Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an sang Joel kag Amos
Ang Pulong ni Jehova Buhi
Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an sang Joel kag Amos
ANG lamang nga ginsugid niya tuhoy sa iya kaugalingon amo nga sia si “Joel, nga lalaki nga anak ni Petuel.” (Joel 1:1) Sa tulun-an nga ginhingalan sa iya, halos wala si Joel sang iban nga ginsulat luwas sa iya mensahe, amo nga mabanabana lamang ang petsa sang iya pagpanagna—mga 820 B.C.E., siam ka tuig pagkatapos nga naglingkod si Uzias subong hari sang Juda. Ngaa wala ni Joel ginsaysay ang tuhoy sa iya kaugalingon? Mahimo nga luyag niya hatagan sing importansia ang mensahe kag indi ang mensahero.
Sang panahon ni Uzias, gintangduan man si Amos, nga taga-Juda kag isa ka ‘manugbantay sang kahayupan kag manugtatap sang sicomoro,’ nga mangin manalagna. (Amos 7:14) Indi kaangay ni Joel nga nagpanagna sa Juda, si Amos ginpadala sa aminhan, sa napulo ka tribo nga ginharian sang Israel. Ang tulun-an sang Amos ginsulat sa simple apang maathag gid nga mga tinaga kag natapos ini sang 804 B.C.E., sang nakabalik na ang manalagna sa Juda.
“KAILO SANG ADLAW!”—NGAA?
Nakita ni Joel paagi sa palanan-awon ang pagsalakay sang mga atataro, mga apan kag mga tanga. Ang mga manugsalakay gintawag nga “daku nga katawohan kag makusug” kag “gamhanan nga mga tawo.” (Joel 1:4; 2:2-7) “Kailo sang adlaw,” panghayhay ni Joel, “kay malapit na ang adlaw sang GINOO, kag magaabut ini subong sang kalaglagan gikan sa Makaako.” (Joel 1: 15) Ginsilingan ni Jehova ang mga pumuluyo sang Sion: “Balik kamo sa akon sa bug-os ninyo nga tagiposoon.” Kon himuon nila ini, ‘kaawaan ni Jehova ang iya katawhan’ kag tabugon niya “ang hangaway nga naaminhan,” ang mga insekto nga magaatake. Apang, antes mag-abot ang dakung adlaw ni Jehova, ‘ipasagahay niya ang iya espiritu sa tanan nga sahi sang unod’ kag “magahatag [sia] sing mga tanda sa mga langit kag sa duta.”—Joel 2:12, 18-20, 28-31, NW.
Ginhangkat ang mga pungsod: “Salsala nga mga espada ang inyo mga punta sang arado” kag maghanda para sa inaway. Ginsugo sila nga “magtaklad sa nalupyakan ni Josafat,” kay didto sila hukman kag laglagon. “Apang ang Juda magapabilin sa gihapon.”—Joel 3:10, 12, 20.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
1:15; 2:1, 11, 31; 3:14—Ano ang “adlaw sang GINOO”? Ang adlaw ni Jehova amo ang tion sang iya paghukom. Sa sina nga tion, laglagon niya ang iya mga kaaway apang luwason niya ang iya matuod nga mga sumilimba. Halimbawa, ini nga adlaw nag-abot sa dumaan nga Babilonia sang 539 B.C.E. sang ginlutos sila sang Media kag Persia. (Isaias 13:1, 6) Ang isa pa ka “adlaw sang GINOO” nagahilapit na, kon ipadapat na sang Dios ang iya paghukom sa “Babilonia nga Daku”—ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion.—Bugna 18:1-4, 21, NW.
2:1-10, 28—Paano natuman ang tagna tuhoy sa pagsalakay sang mga insekto? Wala sing nasulat sa Biblia tuhoy sa pagsalakay sang mga insekto sa duta sang Canaan nga subong kadamo sang ginalaragway sa tulun-an sang Joel. Gani, ang pagsalakay nga ginlaragway ni Joel mahimo gid nga isa ka tagna nga natabo sang 33 C.E. sang ginbubo ni Jehova ang iya espiritu sa mga sumulunod ni Cristo sang una kag nagsugod sila sa pagbantala sang mensahe nga nagtormento sa butig nga relihiosong mga lider. (Binuhatan 2:1, 14-21; 5:27-33) Pribilehiyo man naton karon nga makigbahin sa kaangay sini nga hilikuton.
