“Ang Pagluwas Iya ni Jehova”

SA TION sang krisis sa pungsod kag sang tension sa bug-os nga kalibutan, ang mga tawo nagalaum nga hatagan sila sing kaluwasan kag seguridad sang ila gobierno. Sa bahin naman sang mga gobierno, ginapabakod nila ang mga programa nga suportahan sang mga pumuluyo. Samtang ang patriotismo labi nga ginapalig-on sa sining mga programa, ang patriotiko nga mga seremonya labi nga nagainit kag nagasunson.

Sa tion sang pungsudnon nga emerhensia, ang mainit nga patriotismo masunson nga nagapahiusa kag nagapabakod sa mga tawo kag mahimo nagapauswag sang espiritu sang pagbinuligay kag pagkamainulikdon sa tunga nila. Apang, “ang patriotismo makatalagam subong sang bisan ano nga emosyon,” siling sang isa ka artikulo sa The New York Times Magazine, kay “kon indi pagpunggan, mahimo ini ipabutyag sa indi gid maayo nga mga paagi.” Ang normal nga mga pagpabutyag sing patriotismo mahimo magdul-ong sa mga buhat nga nagalabang sa sibil kag relihioso nga kahilwayan sang pila ka banwahanon sang pungsod. Ang matuod nga mga Cristiano ilabi na nga ginaipit nga ikompromiso ang ila mga pagtuluuhan. Paano sila nagagawi kon ang kalibutan sa palibot nila may amo sini nga espiritu? Anong Makasulatanhon nga mga prinsipio ang magabulig sa ila sa pagpanghikot nga may paghantop kag mahuptan ang integridad sa Dios?

“Dili Ka Magyaub sa Ila”

Kon kaisa, ang pagsaludo sa bandera sang pungsod nangin isa ka kinaandan nga pagpakita sing patriotismo. Apang ang mga bandera masami nga may mga representasyon sang mga butang sa langit, subong sang mga bituon, kag sang mga butang man sa duta. Ginpabutyag sang Dios ang pagtamod niya sa pagyaub sa sining mga butang sang ginsugo niya ang iya katawhan: “Dili ka maghimo para sa imo kaugalingon sing larawan nga tinigban ukon sing bisan ano nga kaangay sang bisan anong butang nga yara sa langit sa ibabaw ukon yara sa duta sa idalom ukon yara sa tubig sa idalom sang duta. Dili ka magyaub sa ila ukon masulay sa pag-alagad sa ila, kay ako si Jehova nga imo Dios isa ka Dios nga nagapatuman sing eksklusibo nga debosyon.”—Exodo 20:4, 5.

Ang pagsaludo ukon pagluhod sa bandera nga nagarepresentar sa Estado nagalapas gid bala sa sugo nga hatagan si Jehova nga Dios sing eksklusibo nga debosyon? Matuod nga ang mga Israelinhon sang una may yara “mga tanda,” ukon mga hayahay, nga sa palibot sini nagtipon ang ila tatlo-ka-tribo nga dibisyon samtang yara sa kahanayakan. (Numeros 2:1, 2) Nagakomento sa Hebreong mga tinaga nga nagapahangop sini nga mga hayahay, ang McClintock and Strong’s Cyclopedia nagasiling: “Apang, wala sini sa ila ang nagapabutyag sang ideya nga ginapaalinton sang ‘hayahay’ sa aton hunahuna, nga amo, ang bandera.” Dugang pa, ang mga hayahay sang Israel wala gintamod nga sagrado, kag subong man ang mga seremonya nga ginagamitan sini. Mga tanda lamang ini, nga nagapakita sa mga tawo kon diin magtipon.

Ang mga representasyon sang mga kerubin sa tabernakulo kag sa templo ni Solomon laragway lamang sang langitnon nga mga kerubin. (Exodo 25:18; 26:​1, 31, 33; 1 Hari 6:​23, 28, 29; Hebreo 9:​23, 24) Ining artistiko nga mga kaanggid indi dapat simbahon kag ginapamatud-an ini sang katunayan nga wala gid sila makita sang mga tawo sa kabilugan kag ang mga anghel mismo indi dapat simbahon.​—Colosas 2:​18; Bugna 19:10; 22:​8, 9.

