Pagtuon sa Arte sang Pagkamataktikanhon

NATALUPANGDAN ni Peggy ang iya bata nga lalaki nga nagahambal sing matigdas sa iya manghod nga lalaki. “Sa banta mo maayo bala ina nga paagi sang panghambal sa imo manghod?” pamangkot niya. “Tan-awa kay nasaklaw gid sia!” Ngaa ginhambal ini ni Peggy? Ginatinguhaan niya nga tudluan ang iya bata nga lalaki sing pagkamataktikanhon kag pagpatugsiling sa balatyagon sang iban.

Ginpalig-on ni apostol Pablo ang iya mas lamharon nga kaupod nga si Timoteo nga mangin “mainayuhon [ukon mataktikanhon] sa tanan.” Paagi sa paghimo sini, indi masaklaw ni Timoteo ang balatyagon sang iban. (2 Timoteo 2:24) Ano ang pagkamataktikanhon? Paano mo mapalambo ini? Kag paano mo mabuligan ang iban nga mapalambo ini?

Ano ang Pagkamataktikanhon?

Suno sa isa ka diksionaryo, ang pagkamataktikanhon amo ang “ikasarang nga maghantop sa pagkasensitibo sang sitwasyon kag maghimo ukon maghambal sing pinakamaayo ukon pinakanagakaigo.” Ang isa ka tawo nga mataktikanhon makahangop sing balatyagon sang iban nga tawo kag makahantop kon paano ang iya mga pinamulong ukon giho nagaapektar sa ila. Apang ang paghimo sini indi lamang isa ka abilidad; nadalahig sini ang isa ka matuod nga katuyuan nga likawan ang pagsaklaw sa iban.

Sa kasaysayan sa Biblia sang alagad ni Eliseo nga si Gehazi, masapwan naton ang ehemplo sang isa nga wala sing pasunaid. Ang babayi nga taga-Sunem nga bag-o lang namatyan sang iya bata nga lalaki sa iya sabak nakigkita kay Eliseo, agod malugpayan. Sang ginpamangkot kon kamusta bala ang kahimtangan sang tanan, sia nagsabat: “Maayo man.” Apang sang makaabot na sia sa atubangan sang propeta, “nagpalapit si Gehazi agod pahalinon sia.” Sa pihak nga bahin, si Eliseo nagsiling: “Pabay-i sia, kay ang iya kalag mapait sa sulod niya.”​​—⁠2 Hari 4:​17-​20, 25-​27.

Paano nangin padasudaso kag wala sing patugsiling si Gehazi? Matuod nga wala nagsugid ang babayi sang iya matuod nga balatyagon sang ginpamangkot sia. Apang nian, ang kalabanan nga mga tawo wala nagapakita sang ila balatyagon sa bisan kay sin-o lang. Bisan amo sini, walay duhaduha nga masat-uman ang iya balatyagon sa pila ka paagi. Maathag nga nahangpan ni Eliseo ang iya balatyagon, apang wala ini mahangpan ni Gehazi, ukon ginpabulagbulagan niya ini. Ini nga ilustrasyon sibu nga nagapakita sa kalabanan nga kabangdanan sang pagkadimataktikanhon. Kon sobra gid nga importansia ang ginabutang sang isa sa iya trabaho, mahapos lang nga indi niya matalupangdan ukon indi sia magpasilabot sa mga kinahanglanon sang iya mga ginapakig-angutan. Kaangay sia sang isa ka drayber sa bus nga bangod sa sobra nga paghingamo nga makalab-ot sa padulungan sa gintalana nga tion, wala na sia nagpundopundo sa pagpasakay sang mga pasahero.

Agod malikawan nga mangin indi mapatugsilingon kaangay ni Gehazi, kinahanglan maninguha kita nga mangin mainayuhon sa mga tawo, bangod wala kita makahibalo kon ano gid ang ginabatyag nila. Kinahanglan alisto kita pirme sa mga indikasyon nga nagapahibalo sa balatyagon sang isa kag maghambal ukon maghimo sing maayo. Paano mo mapalambo ang imo kalantip sa sini?