2:32—Ano ang kahulugan sang ‘pagtawag sang ngalan sang GINOO’? Ang pagtawag sa Dios nagakahulugan sang pagkilala sa iya ngalan, pagpakita sing tudok nga pagtahod sa sini nga ngalan, kag pagsalig sing bug-os sa ginarepresentar sini nga ngalan.—Roma 10:13, 14.
3:14—Ano ang “nalupyakan sang pagtapat”? Isa ini ka simbuliko nga duog diin ginapadapat sang Dios ang iya paghukom. Sang adlaw sang hari sang Judea nga si Josafat, nga ang ngalan nagakahulugan nga “Si Jehova Hukom,” ginluwas sang Dios ang Judea gikan sa palibot nga mga pungsod paagi sa paggumon sa ila hangaway. Gani ini nga duog gintawag man nga “nalupyakan ni Josafat.” (Joel 3:2, 12) Sa aton adlaw, ini nagarepresentar sa isa ka simbuliko nga duog diin ang mga pungsod tasakon kaangay sang mga ubas sa linasan sang alak.—Bugna 19:15.
Mga Leksion Para sa Aton:
1:13, 14. Agod maluwas, dapat naton batunon nga si Jehova amo ang matuod nga Dios kag magpakita sing tudok nga paghinulsol.
2:12, 13. Ang matuod nga paghinulsol dapat tudok sa tagipusuon. Indi ini ‘pagkusnit sang panapton’ kundi ‘pagkusnit sang aton tagipusuon.’
2:28-32. Ang mga tawo nga “magtawag sang ngalan sang GINOO [amo lamang ang] maluwas” sa “daku kag makakulugmat nga adlaw sang GINOO.” Nagapasalamat gid kita nga ginbubo ni Jehova ang iya espiritu sa tanan nga sahi sang tinuga kag gingamit niya ang mga bata kag tigulang, mga lalaki kag babayi, nga makigbahin sa pagpanagna nga hilikuton, buot silingon, ang “dalagkung mga buhat sang Dios”! (Binuhatan 2:11) Samtang nagahilapit ang adlaw ni Jehova, indi bala dapat magbugana kita sa “balaan nga paggawi kag sa mga buhat sang diosnon nga debosyon”?—2 Pedro 3:10-12.
3:4-8, 19. Gintagna ni Joel nga ang kaingod nga mga pungsod sang Juda manabat tungod sa ila pagmaltratar sa pinili nga mga katawhan sang Dios. Nahisanto gid sa tagna, ang kadak-an nga siudad sang Tiro ginlaglag ni Hari Nabocodonosor sang Babilonia. Sang ulihi, sang ang isla nga siudad ginsakop ni Alejandro nga Daku linibo ka soldado kag prominente nga mga tawo ang ginpamatay kag 30,000 ka pumuluyo ang ginbaligya subong ulipon. Naeksperiensiahan man sang mga Filistinhon ini nga sahi sang pagpamintas sa mga kamot ni Alejandro kag sang mga nagbulos sa iya. Sang mga ikap-at nga siglo B.C.E., nahapay ang Edom. (Malaquias 1:3) Ining natuman na nga mga tagna nagapabakod pa gid sang aton pagtuo kay Jehova subong Manugtuman sang iya mga saad. Ginapakita man sini kon ano ang himuon ni Jehova sa mga pungsod nga nagahingabot sa iya mga sumilimba karon.
3:16-21. “Ang mga langit kag ang duta magakurug,” kag ang mga pungsod makaeksperiensia sang malaglagon nga paghukom ni Jehova. “Apang ang GINOO mangindalangpan sa iya katawohan,” kay papuy-on niya sila sa paraiso sa duta. Indi bala dapat magpabilin kita nga suod sa iya bangod malapit na laglagon ang malauton nga kalibutan?
“MAG-AMAN SA PAGSUGATA SA IMO DIOS”
May mensahe si Amos para sa Juda kag Israel kag para sa kaaway nga mga pungsod sa palibot sang Israel. Bangod sang ila kapintas sa katawhan sang Dios, laglagon ang Siria, Filistia, Tiro, Edom, kag Moab. Laglagon man ang mga pumuluyo sang Juda “bangud nga ginsikway nila ang kasogoan sang GINOO.” (Amos 2:4) Kamusta naman ang napulo ka tribo sang Israel? Ano ang iya mga sala? Imoral sia, makagod nga ginpigos niya ang mga imol, kag wala sia sing pagtahod sa mga manalagna sang Dios. Si Amos nagpaandam nga ‘silotan ni Jehova ang mga halaran sang Bet-el’ kag “samaron [niya] ang balay sa tigtulugnaw pati ang balay sa tingadlaw.”—Amos 3:14, 15.