Binagbinaga man ang saway nga man-ug nga ginhimo ni manalagna Moises sang  nagpanglakatan ang mga Israelinhon sa kahanayakan. Yadto nga imahen simbulo lamang kag may yara matagnaon nga kahulugan. (Numeros 21:​4-9; Juan 3:​14, 15) Wala ini ginpadunggan ukon gingamit sa pagsimba. Apang, mga siglo paglipas sang panahon ni Moises, di-nagakaigo nga ginsimba sang mga Israelinhon yadto man nga imahen, nagsunog pa gani sila sing incienso sa sini. Gani, gindugmok ini ni Hari Ezequias sang Juda.—2 Hari 18:1-4.

Ang pungsudnon nga mga bandera mga tanda lamang bala nga may yara mapuslanon nga katuyuan? Ano ang ginasimbulo sini? “Ang iya sang nasyonalismo panguna nga simbulo sang pagtuo kag importante gid nga butang sang pagsimba amo ang bandera,” siling sang awtor nga si J. Paul Williams. Ang The Encyclopedia Americana nagasiling: “Ang bandera, kaangay sang krus, sagrado.” Ang bandera simbulo sang Estado. Busa, ang pagyaub ukon pagsaludo sa sini isa ka relihioso nga seremonya nga nagahatag sing pagtahod sa Estado. Ini nga buhat nagapatungod sing kaluwasan sa Estado kag wala nagahisanto sa ginasiling sang Biblia tuhoy sa idolatriya.

Ang Kasulatan maathag nga nagasiling: “Ang pagluwas iya ni Jehova.” (Salmo 3:8) Ang kaluwasan indi dapat ipatungod sa tawhanon nga mga institusyon ukon sa ila mga simbulo. Si apostol Pablo naglaygay sa iya mga masigka-Cristiano: “Mga hinigugma ko, palayo kamo sa idolatriya.” (1 Corinto 10:14) Ang mga Cristiano sang una wala makigbahin sa mga buhat sang pagsimba sa Estado. Sa libro nga Those About to Die, si Daniel P. Mannix nagsiling: “Ang mga Cristiano nangindi . . . sa paghalad sa espiritu de la guardia sang [Romanong] emperador—halos katumbas karon sa pagpangindi sa pagsaludo sa bandera.” Gani amo man sini ang ginahimo sang matuod nga mga Cristiano karon. Agod mahatag kay Jehova ang eksklusibo nga debosyon, wala sila nagasaludo sa bandera sang bisan ano nga pungsod. Sa paghimo sini, ginauna nila ang Dios samtang ginatahod nila ang mga gobierno kag ang mga manuggahom sini. Matuod, ginakilala nila nga responsabilidad nila nga magpasakop sa “superyor nga mga awtoridad” sang gobierno. (Roma 13:1-7) Apang, ano ang pagtamod sang Kasulatan sa pag-amba sing patriotiko nga mga ambahanon, subong sang pungsudnon nga mga ambahanon?

Ano ang Pungsudnon nga mga Ambahanon?

“Ang pungsudnon nga mga ambahanon mga pagpabutyag sing patriotiko nga balatyagon kag masami nga nagalakip sing pagpangabay sa Dios sing panuytoy kag pangamlig sa katawhan ukon sa ila mga manuggahom,” siling sang The Encyclopedia Americana. Kon amo, ang pungsudnon nga ambahanon isa ka himno ukon pangamuyo para sa isa ka pungsod. Masunson ini nagapangabay nga ang pungsod magaagom sing materyal nga kahamungayaan kag magluntad sing madugay. Dapat bala magbuylog ang matuod nga mga Cristiano sa sining mapangamuyuon nga mga sentimiento?

Si manalagna Jeremias nagkabuhi anay sa tunga sang katawhan nga nagapangangkon nga nagaalagad sa Dios. Apang, si Jehova nagsugo sa iya: “Dili ka magpangamuyo tungod sini nga katawhan, ukon magtu-aw ukon magpangamuyo tungod sa ila kag dili magpakiluoy sa akon, kay indi ako magpamati sa imo.” (Jeremias 7:​16; 11:14; 14:11) Ngaa amo sini ang ginsugo kay Jeremias? Bangod ang ila katilingban puno sing pagpangawat, pagpatay, pagpanghilahi, pagsumpa sing butig, kag idolatriya.—Jeremias 7:9.