Paghangop sa Balatyagon sang Iban

Talalupangdon si Jesus sa paghangop sa balatyagon sang mga tawo kag sa paghibalo kon paano makig-angot sing mainayuhon sa ila. Nagakaon sia sadto sa balay ni Simon, nga isa ka Fariseo, sang nagpalapit sa iya ang isa ka babayi nga “kilala sa siudad subong makasasala.” Sa liwat, wala ang babayi sing ginhambal, apang madamo si Jesus sing  maobserbahan sa iya mga ginhimo. “Nagdala sia sing isa ka tibudtibud nga alabastro sang mahumot nga lana, kag, pagkatapos makapahamtang sa likod sa iya [ni Jesus] tiilan, nagtangis sia kag ginbasa niya ang mga tiil ni Jesus sang iya mga luha kag ginpahiran ini sang buhok sang iya ulo. Subong man, mapinalanggaon nga ginhalukan niya ang iya mga tiil kag ginhaplasan sia sang mahumot nga lana.” Nahangpan ni Jesus kon ano ang buot silingon sini tanan. Kag bisan naghipos lang si Simon, nahangpan ni Jesus nga ginasiling niya ini sa iya kaugalingon: “Ini nga tawo, kon sia isa ka manalagna, makahibalo kon sin-o kag kon ano nga sahi sang babayi ang nagatandog sa iya, nga sia isa ka makasasala.”​​—⁠Lucas 7:​37-​39.

Mahanduraw mo bala ang halit nga matuga kon gintiklod ni Jesus ang babayi, ukon kon ginsilingan niya si Simon nga: “Ignorante ka nga tawo! Wala mo bala makita nga mahinulsulon sia?” Sa baylo, mataktikanhon nga ginsugiran ni Jesus si Simon sang isa ka ilustrasyon tuhoy sa tawo nga nagpatawad sang daku nga utang sang isa ka tawo kag sang mas diutay nga utang sang isa pa. “Sin-o sa ila nga duha ang labi nga magahigugma sa iya?” pamangkot ni Jesus. Gani, sa baylo nga daw ginapakalain si Simon, nadayaw pa ni Jesus si Simon sa iya husto nga sabat. Maluluy-on dayon niya nga ginbuligan si Simon nga mahangpan ang mga palatandaan sang tunay nga balatyagon kag paghinulsol sang babayi. Nag-atubang si Jesus sa babayi kag maluluy-on nga ginpahangop sa iya nga nahangpan niya ang iya balatyagon. Ginsilingan niya sia nga napatawad na ang iya mga sala kag pagkatapos sini nagsiling: “Ang imo pagtuo nagluwas sa imo; lakat ka sa paghidait.” Sigurado nga napabakod gid sini nga mataktikanhon nga mga pinamulong ang iya determinasyon nga maghimo sing matarong! (Lucas 7:​40-​50) Nangin madinalag-on si Jesus sa pagkamataktikanhon bangod ginpanilagan niya kon ano ang nabatyagan sang mga tawo kag naghulag sing mainawaon.

Kaangay sang pagbulig ni Jesus kay Simon, makatuon man kita kag mabuligan dayon ang iban nga mahangpan ang wala ginahambal nga lenguahe sang emosyon. Ang eksperiensiado nga mga ministro makatudlo kon kaisa sini nga arte sa mga mas bag-uhan sa Cristianong ministeryo. Pagkatapos makig-angot sa mga napaambitan nila sing maayong balita, maanalisar nila ang mga palatandaan nga nagapakita kon ano ang balatyagon sang ila mga naatubang. Ang tawo bala mahuluy-on, nagapangduhaduha, nasabaran, ukon masako? Ano ang mangin pinakamaayo nga paagi agod mabuligan ang tagbalay? Ang mga gulang makabulig man sa mga utod nga di-mataktikanhon nga nagsaklawanay sing buot. Buligi ang kada isa nga mahangpan ang balatyagon sang tagsatagsa. Nainsulto bala sia, wala gintalupangod, ukon wala mahangpan sing maayo? Paano ang kalulo makapahaganhagan sang iya nabatyagan?

Dapat buligan sang mga ginikanan ang ila kabataan nga palambuon ang kaawa, bangod amo ini ang magapahulag sa ila nga mangin mataktikanhon. Ang bata nga lalaki ni Peggy, nga ginsambit kaina, nakatalupangod nga ang iya manghod nagapalamula, nagayambi, kag nagaluhaluha, kag nahangpan niya ang sakit sang buot nga ginabatyag sang iya manghod. Kaangay sa ginlauman sang iya iloy, ginhinulsulan niya ini kag namat-od nga magbag-o. Mapuslanon gid nga gin-aplikar sang mga bata nga lalaki ni Peggy ang kinaiya nga natun-an nila sang bata pa sila kag tinuig sa ulihi nangin mabungahon sila nga mga manughimo-disipulo kag mga manugbantay sang Cristianong kongregasyon.