Walay sapayan nga pila na sila ka beses nga ginsilutan, ang idolatroso nga Israel nangin batinggilan gihapon. Ginsilingan sila ni Amos: “Mag-aman sa pagsugata sa imo Dios.” (Amos 4:12) Para sa mga Israelinhon, ang adlaw ni Jehova magakahulugan nga ‘ipadala sila nga bihag sa unhan sang Damasco,’ nga amo ang Asiria. (Amos 5:27) Ginhingabot si Amos sang isa ka saserdote sang Bethel apang wala sia mahadlok. “Nag-abut ang katapusan sa akon katawohan nga Israel,” siling ni Jehova kay Amos. “Indi ko na sila pagpasaylohon pa.” (Amos 8:2) Bisan pa magpanago sila sa Sheol ukon magtaklad sa mataas nga mga bukid indi sila makapalagyo sa paghukom sang Dios. (Amos 9:2, 3) Apang, nagsaad si Jehova nga ipasag-uli sila. “Pahaulian ko ang kabihagan sang akon katawohan nga Israel,” siling ni Jehova, “kag patindugon nila ang mga banwa nga naguba kag puy-an sila; magatanum sila sing mga ulubasan kag magainom sang alak nila, magahimo man sila sing mga katamnan kag magakaon sang bunga nila.”—Amos 9:14.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
4:1—Sin-o ang ginalaragway sang mga “baka sang Basan”? Ang Basan nahamtang sa sidlangan sang Dagat sang Galilea kag isa ini ka patag sa ibabaw sang bukid. May madabong ini nga halalban gani kilala ini nga kuluhaan sang maayo nga rasa sang mga sapat, lakip na ang mga baka. Ginpaanggid ni Amos ang maluho nga mga babayi sang Samaria sa mga baka sang Basan. Mahimo gid nga ginaingusan sining mga babayi ang ila mga agalon, ukon “mga bana” nga tontohon ang mga imol agod magmanggaranon sila dayon.
5:5—Ngaa ang Israel ‘dili na magpangita sa Bet-el’? Si Jeroboam ang nagtukod sang pagsimba sa tinday nga baka sa Bet-el. Sugod sadto, ang siudad nangin sentro sang butig nga pagsimba. Ang Gilgal kag Beer-seba mahimo nga nangin duog man sang apostata nga pagsimba. Agod ipaiway sang Dios ang silot, dapat pangitaon sang mga Israelinhon si Jehova kag untatan na nila ang pagkadto sa sining mga duog.
7:1—Ano ang ginapatuhuyan sang hilamon nga “napagalaban sang hari”? Mahimo nagapatuhoy ini sa buhis nga ginasukot sang gobierno para sa pagmentinar sang mga manugkabayo kag mga kasapatan sang hari. Ang buhis dapat bayaran sa “pagsugud sa pagtubo sang naolihi nga tubo.” Kon mabayaran na ini, mahimo na anihon sang mga tawo ang ila mga pananom. Apang antes sang ani, ginsalakay sang nagapanong nga apan ang ila mga pananom kag gin-ubos ini.
8:1, 2—Ano ang kahulugan sang “isa ka alat nga bunga sa tingadlaw”? Ini nagakahulugan nga ang adlaw ni Jehova malapit na. Ang mga bunga sa tingadlaw ginaipo sa katapusan nga tig-alani sang tuig. Sang ginpakita ni Jehova kay Amos ang “isa ka alat nga bunga sa tingadlaw,” buot silingon malapit na ang katapusan sang Israel. Gani, nagsiling ang Dios kay Amos: “Nag-abut ang katapusan sa akon katawohan nga Israel; indi ko na sila pagpasaylohon pa.”
Mga Leksion Para sa Aton:
1:3, 6, 9, 11, 13; 2:1, 4, 6. Naakig gid si Jehova sa Israel, Juda, kag sa anom ka pungsod sa palibot nila amo nga nakasiling sia: “Indi ko pag-ipaiway ang iya silot.” Indi gid sila makalikaw sa paghukom ni Jehova.—Amos 9:2-5.