Si Jesucristo naghatag sing sulundan sang nagsiling sia: “Nagpangabay ako, indi may kaangtanan sa kalibutan, kundi may kaangtanan sa mga ginhatag mo sa akon.” (Juan 17:9) Ang Kasulatan nagasiling nga “ang bug-os nga kalibutan yara sa gahom sang isa nga malauton” kag “nagataliwan.” (1 Juan 2:17; 5:19) Paano, nian, makapangamuyo sing hanuot ang matuod nga mga Cristiano para sa kahamungayaan kag pagdugay sini nga sistema?

Sa pagkamatuod, indi tanan nga pungsudnon nga ambahanon nagalakip sing mga pakitluoy sa Dios. “Ang sentimiento sang pungsudnon nga mga ambahanon nagalainlain,” siling sang Encyclopædia Britannica, “halin sa mga pangamuyo para sa hari tubtob sa mga pagpatuhoy sa importante sa pungsod nga mga inaway ukon mga pagribok . . . tubtob sa mga pagpabutyag sing gugma sa pungsod.” Apang mahimo gid bala magkasadya sa mga inaway kag mga rebolusyon sang bisan ano nga pungsod ang mga nagatinguha nga magpahamuot sa Dios? Tuhoy sa matuod nga mga sumilimba, si Isaias nagtagna: “Salsalon nila ang ila mga espada nga mga punta sang arado kag ang ila mga bangkaw nga mga galab nga inughagbas.”  (Isaias 2:4) “Bisan nagalakat kami sa unod,” siling ni apostol Pablo, “wala kami nagapakig-away suno sa kon ano kami sa unod. Kay ang mga hinganiban sang amon pagpakig-away indi undanon.”—2 Corinto 10:3, 4.

Ang pungsudnon nga mga ambahanon masami nga nagapabutyag sing mga balatyagon tuhoy sa pungsudnon nga bugal ukon pagkasuperyor. Ini nga pagtamod wala sing Makasulatanhon nga sadsaran. Sa iya pamulongpulong sa Areopago, si apostol Pablo nagsiling: “Ginhimo [ni Jehova nga Dios] gikan sa isa ka tawo ang tagsa ka pungsod sang mga tawo, sa pagpuyo sa bug-os nga nawong sang duta.” (Binuhatan 17:26) “Ang Dios wala sing ginadampigan,” siling ni apostol Pedro, “apang sa tagsa ka pungsod ang tawo nga nagakahadlok sa iya kag nagahimo sing pagkamatarong kalahamut-an sa iya.”—Binuhatan 10:34, 35.

Bangod sang ila paghangop sa Biblia, madamo ang nagadesisyon nga indi makigbahin sa pagsaludo sa bandera kag sa pag-amba sang patriotiko nga mga ambahanon. Apang ano ang himuon nila kon maatubang nila ini nga kahimtangan?

Mangindi sing Matinahuron

Sa panikasog nga mahiusa ang iya emperyo, si Hari Nabocodonosor sang dumaan nga Babilonia nagpatindog sing daku nga bulawan nga imahen sa patag sang Dura. Nian naghimo sia sing kahimusan para sa isa ka seremonya sa inagurasyon kag gin-agda niya ang iya mga satrapa, puno nga mahistrado, gobernador, manuglaygay, kag iban pa nga mataas nga mga opisyales. Sa pagtunog sang musika, ang tanan nga nagtipon dapat magyaub kag magsimba sa imahen. Didto man ang tatlo ka pamatan-on nga mga Hebreo—si Sadrac, si Mesac, kag si Abednego. Paano nila ginpakita nga wala sila nagapakigbahin sa sining relihioso nga seremonya? Sang nagsugod ang musika kag ang mga nagtipon naghapa sa atubangan sang imahen, ang tatlo ka Hebreo nagpabilin nga nagatindog.—Daniel 3:1-12.

Sa karon, ang mga bandera masunson ginasaluduhan nga nagauntay ang butkon ukon ang kamot yara sa agtang ukon sa dughan. Kon kaisa, may yara pinasahi nga posisyon sang lawas. Sa iban nga mga pungsod, ang mga kabataan sa eskwelahan ginapaabot nga magluhod kag maghalok sa bandera. Paagi sa pagtindog sing mahipos samtang ang iban nagasaludo sa bandera, ginapakita sang matuod nga mga Cristiano nga matinahuron sila nga mga manugpanilag.

