Sugilanon sang Kabuhi

Ginpabakod sang Amon Bug-os Kalibutan nga Paghiliutod

PANUGIRON NI THOMSON KANGALE

Sang Abril 24, 1993, gin-agda ako nga magtambong sa programa sang dedikasyon sang mga tinukod sang bag-o nga sanga talatapan, nga nagalakip sing 13 ka bilding, sa Lusaka, Zambia. Bangod nabudlayan ako sa paglakat, ang Cristianong utod nga babayi nga nagalibot sa amon sa mga pasilidad mainayuhon nga namangkot, “Luyag mo bala nga magdala ako sing siya para makapahuwayhuway ka samtang nagalibot?” Itom ako, kag sia puti, apang wala ini sing kaso sa iya. Natandog gid sa sini, ginpasalamatan ko sia, kay bangod sang iya kaayo nalibot ko ang tanan nga pasilidad sang sanga talatapan.

SA SULOD sang mga tinuig, ang mga eksperiensia kaangay sini nagpahalipay sa akon, nagpalig-on sang akon kombiksion nga sa Cristianong paghiliupod sang mga Saksi ni Jehova, may gugma nga ginsiling ni Cristo nga magapakilala sa iya matuod nga mga sumulunod. (Juan 13:35; 1 Pedro 2:17) Sugiran ko kamo kon paano ko nakilala ini nga mga Cristiano sadto pa sang 1931, sang tuig nga ginpahayag nila sa publiko nga luyag nila makilala paagi sa pasad-Biblia nga ngalan nga mga Saksi ni Jehova.​—⁠Isaias 43:12.

Pag-alagad Sang Una sa Aprika

Sang Nobiembre 1931, 22 anyos ako kag nagapuyo sa Kitwe, nga nahamtang sa rehiyon sang Copperbelt sa Naaminhan nga Rhodesia (Zambia karon). Ang isa ko ka amigo nga kaupod sa paghampang sing soccer nagpakilala sa akon sa mga  Saksi. Nagtambong ako sa pila nila ka miting kag nagsulat ako sa sanga talatapan sa Cape Town, Bagatnan nga Aprika, kag nagpangabay sang bulig sa pagtuon sa Biblia nga The Harp of God.⁠ * Ingles ang libro, gani nabudlayan ako sa paghangop, bangod indi ko sunado ini nga hambal.

Ang rehiyon sang Copperbelt, nga nahamtang sing mga 240 kilometros sa bagatnan-katundan sang Lake Bangweulu, nga malapit sa gindak-an ko, may madamo nga trabahador sa minahan sang saway halin sa iban nga probinsia. Pila ka grupo sang mga Saksi ang nagtipon didto sing regular agod magtuon sa Biblia. Pagligad sang tion, halin sa Kitwe nagsaylo ako sa malapit nga banwa sang Ndola kag nagpakig-upod sa isa ka grupo sang mga Saksi didto. Sadto nga tion, ako ang lider sang soccer team nga Prince of Wales. Nag-obra man ako subong kabulig sa balay sang isa ka puti nga manedyer sang African Lakes Corporation, isa ka kompanya nga may madamo nga balaligyaan sa sentral nga Aprika.

Wala ako gawa nakaeskwela kag diutay lang ang nahibaluan nga Ingles paagi sa mga amo ko nga mga taga-Europa. Apang, luyag ko gid nga makaeskwela pa, gani nag-aplay ako sa pagtuon sa isa ka eskwelahan sa Plumtree, Nabagatnan nga Rhodesia (Zimbabwe karon). Apang, sadto man nga tion, nagsulat ako liwat sa sanga talatapan sa Cape Town. Ginpahibalo ko sila nga nabaton ko ang The Harp of God kag luyag ko alagdon si Jehova sing bug-os tion.

Nakibot ako sang nabaton ko ang ila sabat, nga nagasiling: “Ginaapresyar namon ang imo handum nga alagdon si Jehova. Ginapalig-on namon ikaw nga ipangamuyo ini, kag buligan ka ni Jehova nga mahangpan pa ang kamatuoran, kag hatagan ka niya sing duog agod alagdon sia.” Sa tapos basahon sing pila ka beses ang sulat, ginpamangkot ko ang pila ka Saksi kon ano ang akon himuon. Nagsiling sila: “Kon handum mo gid nga alagdon si Jehova, sige himua ini sa gilayon.”

