon sang tawo malaut kutob sa iya pagkapamatan-on.” (Genesis 8:21) Nagakahulugan ini nga kon indi magbantay sing dalayon, bisan ang pinakamaayo nga tagipusuon mahimo masulay sa paghimo sing malain. Sanglit walay di-himpit nga tawhanon nga tagipusuon ang indi mahimo nga maapektuhan sang kalainan, dapat naton binagbinagon sing serioso ang laygay: “Labaw sa tanan nga dapat bantayan, amligi ang imo tagipusuon.” (Hulubaton 4:23) Gani paano naton maamligan ang aton malaragwayon nga tagipusuon?

Regular nga Pagpatan-aw​—⁠Kinahanglanon Gid

3, 4. (a) Ano ang mahimo nga ipamangkot tuhoy sa literal nga tagipusuon? (b) Ano ang makabulig sa aton agod mausisa ang aton malaragwayon nga tagipusuon?

³ Kon magpatan-aw ka sa doktor, mahimo nga usisaon niya ang imo tagipusuon. Ang imo bala kabilugan nga panglawas, pati na ang imo tagipusuon, nagapakita nga nagatigayon ka sing supisyente nga sustansia? Kamusta ang imo presyon sang dugo? Ang pitik bala sang imo tagipusuon dalayon kag mabaskog? May yara ka bala nagakaigo nga ehersisyo? Ang imo bala tagipusuon ginahul-an sing di-nagakaigo?

⁴ Kon ang literal nga tagipusuon nagakinahanglan sing regular nga pagpatan-aw, kamusta naman ang imo malaragwayon nga tagipusuon? Ginausisa ini ni Jehova. (1 Cronica 29:17) Gani dapat man naton ini usisaon. Paano? Paagi sa pagpamangkot subong sang: Ang akon bala tagipusuon nagatigayon sing supisyente nga espirituwal nga pagkaon paagi sa regular nga personal nga pagtuon kag pagtambong sa mga miting? (Salmo 1:​1, 2; Hebreo 10:​24, 25) Ang mensahe bala ni Jehova ginakabalak-an sing serioso sang akon tagipusuon kaangay sang “kalayo nga nagadabdab nga natakpan sa akon mga tul-an,” nga nagapahulag sa akon nga makigbahin sa pagbantala-sing-Ginharian kag paghimo-disipulo nga hilikuton? (Jeremias 20:⁠9; Mateo 28:​19, 20; Roma 1:​15, 16) Napahulag bala ako nga manikasog sing lakas, nagapakigbahin sa pila ka bahin sang bug-os tion nga ministeryo kon posible? (Lucas 13:24) Sa ano nga sahi sang palibot ginapadayag ko ang akon malaragwayon nga tagipusuon? Nagapakig-upod bala ako sa iban nga ang ila tagipusuon nahiusa sa matuod nga pagsimba? (Hulubaton 13:20; 1 Corinto 15:33) Kabay nga mangin maabtik kita sa pagmutik sa bisan ano man nga kakulangan kag sa paghimo sa gilayon sing mga tikang agod matadlong ini.

5. Ano ang mapuslanon nga katuyuan sang mga pagtilaw sa pagtuo?

⁵ Masami kita makaeksperiensia sing mga pagtilaw sa pagtuo. Nagahatag ini sa aton sing mga kahigayunan agod makita ang kahimtangan sang aton tagipusuon. Sa mga Israelinhon nga manugsulod anay sa Ginsaad nga Duta, si Moises nagsiling: ‘Ginpalakat ka ni Jehova nga imo Dios sining kap-atan ka tuig sa kahanayakan, agod nga mapaubos ka niya, sa pagtilaw sa imo agod mahibaluan kon ano ang yara sa imo tagipusuon, kon bala tumanon mo ang iya mga sugo ukon indi.’ (Deuteronomio 8:2)  Wala bala kita masami nga nagakakibot sa mga balatyagon, mga handum, ukon mga reaksion nga nagalutaw kon mag-atubang kita sing wala ginapaabot nga mga kahimtangan ukon mga pagsulay? Ang mga pagtilaw nga ginapahanugutan ni Jehova nga mahanabo pat-od gid nga magapatalupangod sa aton sang aton indi maayo nga mga kinaiya, nga nagahatag sa aton sing kahigayunan nga mag-uswag. (Santiago 1:2-4) Kabay nga binagbinagon kag ipangamuyo naton ang aton reaksion sa mga pagtilaw!

Ano ang Ginapakita Sang Aton Ginahambal?