Ano naman kon ang seremonya sa bandera ginahimo sa paagi nga bisan ang pagtindog lamang  pamatuod sang pagpakigbahin? Halimbawa, ang isa ka estudyante sa eskwelahan ginpili nga magtiglawas sa bug-os nga eskwelahan kag nagasaludo sia sa bandera sa flag pole samtang ang iban nga mga estudyante ginapaabot nga magtindog sing tiso sa sulod sang hulot-klasehan. Ang pagtindog sa sini nga higayon nagakahulugan sing pag-ugyon sa pagtiglawas sang estudyante sa guwa sa pagsaludo sa bandera. Ang pagtindog magakahulugan nian sing pagbuylog sa seremonya. Kon amo sini ang kahimtangan, ang mga luyag nga mangin matinahuron lamang nga mga manugpanilag mahimo magpabilin nga nagalingkod sing mahipos. Ano naman kon ang klase nagatindog na sang ginsugdan ini nga seremonya? Sa sini nga kahimtangan, wala ginapahangop nga nagapakigbahin kita kon magpabilin kita nga nagatindog.

Pananglitan ang isa wala ginapangabay nga magsaludo sa bandera kundi ginapauyat lamang sini, ayhan sa parada ukon sa hulot-klasehan ukon sa iban pa nga lugar, agod makasaludo ang iban. Sa baylo nga ‘magpalayo sa idolatriya,’ subong ginasugo sang Kasulatan, magakahulugan ini nga ang isa yara gid sa sentro sang seremonya. Matuod man ini sa pagmartsa sa patriotiko nga mga parada. Bangod ang paghimo sini magakahulugan sing pagsuporta sa kon ano ang ginapadunggan sa parada, ang matuod nga mga Cristiano matutom nga nagapangindi.

Kon ang pungsudnon nga mga ambahanon ginapatokar, sa masami ang dapat lamang himuon sang isa ka tawo agod ipakita nga nagaugyon sia sa sentimiento sang ambahanon amo ang magtindog. Sa sini nga mga kahimtangan, ang mga Cristiano nagapabilin nga nagalingkod. Apang, kon nagatindog na sila sang ginpatokar ang pungsudnon nga ambahanon, indi na kinahanglan nga maglingkod pa sila. Indi ini kasubong sa pagpamat-od nila nga magtindog para sa ambahanon. Sa pihak nga bahin, kon ang isa ka grupo ginapaabot nga magtindog kag mag-amba, nian ang pagtindog lamang bilang pagtahod apang nga wala nagaamba indi magakahulugan sing pag-ugyon sa sentimiento sang ambahanon.

“Maghupot Kamo sing Maayo nga Konsiensia”

Sa tapos ilaragway ang pagkawalay pulos sang hinimu-sang-tawo nga mga butang nga simbahon,  ang salmista nagsiling: “Ang mga nagahimo sa ila mangin kaangay sa ila, tanan sila nga nagasalig sa ila.” (Salmo 115:4-8) Maathag, nian, nga ang ulubrahan nga direkta nga nagahimo sing mga butang nga ginasimba, lakip na ang pungsudnon nga mga bandera, indi kalahamut-an sa mga sumilimba ni Jehova. (1 Juan 5:21) Ang iban pa nga mga kahimtangan sa ulubrahan mahimo man mag-utwas kon matinahuron nga ginapakita sang mga Cristiano nga wala nila ginasimba ang bandera ukon ang ginarepresentar sini kundi si Jehova lamang.

Halimbawa, mahimo pangabayon sang amo ang isa ka empleyado sa pagpasaka ukon sa pagpapanaug sang bandera sa isa ka bilding. Kon bala himuon ini ukon indi sang isa ka indibiduwal nagadepende sa personal nga pagtamod niya sa mga sirkunstansia. Kon ang pagpasaka ukon pagpapanaug sa bandera bahin sang isa ka pinasahi nga seremonya, nga may mga tawo nga nagatindog sing tiso ukon nagasaludo sa bandera, nian ang paghimo sini katumbas sang pagpakigbahin sa seremonya.