Sa bug-os nga semana, ginpangamuyo ko ini kag namat-od ako sang ulihi nga ipaiway na lang ang akon pag-eskwela kag ipadayon ang akon pagtuon sa Biblia upod sa mga Saksi. Sang masunod nga tuig, sang Enero 1932, ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon kay Jehova nga Dios paagi sa bawtismo sa tubig. Sa tapos makasaylo sa malapit nga siudad sang Luanshya halin sa Ndola, nakilala ko si Jeanette, isa ka masigkatumuluo, kag ginkasal kami sang Septiembre 1934. Sang ginkasal kami, may anak na nga lalaki kag anak nga babayi si Jeanette.

Sing amat-amat, nag-uswag ako sa espirituwal, kag sang 1937, nagsugod ako sa pag-alagad sing bug-os tion. Wala madugay pagkatapos sini, gintangdo ako nga mag-alagad subong nagalakbay nga ministro, ginatawag karon nga manugtatap sa sirkito. Ang mga nagalakbay nga mga manugtatap nagaduaw sa mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova agod pabakuron sila sa espirituwal.

Pagbantala Sang Una

Sang Enero 1938, gin-asayn ako nga duawon ang Aprikano nga pangulo sang isa ka  minuro nga si Sokontwe, nga nagpangabay nga duawon sia sang mga Saksi ni Jehova. Tatlo ka adlaw ako nga nagbisikleta agod makadtuan ang ila lugar. Sang ginsugiran ko sia nga ginpadala ako bilang sabat sa iya sulat sa amon talatapan sa Cape Town, mapinasalamaton gid sia.

Nagpamalaybalay ako sa iya mga sakop kag gin-agda sila sa insaka (pangpubliko nga pasilungan). Nagpamulongpulong ako sa nagtipon nga kadam-an. Subong resulta, nasugdan ang madamong pagtuon sa Biblia. Ang pangulo sang minuro kag ang iya sekretaryo amo ang nahauna nga nangin mga manugtatap sang mga kongregasyon didto. Sa karon, may kapin na sa 50 ka kongregasyon sa sini nga duog, nga kilala karon subong distrito sang Samfya.

Halin sang 1942 tubtob 1947, nag-alagad ako sa rehiyon sa palibot sang Lake Bangweulu. Nagahinguyang ako sing napulo ka adlaw sa tagsa ka kongregasyon. Bangod diutay pa sadto ang mga manugpangabudlay sa espirituwal nga pag-ani, nagbatyag kami subong sang ginbatyag sang aton Ginuo, si Jesucristo, sang nagsiling sia: “Huo, ang alanyon bugana, apang pila lamang ang mga mamumugon. Busa, pakitluoy kamo sa Agalon sang alanyon agod magpadala sia sing mga mamumugon sa iya alanyon.” (Mateo 9:36-38) Sadto nga tion, mabudlay ang paglakbay, gani nagapabilin sa masami si Jeanette sa Luanshya kaupod sang kabataan samtang nagaduaw ako sa mga kongregasyon. Sa sini nga tion, may duha pa kami ka bata ni Jeanette, apang napatay ang isa sang napulo pa lang ini ka bulan.

Diutay pa lang ang mga salakyan kag mga dalan sadto. Isa ka adlaw, ginsakyan ko ang bisikleta ni Jeanette agod maglakbay sing kapin sa 200 kilometros. Kon kaisa, kon nagatabok ako sa isa ka gamay nga suba, ginakarga ko ang bisikleta sa akon abaga, ginauyatan ini sa isa ka kamot, kag nagalangoy nga ginagamit ang isa naman ka kamot. Daku ang pag-uswag sang kadamuon sang mga Saksi sa Luanshya, kag sang 1946, 1,850 ang nagtambong sa Memoryal sang kamatayon ni Cristo.