Ipakita nga Nakahangop Ka

Importante gid ang pagkamataktikanhon kon may reklamo ka batok sa isa. Madali mo matapakan ang iya dignidad. Nagakaigo nga unahon pirme ang espesipiko nga komendasyon. Sa baylo nga hikayan sia, magkonsentrar sa problema. Ipaathag kon paano ikaw naapektuhan sang iya mga ginhimo kag kon ano gid ang luyag mo nga bag-uhon. Maghanda dayon sa pagpamati. Ayhan wala lang kamo naghangpanay.

Luyag sang mga tawo mabatyagan nga nahangpan mo ang ila punto-de-vista bisan wala mo ini  ginaugyunan. Si Jesus naghambal sing mataktikanhon, nga nagapakita nga nahangpan niya ang palaligban ni Marta. Sia nagsiling: “Marta, Marta, nagakabalaka ka kag nagakatublag tuhoy sa madamo nga butang.” (Lucas 10:41) Subong man, kon ang isa ka tawo nagasugid sing pila ka problema, sa baylo nga maghatag dayon sing solusyon antes mabatian ang tanan, ang isa ka mataktikanhon nga paagi sa pagpakita nga nahangpan mo sia amo ang pagsulit sa problema ukon reklamo sa imo kaugalingon nga tinaga. Isa ini ka maluluy-on nga paagi sa pagpakita nga nakahangop ka.

Hibalua Kon Ano ang Indi Dapat Ihambal

Sang luyag ni Reyna Ester pangabayon ang iya bana nga pauntaton ang buko ni Haman sa pagpapas sa mga Judiyo, mataktikanhon niya nga gin-organisar ang mga butang agod matawhayan ang panghunahuna sang iya bana. Sang matapos lamang niya mahimo ini kag ginsambit niya ining sensitibo nga topiko. Apang makatuon man kita sa pagtalupangod sa kon ano ang wala niya ginsambit. Mataktikanhon nga wala niya ginpatuhuyan ang bahin nga salabton sang iya bana sa malaut nga plano.​​—⁠Ester 5:​1-8; 7:​1, 2; 8:5.

Subong man, kon nagaduaw sa di-tumuluo nga bana sang isa ka utod, sa baylo nga paguaan sia gilayon sing Biblia, ngaa indi ini umpisahan paagi sa mataktikanhon nga pagpamangkot tuhoy sa iya mga interes? Kon may isa ka estranghero nga nagasuksok sing indi pormal nga bayo nga nagtambong sa Kingdom Hall ukon may isa ka utod nga nagtambong liwat pagkatapos sang madugay na nga tion, mainit sia nga abiabiha sa baylo nga komentuhan ang iya ginasuksok ukon ang iya madugay nga di-pagtambong. Kag kon natalupangdan mo nga ang isa ka bag-o nga interesado may sayop nga pagtamod, maayo gid kon indi mo sia pagtadlungon gilayon. (Juan 16:12) Ang pagkamataktikanhon nagalakip sa pagpakita sing kaayo paagi sa paghibalo kon ano ang indi dapat ihambal.

Nagapaayo nga Pinamulong

Ang pagtuon sa arte sang mataktikanhon nga pinamulong makabulig sa imo nga maangkon ang malipayon nga pagpakig-angot sa iban, bisan pa kon may isa nga wala nakahangop sa imo motibo kag nangakig gid. Halimbawa, sang ang mga lalaki sang Efraim “mainiton nga nakigbais” kay Gideon, lakip sa iya mataktikanhon nga sabat amo ang pagpaathag kon ano gid ang natabo kag bunayag nga pagpabalor sa hinimuan sang mga lalaki sang Efraim. Mataktikanhon ini bangod nahibaluan niya kon ngaa akig sila, kag nag-ayo ang ila pamatyag bangod sang iya pagkamapainubuson.​​—⁠Hukom 8:​1-3; Hulubaton 16:24.

Tinguhai gid pirme nga binagbinagon kon paano ang imo mga pinamulong magaapektar sa iban. Ang pagtinguha nga mangin mataktikanhon makabulig sa imo nga maagom ang kalipay nga ginsambit sa Hulubaton 15:23: “Ang tawo may kalipay sa sabat sang iya baba, kag ang pulong sa nagakaigo nga tion O daw ano kaayo!”

[Retrato sa pahina 31]

Ang eksperiensiado nga Cristianong mga ministro makatudlo sa mga bag-uhan nga mangin mataktikanhon

[Retrato sa pahina 31]

Matudluan sang mga ginikanan ang ila mga bata nga mangin mapatugsilingon sa iban