6. Ano ang ginasugid sang mga butang nga luyag naton hambalan tuhoy sa aton tagipusuon?

⁶ Paano naton mapat-od kon ano ang aton ginapakabahandi sa aton tagipusuon? Si Jesus nagsiling: “Ang maayo nga tawo nagapaguwa sing maayo gikan sa maayo nga bahandi sang iya tagipusuon, apang ang malaut nga tawo nagapaguwa sing butang nga malaut gikan sa iya malaut nga bahandi; kay gikan sa kabuganaan sang tagipusuon nagapamulong ang iya baba.” (Lucas 6:45) Ang aton pirme ginahambal isa ka maayo nga palatandaan kon ano gid ang luyag naton. Masami bala kita nagahambal tuhoy sa materyal nga mga butang kag sekular nga mga hinimuan? Ukon ang aton bala mga paghambalanay masunson nga nasentro sa espirituwal nga mga butang kag teokratikong mga tulumuron? Sa baylo nga ipamaba ang kasaypanan sang iban, mahigugmaon bala kita nga nahuyog nga takpan ini? (Hulubaton 10:​11, 12) May huyog bala kita nga hambalan pirme ang tuhoy sa mga tawo kag ang nagakatabo sa ila kabuhi apang talagsa lang ang tuhoy sa mga prinsipio kag mga ideya? Palatandaan bala ini nga nangin interesado kita sing di-nagakaigo sa personal nga mga butang sang iban nga tawo?​—⁠1 Pedro 4:15.

7. Ano nga leksion tuhoy sa pag-amlig sang aton tagipusuon ang matun-an naton gikan sa sugilanon sang napulo ka utod ni Jose?

⁷ Binagbinaga ang natabo sa isa ka daku nga pamilya. Ang napulo ka mas magulang nga mga anak ni Jacob ‘indi makahambal sing mahidaiton’ sa ila manghod nga si Jose. Ngaa? Nahisa sila bangod sia ang paborito nga anak sang ila amay. Sang ulihi sang si Jose ginpakamaayo nga makabaton sing mga damgo halin sa Dios, nga nagapamatuod sang kahamuot ni Jehova sa iya, “nakatigayon sila sing dugang pa nga kabangdanan agod dumtan sia.” (Genesis 37:​4, 5, 11) Mapintas nila nga ginbaligya ang ila manghod sa pagkaulipon. Nian, sa paninguha nga takpan ang ila sala, ginlimbungan nila ang ila amay agod maghunahuna sia nga si Jose ginpatay sang sapat nga talunon. Ang napulo ka utod ni Jose wala mag-amlig sang ila tagipusuon sadto nga tion. Kon maabtik kita sa pagmulay sa iban, pamatuod bala ini nga may kahisa ukon kaimon sa aton tagipusuon? Dapat  kita magmabinantayon sa pag-usisa kon ano ang nagaguwa sa aton baba kag magmaabtik sa pagdula sang di-nagakaigo nga mga huyog.

8. Ano ang makabulig sa aton sa pag-usisa sang aton tagipusuon kon masulay kita nga magbinutig?

⁸ Bisan pa “imposible sa Dios nga magbutig,” ang di-himpit nga mga tawo nahuyog sa pagbutig. (Hebreo 6:18) “Ang tagsa ka tawo butigon,” panalabiton sang salmista. (Salmo 116:11) Bisan si apostol Pedro binutig nga nagpanghiwala kay Jesus sing makatlo. (Mateo 26:69-75) Maathag nga dapat kita maghalong nga likawan ang mga kabutigan, kay ginadumtan ni Jehova ang “butigon nga dila.” (Hulubaton 6:16-19) Kon masulay kita nga magbinutig, maalamon nga usisaon naton ang kabangdanan. Bangod bala ini sa kahadlok sa tawo? Kahadlok sa silot bala ang rason? Ang kahuya bala ukon ang kakagod amo ang gamot sang problema? Ano man ang kabangdanan, daw ano gid ka nagakaigo nga hunahunaon naton ini, mapainubuson nga batunon ang aton kakulangan, kag makitluoy sang kapatawaran ni Jehova, ginapangayo ang iya bulig sa paglandas sang kaluyahon! Ang “mga tigulang sang kongregasyon” mahimo nga amo ang labing maayo nga makahatag sini nga bulig.​—⁠Santiago 5:14.