Pag-atubang sa Pagpamatok sa Amon Hilikuton

Sang isa ka bes sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, ginpatawag ako sang komisyonado sang distrito sa Kawambwa kag ginsilingan: “Indi na paggamita ang mga libro sang Watch Tower Society bangod ginadumilian na ini. Apang hatagan ko ikaw sing mga reperensia nga magamit mo sa pagsulat sang iban nga mga libro agod gamiton sa imo hilikuton.”

“Kontento na ako sa amon mga literatura,” sabat ko. “Indi ko na kinahanglan ang iban pa.”

“Indi mo kilala ang mga Amerikano,” siling niya (ang amon mga literatura gin-imprinta anay sa Estados Unidos). “Patalangon nila kamo.”

“Indi, indi ina paghimuon sang mga kaupdanan ko,” sabat ko.

Nian namangkot sia: “Puwede mo bala mapalig-on ang inyo mga kongregasyon nga mag-amot sing kuwarta para sa inaway subong sang ginahimo sang iban nga mga relihion?”

“Trabaho ina sang mga mensahero sang gobierno,” sabat ko.

“Ngaa indi ka anay magpauli kag hunahunaon ini?” siling niya.

“Sa Exodo 20:13 kag 2 Timoteo 2:​24, ang Biblia nagsugo nga indi kita dapat magpatay kag makig-away,” sabat ko.

Bisan pa gintugutan ako nga maglakat, ginpatawag ako sang ulihi sang komisyonado sang distrito sang Fort Rosebery, ang banwa karon sang Mansa. “Ginpatawag ko ikaw agod pahibaluon ka nga gindumilian sang gobierno ang inyo mga libro,” siling niya.

“Huo. Nabatian ko na ini,” siling ko.

“Gani dapat mo kadtuan ang tanan ninyo nga kongregasyon kag silingan ang mga kaupod mo nga nagasimba nga dalhon diri ang tanan nga libro. Naintiendihan mo?”

“Indi ko ina trabaho,” sabat ko. “Responsabilidad ina sang mga mensahero sang gobierno.”

Ang Di-hungod nga Pagkilal-anay Nagbunga

Pagkatapos sang inaway, padayon kami nga nagbantala. Sang 1947, sang matapos ko maduaw ang isa ka kongregasyon sa minuro sang Mwanza, namangkot ako kon diin makabakal sing tsa. Gintudlo ako sa balay ni Mr. Nkonde, diin may diutay nga restawran. Gin-abiabi ako ni Mr. Nkonde kag sang iya asawa. Ginpangabay ko si Mr. Nkonde nga samtang nagainom ako sing tsa, basahon niya ang kapitulo nga “Hell, a Place of Rest in Hope” sa libro nga “Let God Be True.”

 “Gani ano ang paghangop mo sa impierno?” pamangkot ko sa tapos mag-inom sang tsa. Nagdayaw sa iya nabasahan, nagsugod sia sa pagtuon sa Biblia upod sa mga Saksi kag nagpabawtismo sang ulihi kaupod sang iya asawa. Bisan pa wala sia nagpadayon nga isa ka Saksi, nagpadayon ang iya asawa kag pila sang iya mga anak. Ang matuod, isa sang iya mga anak, si Pilney, nagaalagad gihapon sa sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Zambia. Kag bisan tigulang na gid sa karon ang iloy ni Pilney, matutom gihapon sia nga Saksi.

Malip-ot nga Pagtener sa Sidlangan nga Aprika

Ang amon sanga talatapan sa Naaminhan nga Rhodesia, nga ginpatindog sang maaga nga bahin sang 1948 sa Lusaka, nag-asayn sa akon sa Tanganyika (Tanzania karon). Gin-updan kami sang akon asawa sang isa pa ka Saksi sa paglakbay namon sa teritoryo sa kabukiran nga nagalakat. Tatlo ka adlaw kami nga naglakbay kag ginlapyo gid. Samtang ginakarga ko ang madamo nga libro, dala sang akon asawa ang amon mga panapton, kag dala sang kaupod namon nga Saksi ang amon tululugan.