2:12. Indi naton pagpaluyahon ang buot sang makugi nga mga payunir, mga nagalakbay nga manugtatap, mga misyonero, ukon mga katapo sang pamilya Bethel kag hatagan sila sing rason nga mag-untat sa bug-os tion nga pag-alagad agod matilawan man nila ang ginasiling sang iban nga normal nga kabuhi. Sa baylo dapat naton sila palig-unon nga magpabilin sa bug-os tion nga pag-alagad.
3:8. Subong nga mahadlok ang isa kon makabati sia sang nagangurob nga leon, napahulag man si Amos sa pagbantala sang mabatian niya ang tingog ni Jehova nga nagasiling: “Lakat, tagna sa akon katawohan nga Israel.” (Amos 7:15) Ang kahadlok sa Dios dapat man magpahulag sa aton nga mangin makugi sa pagbantala sang mensahe sang Ginharian.
3:13-15; 5:11. Sa bulig ni Jehova, napanaksihan sang kubos nga manugpahalab nga si Amos ang manggaranon nga mga tawo nga nagapulupatawhay lang. Gani, sa bulig ni Jehova, mapahayag man naton ang iya mensahe sang Ginharian bisan sa mabudlay nga mga teritoryo.
4:6-11; 5:4, 6, 14. Bisan pa pila ka beses nga ‘wala magbalik’ kay Jehova ang mga Israelinhon, ginpalig-on gihapon sila nga ‘pangitaon nila si Jehova kag padayon nga magkabuhi.’ (Amos 5:6, NW) Samtang mapailubon pa nga ginatugutan ni Jehova nga magpadayon ining malaut nga sistema sang mga butang, dapat naton palig-unon ang mga tawo nga pangitaon ang Dios.
5:18, 19. Buangbuang ang tawo nga “nagahandum sang adlaw sang GINOO” apang indi pa handa sa sini. Daw kaangay sia sang isa ka tawo nga nagpalagyo sa leon, apang nakasugata sang oso kag sa iya pagpalagyo sa oso ginkagat sia sang ulihi sang man-ug. Gani maalamon nga ‘padayon kita nga nagamata’ sa espirituwal kag magpabilin nga alisto.—Lucas 21:36, NW.
7:12-17. Dapat mangin maisog kita kag masidla sa pagbantala sang mensahe sang Dios.
9:7-10. Kaangay sang mga Cushanon, ang mga Israelinhon kaliwat sang matutom nga mga patriarka kag ginluwas sila gikan sa Egipto bangod pinili sila nga katawhan sang Dios. Apang, nadula nila ang maayo nga kaangtanan sa iya bangod nangin di-matutom sila. Busa ang maayo nga kaangtanan sa aton makatarunganon nga Dios wala nasandig sa aton pamilya kundi sa aton ‘pagkahadlok sa iya kag paghimo sang katarungan.’—Binuhatan 10:34, 35.
Kon Ano ang Dapat Naton Himuon
Malapit na hukman sang Dios ang kalibutan ni Satanas. Ginpasagahay sang Dios ang iya espiritu sa iya mga sumilimba agod masangkapan sila sa pagpaandam sa katawhan tuhoy sa iya nagahilapit nga adlaw. Indi bala dapat makigbahin kita sing bug-os sa pagbulig sa iban nga makilala si Jehova kag ‘magtawag sa ngalan niya’?—Joel 2:31, 32.
“Dumti ang malaut,” siling ni Amos, “kag higugmaa ang maayo, kag tukura ang katarungan sa gawang.” (Amos 5:15) Samtang nagahilapit ang adlaw ni Jehova, maalamon nga mangin suod kita sa iya kag magpabilin nga napain gikan sa malauton nga kalibutan kag makapalain nga mga impluwensia sini. Agod mahimo ini, mapuslanon gid karon ang mga leksion nga matun-an naton gikan sa tulun-an sang Biblia nga Joel kag Amos!—Hebreo 4:12.
[Piktyur sa pahina 12]
Si Joel nagtagna: “Malapit na ang adlaw sang GINOO!”
[Mga piktyur sa pahina 15]
Kaangay ni Amos, dapat mangin maisog kita kag masidla sa pagbantala sang mensahe sang Dios