9. Ano ang mahimo ipahayag sang aton mga pangamuyo tuhoy sa aton tagipusuon?

⁹ Bilang sabat sa pagpangabay sing kaalam kag ihibalo sang lamharon nga si Hari Solomon, si Jehova nagsiling: “Bangod malapit ini sa imo tagipusuon kag wala ka magpangayo sing kamanggaran, pagkabutang kag kadungganan . . . , ang kaalam kag ang ihibalo ginahatag sa imo; ang kamanggaran kag pagkabutang kag kadungganan ihatag ko man sa imo.” (2 Cronica 1:​11, 12) Gikan sa ginpangayo kag wala ginpangayo ni Solomon, nahibaluan ni Jehova kon ano ang malapit sa tagipusuon ni Solomon. Ano ang ginasugid sang aton mga pangamuyo sa Dios tuhoy sa aton tagipusuon? Ginasugid bala sang aton mga pangamuyo ang aton kauhaw sa ihibalo, kaalam, kag paghantop? (Hulubaton 2:1-6; Mateo 5:3) Malapit bala sa aton tagipusuon ang mga intereses sang Ginharian? (Mateo 6:​9, 10) Kon ang aton mga pangamuyo nangin amo-amo lang gihapon kag pakulahaw, palatandaan ini nga dapat maghinguyang sing tion agod pamalandungan ang mga binuhatan ni Jehova. (Salmo 103:2) Ang tanan nga Cristiano dapat mangin alisto sa paghangop kon ano ang ginapahayag sang ila mga pangamuyo.

Ano ang Ginasugid Sang Aton mga Buhat?

10, 11. (a) Diin nagasugod ang panghilahi kag panghilawas? (b) Ano ang makabulig sa aton agod indi ‘makahimo sing panghilahi sa tagipusuon’?

¹⁰ Ginasiling nga mas mabaskog kuno ang ginahambal sang buhat sangsa pulong. Ang aton mga buhat madamo gid sing ginasugid tuhoy sa kon ano kita sa sulod. Halimbawa, tuhoy sa moralidad, ang pag-amlig sang aton tagipusuon nagakinahanglan indi lamang sang paglikaw sa isa ka buhat sang pakighilawas ukon panghilahi. Sa iya Sermon sa Bukid, si Jesus nagsiling: “Ang tagsatagsa nga padayon nga nagatan-aw sa isa ka babayi nga may daku nga pagkaibog sa iya nakahimo na sa iya sing panghilahi sa iya tagipusuon.” (Mateo 5:28) Paano kita makalikaw nga manghilahi bisan sa aton tagipusuon?

¹¹ Ang matutom nga si patriarka Job nagpahamtang sing halimbawa para sa mga Cristianong minyo. Si Job pat-od gid nga may kinaandan nga pagpakig-angot sa batan-on nga mga kababayin-an kag mainayuhon nga nagbulig pa gani sa ila kon kinahanglan nila. Apang ang ideya nga magpakita sing luyag sa ila indi gid kalahamut-an sa sining tawo nga may integridad. Ngaa? Bangod malig-on sia nga namat-od nga indi magtulok sing maibugon sa mga babayi. “Nakigkatipan ako sa akon mga mata,” siling niya. “Gani paano ako makahatag sing igtalupangod sa isa ka ulay?” (Job 31:1) Kabay nga maghimo kita sing kaanggid nga pagpakigkatipan sa aton mga mata kag amligan ang aton tagipusuon.

12. Paano mo iaplikar ang Lucas 16:10 kon tuhoy sa pag-amlig sa imo tagipusuon?

¹² “Ang tawo nga matutom sa diutay gid matutom man sa madamo,” siling sang Anak sang Dios, “kag ang tawo nga di-matarong sa diutay gid di-matarong man sa madamo.” (Lucas 16:10) Huo, dapat naton usisaon ang aton paggawi sa daw magagmay nga mga butang sa adlaw-adlaw nga pagkabuhi, bisan sa mga nagakatabo sing pribado sa aton puluy-an. (Salmo 101:2) Samtang nagalingkod sa aton balay, nagatan-aw sing telebisyon, ukon nagagamit sing Internet, ginapat-od bala naton nga ginasunod naton ang Makasulatanhon nga laygay: “Ang pagkamakihilawason kag ang tanan nga sahi sang kahigkuan ukon paghamkon dili gid paghingadlan sa tunga ninyo, subong nga nagakaigo sa mga tawo nga balaan; ni ang makahuluya nga paggawi ni ang binuang nga hinambal ni ang malaw-ay nga linahog,  mga butang nga indi nagakaigo”? (Efeso 5:​3, 4) Kag kamusta naman ang kasingki sa telebisyon ukon sa mga video game? “Si Jehova nagausisa sa matarong subong man sa malaut,” siling sang salmista, “kag ang bisan sin-o nga nagahigugma sang kasingki pat-od nga dumtan sang Iya kalag.”​—⁠Salmo 11:5.