Sang nag-abot kami sa Mbeya sang Marso 1948, madamo sing dapat himuon agod buligan ang mga kauturan nga magbag-o kag magpasibu pa sa mga panudlo sang Biblia. Isa pa, nakilala kami sa sini nga lugar subong mga tawo sang Watchtower. Bisan ginbaton na sang mga kauturan ang ngalan nga mga Saksi ni Jehova, wala ini mapadaku sa publiko. Dugang pa, dapat biyaan sang pila ka Saksi ang pila ka kinabatasan nga may kaangtanan sa pagpadungog sa mga patay. Apang ayhan ang pinakamabudlay nga pagbag-o sa madamo amo ang pagparehistro sing legal sang ila pag-asawahay, agod himuon ini nga dungganon sa tanan.​—⁠Hebreo 13:4.

Sang ulihi, nakabaton ako sing pribilehiyo nga mag-alagad sa iban nga bahin sang Sidlangan nga Aprika, lakip ang Uganda. Anom ako ka semana sa Entebbe kag Kampala, diin madamo ang nabuligan nga makahibalo sang kamatuoran sa Biblia.

Gin-agda sa New York City

Sa tapos makaalagad sa Uganda sa pila ka tion, nag-abot ako sang maaga nga bahin sang 1956 sa Dar es Salaam, ang kapital sang Tanganyika. Didto nagahulat sa akon ang isa ka sulat halin sa bug-os kalibutan nga ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova. May instruksion ini nga maghanda ako para sa pagkadto sa New York sa pagtambong sa internasyonal nga kombension nga hiwaton halin sa Hulyo 27 tubtob Agosto 3, 1958. Nakunyag gid ako sa sini.

Sang nag-abot na ang tion, nagbiyahe kami sang isa pa ka nagalakbay nga manugtatap, si Luka Mwango, halin sa Ndola pa Salisbury (Harare karon), Nabagatnan nga Rhodesia, masunod pa Nairobi, Kenya. Halin didto nagbiyahe kami pakadto sa London, Inglaterra, diin gin-abiabi gid kami. Sang manugtulog na kami sang gab-i nga nag-abot kami sa Inglaterra, nakunyag kami kag padayon nga nag-istoryahanay tuhoy sa pag-abiabi sa amon nga mga Aprikano sang mga puti. Napalig-on gid kami sa sini nga eksperiensia.

Sang ulihi, nag-abot kami sa New York, diin ginhiwat ang kombension. Sa isa ka adlaw sang kombension, naghatag ako sing report tuhoy sa hilikuton sang mga Saksi ni Jehova sa Naaminhan nga Rhodesia. Sadto nga adlaw may tumalambong nga halos 200,000 nga nagtipon sa Polo Grounds kag Yankee Stadium sa New York City. Indi ako makatulog sadto nga gab-i sa paghunahuna sa matahom nga pribilehiyo nga akon nabaton.

 Kadali lang natapos sang kombension kag nagpauli na kami. Sa amon paglakbay pauli, naeksperiensiahan namon liwat ang pagkamaabiabihon sang amon mga kauturan sa Inglaterra. Ang paghiusa sang katawhan ni Jehova, walay sapayan sang rasa ukon nasyonalidad, ginpakita sa amon sa di-malipatan nga paagi sa sini nga pagbiyahe!

Padayon nga Pag-alagad kag mga Pagtilaw

Sang 1967, gintangdo ako nga mangin alagad sa distrito​—⁠isa ka ministro nga nagalakbay sa mga sirkito. Ang mga Saksi sa Zambia sadto nangin kapin sa 35,000. Sang ulihi, bangod sang mapigaw nga panglawas, gin-asayn ako liwat subong manugtatap sa sirkito sa Copperbelt. Pagligad sang tion, nagbalatian si Jeanette kag sang Disiembre 1984 napatay sia nga matutom kay Jehova.