Sa pihak nga bahin, kon wala sing seremonya nga nagaupod sa pagpasaka ukon pagpapanaug sa bandera, nian ini nga buhat daw subong lamang sang paghanda sa isa ka bilding para gamiton, sang pag-abre kag pagkandado sa mga ganhaan, kag sang pagbukas kag pagsirado sa mga bintana. Sa sining mga kahimtangan, ang bandera emblema lamang sang Estado, kag ang pagpasaka ukon pagpapanaug sini lakip sa iban pa nga kinaandan na nga hilikuton isa ka butang nga dapat desisyunan sang isa pasad sa kon ano ang ginadikta sang iya nahanas-sa-Biblia nga konsiensia. (Galacia 6:5) Ang konsiensia sang isa ka tawo mahimo magpahulag sa iya nga pangabayon ang iya superbisor nga iban na lang nga empleyado ang magpasaka kag magpapanaug sang bandera. Ang isa pa ka Cristiano mahimo magbatyag nga ginatugot sang iya konsiensia nga uyatan ang bandera basta wala sing seremonya nga nadalahig. Ano man ang desisyon, ang matuod nga mga sumilimba dapat ‘maghupot sing maayo nga konsiensia’ sa atubangan sang Dios.—1 Pedro 3:16.

Ang Kasulatan wala nagapamatok nga magtrabaho ukon magkadto sa pangpubliko nga mga tinukod, subong sang estasyunan sang mga bombero, opisina sa munisipyo, kag eskwelahan, diin may pungsudnon nga bandera. Ang bandera mahimo man makita sa selyo, sa plaka sang salakyan, ukon sa iban pa nga mga butang nga ginhimo sang gobierno. Ang paggamit sini nga mga butang wala nagakahulugan nga nagapakigbahin ang mga indibiduwal sa mga buhat sang pagsimba. Ang importante diri, indi ang presensia sang bandera ukon ang simbulo sini, kundi kon ano ang ginahimo sang isa sa sini.

Ang mga bandera masunson ginabutang sa bintana, ganhaan, salakyan, lamesa, ukon iban pa nga butang. Ang panapton nga may naimprinta nga bandera mahimo man mabakal. Sa iban nga mga pungsod, supak sa kasuguan ang magsuksok sini. Bisan pa nga ang paghimo sini wala nagalapas sa kasuguan, ano ang ginapakita sini may kaangtanan sa panindugan sang isa bahin sa kalibutan? Tuhoy sa iya mga sumulunod, si Jesucristo nagsiling: “Indi sila bahin sang kalibutan, subong nga ako indi bahin sang kalibutan.” (Juan 17:16) Indi man dapat pagkalimtan ang epekto sini nga buhat sa mga masigkatumuluo. Makahalit bala ini sa konsiensia sang iban? Magaluya bala ang ila pamat-od nga magpabilin nga malig-on sa pagtuo? Si Pablo naglaygay sa mga Cristiano: ‘Pat-ura ninyo ang mas importante nga mga butang, agod mangin wala kamo sing kasawayan kag indi masandad ang iban.’—Filipos 1:10.

“Mainayuhon sa Tanan”

Samtang labi nga nagalain ang mga kahimtangan sa kalibutan sa sining “makahalanguyos nga mga tion,” ang patriotismo ilabi nga magainit. (2 Timoteo 3:1) Kabay nga indi gid pagkalimtan sang mga nagahigugma sa Dios nga ang pagluwas iya lamang ni Jehova. Takus sia nga hatagan sing eksklusibo nga debosyon. Sang ginpangabay sa paghimo sing butang nga wala nahisanto sa kabubut-on ni Jehova, ang mga apostoles ni Jesus nagsiling: “Dapat namon tumanon ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.”—Binuhatan 5:29.

“Ang ulipon sang Ginuo indi dapat makig-away,” sulat ni apostol Pablo, “kundi dapat mangin mainayuhon sa tanan.” (2 Timoteo 2:24) Busa, ang mga Cristiano nagapanikasog nga mangin mahidaiton, matinahuron, kag mainayuhon samtang nagasalig sila sa ila nahanas-sa-Biblia nga konsiensia kon nagadesisyon may kaangtanan sa pagsaludo sa bandera kag pag-amba sing pungsudnon nga ambahanon.

[Retrato sa pahina 23]

Sing maisog apang matinahuron, namat-od ang tatlo ka Hebreo nga pahamut-an ang Dios

[Retrato sa pahina 24]

Ano ang himuon sang isa ka Cristiano sa tion sang isa ka patriotiko nga seremonya?