13. Ano nga paghalong ang kinahanglan kon nagabinagbinag sang kon ano ang nagaguwa sa aton tagipusuon?

¹³ “Ang tagipusuon malimbungon labaw sa tanan nga butang kag makatalagam,” paandam ni Jeremias. (Jeremias 17:9) Ining pagkamalimbungon sang tagipusuon mahimo madayag kon ginapakamatarong naton ang aton mga kasaypanan, ginapakadiutay ang mga kakulangan, ginapangitaan sing mga rason ang di-maayo gid nga mga kinaiya sang personalidad, ukon ginapasobrahan ang mga hinimuan. Ang desperado nga tagipusuon makasarang man magpakunokuno​—⁠ang madanlog nga mga bibig nagahambal sing isa ka butang, apang ang mga buhat nagapakita sing tuhay. (Salmo 12:⁠2; Hulubaton 23:7) Daw ano ka importante nga mangin bunayag kita samtang ginausisa naton kon ano ang nagaguwa sa tagipusuon!

Simple Bala ang Aton Mata?

14, 15. (a) Ano ang “simple” nga mata? (b) Paano ang paghupot nga simple sang mata nagabulig sa aton nga maamligan ang tagipusuon?

¹⁴ “Ang suga sang lawas amo ang mata,” siling ni Jesus. Sia nagdugang: “Nian, kon ang imo mata simple, ang imo bug-os nga lawas mangin masanag.” (Mateo 6:22) Ang simple nga mata natuon sa isa ka tulumuron, ukon katuyuan, nga wala ginatublag gikan sa sini sang iban nga butang. Sa pagkamatuod, ang aton mata dapat nahugod sa ‘pagpangita anay sa ginharian kag sa pagkamatarong [sang Dios].’ (Mateo 6:33) Ano ang matabo sa aton malaragwayon nga tagipusuon kon ang aton mata wala ginahuptan nga simple?

¹⁵ Binagbinaga ang tuhoy sa pagpangita sing palangitan-an. Ang pag-aman para sa mga kinahanglanon sang aton pamilya isa ka Cristianong kinahanglanon. (1 Timoteo 5:8) Apang ano abi kon masulay kita sang handum nga tigayunon ang pinakabag-o, ang pinakamaayo, kag ang pinakanaluyagan nga pagkaon, panapton, pasilungan, kag iban pa nga butang? Indi bala ini makaulipon gid sang tagipusuon kag hunahuna, nagahimo sa aton nga mangin indi bug-os tagipusuon sa aton pagsimba? (Salmo 119:113; Roma 16:18) Ngaa indi kita dapat mawili sa pag-atipan sa pisikal nga mga kinahanglanon amo nga ang aton kabuhi nasentro na lamang sa pamilya, negosyo, kag materyal nga mga butang? Dumduma ang inspirado nga laygay: “Hatagi sing igtalupangod ang inyo kaugalingon nga ang inyo mga tagipusuon indi gid mabug-atan sang sobra nga pagkaon kag lakas nga pag-inom kag mga kabalaka sa kabuhi, kag yadto nga adlaw magaabot sa inyo sing hinali subong sang siod. Kay magaabot ini  sa tanan nga nagapuyo sa nawong sang bug-os nga duta.”​—⁠Lucas 21:​34, 35.

16. Ano nga laygay ang ginhatag ni Jesus tuhoy sa mata, kag ngaa?

¹⁶ Ang mata isa ka importante nga alagyan sang komunikasyon pakadto sa hunahuna kag tagipusuon. Kon sa ano ini nasentro mahimo makaimpluwensia sing daku sa aton hunahuna, emosyon, kag buhat. Nagagamit sing malaragwayon nga pulong, ginpatuhuyan ni Jesus ang gahom sang pagsulay sa mata kag nagsiling: “Kon, karon, ang imo tuo nga mata nagapasandad sa imo, lukata ini kag ihaboy gikan sa imo. Kay maayo pa sa imo nga madula ang isa ka bahin sang imo lawas sangsa ihaboy ang bug-os mo nga lawas sa Gehena.” (Mateo 5:29) Ang mata dapat punggan nga makonsentrar sa indi nagakaigo nga mga talan-awon. Halimbawa, indi ini dapat pagtugutan nga mawili sa butang nga gindesinyo sa pagpakunyag ukon sa pagpukaw sang di-nagakaigo nga mga luyag kag mga handum.