Sang mapatay sia, nasaklaw gid ako sang ginsumbong ako sang iya di-tumuluo nga pamilya nga ako kuno ang ginbangdan sang iya kamatayon paagi sa pagpangaswang. Apang ang iban nga nakahibalo sang balatian ni Jeanette kag nakasugilanon sa iya doktor nagpaathag sa mga paryente kon ano ang matuod. Nian nagsunod ang isa pa ka pagtilaw. Luyag sang pila ka paryente nga sundon ko ang tradisyunal nga kinabatasan nga ginatawag ukupyanika. Sa akon ginhalinan nga rehiyon, suno sa sini nga kinabatasan, kon mapatay ang isa ka tiayon, ang buhi nga tiayon makighulid sa malapit nga paryente sang napatay. Siempre pa, wala ako nagsugot.

Sang ulihi, natapos gid man ang pag-ipit sang mga paryente. Nagpasalamat ako nga ginbuligan ako ni Jehova nga magtindog sing malig-on. Isa ka bulan sa tapos malubong ang akon asawa, nagpalapit sa akon ang isa ka utod nga lalaki kag nagsiling: “Utod Kangale, nakapalig-on gid ikaw sa amon sang napatay ang imo asawa bangod wala ka gid magpadala sa bisan isa ka di-diosnon nga tradisyon. Luyag gid namon ikaw pasalamatan.”

Isa ka Matahom nga Pag-ani

Sisentay-singko ka tuig na ang nagligad sang magsugod ako sa akon bug-os tion nga ministeryo bilang isa ka Saksi ni Jehova. Isa gid ka kalipay sa sulod sining mga tinuig nga makita ang ginatos ka kongregasyon nga nahuman kag madamong Kingdom Hall nga natukod sa mga lugar nga nag-alagad anay ako bilang nagalakbay nga manugtatap! Halin sa mga 2,800 ka Saksi sang 1943, nagdamo na kami sa kapin sa 122,000 ka manugbantala sang Ginharian sa Zambia. Sa pagkamatuod, sang nagligad nga tuig kapin sa 514,000 ang nagtambong sa Memoryal sa sini nga pungsod, nga may populasyon nga kubos sa 11 milyones.

Sa amo man nga tion, gin-atipan ako ni Jehova sing maayo. Kon kinahanglan ko magpabulong, ginadala ako sang isa ka Cristianong utod sa ospital. Ginaagda ako gihapon sang mga kongregasyon nga maghatag sing pamulongpulong publiko, kag nagahatag ini sa akon sing makapalig-on nga mga tinion. Ang ginapakig-updan ko nga kongregasyon may kahimusan nga ang Cristianong kauturan nga mga babayi magbulosbulos sa pagtinlo sang akon balay, kag ang kauturan nga mga lalaki nagaboluntaryo sa pag-upod sa akon sa mga miting kada semana. Nahibaluan ko nga indi ko maagom ining mahigugmaon nga pag-atipan kon wala ako nagaalagad kay Jehova. Nagapasalamat ako sa iya nga padayon niya ako nga ginagamit sa bug-os tion nga ministeryo kag sa madamong responsabilidad nga akon naabaga tubtob karon.

Mapigaw na ang akon panan-aw, kag kon maglakat ako pakadto sa Kingdom Hall, kinahanglan ko magpulupahuway antes makalab-ot didto. Nabug-atan na ako sa akon bag, gani ginkuha ko ang mga libro nga indi ko kinahanglanon sa miting. Ang daku nga bahin sang akon ministeryo amo ang paghiwat sang mga pagtuon sa Biblia upod sa mga tawo nga nagakadto sa akon balay. Apang, isa gid ka kalipay nga balikan ang nagligad nga mga tinuig kag pamalandungan ang dalayawon nga pag-uswag! Nag-alagad ako sa latagon diin natuman sing talalupangdon ang pinamulong ni Jehova nga mabasa sa Isaias 60:22. Ini nagasiling: “Ang diutay mangin isa ka libo, kag ang magamay mangin isa ka gamhanan nga pungsod. Ako, si Jehova, magapadali sini sa iya kaugalingon nga tion.” Sa pagkamatuod, nakita ko nga natabo gid ini nga butang indi lamang sa Zambia kundi sa bug-os nga kalibutan.⁠ *

[Mga nota]

[Mga retrato sa pahina 24]

Si Thomson kag ang sanga talatapan sa Zambia sa likod

[Retrato sa pahina 26]

Ang sanga talatapan sa Zambia karon