“Kadto, Panghugas sa Ponong sang Siloe”

Sang gin-ayo ni Jesus ang tawo nga bulag gamit ang mabasabasa nga lunang, ginsugo niya sia: “Kadto, panghugas sa ponong sang Siloe.” Nagkadto ang tawo kag “nagbalik nga makakita.” (Juan 9:6, 7) Diin anay nahamtang ang Punong sang Siloe? Ang natukiban sining karon lang sang arkeolohiya nagahatag sing bag-o nga impormasyon kon diin ini.

Madamo nga turista ang nakaduaw na sa isa ka duog sa Jerusalem nga nakilal-an nga Punong sang Siloe, sa pagpati nga amo gid ini ang punong nga ginasambit sa Juan 9:7. Makita ini sa punta sang 530 metros kalaba nga tanel sang tubig nga ginhimo ni Ezequias sang ikawalo nga siglo B.C.E. Apang, ini gali nga punong ginhimo sang “mga Cristiano” sang ikap-at lang nga siglo C.E. Abi nila diri anay nahamtang ang punong nga ginasambit sa Ebanghelyo ni Juan.

Apang sang 2004, natukiban sang mga arkeologo ang ginapatihan nila nga amo gid ang nahamtangan sang Punong sang Siloe sang yari si Jesus sa duta. Makita ini mga 100 metros bagatnan-sidlangan sang ginpatihan nga amo anay ang Punong sang Siloe. Paano nila ini natukiban? Kinahanglan kay-uhon sang mga opisyales sang siudad ang ililigan sang tubig kag higko sa amo nga duog, gani nagpadala sila sing mga trabahador kag sing dalagku nga mga kagamitan. Isa ka arkeologo ang nagapangabudlay sa kaingod kag nakita niya ang pagkutkot kag ang pag-ulhot sang duha ka halintang. Ginpauntat  ang trabaho, kag sa pahanugot sang Israeli Antiquities Authority, ginpadayon sang mga arkeologo ang pagkutkot sa amo nga duog. Nakutkutan na ang isa ka bahin sang punong, nga mga 70 metros kalaba, kag ang duha ka pamusod sini.

Ang mga sensilyo nga nakutkutan gingamit anay sang ikaduha, ikatlo, kag ikap-at nga tuig sang pagrebelde sang mga Judiyo batok sa Roma. Ang rebelyon natabo sa ulot sang 66 kag 70 C.E. Ang mga sensilyo nagapamatuod nga ang punong gingamit tubtob sang 70 C.E. sang ginlaglag sang mga Romano ang Jerusalem. Ang balasahon nga Biblical Archaeology Review naghinakop: “Busa ang punong gingamit tubtob sang matapos ang rebelyon, nian, ginbiyaan na ini. Amo ini ang pinakamanubo nga duog sa bug-os nga Jerusalem kag ginpuy-an ini liwat mga 300 ka tuig sang ulihi. Bangod sang ulan sa tigtulugnaw kada tuig nga nagailig sa nalupyakan, nagtipon ang lunang sa punong. Kag halin sang ginlaglag sang mga Romano ang siudad, ang punong wala na matinluan. Sa sulod sang mga siglo, ang punong amat-amat nga natampukan sang lunang. Nasapwan ini sang mga arkeologo sa idalom sang halos tatlo ka metro nga lunang.”

Ngaa interesado ang hanuot nga mga estudyante sang Biblia sa nahamtangan sang Punong sang Siloe? Bangod nagabulig ini sa ila nga mahangpan sing labi pa ang geograpiya sang unang siglo nga Jerusalem, nga masunson ginasambit sa rekord sang mga Ebanghelyo tuhoy sa kabuhi kag ministeryo ni Jesus.

[Piktyur sa pahina 7]

Bag-o lang natukiban nga Punong sang Siloe

[Credit Line]

© 2003 BiblePlaces.com