17. Paano ang pag-aplikar sang Colosas 3:5 nagabulig sa aton agod maamligan ang tagipusuon?

¹⁷ Ang panan-aw, siempre pa, indi lamang ang aton igbalatyag sa pagpakigkomunikar sa iban. Ang iban pa nga mga igbalatyag, subong sang pagtandog kag pagpamati, may ginatungdan nga papel, kag dapat kita maghimo sing nagapangandam nga mga tikang sa katumbas man nga mga bahin sang lawas. Si apostol Pablo naglaygay: “Busa, patya ninyo ang mga bahin sang inyo lawas nga yara sa ibabaw sang duta may kaangtanan sa pakighilawas, pagkadimatinlo, seksuwal nga kailigbon, malaut nga handum, kag pagkamahamkunon, nga amo ang idolatriya.”​—⁠Colosas 3:5.

18. Ano nga mga tikang ang dapat naton himuon tuhoy sa di-nagakaigo nga mga panghunahuna?

¹⁸ Ang di-nagakaigo nga handum mahimo maggikan sa tinago nga bahin sang aton hunahuna. Ang paghunahuna pirme sa sini masami nga nagapabaskog sang malain nga handum, kag nagaimpluwensia sang tagipusuon. “Nian ang kailigbon, kon nakapanamkon na, nagapanganak sa sala.” (Santiago 1:​14, 15) Madamo ang nagabaton nga amo ini kon paano masunson nga nagakatabo ang pag-abuso sa kaugalingon. Daw ano ka importante nga padayon naton nga pun-an ang aton hunahuna sing espirituwal nga mga kabalaka! (Filipos 4:8) Kag kon magsulod gid man sa hunahuna ang di-nagakaigo nga panghunahuna, dapat kita manikasog nga dulaon ini.

‘Alagda si Jehova nga May Himpit nga Tagipusuon’

19, 20. Paano kita mahimo magmadinalag-on sa pag-alagad kay Jehova nga may himpit nga tagipusuon?

¹⁹ Sa iya katigulangon, si Hari David nagsiling sa iya anak: “Solomon nga akon anak, kilalahon mo ang Dios sang imo amay kag alagdon sia nga may himpit nga tagipusuon kag may malipayon nga kalag; kay ang tanan nga tagipusuon ginausisa ni Jehova, kag ang tagsa ka huyog sang hunahuna ginahantop niya.” (1 Cronica 28:9) Si Solomon mismo nangamuyo para sa “matinumanon nga tagipusuon.” (1 Hari 3:9) Apang, ginhangkat ang paghupot niya sing amo sini nga tagipusuon sa iya bug-os nga kabuhi.

²⁰ Agod magmadinalag-on kita may kaangtanan sini, indi lamang kita dapat magtigayon sing tagipusuon nga kalahamut-an kay Jehova kundi dapat man amligan ini. Agod mahimo ini, dapat naton huptan ang mga pahanumdom sang Pulong sang Dios nga malapit sa aton tagipusuon​—⁠‘sa tunga sini.’ (Hulubaton 4:20-22) Dapat man naton ugalion nga usisaon ang aton tagipusuon, mapinangamuyuon nga ginabinagbinag kon ano ang ginapahayag sang aton mga pulong kag mga buhat. Ano ang pulos sining pagbinagbinag kon wala kita hanuot nga nagapangayo sing bulig kay Jehova agod matadlong ang bisan ano man nga kaluyahon nga aton mamutikan? Kag daw ano gid ka importante nga bantayan naton pirme kon ano ang ginapasulod naton sa aton mga igbalatyag! Sa paghimo sini, makasalig kita nga “ang paghidait sang Dios nga nagalabaw sa tanan nga panghunahuna magabantay sang [aton] tagipusuon kag sang [aton] ikasarang sa paghunahuna paagi kay Cristo Jesus.” (Filipos 4:​6, 7) Huo, mangin determinado kita nga amligan ang aton tagipusuon sing labaw pa sa tanan nga dapat bantayan kag alagdon si Jehova nga may bug-os nga tagipusuon.

Madumduman Mo Bala?

• Ngaa importante nga amligan ang tagipusuon?

• Paano ang pag-analisar sa ginasiling naton nagabulig agod maamligan ang aton tagipusuon?

• Ngaa dapat naton pirme huptan nga “simple” ang aton mata?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Mga retrato sa pahina 23]

Ano sa masami ang ginahambalan naton sa pag-alagad sa latagon, sa mga miting, kag sa puluy-an?

[Mga retrato sa pahina 25]

Ang simple nga mata indi matublag sang iban nga butang